Historia Gdańska - Wydarzenia Sierpnia '80

Podpisanie umowy, między władzą komunistyczną, a społeczeństwem, nastąpiło 31 sierpnia na terenie Stoczni Gdańskiej. Tadeusz Fiszbach, I sekretarz Komitetu Wojewodzkiego PZPR w Gdańsku, podpisywał porozumienia sierpniowe ze strony rządowej, natomiast drugą stronę reprezentował Lech Wałęsa. Po podpisaniu umowy zakładowe komitety strajkowe przekształciły się w komisje założycielskie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność.
(na zdj. replika slynnego dlugopisu Lecha Walesy, ktorym podpisywal porozumienia sierpniowe.)


17 IX 1980 podjęta została uchwała o utworzeniu ogólnokrajowego Związku Zawodowego i jego nazwie. Po licznych sporach, manifestacjach i strajkach oraz po zapisach w statucie Związku: przestrzegania konstytucji PRL i uznania kierowniczej roli PZPR w państwie, władza komunistyczna w warszawskim sądzie zarejestrowała, 10 XI 1980 NSZZ Solidarność. Do Związku przystąpiło ok. 10 mln. osób tj. ponad 80% pracowników państwowych, członkowie PZPR oraz niestety tajni agenci komunistyczni. Zadaniem tych ostatnich była inwigilacja lub wewnętrzne rozbicie Związku, a ogólnie przygotowanie bazy informacyjnej do tego co wkrótce miało nastąpić.

W tym okresie Solidarność nie pełniła roli typowej dla związku zawodowego, była raczej potężnym Ruchem Społecznym korzystającym z możliwości jaką dawała odwilż. Ograniczono działalność cenzury, zorganizowano festiwal filmów zakazanych, światło dzienne ujrzała prawda o zbrodni katyńskiej i innych miejscach martyrologii polskiego żołnierza na terenie ZSRR, zaczęto kontrolować wywóz żywności z Polski, utworzono Komitet Obrony Więzionych za Przekonania, kontrolowano wzrost kosztów utrzymania - rekompensaty, skrócono czas pracy - wolne soboty. Zwiększono liczbę miejsc w żłobkach i przedszkolach przy równoczesnym wydłużeniu urlopu macierzyńskiego, zrównano zasiłki rodzinne grup zawodowych i wiele innych zagadnień w tym branżowe statuty, własne wydawnictwa z ogólnopolskim dziennikiem i audycją radiową.

Ruch łączył różnorodne inspiracje ideowe w tym: tradycje niepodległościowe, solidaryzm społeczny i pracowniczy, odrzucanie przemocy w rozwiązywaniu konfliktów społecznych, sprawiedliwość społeczną, samorządność, demokratyczne formy wyboru i sprawowania władzy, kompetentność w obsadzaniu stanowisk kierowniczych, niezawisłość sądową, decentralizację w zarządzaniu gospodarką, uwolnienie oświaty, kultury, nauki oraz środków masowego przekazu od politycznego nadzoru i indoktrynacji.

Na pierwszego przewodniczącego wybrano: L. Wałęsę. W Związku działały sekcje branżowe i zawodowe reprezentowane przez komisje koordynacyjne - górnictwo, oświata, służba zdrowia - oraz Sieć Organizacji Zakładowych obejmująca ok. 200 największych przedsiębiorstw kraju, grupy te podejmowały problemy reformy gospodarczej i samorządu pracowniczego. Solidarność popierała zarejestrowanie NSZZ Rolników Indywidualnych, NZS oraz wolność do tworzenia niezależnych związków zawodowych i branżowych.

13 grudnia 1981 roku - komuna wypowiedziała wojnę Solidarności i narodowi polskiemu. Władzę w kraju przejęło wojsko z Wojskową Radą Ocalenia Narodowego - WRON. Wyprowadzono wojsko na ulice miast, internowano i represjonowano kilka tysięcy działaczy, zawieszono działanie niezależnej prasy, kontrolowano media, komunikację, wprowadzono godzinę policyjną, na poruszanie się między miastami wydawano lub nie przepustki, a na rogatkach miast ustawione były posterunki. Zdelegalizowano niezależne organizacje w tym X 1982 roku, Solidarność. Do walki z protestującymi wprowadzono specjalnie wyszkolone hordy ZOMO - nie było tajemnicą, że większość ZOMO-wców była szprycowana środkami narkotycznymi, zakazane były zgromadzenia, wiece, strajki, imprezy kulturalne i rozrywkowe. Nagle Polska, najbardziej wolna spośród obozu komunistycznego cofnęła się do lat pięćdziesiątych. Po pierwszym szoku, mimo internowania działaczy i represji wobec uczestników protestów, SOLIDARNOŚĆ odrodziła się w podziemiu w formie zdecentralizowanego, różnorodnego ideowo i organizacyjnie ruchu społecznego.
(na zdj. oddział ZOMO)

IV 1982 utworzono tajną Tymczasową Komisję Koordynacyjną. Społeczeństwo w większej części wierne ideom sierpnia nieustannie wyrażało swoją niechęć do zaistniałej sytuacji. Wiadome było że ta sytuacja musi się odmienić - wobec tak spontanicznego oporu. Opór przybierał różne formy np. wydanie Dziennika Bałtyckiego, w którym pierwsze litery akapitów artykułu tworzyły napis WRONA SKONA, oporniki w klapie, audycje podziemnego radia, bojkot przez aktorów państwowych instytucji w tym TVP, możliwość kulturalnego i artystycznego realizowania się w kościołach, wydawnictwa podziemne, współpraca z międzynarodowymi centralami związkowymi - od XI 1986 Związek został członkiem Światowej Konferencji Pracy i Międzynarodowej Konferencji Wolnych Związków Zawodowych, czy wreszcie regularne wiece, strajki i walki uliczne.
( na zdj. grafiti namalowane 20 lat później na terenie Stoczni Gdańskiej)

W sierpniu 2000 roku uroczysto obchodzono 20-lecie powstania SOLIDARNOŚCI. Utworzono wystawę "Drogi do Wolności"upamiętniającą te lata historii.

Przeczytaj więcej o historii Gdańska w serwsie Historia