Aż 10 premier na Festiwalu Szekspirowskim

Spektakle z Hiszpanii, Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Ukrainy oraz Polski. Ostatnia produkcja legendarnego Petera Brooka, polska premiera Needcompany, spektakl flamenco, piętnastominutowa opera syntetyczna Łodzi Kaliskiej, medytacyjna uczta literacka z Charlotte Rampling i wiele wydarzeń towarzyszących. Tak zapowiada się 27. edycja Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego, który odbędzie się w Gdańsku w dniach 26 lipca-6 sierpnia.

Festiwal Szekspirowski to jedna z największych międzynarodowych imprez, na którą organizatorzy - Gdański Teatr Szekspirowski i Fundacja Theatrum Gedanense - co roku zapraszają najlepsze szekspirowskie spektakle i najwybitniejszych twórców teatru z całego świata.

Tegoroczny festiwal ma wyróżniać się inkluzywnością. Poczynając od tego, że nad programem zagranicznym po raz pierwszy pracował kurator zbiorowy, czyli zespół składający się z pracowników teatru. Poza tym, tegoroczna edycja ma nie tylko przedstawiać różnorodne nurty i sposoby uprawiania teatru, ale też odchodzi od podziału na teatr instytucjonalny i off-owy. Wszystkie spektakle będzie oceniać w tym roku jedno, międzynarodowe jury w składzie: Eleanor Skimin, Jacek Kopciński, Aneta Mancewicz. Jak podkreślają organizatorzy, tegoroczny festiwal chce pomagać młodym twórcom, a także otwiera się na osoby z niepełnosprawnościami. Stąd w programie Złotego Yoricka znalazły się aż trzy spektakle, których pełnoprawnymi twórcami są aktorzy niepełnosprawni.

- Bardzo trudno jest ze względów finansowych zapraszać teraz na festiwal spektakle z obu Ameryk czy z odległych części świata, więc pozostajemy w Europie. Program zagraniczny, który Państwo zobaczycie, jest wynikiem naszych debat, dyskusji, głosowań, ale też wynikiem tego, na co nas stać, jaka jest inflacja, kto kiedy może przyjechać - mówiła Agata Grenda, dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego podczas konferencji prasowej dotyczącej programu Festiwalu Szekspirowskiego. - Na festiwalu będzie aż 10 premier. Nie wiem, czy jest jakiś inny festiwal, który - po pierwsze - nie wie podczas 10 wydarzeń, co się wydarzy, ponieważ są to premiery. Po drugie nie wiem, czy jest inny festiwal, który tak inwestuje w artystów, tzn. nie tylko zaprasza gwiazdy, ale robi 10 premier, z których każda jest przez nas dofinansowana - albo w całości, albo w dużej mierze. One się odbywają albo w ramach SzekspirOFF, albo w ramach konkursu o Nowego Yoricka.

Co w programie?

Hasłem przewodnim tegorocznej edycji jest motto zaczerpnięte z "Króla Leara" Williama Szekspira: "Cudowna jest głupota tego świata!", które odzwierciedla aktualną sytuację świata, który wydaje się niczego nie uczyć na własnych błędach i powtarzających się mechanizmach historii. Twórcy festiwalu zapowiadają, że w kilku sztukach błazny ze sztuk Szekspira będą odgrywały ważne role.

Festiwal Szekspirowski zainauguruje 26 lipca "Lear. Esej aktorski Andrzeja Seweryna" w reżyserii Janusza Opryńskiego. Andrzej Seweryn, którego kreacje: Lear, Prospero, Koriolan i Ryszard III oraz monodramy szekspirowskie są istotną częścią historii polskiego teatru i europejskiej recepcji Szekspira, tym razem stworzył monodram opowiadający historię szekspirowskiego bohatera od końca. To kameralny esej teatralny o przekraczaniu granic i poszukiwaniu sensu ludzkiego życia.

W piątek, 28 lipca po raz pierwszy na Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku będzie można zobaczyć "Hamlet. The dance of the melancholic" w wersji flamenco. Jedna z najbardziej kultowych tragedii Szekspira w adaptacji choreografa Jesús Herrera to porywający spektakl prosto z Sevilli. "Hamlet" to opowieść o rodzinie, zemście, władzy i morderstwie - i to właśnie dzięki tym aspektom, ich intensywności i pasji, historia ta rezonuje z naturą hiszpańskiego tańca narodowego. Hiszpańscy artyści zaprosili do współpracy Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego, ognistemu tańcowi towarzyszyć więc będą przejmujące partie wokalne, całość zaś dopełni muzyka na żywo.

Dzień później - w sobotę, 29 lipca - legendarna grupa Łódź Kaliska zaprezentuje najkrótszą festiwalową propozycję, czyli 15-minutową operę syntetyczną "Makbeth ŁK'a, szepty i podszepty". W programie wieczoru również wystawa artystów związanych z grupą oraz nieformalne spotkanie z artystami, w tym - z gościnnie występującym w spektaklu Michałem Urbaniakiem, wybitnym polskim muzykiem, skrzypkiem i saksofonistą.

29 i 30 lipca festiwalowa publiczność zobaczy prowokującą diagnozę współczesnego teatru na podstawie "Króla Leara" w wykonaniu nagradzanego aktora i performera Tima Croucha. Spektakl "Truth's a Dog Must to Kennel", utrzymany w formie szalonego stand-upu, otrzymał nagrodę Fringe First na Festiwalu Fringe w Edynburgu w 2022 roku i zebrał entuzjastyczne recenzje.

W poniedziałek, 31 lipca, zaprezentowany zostanie "Sen nocy letniej" w reżyserii Andrija Bilousa z Kijowskiego Narodowego Teatru Akademickiego Mołodyj z Ukrainy. To manifest niezależności ukraińskiej kultury, ale i pełnoprawnej przynależności do kultury europejskiej - artyści tworzą w spektaklu analogie do rodzimych mitów historycznych, a głównych bohaterów zmieniają z Greków w Ukraińców.

Również 31 lipca będzie można zobaczyć zwycięzcę konkursu ShakeSphere organizowanego przez Europejską Sieć Festiwali Szekspirowskich (ESFN), czyli spektakl "Tragedia Makbeta" Teatru Flabbergast (Wielka Brytania) w reż. Henry'ego Maynarda. Spektakl wyruszył w europejską trasę i został zaprezentowany na trzech festiwalach - gdański pokaz będzie finałowym punktem.


W programie międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego znalazła się również premiera gdańskiego Teatru Wybrzeże. Michał Siegoczyński w "Romeo i Julia is not dead" tworzy alternatywną historię Romea i Julii. Zastanawia się, jak wyglądałoby zmartwychwstanie pary kochanków w nowym świecie. Czy w nowej rzeczywistości szekspirowscy bohaterowie mogliby doświadczyć spełnienia? Będzie można przekonać się o tym m.in. 1 sierpnia.

W tym roku - w środę, 2 sierpnia, zostanie zaprezentowana także ostatnia produkcja legendarnego Petera Brooka - jednego z najważniejszych i najbardziej wpływowych twórców teatralnych XX i XXI wieku. "Projekt Burza" miał pojawić się na festiwalu już rok temu. Niestety, rozmowy z organizatorami przerwała zasmucająca cały teatralny świat śmierć Petera Brooka.

3 sierpnia festiwalowa publiczność zobaczy "At Home with Will Shakespeare" w wykonaniu Pipa Uttona, jednego z czołowych brytyjskich aktorów, specjalizujących się w monodramach. W swojej najnowszej propozycji teatralnej Pip Utton przywołuje Williama Szekspira do życia nie tylko jako wielkiego pisarza, ale i człowieka z krwi i kości, który kocha, śmieje się, pije, śpiewa, tańczy, płacze, a w międzyczasie jest zmuszony napisać kilka słów, aby mieć z czego żyć. Spektakl zabawny, poetycki, poruszający i w ciekawy sposób angażujący widzów.

Kolejny spektakl to polska premiera międzynarodowej gwiazdy, flamandzkiego kolektywu Needcompany. Spektakl powstał w koprodukcji z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim. W 2021 roku festiwalowa publiczność mogła zobaczyć "Billy's Violence". Był to początek dyptyku o twórczości Williama Szekspira. Odnosił się do przemocy w sztukach Stratforczyka, w "Billy's Joy" Victor Afung Lauwers przenosi Romea ze słynnej tragedii do komedii. Romeo trafia do krainy baśni. Czy ta historia zakończy się pozytywnie? Będzie to można sprawdzić 4 i 5 sierpnia.

Na zakończenie festiwalu, 6 sierpnia, organizatorzy zabiorą widzów w medytacyjną ucztę literacką z wielką gwiazdą w roli głównej. Aktorka Charlotte Rampling i wiolonczelistka Sonia Wieder-Atherton w spektaklu "Shakespeare-Bach" nawiązują poetycki dialog między sonetami Szekspira a suitami Bacha. Charlotte Rampling jest jedną z najbardziej utalentowanych i cenionych aktorek swojego pokolenia. Zyskała rozgłos dzięki swoim wyjątkowym kreacjom w filmach, zarówno w Europie, jak i w Hollywood. Znana jest z niezwykłej wszechstronności aktorskiej i zdolności do wcielania się w różnorodne role, od dramatów po thrillery i filmy kostiumowe. Jej praca była wielokrotnie nagradzana, w tym nominacją do Oscara za rolę w filmie "45 Years" z 2015 r. W 2022 r. Charlotte Rampling zagrała niezapomnianą rolę w filmie "Diuna" w reżyserii Denisa Villeneuve'a.

Złoty Yorick: co w trawie piszczy?

Widzowie festiwalu zobaczą w tym roku aż pięć polskich szekspirowskich produkcji sezonu. Zwycięski teatr otrzyma statuetkę Złotego Yoricka oraz nagrodę finansową w wysokości 40 tys. zł. Organizatorzy zmienili w tym roku formułę konkursu, rozszerzając ją o teatry pozainstytucjonalne.

- Mam poczucie niedostatecznej na polskiej scenie podaży Szekspira. Profesor Limon wymyślił ten konkurs o złotego Yoricka w czasach prosperity, kiedy mieliśmy po 20 realizacji Szekspira, kiedy sięgali po jego utwory najwybitniejsi twórcy, a każdy teatr w Polsce miał ambicje mieć go w swoim repertuarze. Tymczasem przez ostatnie lata zmieniły się priorytety polskiego teatru. Bardziej w cenie jest repertuar napisany tu i teraz, portretujący nasze współczesne lęki nie za pomocą klasycznego teatru, ale nowego głosu, który wychodzi z pokolenia, ze społeczeństwa, z określonego środowiska. To nie jest tendencja, która nas przygnębia, i nie obrażamy się na nią, ale sprawdzamy, w jaki sposób i w jakich sytuacjach Szekspir może być jeszcze potrzebny nowemu pokoleniu twórców, polskiemu teatrowi, który bada świat dookoła. W zeszłym roku Szekspir miał nas rozśmieszyć. W tym roku również da się wyczuć taki podskórny nurt, który zastąpił Szekspira politycznego. Uważam, że moim zadaniem jako selekcjonera nie jest wskazywać, które spektakle są najlepsze, ale sprawdzać i pokazywać widzom "co piszczy w trawie". Bo są sezony, w których ważniejsze od werdyktu jest pokazanie pewnych tendencji - mówi Łukasz Drewniak, selekcjoner Złotego Yoricka.

SzekspirOFF - niezależne produkcje

W ramach Festiwalu będzie można zobaczyć nowe produkcje niezależne, które festiwal wspiera finansowo i logistycznie. Celem nurtu SzekspirOFF jest zaproszenie do współpracy artystów i zespołów pozainstytucjonalnych, dla których punktem wyjścia w projektach jest twórczość Szekspira. SzekspirOFF to konkurs, w którym dofinansowane są realizacje spektakli przygotowywanych specjalnie na festiwal.

Nowy Yorick - po raz pierwszy

Pierwszy taki konkurs, adresowany do młodych twórców debiutujących w polskim teatrze. Ma na celu zachęcenie ich do czytania i inscenizowania dzieł Williama Szekspira, szukania w jego twórczości odpowiedzi na współczesne problemy oraz testowania za ich pomocą nowych form teatralnych.

O statuetkę Nowego Yoricka, która zostanie wręczona w ramach 27. Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego, walczyć będą trzy prezentacje, przygotowane przez laureatów wraz z teatrami zaproszonymi do współpracy przez Gdański Teatr Szekspirowski - Teatrem Polskim w Poznaniu, Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy oraz Teatrem Powszechnym im. Zygmunta Hübnera z Warszawy.

Każda z realizacji zostanie sfinansowana przez organizatorów międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego kwotą 25 tys. zł. Jako "work in progress" zaprezentowane zostaną podczas festiwalu i ocenione przez jury.

Wydarzenia towarzyszące

Dodatkowo zaplanowano program wydarzeń towarzyszących "Myślenie ma sens": warsztaty, otwarte próby, spotkania z artystami i klub festiwalowy. Będzie można nauczyć się np. jak szybko tworzyć sceny aktorskie, poznać specyfikę pracy artystycznej z osobami z niepełnosprawnościami, wziąć udział w warsztatach z budowania zespołu i pracy grupowej.

Pełen program 27. Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego, informacje o artystach i biletach można znaleźć na stronie internetowej Festiwalu Szekspirowskiego.