- 1 Ten serial ogląda ponad milion widzów (41 opinii)
- 2 Trójmiejscy mecenasi kultury i sztuki (26 opinii)
- 3 Koncertowy zawrót głowy (9 opinii)
- 4 Już w piątek jedyna taka noc w roku (43 opinie)
- 5 6 wystaw do zobaczenia w październiku (19 opinii)
- 6 Nowe dyrektorki w instytucjach kultury (158 opinii)
Top 10 książek z Trójmiasta. Podsumowanie literackie 2021 roku
Rok 2021 był już kolejnym, jaki minął pod znakiem pandemii, która niewątpliwie odbiła się również na rynku książki. Odbyło się zdecydowanie mniej spotkań autorskich, a wiele z nich miało charakter online lub hybrydowy. Także w bardziej ograniczonej formie organizowano imprezy literackie i targowe. Jednak nowe książki były pisane i wydawane, a z badań Biblioteki Narodowej wynika, że także i czytane - przynajmniej przez niektórych z nas. Co ważnego przyniósł miniony rok w życiu literackim w Trójmieście i po jakie tytuły warto sięgnąć, jeśli dotąd nie mieliście ich w rękach? Podpowiadamy w subiektywnym zestawieniu.
Recenzje książek z Trójmiasta
Odbyły się literackie festiwale, wręczono nagrody
Na początek dobra wiadomość. Jak dowodzą najnowsze badania badania Biblioteki Narodowej, w czasach pandemii odnotowaliśmy niewielki wzrost czytelnictwa w Polsce - o 3 proc. w skali roku i o 5 proc. w skali dwóch lat. Rok 2021 oficjalnie ogłoszono Rokiem Lema, co znalazło lokalnie odbicie podczas 5. edycji Festiwalu "Odnalezione w tłumaczeniu", który w tym roku odbył się całkowicie online, a jego motywem przewodnim była fantastyka.
W Trójmieście odbyły się wszystkie cykliczne literackie imprezy, w tym letnie festiwale: Plener Literacki w Gdyni, III Festiwal Literatury Dziecięcej - Ojce i Dziatki, włoska edycja 10. Literackiego Sopotu czy gdyński Festiwal Miasto Słowa oraz Afera Kryminalna w Gdańsku. Poznaliśmy również laureatów corocznych nagród literackich: Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej (została nią po raz drugi Jolanta Janiczak), 16. Nagrody Literackiej Gdynia (Joanna Krakowska, Natalia Malek, Waldemar Bawołek oraz Magda Heydel), a także Pomorskiej Nagrody Literackiej "Wiatr od morza" (Antoni Pawlak, Mikołaj Trzaska wraz z Tomaszem Gregorczykiem i Januszem Jabłońskim, Paweł Huelle oraz Ida Czaja). Po raz pierwszy wręczono również Nagrodę Literacka Podróż Hestii dla najlepszej książki dla dzieci i młodzieży, którą zostało "Lato na Rodos". Warto tu odnotować, że odbyły się kilkukrotnie przekładane i długo wyczekiwane przez publiczność III Gdańskie Targi Książki. Wszystkie te wydarzenia były ważnym, swoistym kompasem literackim dla czytelników.
Przeczytaj także: Prezent na święta? Książka historyczna
Spotkania autorskie i polecane książki
Jeśli chodzi o spotkania autorskie, to większość z nich odbyła się online lub w formule hybrydowej. Do najważniejszych wydarzeń ubiegłego roku należały: jedyne w Polsce spotkanie online z kanadyjską pisarką Margaret Atwood, hybrydowe spotkanie z Joyce Carol Oates, amerykańską pisarką i poetką (z okazji 10-lecia Literackiego Sopotu), spotkanie z gwiazdą literatury hiszpańskiej Eduardo Mendozą (w ramach festiwalu "Odnalezione w tłumaczeniu") oraz spotkania online z gośćmi specjalnymi w ramach Afery Kryminalnej: Jane Corry oraz Grahamem Mastertonem.
Przeczytaj też: Top 10 książek z roku 2020
Moje top 10 książek z Trójmiasta
1. Stefan Chwin "Oddać życie za Polskę. Samobójstwo altruistyczne w kulturze polskiej XIX wieku" (Tytuł)
Bez Stefana Chwina nie ma trójmiejskiej literatury. W oczekiwaniu na kolejną powieść mistrza (ostatnia, pt. "Srebrzysko", wydana była ponad pięć lat temu), musimy jednak zadowolić się innymi książkami tego autora. Profesor dr hab. Stefan Chwin to znany gdański powieściopisarz, ale również krytyk literacki, eseista i historyk literatury, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Filologicznym. Prezentowany tytuł to jego ostatnia praca popularnonaukowa, dotycząca idei samobójstwa altruistycznego w kulturze polskiej wieku XIX i XX. Jest to trzecia książka z serii dotyczącej problematyki samobójstwa, którą opublikował profesor. Ta niezwykła publikacja w bardzo ciekawy sposób przybliża i jednocześnie odczarowuje niektóre mity związane z samobójstwami oraz ich patriotycznym kultem, jak choćby tym zawartym w legendzie o królowej Wandzie, w "Reducie Ordona" czy "Panu Wołodyjowskim".
2. Magdalena Grzebałkowska "Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia" (Agora)
Co roku wypatrujemy również nowej książki sopocianki, pisarki i reporterki - Magdaleny Grzebałkowskiej, która mówi o sobie: "Jestem reporterką i nie znam piękniejszego zawodu". Autorka niezwykłych biografii ks. Jana Twardowskiego, Tomasza i Zdzisława Beksińskich oraz Krzysztofa Komedy w najnowszej publikacji wraca do tematyki wojennej (po nagradzanej, bestsellerowej książce "1945. Wojna i pokój"). Tym razem wojna widziana jest oczyma jej najmłodszych uczestników. "Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia" to kilkanaście historii opowiedzianych bez komentarza - reporterka oddaje swoim bohaterom głos, starając się niczego nie dopowiadać. Ale to nie tylko historie małych partyzantów, dzieci pułków i nastoletnich powstańców warszawskich, ale także książka o tym, czym jest pamięć - zarówno ta zbiorowa, jak i indywidualna, czym są fałszywe wspomnienia, a także próba odpowiedzi na fundamentalne pytanie, jakie stawia sobie od zawsze reportaż: czy to, co widzi reporter, jest prawdą?
3. Tomasz Słomczyński "Kaszëbë" (Czarne)
Zostańmy jeszcze przez chwilę w tym samym gatunku. Najlepsze tytuły reportażowe co roku znaleźć można w wydawnictwie Czarne, które wydało m.in. ubiegłorocznego laureata Nike (Zbigniewa Rokitę i jego "Kajś"). W tej samej serii (Sulina) ukazała się książka, o której już wspominałam przy okazji Gdańskich Targów Książki. "Kaszëbë" Tomasza Słomczyńskiego - dziennikarza i pisarza, pochodzącego z Trójmiasta, a obecnie mieszkającego w Kartuzach, to jedna z najważniejszych książek o tym regionie ostatnich lat, a może i w ogóle. Autor podejmuje niełatwe tematy związane z tożsamością Kaszubów i ich trudnej relacji z Polską, ale też nie stroni od najcięższego kalibru, przywołując m.in. problematykę masowych gwałtów czerwonoarmistów na Kaszubkach. Dowiemy się także, co to znaczy mieć dziadków w Wehrmachcie, na czym polegał spór dotyczący stosunku Józefa Piłsudskiego do Kaszub i wielu innych kwestii. Bardzo ciekawy jest rozdział pt. "Szczep", dzięki któremu nawet laicy mogą zgłębić historię regionu i dowiedzieć się, co go ukształtowało jako wspólnotę etniczną.
4. "Ćwiartka Szymborskiej, czyli lektury nadobowiązkowe", wybór i wstęp: Jacek Dehnel (Znak)
W październiku nakładem Wydawnictwa Znak ukazała się "Ćwiartka Szymborskiej, czyli lektury nadobowiązkowe" ze wstępem Jacka Dehnela i w jego autorskim wyborze. To swoisty hołd dla poetki z okazji 25-lecia otrzymania przez nią Nagrody Nobla. Autorski wybór tekstów, którego dokonał Dehnel spośród wcześniej zebranych przez Michała Rusinka "Lektur nadobowiązkowych", doskonale wpisuje się w obchody, jednocześnie przypominając aktualność rozważań Szymborskiej i ponadczasowość jej twórczości. Książkę ilustrują niepublikowane dotąd wyklejanki Wisławy Szymborskiej, które wysyłała do siostry Nawoi i jest to dodatkowy atut tej publikacji. Jest to zbiór 150 krótkich felietonów noblistki; każdy z nich poświęcony jest konkretnej lekturze i opatrzony dokładną notą bibliograficzną. Teksty te przez lata publikowane były na łamach prasy w: "Życiu Literackim", "Odrze", "Piśmie" czy "Gazecie Wyborczej". Dowcipne, błyskotliwe, a czasem złośliwe teksty poetki to lektura zdecydowanie obowiązkowa - do czytelniczego degustowania.
5. "Mewia trylogia" Stanisław Goszczurny (Marpress)
Legendarna trylogia Stanisława Goszczurnego znów jest dostępna. Książki wydane zostały przez gdańskie wydawnictwo Marpress w nowej szacie graficznej oraz zapakowane w pudełko kolekcjonerskie. Tom I to "Mewy", tom II - "Skrawek nieba", tom III - "Jolka, córka mewy". Minęło 60 lat od pierwszego wydania "Mew", a jednak problemy poruszane w książce są nadal aktualne. O tej kultowej powieści, jej kontynuacjach, ich miejscu akcji, jakim był m.in. Nowy Port, a także samym autorze oraz pracy nad wznowieniem serii pisaliśmy w osobnym artykule "Mewia trylogia", kultowa powieść o "mewkach" z Nowego Portu powraca. Przypomnieliśmy również miejską legendę nowoporckich mewek i inne ciekawostki związane z tymi książkami. Trylogia ta jest niewątpliwie jedną z najważniejszych tytułów o Gdańsku, jakie kiedykolwiek powstały. Warto ją znać, a nawet mieć na półce w domowej biblioteczce.
6. Anna Sakowicz "Jaśminowa Saga" (Poradnia K)
Kolejny tytuł, który zapewne wśród niektórych czytelników powalczy o zapamiętanie na dłużej, a nawet wejście na stałe do kanonu literatury gdańskiej, jest inna trylogia - saga rodzinna Anny Sakowicz, czyli "Jaśminowa Saga". Po "Czasie grzechu" (tom 1), który ukazał się w 2020 r., autorka wydała dwie kolejne części: "Czas gniewu" (tom 2) oraz "Czas goryczy" (tom 3), obie w minionym roku. Ciekawie opowiedziana historia rodu gdańskich introligatorów z Wrzeszcza - Jaśmińskich, na tle ostatniego stulecia oraz obraz zmieniającego się miasta: od niemieckiego Danzig, przez Wolne Miasto Gdańsk, a na polskim Gdańsku skończywszy, to lektura, jakiej dawno nie mieliśmy okazji czytać. Tematycznie nawiązująca do literatury spod znaku Chwina czy Grassa, choć zdecydowanie literacko nie tak dopracowana i jako całość nierówna, na pewno jest warta uwagi.
7. Lucyna Legut "Ptak srebrnopióry" (Arche)
Lucyny Legut nikomu w Trójmieście nie trzeba przedstawiać. Ta wybitna aktorka, pisarka i malarka przez ponad trzydzieści lat występowała na scenie Teatru Wybrzeże i wykreowała tam blisko osiemdziesiąt ról. Jej dorobek pisarski obejmuje książki dla dzieci i dorosłych, słuchowiska radiowe oraz utwory sceniczne. W minionym roku ukazała się jej korespondencja z reżyserem Wojciechem Hasem, z którym w latach 50. łączył ją namiętny związek. Pod koniec życia Lucyna Legut postanowiła opowiedzieć o tym, jak zapamiętała Hasa, oraz opublikować listy, które pisali do siebie. Powstał w ten sposób "Ptak srebrnopióry" (tak Legut nazywała Hasa, zwracając się do niego "Ptaku"). Musiało jednak minąć aż 10 lat od śmierci artystki, aby ten niezwykle osobisty, intymny zapis mógł w książkowej formie trafić do czytelników. Rzadko mamy czytelniczą okazję uczestnictwa w takiej niezwykłej, epistolarnej uczcie, dlatego tym bardziej warte odnotowania jest to wydawnictwo.
8. "Pusty przelot" Daniel Odija (Czarne)
Na tę powieść czekaliśmy aż 10 lat. Daniel Odija to urodzony w Słupsku, ale związany z Trójmiastem prozaik, scenarzysta komiksowy, dziennikarz i animator kultury, absolwent polonistyki na UG, a także członek Klubu Literackiego przy gdańskim oddziale Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. "Pusty przelot" to pierwsza powieść tego dwukrotnie nominowanego do Literackiej Nagrody "Nike" autora po dziesięciu latach przerwy. Książka ukazała się w wydawnictwie Czarne, w którym pisarz debiutował "Ulicą", a później wydał powieść "Tartak", która otrzymała tytuł Gdańskiej Książki Roku 2003. W ostatnich latach pisarz zajmował się m.in. pisaniem scenariuszy do powieści graficznych, które tworzy razem z grafikiem Wojciechem Stefańcem. "Pusty przelot" to poruszająca powieść o rodzinnych relacjach z motywem choroby psychicznej. Książka ta wpisuje się w obecny trend polskiej literatury współczesnej, opisującej trudne, a czasem wręcz traumatyczne rodzinne koneksje.
9. Albumy Michała Szlagi: "Brama" i "Stocznia" (Instytut Fotografii Fort)
Michał Szlaga od 20 lat fotografuje Stocznię Gdańską. Jego niezwykły album "Brama", zawierający 1237 fotografii, został wydany w tamtym roku, podobnie jak wznowienie albumu "Stocznia", który jest "jedną z najważniejszych książek fotograficznych ostatniego 30-lecia. Trudno znaleźć w historii polskiej fotografii po 1989 r. wydawnictwo tak fundamentalnie ważne" - uważa Filip Springer, który we wrześniu poprowadził spotkanie autorskie z fotografem. Zdjęcia Szlagi zapisują stan świata - to, jaki on jest tu i teraz, to swoista dokumentacja codziennego życia, ale i przemian przestrzeni terenów postoczniowych. Oba albumy to must have każdego wielbiciela fotografii i sztuki, a także legendy Stoczni.
10. "Szkoła bohaterek i bohaterów 2, czyli jak radzić sobie ze złem" Przemek Staroń (Agora)
I last but not least - na mojej liście nie mogłoby zabraknąć pozycji dla dzieci i młodzieży. Choć wydanych zostało w 2021 r. co najmniej kilka ciekawych tytułów, to zdecydowanie wydarzeniem literackim jest dla mnie druga część bestsellerowego poradnika dla młodych ludzi - "Szkoła bohaterek i bohaterów 2, czyli jak radzić sobie ze złem" wyjątkowego autora - Przemka Staronia. Pierwsza część pt. "Szkoła bohaterek i bohaterów, czyli jak radzić sobie z życiem" stała się bestsellerem - ten quasi-poradnik psychologiczny czytało się jak powieść przygodową. Druga część stanowi rozwinięcie pierwszej i jest źródłem inspiracji oraz zachęty do twórczego myślenia w poszukiwaniu swojej własnej życiowej drogi nie tylko dla młodych ludzi, ale także dla ich rodziców. Podpowiada, jak radzić sobie z manipulacją, niekonstruktywną krytyką czy z oczekiwaniami innych. Książka ta jest uniwersalna i ma pomagać wszystkim, bez względu na wiek. Czy tak rzeczywiście jest? Przeczytajcie i przekonajcie się sami.
Miejsca
Opinie wybrane
-
2022-01-04 22:07
dzieki
chetnie przeczytam, zwłaszcza obie trylogie. co prawda, pierwsze słyszę, ale nadrobię. szkoda ze ten artykuł nie był przed świetami, byłyby fajne prezenty
- 7 0
-
2022-01-04 22:05
Brunon Zwarra i Joanna Schopenhauer
Polecam książki Brunona Zwarry,, Gdański bowke '' oraz,, Gdańskie wspomnienia młodości "Joanny Schopenhauer
- 9 2
-
2022-01-04 15:33
Nr 11 Fotografia w Gdańsku 1869-1877 + Plan Buhsego
Z całą pewnością w zestawieniu zabrakło ostatniej części
Monumentalnej Historii Gdańskiej Fotografii
autorstwa Ireneusza W. Dunajskiego.
Pan Dunajski przez 20 lat badał historię pionierów gdańskiej fotografii
i własnym nakładem wydał 4 wyjątkowe Tomy. ( bez urzędowej pomocy i wsparcia)
W 2019 roku ukazał się ostatnia część, w której zamieszczono
również bezcenny dla Gdańska Plan Buhsego.
Albumy Dunajskiego to prawdziwe Białe Kruki.- 6 2
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.