• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Kanał Raduni odsłonił jedną ze swoich tajemnic

Katarzyna Moritz
24 sierpnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat) 

Dowiedz się więcej o historii krzyżackich kanałów w Gdańsku.


Gęsta siatka kanałów na Starym czy Dolnym Mieście, 20 różnorodnych młynów, setki łódek, do których wsiadało się prosto z kamienic. Gdańsk jeszcze przed II wojną światową wyglądał niemal jak Amsterdam. Przypomina o tym obecnie fragment kanału Raduni, który ujawnił się tuż pod oknami kamienicy na Osieku.



Kilka dni temu tuż pod oknami mieszkańców przedwojennej kamienicy przy ul. Podzamcze 6 zobacz na mapie Gdańska zaczął niespodziewanie zapadać się chodnik. Gdy wezwani drogowcy próbowali go naprawiać, podsypywana ziemia ginęła gdzieś w otchłani.

- Pod chodnikiem odsłonił się całkiem dobrze zachowany fragment kanału, wyłożony cegłą, a we fragmencie otoczakiem. Ta okolica wyglądała kiedyś zupełnie inaczej. To pokazuje, że Osiek jest obecnie, niestety, zdewastowany urbanistyczne - przyznaje Ludwik Brzuskiewicz, konserwator zabytków, który był świadkiem odsłonięcia się kanału.

Obecność tam sieci kanałów potwierdzają badania archeologiczne. W 2008 roku nieopodal - przy ul. Tartacznej - archeolodzy także odkryli fragment kanału. Wtedy ustalono, że został on przekopany w 1338 roku przez Krzyżaków, a przez lata był przebudowywany.

- Cały teren historycznego śródmieścia Gdańska był pocięty ciekami wodnymi, głównie sztucznymi kanałami. Na Starym Mieście były to kanały młyńskie, które napędzały kilkanaście olbrzymich młynów, zlokalizowanych tam już od czasów krzyżackich - przyznaje dr Jakub Szczepański z wydziału architektury Politechniki Gdańskiej.

Kanał Raduni, nazywany też Młyńskim, pierwotnie zawdzięczany Krzyżakom, powstał już w pierwszej połowie XIV wieku. W średniowieczu istniały dwie główne odnogi kanału. Północny kanał był szerszy, nazywano go niekiedy Wielką Radunią. Węższa, południowa odnoga nosiła miano Małej Raduni. Te dwa cieki łączyły się ze sobą w kilku miejscach. Kanał doprowadzał wodę m.in. na teren Starego Miasta, który był dawnym okręgiem przemysłowym Gdańska. Krzyżacy wykorzystali naturalną różnicę poziomów terenu (dochodzącą w Starym Mieście do 4 m), dzięki czemu woda mogła napędzać kilkanaście młynów w okolicy.

Na Osieku stał m.in. młyn przy ul. Tartacznej. Młyn i nazwa ulicy nie są przypadkowe, bo siłą wody był napędzany tartak i był to jeden z najdłużej działających zakładów przemysłowych w Gdańsku - prawie 800 lat. Jednak przez ostatnie sto lat swojego istnienia nie był już napędzany siłą wody, ale innymi maszynami.

Dawne odnogi kanałów istniały też naprzeciwko Ratusza Staromiejskiego. Zasilały Młyn Pszeniczny (mielący zgodnie z nazwą pszenicę), który był tylko ciut mniejszy od Wielkiego Młyna (mielił żyto). Cały plac, gdzie obecnie stoi pomnik Heweliusza, już w XIV wieku był zabudowany i stało tam jeszcze kilka młynów. Budynki te istniały do 1945 roku.

- Gdańsk jeszcze 100 lat temu wyglądał zupełnie inaczej. Były dziesiątki mostków, domy do których były wejścia bezpośrednio z wody, łódką podpływało się pod drzwi. Na głównym kanale Raduni łowiono ryby, używano go do celów transportowych, kąpano się w nim - przyznaje Szczepański.

Jednak nie tylko na Osieku i Starym Mieście możemy się spodziewać pojawienia kolejnych śladów dawnych kanałów. Nie znikały one nagle. Wraz z budową kanalizacji w mieście w drugiej połowie XIX wieku, zaczęto je prowadzić rurami pod ziemią i obecnie stanowią też część kanalizacji odprowadzającej wodę deszczową.

Czy sieć kanałów w Gdańsku powinna być powiększona?

- Do Amsterdamu można było porównać Dolne Miasto. Było ono zaplanowane w XVII wieku przez holenderskiego inżyniera. Szeroka ulica Łąkowa wcale nie wynika z tego, że przewidywano tam kilka pasów ruchu, ale dlatego, że środkiem przebiegał bardzo szeroki kanał. Podobnie było na Jaskółczej i na kilku poprzecznych ulicach. Przy domach były tylko wąskie przejścia - wyjaśnia Szczepański.

Dlaczego wiele z tych kanałów zniknęło?

Jak wyjaśnia Szczepański, który napisał m.in. doktorat o Kanale Raduni, głównie ze względu na zmiany w technologii w XIX wieku. Powstała maszyna parowa oraz silniki innego rodzaju i przemysł przeszedł na wygodniejszy w użyciu napęd niż woda. Ponadto kanały bywały dość uciążliwe dla mieszkańców, bo poza napędzaniem młynów, służyły do pobierania z nich wody dla celów przemysłowych i stawały się ściekiem.

- Tą wodą płynęło wszystko, więc kanały niewątpliwie śmierdziały. Już ze średniowiecznych zapisów wiemy, że rada miasta zabraniała wyrzucania do kanałów odpadów z garbarni, które były bardzo uciążliwe - przyznaje Szczepański. - Niestety szkoda, że część tych kanałów zniknęła. Przykład Amsterdamu pokazuje, że to działa. Poza tym Dolne Miasto obecnie ciągle ma problemy ze stojącą w piwnicach wodą. Mieliśmy pomysł, by w niektórych miejscach te kanały odkopać, tym bardziej, że ta część miasta nie jest i nie była wcześniej tak gęsto zabudowana, jak w Holandii - żałuje Szczepański.

Opinie (128) 4 zablokowane

  • (9)

    Super historia, wyobrażycie sobie do pracy pływać kanałem..

    • 212 7

    • teraz jedziesz w korkach - tez kanal :):) (2)

      milego dnia wszytskim... - fajny artykol o poranku :)

      • 35 3

      • Lepiej (1)

        Wyobraź sobie starówkę otoczoną fosą i wielkim ceglanym murem. To by był wypas.

        • 17 1

        • albo jeszcze inszej

          wyobraźcie sobie nowy Tumult Gdański i Budyniowicza zwiewającego ze swoich 5 mieszkań...

          To byłby hard.

          • 3 2

    • ale korki by były ! (1)

      no i te wyścigi od świateł do świateł. Zaraz policja wodna wprowadziła by aquaradary i progi zwalniające

      • 32 0

      • mało tego

        wzorem krzyżaków ustawić podwodną bramkę z łańcucha na trasach szybkiego spływu i innych wodostradach.

        • 2 0

    • a może wykopać głębokie rowy i zalać wodą...

      zamiast PKM (kolei metropolitalnej)... łatwiej szybciej chłodniej, zimą to nawet jeszcze szybciej!!!

      • 5 1

    • "Gęsta siatka kanałów na Starym czy Dolnym Mieście, 20 różnorodnych młynów, setki łódek, do których wsiadało się prosto z kamienic. Gdańsk jeszcze przed II wojną światową wyglądał niemal jak Amsterdam."

      • 19 0

    • zawsze mozesz zejsc do kanalu i przejsc sie sciekami!

      • 2 0

    • Masakra

      tylko zimą troche chu*owo XD

      • 1 4

  • Prawdziwe i trwałe piękno to czas i cierpliwość, wysiłek i serce, błądzenie i dociekanie (19)

    Całe nasze Stare Miasto wyglądało kiedyś zupełnie inaczej. W wielu historycznych miastach podjęto działania zmierzające do odnowy zdewastowanych staromiejskich budynków. Ale czyni się tak tam, gdzie decydentami są patrioci. W miastach, w których rządzi PO czy SLD mamy takich awangardzistów, że gdyby im na to pozwolić, to i gdański Trakt Królewski, i poznański ratusz z koziołkami, i krakowski Ołtarz Wita Stwosza, i w ogóle wszystkie zabytki przerobiliby na modłę współczesną. Obserwując główny nurt we współczesnej architekturze czy sztuce jakże często widać chaos. Dotyczy to nie tylko Polski.

    • 96 65

    • Właśnie! (7)

      Gdyby rządzili ludzie Jarosława Polskęzbawa, czyli prawdziwi i genetyczni patrioci, nasz Gdańsk wyglągałby jak za najlepszych czasów Wolnego Miasta i III Rzeszy.

      • 27 18

      • (2)

        Tak, tak, budowle Gaudiego w Barcelonie, czy Centrum Pompidou w Paryżu to też zasługa PO i SLD.
        ToJa to jedna MÓZG.

        • 7 8

        • Ha, ha Centrum Pompidou (1)

          to jest właśnie przykład totalnej głupoty, PO-nad narodowej głupoty

          • 6 9

          • nie skumałeś

            • 2 1

      • nikt tu nie mówił o Jarosławie przecież.... (2)

        ale widać zadziałał mechanizm, który starały się przez ostatnie lata wykształcić partyjne public relations: KTO JEST PRZECIWKO NAM TEN JEST ZA JAROSŁAWEM I CHCE WOJNY Z ROSJĄ :]

        • 12 5

        • hehe dokładnie, jesteś anty PO to od razu pisowiec... ale co sie dziwic bezmozgim konsumentom (1)

          którzy powtarzają to co im pani w okienku z obrazkami powie...pozdrawiam

          • 16 1

          • Partyjny ślepiec

            • 2 0

      • hahaha

        za czasów III rzeszy twoja babka bała sie wyjsc z domu a ty sie podniecasz droga wolna nie ma granic nazistowski baranie. gdansk to zawsze z niemcami współpracował zdrajcy.

        • 0 3

    • Czyli wniosek nasuwa sie taki, (6)

      ze PO i SLD mamy nie tylko w Polsce. Tylko kurcze, czy oni o tym wiedza?

      • 10 7

      • to wyżej miało być tu podpięte

        • 0 1

      • jeśli taki wniosek wyciągnąłeś, to słabo świadczy o Twojej zdolności rozumienia tekstu (2)

        • 5 3

        • (1)

          No wlasnie, ja potrafie czytac ze zrozumieniem w przeciwienstwie do wielu, ktorzy tutaj probuja sie udzielac.

          • 2 8

          • mhm

            • 3 0

      • (1)

        Coś ci się pomyliło. Wg To Ja nie tylko w Polsce mamy awangardzistów-psujów, a nie PO i SLD.

        • 4 1

        • Oprocz tego co napisalem powyzej to posiadam cos jeszcze. Potrafie na swiat spojzec z przymrozeniem oka, podejsc do niego z lekka ironia, ale niestety sa tacy co tego nie rozumieja i wszystko biora zbyt powaznie. Coz, mowi sie trudno, ale to juz nie jest moj problem.

          • 1 5

    • he he, ale brednie :) (1)

      • 7 6

      • jakbym jakiegoś inteligentnego milicjanta czytał

        • 1 2

    • bzdura

      co ma patriotyzm do zmian w topografii miasta, nie wyobrazam sobie pełnego zachowania w sensie historycznym kanałow, nie zniknęły one w XXw. i nie ma z tym nic wspólnego ani PO, ani SLD,takie dziwne mądrale są co najmniej wkurząjace proszę kupić sobie spluwaczkę i do niej sie wywnętrzać.

      • 5 1

    • "gdzie decydentami są patrioci. W miastach, w których rządzi PO czy SLD mamy takich awangardzistów, że gdyby im na to pozwolić, to i gdański Trakt Królewski"

      a co ma polski patriotyzm wspolnego z zabytkami gdanska?
      wg ciebie polski patriota powinien odbudowywac szwabskie miasto?

      • 0 3

  • To jest prawdziwy kanał w który nas wprowadzono. (6)

    Polska to jeden wielki kanał. A władze to chyba kanalarze.

    • 75 74

    • nie kanalarze (1)

      tylko kanalie;)

      • 7 2

      • lewacy i inni popaprańcy popierani przez pożytecznych idiotów

        • 4 5

    • Więc zmień kanał (kraj) anonimie. (2)

      Żegnamy.

      • 10 4

      • oczywiście że musimy zmienić kraj i najpierw osądzić wszystkich tych, którzy nakradli .... oczywiście na lewo

        • 5 4

      • skoro złodzieje ci pasują to ich dalej popieraj

        pewnie jesteś jednym z nich. Czły stadion narodowy wynajety za 1 zł. (jeden złotych) dla Pawlaka.

        • 3 4

    • Raczej

      kanalie...

      • 0 0

  • Gdyby udało się odtworzyć coś takiego..... (4)

    Ale by było. Szanowni włodarze - pomyślcie czy nie warto.

    • 117 4

    • (1)

      najpierw trzeba zmienić tych "szanownych włodarzy" bo ci aktualni myślą wyłącznie o mamonie i władzy dla swojej partii i siebie a nie o odtwarzaniu czegokolwiek

      • 9 2

      • Zazwyczaj

        jest tak, że świnie się zmieniają, a koryto pozostaje,

        • 0 0

    • czy warto? (1)

      takie pytanie to tylko w kontekscie ile to kosztuje i kto z nas na tym zarobi.

      • 1 0

      • Ciekawie to wszystko wygladalo kiedys. Gdyby Gdansk wygladal tak jak na zalaczonej mapce byloby pieknie. Perelka architektury a nie to co teraz stoi. Wiem ze moglo byc gorzej, ale az serce sciska jak sie pomysli co sowieci tu uczynili. Szkoda ze tak to sie wszystko potoczylo, szkoda ze moja rodzina stracila mieszkanie w miesjcu gdzie teraz stoi krewetka. Szkoda, szkoda, szkoda...

        • 3 0

  • ciekawe czy po remoncie "dziurę" zasypiąwidocznym nazdjeciu gruzowiskiem czy tak jakpowinno być wpierw posprzątają i usuną gruz i śmieci...
    ciekawe czmu znam odpowiedz...szczególnie że robią to miejskie inżyniery

    • 35 5

  • (1)

    Znasz odpowiedź? Jesteś z Człuchowa?

    • 6 20

    • z pruszcza gdańskiego

      • 0 0

  • Autor pisze (2)

    "Jednak przez ostatnie sto lat swojego istnienia tartak nie był już napędzany siłą wody, ale innymi maszynami". Czyli że maszyny napędzały inną maszynę. Ale pomijając tę wpadkę ciekawy artykuł.

    • 12 6

    • nie jestem w stanie ocenić stylistyki powyższego cytatu (1)

      ale jako człowiek kumaty, wytłumaczyłem to w takowy sposób: jakiś agregat (maszyna) napędzała urządzenie elektryczne np mielące (maszynę)
      Nie wiem czy o to autorowi chodziło ;)

      • 3 1

      • akurat przykład maszyny elektrycznej nie jest tutaj najlepszy, w czasach gdy zastępowano napędzane wodą koła młyńskie, elektryczność była jeszcze odległym zewem przyszłości. A autor popełnił tutaj ewidentnie błąd, "siłę wody" zastąpiono "siłą pary" lub "siłą maszyn parowych", a nie koniecznie "maszyną". błąd leży w stylistycznym zastosowaniu prawidłowego definiowania tych pojęć.

        • 0 4

  • Na ratunek Raduni !!! (3)

    Kto za to odpowie co dzieje się z kanałem Raduni np na odcinku Oruni !!!To sprawa dla prokuratury!!!
    Technologia wbijania kilkunastometrowych blach w brzegi rzeki zabije wszystko co do tej pory żyło i rosło łącznie z pięknymi kasztanowcami.

    • 40 32

    • Chyba śmieszny jesteś (2)

      • 6 10

      • (1)

        nie mam swojego zdania odnośnie posta piur ale ta twoja odpowiedź jest na poziomie dziecka z piaskownicy

        • 5 1

        • nie jestem w stanie ocenić, nie mam swojego zdania i tak w kółko. Po co udzielasz się w dyskusji na tematy, których nawet nie liznąłeś?

          • 0 2

  • Artykuł po czasie gdy sprawa została opisana przez wszystkie lokalne media :-) (22)

    A takie kwiatki to nie tylko efekt gospodarki towarzyszy z PZPR ale też obecnych władz Gdańska z Pawłem Adamowiczem na czele.
    Miasto ma potencjał a prezydent go nie tylko nie wykorzystuje ale mocno przyczynia się do degradacji zarówno infrastruktury jak i społeczeństwa. Ludzie uciekają z Gdańska. Dawniej studenci politechniki czy uniwesytetu zostawali w Gdańsku a obecnie nawet o tym nie myślą. Zaściankowość widoczna jest nie tylko podczas imprez masowych ale w każdym aspekcie istnienia i funkcjonowania miasta.
    Jaki pan taki kram jednym słowem. Do całości dochodzi nieudolność ekonomiczna i brak koncepcji zarzadzania majątkiem i mamy duży problem.

    • 92 24

    • Ty taki głupi od urodzenia czy się dokształcałeś z głupoty? (15)

      Spis ludności pokazuje jak bardzo ludzie uciekają... Uwielbiam takich baranków jak Ty, dużo uśmiechu na twarzy mi sprawiają swoją elokwencją i wiedza w tak wielu tematach. Zdrówka w nogach życzę, bo na główkę to o wiele za późno.

      • 9 21

      • wow, wow

        spokój Cie tylko uratuje!!!
        "spakojno"- adin, dwa, tri

        • 10 2

      • a ja tobie dużo szczęścia zyczę (12)

        bo marynarze na kursku byli wszyscy zdrowi tylko im szczęścia zabrakło.
        Coś ci się chyba cyferki pomyliły bo jedynie w Białymstoku przybyło mieszkańców a Gdańsk jest na granicy zastępowania pokoleń.
        No ale z tego co piszesz to jesteś szczęśliwym człowiekiem wiec baw się dobrze dalej i niech inni odpłacą tobie pięknym.

        • 14 2

        • i dalej z siebie głupka robisz, cudownie :)

          • 1 9

        • A teraz patrz, takie zadanko matematyczne: (10)

          Liczba ludności 2010: 456967
          Liczba ludności 2011: 460517

          460517 - 456967 = 3550

          no ubywa jak nic, także proponuje idź na spacer, dotleń ostatnie szare komórki, na zdrowie Ci wyjdzie :)

          • 6 12

          • (9)

            Chyba o czymś zapomniałeś. Kilkaset tysięcy ludzi (a może nawet w miliony już to idzie) wyjechało z kraju do pół- albo nielegalnej pracy. Oni wracają na spis powszechny do Polski albo rejestrują się przez Internet jako mieszkańcy Polski.

            • 14 5

            • tak tak a babcia ma wąsy i wchodzicido wanny (1)

              miłego dzionka pozdrów prezesa i ucałuj antoniego ;)

              • 6 10

              • Leming wiedziałem :-)

                :-)

                • 2 7

            • (1)

              Prawie półmilionowe miasto z którego wyjeżdża milion mieszkańców, daj namiar na dilera dobry towar

              • 3 12

              • nie potrafisz czytać ze zrozumieniem

                • 8 2

            • (4)

              Tak, tak miliony wyjechały i miliony siedzą w necie w czasie spisu aby udawać że są w kraju. Człowieku, ja wiem że portal trojmiasto.pl nie jest wysokich lotów ale nawet tu zachowajmy jakąś logikę dyskusji.

              • 5 6

              • Ty chyba wierzysz w to co piszesz:-) (3)

                Zmień kanał może na bbc czy cnn polecam też stacje włoskie i niemieckie :-)

                dziwne ze taki no life istnieje?
                jakiś sbek na emerytuże czy jak?

                • 2 2

              • Mhm, chociaż baranie zna sie na ortografi (2)

                czego o tobie prostaku w żaden sposób powiedzieć nie można. Dlatego jestem za aborcją, planowaniem poczęć i eutanazją, żeby potem takie byle co się nie szerzyło. Wielka prośba, nie rozmnażaj się! Uzdrowisz świat! :)

                • 1 3

              • To zacznij od swojej rodziny a ulżysz społeczeństwu!

                Dawaj do wiwatu szczególnie z eutanazją w twoim wypadku np spróbuj zatrzymać śmigło w samolocie czy walec drogowy YO TYO Yo

                • 0 0

              • I Twój wpis

                by tu nie zaistniał.

                • 0 0

      • Ludzi uciekają z miasta, on ma rację. Napływa ludność wiejska

        tylko dla niej 3city jest atrakcyjne.
        Zmknięcie stoczni w Gdyni oraz powżne ograniczenie produkcji w stoczni Gdańskiej odbiera miastu pieniądze. Pieniądze potrzebne na wszystko, zresztą nie tylko w Gdańsku - polski przemysł pada, dobijany przez rzady PO i SLD. Coraz więcej importujemy zamiast eksportować.
        A to co wyrabiają z zabytkowymi budynkami w Gdańsku - no coż, nie jestem zwolenikiem odtwarzania wszystkiego ale do Amsterdamu przyjeżdza rocznie masa ludzi, do Gdańska tylko garstka.

        • 6 4

    • zajawiona a opisana z pogłebieniem zagadnienia

      to różnica

      • 1 0

    • Towarzysze z PZPR nigdzie nie poszli oni dalej są w magistracie. (2)

      Teraz swoje dzieci przysposabiają do przejęcia schedy.

      • 9 2

      • mają majątki bo się sprywatyzowali, mają wysokie wcześniejsze emerytury to i dużo czasu dlatego tak liczni tutaj

        • 4 1

      • niby Adamowicz ma przeszłosć opozycyjną ale...

        czy on na pewno nie należał do harcerstwa reżimowego i związku młodzieży socjalistycznej?
        Czy nie chodził ze szturmówką na 1 maja?
        To niestety zostaje na lata w światopoglądzie.

        • 1 1

    • Co za brednie.

      "Tylko w ubiegłym roku Gdańsk zyskał ponad tysiąc nowych mieszkańców. W odwrocie są Gdynia i Sopot, których społeczności zmniejszyły się odpowiednio o 222 i 330 osób".

      • 0 0

    • Masz szansę..

      Kandyduj , pokaż jak można lepiej i rozsądniej rządzić ,przekonaj nas ; a jeśli nie , to nię gębuj

      • 0 0

  • słuszną linię miała nasza władza (1)

    co nie pasuje to się zasypie

    • 49 4

    • metoda dopracowana w czasie komisji hazardowej

      • 7 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane