Mało kto zdaje sobie sprawę, że stare gdańskie kościoły są także wielkimi cmentarzami. A przecież w Bazylice Mariackiej bezustannie stąpamy po płytach nagrobnych. W największej gdańskiej świątyni pochowano co najmniej kilka tysięcy osób.
Bogaci obywatele Gdańska za życia dbali o to, by po śmierci zapewnić swym prochom prestiżowe miejsce spoczynku. Jak pisze prof. Edmund Kizik, było kilka rodzajów pochówków: najprostsze to groby bezpośrednio w ziemi, bez płyty nagrobnej, zakrywane tylko deskami, na których stawiano potem ławy. Dalej groby w ziemi, ale oznaczone kamiennymi płytami nagrobnymi bądź przynajmniej flizami. Lepsze i droższe były groby o wymurowanych ścianach na planie prostokąta, także nakryte płytami. I wreszcie najbardziej luksusowe, puste, obmurowane i zasklepione krypty wyposażone w schody zejściowe.
Trzeba zresztą zauważyć, że w protestanckiej obyczajowości gdańszczan ceniono możliwość złożenia zmarłego w obrębie kościoła, ale sam grób nie był otaczany przesadnym szacunkiem. Niekiedy znajdował się bezpośrednio pod tą samą ławą kościelną (przypisaną do rodziny bądź cechu), na której nieboszczyk zasiadał za życia. Płyty czy inne oznaczenia łatwo ulegały destrukcji i nie dbano wówczas o ich naprawę. Wielu zamożnych mieszczan starało się więc upamiętnić swoich przodków lub siebie samych w ozdobnych, niekiedy wręcz olśniewających epitafiach, umieszczanych na ścianach i filarach kościoła.
Wszystkich "przelicytował" w 1614 roku potężny burmistrz Johann Speymann (budowniczy "Złotej Kamieniczki" na Długim Targu). Chciał on, by zmarli rodzice jego żony, Judith i Simon Bahr, zostali uczczeni monumentalnym kamiennym nagrobkiem, który w dodatku miał stanąć pośrodku kościoła, na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu. Projekt ten wywołał zrozumiały opór starszyzny kościelnej, zwyczajowo zatwierdzającej projekty wszelkich elementów wyposażenia świątyni. Negocjacje, w które za sprawą Speymanna włączyła się Rada Miasta, trwały kilka lat i w końcu pomnik został zaakceptowany. Tyle tylko, że znaleziono mu mniej eksponowane miejsce, w ramieniu transeptu koło Bramy Groblowej, gdzie zresztą stoi do dziś.
Jedynym obiektem sztuki nagrobnej we wnętrzu Bazyliki, który choć trochę próbował dorównać rozmiarami nagrobkowi Bahrów, jest obelisk zmarłego w 1731 r. pułkownika von Sinclaira, komendanta miejskich oddziałów wojskowych.
Za to żadnego pomnika nie posiadał do niedawna inny dowódca spoczywający w Bazylice, admirał Arendt Dickman. Opis jego pogrzebu 4 grudnia 1627 r. przytacza Andrzej Januszajtis: "Ciało w trumnie okrytej czerwonym suknem, w asyście wielu oficerów wodą z Mindy (Wisłoujścia) do Żurawia przewieziono, gdzie je wyładowano i na trumnę położono goły pałasz, kapelusz z piórami i inne znaki godności. Stamtąd oficerowie nieśli je do kościoła. Przed trumną szli parami wszyscy wzięci w niewolę Szwedzi, wśród których było też dwóch kapłanów. Dalej część żołnierzy, po nich uczniowie, a zaraz za zwłokami panowie Komisarze Królewscy, także wielu spośród Rady oraz pospólstwa. Mowę żałobną, którą później wydrukowano, miał pan Jan Cramerus, proboszcz świętego Jana. Również złożenie do grobu bardzo uroczyście się odbyło."
Mimo tak uroczystego ceremoniału, jedyna informacja o miejscu pochówku przesławnego admirała znajdowała się w tzw. księgach grzebalnych, brak było jakiegokolwiek oznaczenia grobu we wnętrzu kościoła. Dopiero niedawne odkrycie w gdańskim Archiwum Państwowym planu kościoła z zaznaczoną numeracją kwater grobowych pozwoliło ustalić, gdzie spoczywa zwycięzca Bitwy pod Oliwą.
Pogrzeby w kościołach upowszechniły się w XV wieku i zwyczaj ten dotrwał do czasów napoleońskich. W 1819 r. władze administracyjne, kierując się względami sanitarnymi, zamknęły kościoły dla dalszych pochówków. Wciąż jednak czyniono pewne wyjątki, przede wszystkim dla osób duchownych, choć nie tylko.
W Bazylice Mariackiej znajdują się groby kilku tysięcy gdańszczan.
Po 1945 r. w Bazylice Mariackiej pochowano dotąd dwie osoby: pierwszą był zmarły 26 listopada 1978 r. wieloletni gospodarz tej świątyni, ks. Józef Zator-Przytocki. Drugą jest dr Otto Martin Kulcke, inicjator i fundator odbudowy organów mariackich. Zmarł on 2 marca 2005 r., a w czerwcu tego samego roku urna z jego prochami została uroczyście wmurowana w kaplicy św. Marii Magdaleny. Trwają przygotowania do trzeciego od zakończenia wojny pogrzebu: 21 kwietnia spocznie tu trumna zmarłego w katastrofie lotniczej w Smoleńsku Macieja Płażyńskiego.
- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
Właśnie odbył się pogrzeb śp. Anny Walentynowicz . Pochowano ją tak jak żyła . Prosto i skromnie . Nie wiem czy były salwy itp. Ale jedno wiem gdyby nie jej postawa to strajk w stoczni skończyłby się szybciej niż zaczął . I co wtedy kogo byśmy dziś chowali w katedrach , kościołach czy alejach zasłużonych ?
Cześć jej pamięci!
Obserwator
14 lat
70
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-04-21 13:23
Uważam, że to Anna Walentynowicz powninna tam leżeć!! (1)
jak w temacie ;]
A,
14 lat
512
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-20 22:14
kazdy suwnicowy czy kazdy stoczniowiec co ..
hlał wode w 29 stoczniowych melinach? dramat co za narod
5 lat
10
Twoja opinia
Zmień treść
Opinia została zablokowana przez moderatora
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-17 10:35
Smierć
Jakie to ma znaczenie gdzie nas pochowają. Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz.
A sądzić będzie nas tylko Bóg. Komentarze zostawcie we własnych sumieniach. Nagrobki,napisy, parady , majątki wszystko zastanie. Jesteśmy tylko grzesznymi wędrowcami na cudownej ziemi.
JW.
5 lat
60
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-20 22:34
Lektor
Wspaniały głos ma ten ksiądz, myślałem że to lektor :)
Maciek
5 lat
40
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-20 22:37
zasłużone miejsce dla Pana Prezydenta
5 lat
81
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-20 22:38
Pamietajmy o s.p. Marku Rosiaku (zmordowany przez przeciwnika politycznego w 2010).
Jan
5 lat
43
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-21 00:46
Ciekawy artykuł. Adamowicz i Plazynski spoczęli obok siebie - smierć jest egalitarna.
5 lat
41
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-21 09:46
super artykuł
5 lat
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-03-13 07:59
Grób Płażyńskiego
Czym ten Pan się aż tak zasłużył.Kler pochował go tak,że teraz to nie wiadomo czy się modlić do niego czy Matki Boskiej Ostrobramskiej.Taki sposób pochowania to skandal.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
