Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Była pętla z wyjątkowym przejazdem, dziś jest park

Maciej Korolczuk
21 stycznia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (165)
Najnowszy artykuł na ten temat Kiedyś pieszy trakt dla pielgrzymek, dziś najważniejsza arteria Gdyni
Przesuń aby
porównać
Pętla tramwajowa Szymanowskiego powstała niemal 100 lat temu u zbiegu Wojska Polskiego i al. Grunwaldzkiej. Dziś w tym miejscu jest skwer, plac zabaw i stoi pomnik marszałka Piłsudskiego.
fot. kolaż Trojmiasto.pl i Fotopolska.eu

Powstała prawie 100 lat temu, przetrwała prawie cztery dekady, w tym mroczne lata II wojny światowej, zaś jej charakterystyczną cechą było torowisko poprowadzone przez... środek budynku - tak wyglądała dawna pętla tramwajowa "Szymanowskiego" przy skrzyżowaniu al. Grunwaldzkiej i Wojska PolskiegoMapka. Dziś w tym miejscu jest plac zabaw, skwer i pomnik marszałka Piłsudskiego.



Czy wiedziałe(a)ś, że dawniej w tym miejscu była pętla tramwajowa?

Na początku lat 20. XX wieku spółka Danziger Elektrische Strassenbahn AG (Gdański Tramwaj Elektryczny SA) podjęła decyzję o wykupie prawie 15 tys. m kw. gruntu u zbiegu Wojska Polskiego i Grunwaldzkiej i utworzeniu tam pętli tramwajowej. Jak wynika ze sprawozdania spółki, do tego celu wykorzystano ok. 400 m toru, w tym dwa rozjazdy, by umożliwić tramwajom płynne zawracanie w kierunku centrum Gdańska.

- W momencie powstania pętli "Szymanowskiego" tramwaje w kierunku Oliwy nie jeździły jeszcze dzisiejszą al. Wojska Polskiego, tylko skręcały z al. Grunwaldzkiej w ul. Szymanowskiego i następnie - śladem dzisiejszej ul. Zamenhofa - jechały w kierunku ul. Wita Stwosza - mówi Sebastian Zomkowski, dyrektor Zarządu Transportu Miejskiego w Gdańsku i autor książki Tramwajem przez Gdańsk.
Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl

Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl

graf. Trojmiasto.pl

Zobacz historyczną mapę Trójmiasta



Pętla Szymanowskiego, (wówczas "Langfuhr Kurve" tj. "Wrzeszcz zakręt") powstała w 1925 r. W pierwszym okresie korzystały z niej tramwaje linii 1 (do Śródmieścia), a parę lat po II wojnie światowej także 11 (do Przeróbki) i czasowo 12 (do Siedlec).

Był to czas sukcesywnego przekształcania ślepych krańcówek w klasyczne pętle, by przyspieszyć ruch tramwajów i w ten sposób ograniczyć liczbę zaangażowanych wozów i motorniczych, co też przekładało się na ograniczenie kosztów eksploatacji tramwajów.

- Na krańcówkach zakończonych ślepymi torami, w przypadku tramwaju z wagonami doczepnymi, dość czasochłonnym było przełączanie wagonów. Takie pętle powstały m.in. na Targu Węglowym w formie dużej pętli ulicznej i właśnie przy ul. Szymanowskiego. W 1927 r. podczas budowy nowej trasy na Stogi zamiast ślepej krańcówki powstała pętla na Stogach Plaży, w 1929 r. dwie duże pętle uliczne w Nowym Porcie, w 1942 r. pętla na pl. Inwalidów w Oliwie. Proces przekształcania ślepych krańcówek był kontynuowany stopniowo po 1945 r. Pętle powstały m.in. na Oruni, na Łąkowej, w Jelitkowie, na Siedlach, przy al. Legionów - wylicza Zomkowski.
Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku. Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku.

Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku.

fot. fotopolska.eu

Tramwaje przejeżdżały przez budynek



To co wyróżniało pętlę Szymanowskiego to projekt dużej bramownicy umieszczonej... w budynku, który powstał już po uruchomieniu pętli. Powstała ona, by rozwiązać problem kolizji z linią tramwajową, a tramwaje przejeżdżały dosłownie przez środek budynku.

Pętla funkcjonowała do początku lat 60. Był to czas intensywnego rozwoju dróg w Gdańsku. M.in. kończono wówczas kolejny etap poszerzania fragmentu al. Grunwaldzkiej.

- Torowisko tramwajowe w al. Grunwaldzkiej przesunięto, by zrobić więcej miejsca dla samochodów. Przy okazji odcięto wjazd tramwajów na pętlę. Funkcję tej pętli przejęła wcześniej powstała nowa pętla Ogrodowa (obecnie Strzyża PKM) przy zajezdni Wrzeszcz - dodaje Zomkowski.
Przesuń aby
porównać
Przystanek tramwajowy na ul. Wojska Polskiego, tuż przed wjazdem na al. Grunwaldzką. Za plecami fotografa znajdowała się pętla tramwajowa oraz budynek z bramą, przez którą przejeżdżał tramwaj.
O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki. O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki.

O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki.

fot. archiwum prywatne

2 km torów za 2 mln zł



Przebudowa alei (wówczas jeszcze ulicy) Grunwaldzkiej wraz z przełożeniem ruchu tramwajów na nowe torowisko nie umknęło uwadze ówczesnych dziennikarzy, którzy tak na łamach Dziennika Bałtyckiego opisywali ostatni etap prac:

- Prace związane z przerzucaniem tramwajów na nowe torowisko na ulicy Grunwaldzkiej są już na ukończeniu. Na nowej trasie tory tramwajowe będą się oczywiście znajdowały na środku ulicy, a po bokach będą biegły dwie jednokierunkowe jezdnie. Jest to inwestycja dla laika dosyć skromna. W rzeczywistości jednak budowa tych niecałych 2 km torów pochłonie ok. 2 mln zł. Zmieniono bowiem nie tylko same tory. Zmieniono także górną zasilającą sieć trakcyjną. Dotąd stosowane było zawieszenie płaskie (przewody umocowane na poprzeczkach), a ten stary typ zawieszenia sprawiał, że przewody przy różnicy temperatury, szczególnie latem, pod wpływem ciepła się wydłużały, wskutek czego powstawały zwisy. Nowa sieć, zawieszona elastycznie, umożliwia utrzymanie stałego naciągu i daje w efekcie mniejsze zużycie przewodów.

Plac zabaw i marszałek Piłsudski



Dziś po pętli na rogu Wojska Polskiego i Grunwaldzkiej pozostał punkt z zaznaczonym na mapie starotorzem. W miejscu, gdzie tramwaje jechały po łuku, zawracając w kierunku centrum, znajduje się plac zabaw.

W całości nie przetrwała też pierzeja budynków przez środek, których tramwaje wjeżdżały na pętlę. Tuż obok, przodem do klubu Żak, z cokołu spogląda na okolicę wyrzeźbiona z brązu postać marszałka Piłsudskiego.

Tramwaje też słychać. Ale już tylko te jadące po alei Grunwaldzkiej i Wojska Polskiego.

Zobacz także

Jedno miejsce, różne lata - historia zmian w Trójmieście (7)

Opinie wybrane

  • 2023-01-21 10:09

    rzetelny artykuł,gratulacje.fajnie się czyta i ogląda. (2)

    1 rok

    • 178 4

    • 2023-01-22 12:17

      (1)

      Właśnie, więcej takich artykułów na trojmiasto.pl

      1 rok

      • 10 0

      • 2023-01-22 15:17

        na al havla był las, jedyny w tamtej części miasta

        a będzie osiedle i kilka domów dla "swoich" - gdzie walka o drzewa, zielony ład itd itd...

        1 rok

        • 2 0

  • 2023-01-21 10:08

    (9)

    Takie niespotykane rozwiazanie, przejazd przez srodek budynku, no i tyle drzew, zieleni. Tego zal.

    1 rok

    • 181 14

    • 2023-01-22 08:54

      Niespotykane, ale i niepraktyczne. Raz że standardy życia/pracy w takim budynku najlepsze nie są. Dwa to problemy z konserwacją i/lub rozbudową/przebudową. No, ale fakt, z perspektywy przechodnia wygląda to "ciekawie".

      1 rok

      • 5 1

    • 2023-01-21 20:14

      Jedno zdjęcie zrobione latem, a drugie zimą (1)

      1 rok

      • 2 0

      • 2023-01-25 13:05

        Ale widzisz ilość tych drzew przy Grunwaldzkiej? Zostało z 20-30 szt.

        1 rok

        • 0 0

    • 2023-01-21 15:11

      (2)

      Zaiste piękny wodok, ani jednej ścieżki dla obcisłomajtych roweroterorystów. Jak dobrze kiedyś było, co się wydarzyło że się aż tak zebździło.

      1 rok

      • 12 9

      • 2023-01-22 08:50

        (1)

        Co ci ścieżki przeszkadzają? Ktoś ci osę wrzucił do majtek? Pytam, bo masz ból tyłka.

        1 rok

        • 8 5

        • 2023-01-22 11:28

          a ty masz najwyraźniej ból mózgu, w dodatku fantomowy ból mózgu :)

          1 rok

          • 1 4

    • 2023-01-21 13:35

      Co wy macie z tą "zielenią"? (2)

      Obecnie w Gdańsku jest o wiele więcej drzew i zieleni niż przed wojną. Wszystko widać na starych zdjęciach. Wystarczy porównać

      1 rok

      • 14 28

      • 2023-01-22 18:09

        To chyba inne zdjęcia oglądamy

        1 rok

        • 1 0

      • 2023-01-21 13:44

        Kije w doniczkach to nie zielen

        1 rok

        • 28 5

  • 2023-01-21 09:17

    Często na starych (9)

    zdjęciach jest tyle drzew że zasłaniają dalszy plan.
    Dziś te drzewa rzadziej rosną albo mają mniej absorbujące obraz liście

    Kawał historii

    Wow

    1 rok

    • 119 18

    • 2023-01-21 16:19

      po prostu 2 różne pory roku.

      Ale masz rację co do masowej wycinki drzew w Polsce. Obecnie jest jedna wielka rzeź drzew. A ludzie się tylko przyglądają. Dużo jeszcze musimy się swojej wolności i swobód obywatelskich nauczyć. Gdybyśmy z tego korzystali dzisiaj wycinek drzew by nie było.

      córka leśnika

      1 rok

      • 8 3

    • 2023-01-21 10:56

      Odśnieżanie ulic solą i spaliny zabiły drzewa a teraz bedą ludzie zabujane.

      Maigret

      1 rok

      • 6 13

    • 2023-01-21 10:46

      To chyba nie widziałeś starych zdjęć Gdańska. (2)

      I nie mówię o dzielnicach które 100 lat temu były polami.

      1 rok

      • 11 4

      • 2023-01-21 11:40

        Dokładnie tak (1)

        Niech poszuka na przedwojennych zdjęciach Placu Kobzdeja czy Parku Świętopełka. Kiedyś tam były budynki i beton, a teraz zieleń.

        1 rok

        • 13 3

        • 2023-01-21 16:00

          Tylko że na ulicach przed budynkami była zielen

          A nie Kije w doniczkach

          1 rok

          • 6 5

    • 2023-01-21 10:11

      To się fachowo nazywa "zima".

      1 rok

      • 15 10

    • 2023-01-21 10:05

      Wszystko dla autek. (1)

      Dr Svencjusz

      1 rok

      • 7 22

      • 2023-01-22 12:04

        Znowu masz coś do powiedzenia?

        Ty doktor, weź i sam się zbadaj. Tę pętlę zlikwidowano w latach 60-tych czyli jeszcze za komuny , a ty gadasz o rządzących dzisiaj. Na dawnej pętli na Oruni w latach 70-tych miałem praktyki zerowe na studiach i grabiliśmy trawę na likwidowanym torowisku.

        1 rok

        • 1 1

    • 2023-01-21 09:57

      Tacy ludzie rządzą miastem

      1 rok

      • 14 16

Wszystkie opinie (165)

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej (7)

Najnowsze

więcej wiadomości (7)

Najczęściej komentowane

Rowery Mevo blokują miejsca parkingowe

Rowery Mevo blokują miejsca parkingowe

Traficary jak kiedyś Mevo. Porzucane gdzie popadnie, rozbijane i niszczone

Traficary jak Mevo. Porzucane i niszczone

więcej

Najczęściej czytane