• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Była pętla z wyjątkowym przejazdem, dziś jest park

Maciej Korolczuk
21 stycznia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (165)
Przesuń aby
porównać

Powstała prawie 100 lat temu, przetrwała prawie cztery dekady, w tym mroczne lata II wojny światowej, zaś jej charakterystyczną cechą było torowisko poprowadzone przez... środek budynku - tak wyglądała dawna pętla tramwajowa "Szymanowskiego" przy skrzyżowaniu al. Grunwaldzkiej i Wojska PolskiegoMapka. Dziś w tym miejscu jest plac zabaw, skwer i pomnik marszałka Piłsudskiego.



Czy wiedziałe(a)ś, że dawniej w tym miejscu była pętla tramwajowa?

Na początku lat 20. XX wieku spółka Danziger Elektrische Strassenbahn AG (Gdański Tramwaj Elektryczny SA) podjęła decyzję o wykupie prawie 15 tys. m kw. gruntu u zbiegu Wojska Polskiego i Grunwaldzkiej i utworzeniu tam pętli tramwajowej. Jak wynika ze sprawozdania spółki, do tego celu wykorzystano ok. 400 m toru, w tym dwa rozjazdy, by umożliwić tramwajom płynne zawracanie w kierunku centrum Gdańska.

- W momencie powstania pętli "Szymanowskiego" tramwaje w kierunku Oliwy nie jeździły jeszcze dzisiejszą al. Wojska Polskiego, tylko skręcały z al. Grunwaldzkiej w ul. Szymanowskiego i następnie - śladem dzisiejszej ul. Zamenhofa - jechały w kierunku ul. Wita Stwosza - mówi Sebastian Zomkowski, dyrektor Zarządu Transportu Miejskiego w Gdańsku i autor książki Tramwajem przez Gdańsk.
Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl

Zobacz historyczną mapę Trójmiasta



Pętla Szymanowskiego, (wówczas "Langfuhr Kurve" tj. "Wrzeszcz zakręt") powstała w 1925 r. W pierwszym okresie korzystały z niej tramwaje linii 1 (do Śródmieścia), a parę lat po II wojnie światowej także 11 (do Przeróbki) i czasowo 12 (do Siedlec).

Był to czas sukcesywnego przekształcania ślepych krańcówek w klasyczne pętle, by przyspieszyć ruch tramwajów i w ten sposób ograniczyć liczbę zaangażowanych wozów i motorniczych, co też przekładało się na ograniczenie kosztów eksploatacji tramwajów.

- Na krańcówkach zakończonych ślepymi torami, w przypadku tramwaju z wagonami doczepnymi, dość czasochłonnym było przełączanie wagonów. Takie pętle powstały m.in. na Targu Węglowym w formie dużej pętli ulicznej i właśnie przy ul. Szymanowskiego. W 1927 r. podczas budowy nowej trasy na Stogi zamiast ślepej krańcówki powstała pętla na Stogach Plaży, w 1929 r. dwie duże pętle uliczne w Nowym Porcie, w 1942 r. pętla na pl. Inwalidów w Oliwie. Proces przekształcania ślepych krańcówek był kontynuowany stopniowo po 1945 r. Pętle powstały m.in. na Oruni, na Łąkowej, w Jelitkowie, na Siedlach, przy al. Legionów - wylicza Zomkowski.
Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku. Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku.

Tramwaje przejeżdżały przez budynek



To co wyróżniało pętlę Szymanowskiego to projekt dużej bramownicy umieszczonej... w budynku, który powstał już po uruchomieniu pętli. Powstała ona, by rozwiązać problem kolizji z linią tramwajową, a tramwaje przejeżdżały dosłownie przez środek budynku.

Pętla funkcjonowała do początku lat 60. Był to czas intensywnego rozwoju dróg w Gdańsku. M.in. kończono wówczas kolejny etap poszerzania fragmentu al. Grunwaldzkiej.

- Torowisko tramwajowe w al. Grunwaldzkiej przesunięto, by zrobić więcej miejsca dla samochodów. Przy okazji odcięto wjazd tramwajów na pętlę. Funkcję tej pętli przejęła wcześniej powstała nowa pętla Ogrodowa (obecnie Strzyża PKM) przy zajezdni Wrzeszcz - dodaje Zomkowski.
Przesuń aby
porównać
O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki. O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki.

2 km torów za 2 mln zł



Przebudowa alei (wówczas jeszcze ulicy) Grunwaldzkiej wraz z przełożeniem ruchu tramwajów na nowe torowisko nie umknęło uwadze ówczesnych dziennikarzy, którzy tak na łamach Dziennika Bałtyckiego opisywali ostatni etap prac:

- Prace związane z przerzucaniem tramwajów na nowe torowisko na ulicy Grunwaldzkiej są już na ukończeniu. Na nowej trasie tory tramwajowe będą się oczywiście znajdowały na środku ulicy, a po bokach będą biegły dwie jednokierunkowe jezdnie. Jest to inwestycja dla laika dosyć skromna. W rzeczywistości jednak budowa tych niecałych 2 km torów pochłonie ok. 2 mln zł. Zmieniono bowiem nie tylko same tory. Zmieniono także górną zasilającą sieć trakcyjną. Dotąd stosowane było zawieszenie płaskie (przewody umocowane na poprzeczkach), a ten stary typ zawieszenia sprawiał, że przewody przy różnicy temperatury, szczególnie latem, pod wpływem ciepła się wydłużały, wskutek czego powstawały zwisy. Nowa sieć, zawieszona elastycznie, umożliwia utrzymanie stałego naciągu i daje w efekcie mniejsze zużycie przewodów.

Plac zabaw i marszałek Piłsudski



Dziś po pętli na rogu Wojska Polskiego i Grunwaldzkiej pozostał punkt z zaznaczonym na mapie starotorzem. W miejscu, gdzie tramwaje jechały po łuku, zawracając w kierunku centrum, znajduje się plac zabaw.

W całości nie przetrwała też pierzeja budynków przez środek, których tramwaje wjeżdżały na pętlę. Tuż obok, przodem do klubu Żak, z cokołu spogląda na okolicę wyrzeźbiona z brązu postać marszałka Piłsudskiego.

Tramwaje też słychać. Ale już tylko te jadące po alei Grunwaldzkiej i Wojska Polskiego.

Opinie (165) ponad 10 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • (29)

    Piękna historia i zdjęcia.Kiedyś byli inżynierowie i planiści. Parki,miejsca rekreacji....A dziś?Beton i apartamenta.

    • 38 26

    • Sven czy ty chociaż raz możesz coś pozytywnego powiedzieć o naszym Mieście? Nie pamiętasz jak było? Nic nie było :))) (18)

      W PRL Gdańsk to była Stocznia a poza tym syf, bród i ubóstwo. Teraz masz prawdziwie europejskie City - doceń to chłopie :))) Beton i apartamenty masz w każdym europejskim mieście - wejdź na booking i sprawdź ? :)))

      • 18 18

      • Głupoty piszesz trochę historii się naucz, a nie wszędzie ze swoją polityką. (5)

        • 14 14

        • Jestem najmądrzejszy na tym portalu. (2)

          Ekspert ekonomista

          • 8 9

          • żaden inteligent nie uznaje sie za mądrego ale głupek juz tak jeszce bedzie sie tym chwalił (1)

            • 2 2

            • Powiedz to Kaczyńskiemu - "nie ma zbyt wielu ludzi mądrzejszych odemnie".

              • 2 2

        • Wyprowadź się Gdańska bo przecież nic się wedlug twojej myśli nie zmieni w najbliższych dziesięcioleciach (1)

          • 3 2

          • On to samo pisze o Gdyni

            Ogólnie cud, że jeszcze ktoś chce w TYM Gdańsku czy TEJ Gdyni mieszkać. Oczywiście taki żart, ale czytając opinie, to ogólnie syf, beton, zero zieleni, korki i w ogóle masakra

            • 2 2

      • (1)

        Co mnie obchodzi "każde europejskie miasto"? Pewno jeszcze w domyśle Europy Zachodniej. Wieczne kompleksy. Jeśli gdzieś jest pod jakimś względem gorzej, po kie licho mamy to naśladować?

        • 4 10

        • Mamy przepiękne forum, wysokiej jakości niemieckie tramwaje.

          Uważam, że jest pięknie jak w Paryżu chociaż nie byłem.

          • 6 5

      • Nie da rady, ciemnogrodzka płaci mu tylko za plucie na samorząd i klaskanie uszami dla PiSu. (9)

        • 10 6

        • Dokładnie zgadzam się w całej rozciągłości.

          • 2 6

        • Sven nie tylko uszami klaska dla Ciemnogrodzkiej - ma z tego też kilka srebrników dla siebie :))) (7)

          • 7 3

          • Przecież na mamrota mama mu nie da, już i tak płaci za jego wikt, pierunek i dostęp do internetu ze swojej emerytury. (4)

            • 6 4

            • My z maliniakiem tylko amarenkę (3)

              • 3 2

              • Racja zapomniałem

                • 2 4

              • Ja w ogóle nie piję alko :))) I to już od dawna - nie potrzebuję dodatkowej podniety wystarczą mi rządy brunatnych :))) (1)

                • 1 6

              • Czasem dopalaczek

                • 1 3

          • Ale mam bekę z was z Maliniakiem prawda? (1)

            • 0 2

            • Prawda, prawda

              • 0 2

    • Planiści, którzy rozwalili historyczne dzielnice

      Żeby warszawka mogła nieco prościej jechać nad morze. Jest się czym chwalić

      • 3 5

    • I czterdziesci chatek Obajtka

      • 7 0

    • Joooo.. apartamenta ważne, taki Daniel z Pcimia może kupić apartament warty 2.6mln zł za 700tys zł. Magia.

      • 7 2

    • Idź się przewietrzyć bo czuć nekrofobia .

      • 3 0

    • Cale centrum bylo bardzo ściśle zabudowane wysokimi budynkami (1)

      Jak wszystkie średniowieczne miasta i bez parków

      • 2 0

      • Nie do końca. Wysoko było tylko w ścisłym centrum, dużo parceli było nie,abudowanych, a dookoła było dużo xieleni oftodów, parków prywatnych i łąk.

        • 0 2

    • Dla biedoty nigdy nie było parków ani miejsc rekreacji

      Tylko była bardzo ciężka fizyczna praca od rana do wieczora za marne grosze. Nawet dzieci musiały pracować, nawet w kopalniach. Biedni żyli w lepiankach, czworakach itp. Robotnicy budujący Gdynię mieszkali w tzw. Meksyku i Pekinie, jeszcze są do dzisiaj w części a niektórzy na początku spali pod przysłowiowym mostem albo na plaży. Taka jest prawda o tamtych czasach w przedwojennej Polsce czy Wolnym Gdańsku. A do dzisiej tak jest , a może jeszcze gorzej w brazylijskich fawelach , Indii, Bangladeszu, środkowej Afryce i dziesiątkach innych krajów.

      • 2 1

    • W przypadku Gdańska to byli niemieccy planiści i inżynierowie (1)

      Masz tego świadomość?

      • 0 3

      • Nie tylko, różne narodowości znajdziesz.

        • 1 0

    • Nikogo nie obchodzą twoje kompleksy

      Gł***pi jesteś i takim zostaniesz

      • 0 0

  • No to fajnie

    • 1 10

  • Takich miejsc jest coraz bardziej mniej

    • 4 8

  • Czy to tych niemieckich tramwajów mogli wsiadac Polacy? (4)

    • 11 31

    • Mogą dzisiaj jechałem i nie było ograniczeń.

      • 15 5

    • (2)

      Oczywiście, że mogli.

      "Tylko dla Niemców" było w Generalnej Guberni.

      • 14 2

      • Niemiec dumny z historii Gdańska (1)

        • 2 13

        • A co na to kucharka przybłęda?

          • 11 2

  • (15)

    To co rzuca się mi w oko to drzewa wzdłuż grunwaldzkiej - potem przyszli Poalcy ze swoją nienawiścią do drzew, które brudzą

    • 49 25

    • W Gdańsku nie rządzą Polacy (4)

      • 9 21

      • Ważne, że rząd mamy kacapski. (2)

        • 12 7

        • Niemiec to nasz człowiek w Warszawie (1)

          • 5 13

          • Kacap to wasz człowiek na Żuliborzu.

            Musi się otaczać wianuszkiem byłych GROMowców za 36mln zł rocznie, SOP i czterystoma policjantami, tak tego kacapa Polacy nienawidzą.

            • 16 5

      • Polacy w Gdańsku są z wileńszczyzny i innych województw na wschodzie które utraciliśmy po wojnie

        Przedwojennych gdańszczan to jest jak na lekarstwo

        • 1 0

    • (2)

      Albo drzewa albo 2x po 3 pasy w mieście

      • 8 2

      • Drzewa!

        • 5 1

      • Bzdura. Mozna miec jedno i drugie

        • 1 1

    • (2)

      Hitler też kochał drzewa

      • 7 15

      • Taki ówczesny ekoludek.

        • 6 6

      • Również zwierzęta kochał bardziej niż ludzi. Dziś mamy wielu jego naśladowców w komentarzach dotyczących dzików.

        • 2 2

    • O przepraszam, Polacy, jak przyszli sadzili bardzo dużo drzew. Przejdź się choćby po PRL-owskich osiedlach. Wycinać zaczęli je słudzy anglosasów.

      • 6 11

    • Polecam obejrzeć stare zdjęcia Gdańska, było mniej drzew niż dzisiaj.

      • 8 3

    • Dobrze mówisz po polsku jak na "nie-Poalka"

      • 1 3

    • niezupełnie

      sporo tych drzew rosło jeszcze w latach 80-tych, 90-tych nawet np. potężne drzewo (lipa?) na rondzie koło OlivII, które pamiętam z dzieciństwa. Teraz resztki tej alei są jeszcze po lewej stronie Grunwaldzkiej (jadąc w kierunku Sopotu) nawet trochę utrudniają ruch np. na wylocie z Chopina (ale niech będą jak najdłużej!). Drzewa wykończyły spaliny, sól i wiek, i stopniowe chore, uschnięte wycinano. Przeszedł w dwóch ostatnich Zielonych Budżetach Obywatelskich projekt odtworzenia szpaleru alei na Grunwaldzkiej w tym miejscu, więc trzymajmy kciuki za realizację.

      • 5 2

  • Pomimo wielu błędów i wypaczeń w PRL ten element krajobrazu/parku został zachowany w sposób doskonały :))) (6)

    Widząc jak na potęgę tną las w TPK gdzie mieszkańcy odpoczywają po pracy tak jak w Parku we Wrzeszczu człowiek się zastanawia czemu to ma służyć ? :)))

    • 40 13

    • I tak od 30 lat (4)

      • 2 6

      • To jest prawda tu się zgodzę.

        • 1 7

      • Od trzydziestu lat wycinają TPK na potęgę? (2)

        Mam prawie pięć dych na karku i tego nie potwierdzam, masowa wycinka TPK (i nie tylko TPK) zaczęła się osiem lat temu, wraz z nastaniem rządów PiS.

        • 9 9

        • Dokładnie i tak od 30 lat (1)

          • 2 7

          • Zgadzam się, a mam już 70 lat, a oni tak od 30.

            • 2 8

    • Nie czemu a komu? Lasami zarzadza brat Obajtka...to wlali wszystkie drzewa na gielde bo to kasa.

      Dla tych gnojow wazna jest tylko 40 willa i pelne bebzony...Przyroda ?Jeszcze w nienawidzonym przez nich Gdansku? Uje na potege.

      • 5 2

  • Opinia wyróżniona

    Często na starych (9)

    zdjęciach jest tyle drzew że zasłaniają dalszy plan.
    Dziś te drzewa rzadziej rosną albo mają mniej absorbujące obraz liście

    Kawał historii

    • 119 18

    • Tacy ludzie rządzą miastem

      • 14 16

    • Wszystko dla autek. (1)

      • 7 22

      • Znowu masz coś do powiedzenia?

        Ty doktor, weź i sam się zbadaj. Tę pętlę zlikwidowano w latach 60-tych czyli jeszcze za komuny , a ty gadasz o rządzących dzisiaj. Na dawnej pętli na Oruni w latach 70-tych miałem praktyki zerowe na studiach i grabiliśmy trawę na likwidowanym torowisku.

        • 1 1

    • To się fachowo nazywa "zima".

      • 15 10

    • To chyba nie widziałeś starych zdjęć Gdańska. (2)

      I nie mówię o dzielnicach które 100 lat temu były polami.

      • 11 4

      • Dokładnie tak (1)

        Niech poszuka na przedwojennych zdjęciach Placu Kobzdeja czy Parku Świętopełka. Kiedyś tam były budynki i beton, a teraz zieleń.

        • 13 3

        • Tylko że na ulicach przed budynkami była zielen

          A nie Kije w doniczkach

          • 6 5

    • Odśnieżanie ulic solą i spaliny zabiły drzewa a teraz bedą ludzie zabujane.

      • 6 13

    • po prostu 2 różne pory roku.

      Ale masz rację co do masowej wycinki drzew w Polsce. Obecnie jest jedna wielka rzeź drzew. A ludzie się tylko przyglądają. Dużo jeszcze musimy się swojej wolności i swobód obywatelskich nauczyć. Gdybyśmy z tego korzystali dzisiaj wycinek drzew by nie było.

      • 8 3

  • W przyjezdnych mieszkańcach Gdańska jest niezrozumiały sentyment do wszystkiego co niemieckie (6)

    Chcieliby żeby było jak za Niemca

    • 11 56

    • Lepiej niemieckie, niż kacapskie jak chce PiS. (4)

      • 16 12

      • Akurat oni chcą kacapskie... Dobre sobie. (3)

        Dlatego walczą od roku z Ruskimi. Słuchaj uchem, a nie brzuchem

        • 7 13

        • Złodziej najgłośniej krzyczy - łapać złodzieja! (2)

          Niszczą Polskę, polskich przedsiębiorców, polskich obywateli, walczą z UE, zupełnie jakby grali dla Wladymira Wladymirowicza.

          • 11 5

          • tak trolu okadaja obecnie najbardziej emerytów którzy nigdy tylke piniedze nie dosdtawala a za Truska całe 5 zł mieli (1)

            • 2 9

            • A inflacja 50% wciagu 2 lat , to co to za podwyżka . Socjal zasiłek .

              • 6 2

    • Też nie rozumiem tej germanofilii

      Germanofile chcieliby żeby w Polsce był dobrobyt jak w Niemczech, ale przez samo wychwalanie wszystkiego "Hergestellt in Deutschland" i deprecjonowanie wszystkiego co polskie oddalają od nas perspektywę niemieckiego dobrobytu.

      Żeby wzorować się na niemieckim sukcesie powinniśmy spojrzeć jak tam doszli. Nie "co mówią" tylko "co zrobili". Doszli tam przez protekcjonizm, patriotyzm konsumencki, rozwój niemieckich przedsiębiorstw, rozwój niemieckiego przemysłu, nie wspominając o nielegalnych sposobach jak podrabianie naszej waluty za Fryderyka II czy grabieży podczas wojen.

      Teraz ci Niemcy przychodzą i mówią nam, że drogą do dobrobytu jest wolny rynek (zamiast protekcjonizmu), kupowanie zagranicznych produktów (najlepiej niemieckich, zamiast patriotyzmu konsumenckiego), rozwój globalnych firm (które często należą do Niemców, ale przecież "kapitał nie ma narodowości") i zamykanie przemysłu (żeby Polska ograniczyła CO2, a Niemcy w tym czasie otworzą kolejną kopalnię).

      Ale czy rzeczywiście są zwolennikami wolnego rynku? Przed wejściem Polski do UE mieliśmy słaby przemysł ale konkurencyjne rolnictwo. Dlatego wolny rynek dotyczy przemysłu (bo niemieckie firmy i tak są chronione przez patenty) za to rolnictwo jest centralnie sterowane, żeby polskie rolnictwo nie zagroziło niemieckiemu.

      Tak więc dalej chwalcie wszystko co niemieckie, a Polska nigdy nie będzie drugimi Niemcami, tylko posłuszną niemiecką kolonią jak Namibia czy Tanzania, której niemiecki Pan będzie narzucał swoją wolę i ingerował w wewnętrzne ustawy.

      • 5 14

  • Obiło mi się o uszy

    Ale chociaż urodziłam się w latach pięćdziesiątych to nie kojarzę żeby starsi odemnie w tamtych latach kiedykolwiek rozmawiali o tej pętli.

    • 15 7

  • ściany tych budynków widziały dużo,ale niemcy mówią że nic się nie stało. (7)

    • 13 19

    • Akurat Niemcy uczą w szkołach o swojej haniebnej przeszłości. (4)

      Więc przestań powielać kłamstwa TVPiS.

      • 8 6

      • Nie uczą się!! (3)

        Chyba, że ostatnio coś się zmieniło? To przepraszam. Mam znajomą mieszkająca od 30-stu lat w Niemczech. Pokrótce mówiła nam, że oni uczą się innej daty rozpoczęcia II wojny światowej

        • 2 10

        • Kuzynki brata siostry sąsiadka..

          Łżesz jak Pi(e)S.

          • 9 3

        • A w partyjnej TVpartia jakiej alternatywnej rzeczywistości cię nauczyli .

          • 3 0

        • Jakiej daty?

          • 2 0

    • Pełna zgoda!

      Brak konsekwencji i mamy to co teraz Putin tworzy za naszą wschodnią granicą

      • 2 6

    • A ty znasz jakaś alternatywna historie tych kamienic.

      • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane