Dzisiejsza dzielnica Chełm, nazywana niegdyś Nową Górką, miała własnego burmistrza i ratusz, a w odwiedziny do prężnej mieściny pod Gdańskiem wybrał się nawet sam król Stefan Batory.
. 
2010-02-14 13:23
Pokolenie z lat 50 - 60 nazywało tą Dzielnicę najpierw Pochulanką, a póxniej Biskupią Górką ,
2010-02-14 13:34
Chełm nigdy nie był nazywany Biskupią Górą tylko Wysoką Górą. Sprawdź na stemplach parafii katolickiej, wystarczy spojrzeć na obrazki które rozdawał kś. Wołos na kolędzie na początku jego kadencji.
2010-02-14 13:29
Przymiotnik "stolz" pochodzi z zachodniogermańskich języków kontynentalnych (w bliższym sensie z niemieckiego i niderlandzkiego) i sięga do języka staro-wysoko-niemieckiego w którym 'stolz' znaczyło 'zarozumiały' i 'wzniosły'. W języku średnio-wysoko-niemieckim znaczyło słowo 'stolz' 'nierozsądny', 'wspaniały' ale również 'pyszny', 'zachwiały' ale też 'nadmiernie wesoły'. W języku średnio-dolno-niemieckim oznaczało to słowo 'rycerski', 'szlachetny'. Podobne słowa znajdujemy również w języku środnio-niderlandzkim 'stout' co oznacza 'odważny', 'śmiały' i z staro-fryzyjskiego 'stult' 'zarozumiały'. Ostatnie dwa mogą tworzyć derywację od słowa 'stelze', co oznacza że dawne znaczenie słowa 'znaczyło' 'sztywno wznosić' czytamy w Wiktionary. Słownik etymologiczny KLUGE podaje dawne znaczenie słowa jako 'hochtrabend' czyli 'jechać kłusem', 'napuszony', 'górnolotny'.
Niektóre źródła przypuszczają pochodzenie z języka staro-francuskiego 'estout' i łacinskiego 'stultus' ('głupi', 'wygłupiać się') albo z języka germańskiego przez język staro-frankijski 'stolt'. Zapożyczenie z łacińskiego słowa 'stultus' oznaczało by za dużą zmianę znaczenia, podaje KLUGE.
'Stolz' należy do siedmiu grzechów głównych:
Superbia -> pycha -> Hochmut (Übermut, Eitelkeit, Stolz)
Avaritia -> chciwość -> Geiz (Habgier, Habsucht)
Luxuria -> nieczystość -> Genusssucht, Ausschweifung (Wollust)
Ira -> zazdrość -> Zorn (Wut, Vergeltung, Rachsucht)
Gula -> łakomstwo -> Völlerei (Gefräßigkeit, Unmäßigkeit, Maßlosigkeit, Selbstsucht)
Invidia -> gniew -> Neid (Missgunst, Eifersucht)
Acedia -> lenistwo i znużenie duchowe -> Trägheit des Herzens/des Geistes (Faulheit, Feigheit, Ignoranz)
Czy ten stolz jako jeden z grzechów nie zniknął z nazwy ze względu na kościół rzymsko-katolicki?
Nazwa dzielnicy zmieniała się z Stolzenberg przez Wysoka Góra i Pohulanka na Chełm.
2010-02-14 13:36
1.zdjęcie do wymiany , Chełm jest pamiętany z ulic Odrzanskiej czy Worcela
2.dlaczego nikt nie napisal ze dzielnica ulegla powiekszeniu po 1980 r a do tego czasu to autobus 108 konczyl trase na petli ktora dzis jest rondem
3.p.Michal cos sie nie wysila , mozna wiecej dluzej i ciekawiej napisac np: ze na obrzezach dzielnucy chelm jest stary cmentarz zydowski , ze byl cmentarz mennonitow , ze budowa Armi Krajowej skrucila ulice Lubuska a czesc ul Bieganskiego to Lubuska .
4.Panie Michale mogly pan rowniez wyjasnic dlaczego niektorzy wspominaja cos o ul Pohulanka
5.w artykole mozna wsopmniec otym ze istnial taki twor Chelm - Biskupia Gorka - i dlaczego mialo to swoje uzasadnienie
2010-02-14 13:43
1. Na Chełmie są tylko dwie ulice? Pierwsze słyszę
2. każda dzielnica Gdańska uległa powiększeniu
3. co ma cmentarz żydowski do tematu o Chełmi i jego nazwie? A zwłaszcza budowa ulicy, która zastąpiła inne??? Wszystkie budowy mieli wymienić?
4. Musiałby też wyjaśnić dlaczego niektórzy twierdzą, że Chełm to Biskupia Górka - ludzi (ZWŁASZCZA na tym forum) różne bzdury piszą.
5. W artykule ("U" OTWARTE NIEUKU!!!!) można wspomnieć o wszystkim - ale wtedy będzie to książka.
2010-02-14 17:32
wlasnie widac , napisane na kolanie jak mawiala moja pani od polskiego . cokolwiek by nie powiedziec :
1.sa to charakterystyczne ulice dla tej dzielnicy do 1980 r - a to co jest na zdjeciu to moze byc fragment dowolnej dzielnicy jakiegokolwiel miasta
2.wlasnie technika "na kolanie " tym sie charakteryzuje ze wszysko sie traktuje po łepkach
3.nalezy do histori tej dzielnicy
4. gdyby ktos sie przylozyl to napewno wspomnialby o tym
5. nalezy robic cokolwiek ale solidnie
2010-02-15 01:43
jest na Ujeścisku (dokładnie Starym Ujeścisku) a nie na obrzeżach Chełmu!!!
2010-02-15 08:06
piszesz o innym cmentarzu
2010-02-14 17:39
Może zamiast z lubością grzebać w jakimś "stoltzu", wystarczyłoby poszukać najprostszego rozwiązania, bo te podobno sa najlepsze...
W języku starosłowiańskim słowo "chъlmъ" oznaczało "wzgórze" - dla porównania we współczesnych językach brzmi nastepująco: холм (rosyjski), хълм (bułgarski), chlum (czeski) i co ciekawe nawet w niesłowiańskich języka szwedzkim (holme) i duńskim (holm) zachowuje podobny rdzeń.
Bez dwóch zdań - autor artykułu sie popisał!
2010-02-14 21:03
nie masz racji we wstępie
przez 15 lat mieszkałem u Niemców. Być może w staropolskim "berg" też znaczy Chełm, ale u Niemców na pewno też. Mówię o potocznej, ulicznej wręcz mowie. Tak jak u nas strażnika w więzieniu nazywają klawiszem czy kontrolera 'kanarem"...
Berg - to właśnie takie nieco kolookwialne naywanie łepetyny, czerepu, kasku i t.d. Więc autor może mieć rację :)
pozdrowienia z Przymorza!
2010-02-14 19:30
Jakkolwiek bardzo cenię i z radością oczekuję na kolejne historyczne artykuły, to tutaj aż mi szczęka opadła.
Nowa Górka po niemiecku brzmiałaby "Neue Berg"
Stolz - oznacza "dumny".
Zaś Chełm po starosłowiańsku oznacza wzniesienie, wzgórze.
Np. Chełmno w kuj-pom też ma nazwę od wzniesienia, na którym się znajduje.
Tłumaczenie, że z "militarystycznych nastrojów" zmieniono berg na hełm, a następnie na Chełm, to niezły dowcip.
Nasz gdański Chełm znajduje się na wzniesieniu, i to od niego wzięła się nazwa.
2010-02-14 21:04
nie masz racji we wstępie
przez 15 lat mieszkałem u Niemców. Być może w staropolskim "berg" też znaczy Chełm, ale u Niemców na pewno też. Mówię o potocznej, ulicznej wręcz mowie. Tak jak u nas strażnika w więzieniu nazywają klawiszem czy kontrolera 'kanarem"...
Berg - to właśnie takie nieco kolookwialne naywanie łepetyny, czerepu, kasku i t.d. Więc autor może mieć rację :)
pozdrowienia z Przymorza!
2010-02-14 21:17
Ja wiem, że w potocznej mowie "berg" może oznaczać nakrycie głowy. Nie w tym rzecz. Rzecz w tym, że w od HEŁMU do CHEŁMU wbrew pozorom dość daleko.
Za to pochodzenie od starosłowiańskiego słowa "cholm" – wzgórze, ma sens i jest częste w Polsce - porównaj z miastem Chełm w lubelskim lub Chełmno w kuj-pom.
2010-02-14 21:19
ile razy będziesz kopiował swojego posta?
2010-02-14 20:12
Chełm to wieś! każdy to wie :D
2010-02-14 20:26
Bo "berg" zarówno w potocznym jak i słownikowym tłumaczeniu znaczy tylko i wyłącznie góra. A hełm jest "helm". A Stolcenberg? Stolz znaczy dumny - wynika z tego, że nazwa Stolzenberg znaczy Dumna Góra. Nowa byłaby Neuberg... Warto sprawdzić takie podstawowe informacje zanim się je opublikuje...
2010-02-14 20:59
a o starogermańskim pewnie nawet nie słyszałaś - "Stolcenberg" żenada... przeproś i się już nie udzielaj
2010-02-14 20:35
skomunikowana dzielnica jeśli chodzi o samochód, niestety komunikacja miejska jest tu tak chora, że połączenia praktycznie są tylko do Gdańska Głównego i wszędzie trzeba się przesiadać, nawet, aby dojechać do Wrzeszcza.
2010-02-14 23:28
Polaki rozwalile Stolzenberg,teraz jest tutaj brud,smrud i bieda mocna!
Prussien dobre plan,rondo,ulice jest Strassebahn teraz.
Polaki oddajt unser Danzig,das ist schon Tausend Jahre stadt!
2010-02-15 00:05
Puknij się w łeb, tutaj nie było Stolzenberg, pamiętam w latach 70 tu nic nie było, zwykłe łąki, a tam, gdzie jest Ujeścisko to rosły ziemniaki.
2010-02-15 12:31
Puknij sie w leb? Rathaus nein daleko od rondo Stolzenberg historische dumm.
Polake alles robi scheisse. Scheisse Polake!
2010-02-15 08:09
Stolz to po niemiecku duma wiec powinno byc chyba dumnagorka.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
