Trudno zliczyć wszystkie filmy, w których Gdańsk odegrał znaczącą rolę lub posłużył za tło dla rozgrywających się wydarzeń. Na licznych kadrach pochodzących z polskich i zagranicznych filmów możemy oglądać urokliwe kamienice, malownicze zaułki i cenne zabytki Gdańska. Zapraszamy w podróż po mieście śladami filmowych wspomnień. Na początek przyjrzymy się Gdańskowi w starych filmach.
Przy nabrzeżu Motławy, wśród gdańskich kamienic, urokliwych zaułków i cennych zabytków nagrywano setki filmów, które na stałe wpisały się do historii kinematografii. W niektórych z nich Gdańsk odegrał ważną rolę, stając się jednym z głównych bohaterów opowieści, w innych stanowi tło wydarzeń lub niewielki akcent.
2
Katownia, Wieża Więzienna i Złota Brama
Jednym ze znanych gdańskich zabytków, które uchwyciło oko kamery, jest powstała w drugiej połowie XIV w. jako średniowieczne obwarowanie Głównego Miasta Katownia, która wraz z Wieżą Więzienną stanowiła zespół przedbramia (barbakan) ulicy Długiej. Obecnie w Katowni mieści się oddział Muzeum Gdańska - Muzeum Bursztynu. To właśnie w tym miejscu poznajemy redaktora Michała Żelazkiewicza w "Żonie dla Australijczyka"Stanisława Barei z 1964 r., który obserwuje dziewczęta z Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze" zwiedzające miasto. Kamera uchwyciła też Złotą Bramę, przez którą na ulicę Długą wjeżdża autobus.
Najsłynniejszy kadr z Wieżą Więzienną pochodzi z "Blaszanego bębenka", nagrodzonej Oscarem oraz Złotą Palmą w Cannes ekranizacji głośnej powieści urodzonego w Gdańsku Güntera Grassa. Osadzona w realiach międzywojennego Gdańska, metafizyczna filmowa epopeja z 1979 r., wyreżyserowana przez Volkera Schlöndorffa jest kroniką życia małego Oskara, który w akcie protestu wobec koszmaru II wojny światowej postanawia przestać rosnąć, a swój bunt wyraża poprzez ulubioną zabawkę - blaszany bębenek. W jednej z kluczowych scen mały Oskar na Wieży Więziennej uderza pałeczkami w bębenek i krzyczy tak głośno, że w Złotej Bramie pękają szyby. Realizacja tej sceny jest jednak przykładem filmowego oszustwa - widzowie mogli oglądać jak bohater wchodzi na inną wieżę - Ratusza Głównego Miasta, skąd roztacza się widok m.in. na kościół Mariacki. Samo ujęcie, w którym Oskar przygląda się Złotej Bramie było zaś kręcone z Wieży Więziennej.
To dotąd jedyny gdański film nagrodzony Oscarem - nagrodę Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej w kategorii najlepszy film obcojęzyczny zdobył w 1979 r., pokonując m.in. polskiego kandydata do tej nagrody: "Panny z Wilka" Andrzeja Wajdy.
Poza byciem ofiarą nietypowych zdolności Oskara z "Blaszanego bębenka" Złota Brama była też świadkiem triumfalnego wjazdu Hitlera do Gdańska 19 września 1939 r. Taka scena znalazła się w ekranizacji kolejnej powieści Grassa - "Wróżbach kumaka"Roberta Glińskiego z 2004 r. Wzięło w niej udział ponad 300 statystów, a w roli Führera wystąpił Grzegorz Wolf, aktor Teatru Miejskiego w Gdyni. Złota Brama w filmowych kadrach jawi się przede wszystkim jako symbol dramatycznych wydarzeń wojennych, ale była także świadkiem innych historycznych zdarzeń - przez lata witała książąt i królów. Jako miejsce powitania przybywających do grodu nad Motławą oficjeli pojawiła się np. w "Panience z okienka" (1964 r., Maria Kaniewska). Jest to jednak przykład filmowego oszustwa - brama ta została wybudowana w studiu filmowym.
Złota Brama wprowadza na ulicę Długą i jej przedłużenie - Długi Targ, które stanowią najczęściej uczęszczane przez turystów miejsce w Gdańsku. Nic dziwnego, że równie często spacerują tędy też filmowi bohaterowie, m.in. para głównych bohaterów "Wróżb kumaka" (2005 r., Robert Gliński): Aleksandra (Krystyna Janda) i Alexander (Matthias Habich), a także Jerzy (Piotr Bajor) i jego oczekujący na operację syn (Krzysztof Lis) w "Chłopcu na galopującym koniu" (2008 r., Adam Guziński). Po Długim Targu niosą wielki mebel bohaterowie filmu "Dwaj ludzie z szafą"Romana Polańskiego z 1958 r. Próbują nawet wnieść mebel do tramwaju. W kamienicy przy Długim Targu mieszka z matką Eugeniusz Truszczyński (Tadeusz Borowski) z polsko-radzieckiej produkcji "Zapamiętaj imię swoje" (1974 r., Siergiej Kołosow).
Co ciekawe, liczba pojazdów, które przemknęły w filmowych ujęciach przez Długi Targ, jest imponująca - w "Żonie dla Australijczyka" przez Złotą Bramę wjeżdża autobus, a "Australijczyk" Robert Wolański (Wiesław Gołas), idąc Długim Targiem, prawie zostaje potrącony przez samochód. W tym samym miejscu autobusem jedzie wczasowicz w pierwszej noweli filmowego tryptyku "Jadą goście, jadą" (1962 r., Gerard Zalewski).
Dawne kino Leningrad
Przy ulicy Długiej znajdowało się niegdyś kino Leningrad (od lat 90. Neptun). Było to najdłużej działające kino w Gdańsku po II wojnie światowej. Początki sięgają 1953 r., schyłek zaś roku 2015. Odbywały się w nim uroczyste premiery filmów, na które przyjeżdżały gwiazdy polskiego kina, a także pokazy w ramach Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. W 2004 r. przed budynkiem kina nakręcono jedną ze scen do "Wróżb kumaka" - gdy z pokazu filmu reklamującego Cmentarz Pojednania wychodzą Piątkowska i Reschke. Scenę samej projekcji zrealizowano jednak nie we wnętrzu Neptuna, lecz w sali kinowej położonego nieopodal Domu Harcerza. W 2005 r. w kinie Neptun odbyła się uroczysta premiera filmu. Również w 2005 r. Andrzej Wajda w kinie Neptun realizował zdjęcia do etiudy "Człowiek z nadziei", która weszła w skład cyklu "Solidarność, solidarność...", powstałego z okazji 25. rocznicy powstania "Solidarności".
Fontanna Neptuna
Fontannę Neptuna zna każdy, kto choć raz odwiedził Gdańsk - to symbol miasta i centralny punkt Długiego Targu. Tu kieruje swoje kroki porucznik Kloss (Stanisław Mikulski) w jednym z odcinków serialu "Stawka większa niż życie" (2 odc. pt. "Hotel Excelsior"). Pod Neptunem umawiają się Robert Wolański (Wiesław Gołas) i redaktor Żelazkiewicz (Edward Dziewoński) w "Żonie dla Australijczyka". Przy słynnej fontannie nakręcono także scenę z "Do widzenia, do jutra..." (1960 r., Janusz Morgenstern). Jacek (Zbigniew Cybulski) przyprowadza tu niedawno poznaną Francuzkę Margueritte (Teresa Tuszyńska). Opowiada jej też o innych gdańskich zabytkach: Dworze Artusa, kościele Mariackim i obrazie Memlinga.
Nie tylko ulica Długa stawała się planem filmowym. Przy równoległej do niej ulicy Ogarnej realizowano zdjęcia do wspomnianych już "Wróżb kumaka" - w kamienicy nr 78 mieszkała Aleksandra Piątkowska. W taksówce zatrzymanej na ulicy Ogarnej rozgrywa się jedna ze scen filmu "Kim jest ten człowiek?" Ewy i Czesława Petelskich z 1985 r. Dwoje agentów polskiego wywiadu (Ewa Szykulska i Henryk Talar) obserwuje hitlerowski przemarsz.
Nabrzeże Motławy, Żuraw i Ołowianka
Piękny widok na Długie Pobrzeże rozciąga się z przylegającego do Zielonej Bramy mostu. Te walory artystyczne wielokrotnie wykorzystali filmowcy - chyba nie ma filmu realizowanego nad Motławą, w którym choć na krótką chwilę nie pojawiłby się Żuraw. Symbol Gdańska, w którym dziś znajduje się oddział Narodowego Muzeum Morskiego, dostrzec można m.in. w "Żonie dla Australijczyka" - na tle Żurawia rozmawiają Wolański i Żelazkiewicz. Spotkanie to zarejestrowały także kamery ustawione na Ołowiance. W tym miejscu pojawił się też porucznik Kloss ze "Stawki większej niż życie", główna bohaterka "Strajku" (2007 r., Volker Schlöndorff), Zośka z "Mewy" (1987 r., Jerzy Passendorfer), Reschke z "Wróżb kumaka", planujący morderstwo Jarek (Marian Kociniak) z "Trójkąta Bermudzkiego" (1988 r., Wojciech Wójcik) oraz zbuntowany Jurek (Maciej Damięcki) z "Bandy" (1965 r., Zbigniew Kuźmiński).
W restauracji nad Motławą możemy oglądać spotkanie dziennikarza radiowego Rafała Kostronia (Władysław Kowalski) z chłopakiem swojej córki (Krzysztof Kolberger) w serialu "S.O.S." (1974 r., Janusz Morgenstern).
Z kolei w "Blaszanym bębenku" po drugiej stronie Motławy, na Ołowiance, babcia Oskara, stara Kaszubka (Berta Drews), rozstawia swój kram z grzybami, burakami i żywą gęsią.
Jeden z najpiękniejszych polskich filmów o miłości "Do widzenia, do jutra...":
Brama Straganiarska
Naprzeciwko Filharmonii Bałtyckiej znajduje się Brama Straganiarska, wysunięta najbardziej na północ ze wszystkich istniejących dziś bram Głównego Miasta. W latach 1959-1963 mieszkał w niej aktor Zbigniew Cybulski. Stojąc przy Bramie, można dostrzec w oddali Basztę Łabędź. Ta średniowieczna budowla "występuje" w filmie "Do widzenia, do jutra...". Tu właśnie, w miejscu tak bliskim Cybulskiemu, aktor miał okazję zagrać scenę poznania Margueritte. Romantycznej scenie uroku dodaje rozciągający się w tle widok na Długie Pobrzeże, Żurawia i Bramę Straganiarską.
Przystań Białej Floty
Za Zielonym Mostem, w przystani Białej Floty, nakręcono kolejne sceny "Wróżb kumaka", gdy Piątkowska (Krystyna Janda) wsiada na pokład statku "Pomeranka" w towarzystwie Marczaka (Marek Kondrat), z którym ma zamiar omówić szczegóły interesów.
Za Bramą Mariacką rozciąga się widok na jedną z najurokliwszych gdańskich uliczek - ulicę Mariacką. Stanowi ona doskonały przykład dawnej zabudowy miasta, z charakterystycznymi dla architektury Gdańska przedprożami i bogatymi fasadami kamienic. Dawniej zamieszkiwali je głównie bogaci mieszczanie.
W 1979 r. kamienica przy Mariackiej 42 "zagrała" siedzibę bogatego kupieckiego rodu z Lubeki w niemieckim serialu "Buddebroockowie" w reżyserii Franza Petera Wirtha, na podstawie powieści Tomasza Manna. W ekranizacji noblowskiej powieści zagrali też trójmiejscy aktorzy, m.in. w role senatorów wcielili się Stanisław Michalski i Ryszard Ronczewski.
W tym samym roku, w debiucie reżyserskim Filipa Bajona "Aria dla atlety", kamienice przy ul. Mariackiej udawały zabudowę niemieckiego Charlottenburga. Międzynarodowa ekipa pojawiła się na ulicy Mariackiej także w 1990 r., gdy kręcono brytyjską produkcję "Złodziej tęczy" w reżyserii Alejandra Jodorowsky'ego z udziałem Petera O'Toole'a i Omara Sharifa.
Również w kadrach polskiej kinematografii zapisało się piękno ulicy Mariackiej. Spacerowali tędy bohaterowie m.in. "Stawki większej niż życie", "Mew" i "Blaszanego bębenka".
Bazylika Mariacka
Na końcu ulicy Mariackiej znajduje się kolejny wielki zabytek Gdańska - bazylika Mariacka. Przy renowacji wnętrza kościoła pracowała bohaterka "Wróżb kumaka" - Aleksandra Piątkowska (Krystyna Janda). To tu historyk sztuki Reschke poszukiwał unikatowego nagrobka. Wnętrze bazyliki, ukazane z lotu ptaka, można podziwiać też w "Do widzenia, do jutra...".
Po lewej stronie od wyjścia z kościoła położona jest ulica Kaletnicza - w tym miejscu kamera zarejestrowała nie tylko bohaterów filmu Janusza Morgensterna, ale także bohaterów filmu "Dwaj ludzie z szafą". Z kolei na wprost od bazyliki znajduje się ulica Piwna. Tędy przejeżdżali autem bohaterowie "Smażalnia story"Józefa Gębskiego z 1985 r., a także małżeństwo z Gdańska (Danuta Stenka i Maciej Robakiewicz) z "Cudzego szczęścia", wyreżyserowanego przez wejherowianina Mirosława Borka. Z kolei na prawo od bazyliki, przy ulicy Świętego Ducha, nakręcono szósty odcinek serialu "Pogranicze w ogniu" (1992 r., Andrzej Konic) z Cezarym Pazurą w roli głównej.
Marina
Po drugiej stronie wyspy Spichrzów, wzdłuż ulicy Szafarnia, realizowano zdjęcia do inspirowanego "Nożem w wodzie" Romana Polańskiego filmu "Trzeci" Jana Hryniaka z 2005 r. Para spełnionych zawodowo, lecz wypalonych 30-latków, Ewa (Magdalena Cielecka) i Paweł (Jacek Poniedziałek), spędza na jachcie wymarzone wakacje. Ewa jest znudzona życiem, stęskniona za prawdziwą miłością, a jej męża bez reszty pochłania zajęcie, dzięki któremu osiągnął sukces finansowy. Podróż, która miała poprawić relacje między małżonkami, zostaje przerwana, gdy Paweł musi sfinalizować lukratywny kontrakt. Zbliżyć się małżonkom ponownie do siebie pomaga nowo poznany, starszy pan (Marek Kondrat).
Hala Targowa
Zabytkowy budynek Hali Targowej stoi na placu Dominikańskim, w miejscu, w którym w XII i XIII wieku znajdowała się osada targowa z romańskim kościołem św. Mikołaja. W 1227 r. kościół z przylegającym terenem przekazano zakonowi dominikanów, który wybudował w tym miejscu klasztor. Kilka wieków później klasztor zburzono i 1896 r. na jego miejscu stanęła Hala Targowa. W przywołanym kilkakrotnie "Do widzenia, do jutra..." na targowisku przed halą Jacek po raz pierwszy całuje Francuzkę. Niemal pół wieku później Hala Targowa pełniła rolę planu filmowego podczas zdjęć do "Wróżb kumaka". Okolice hali wystylizowano na rok 1989, rozwieszając plakaty solidarnościowe. Po ulicach przejeżdżały syreny i zaporożce, a handel odbywał się na łóżkach polowych. Swój kramik miała tu Erna Brakup, stara Kaszubka sprzedająca grzyby i kwiaty. To właśnie przy tym stoisku dochodzi do pierwszego spotkania Piątkowskiej (Janda) i Reschkego (Habich).
Kościół św. Mikołaja
W sąsiedztwie Hali Targowej znajduje się zabytkowy kościół św. Mikołaja. To tu powstała scena ślubu Agnieszki (Krystyna Janda) i Maćka Tomczyka (Jerzy Radziwiłowicz) w "Człowieku z żelaza" Andrzeja Wajdy. Świadkami na ich ślubie byli bohaterowie Sierpnia '80, któremu poświęcony jest film Wajdy: Lech Wałęsa i Anna Walentynowicz.
a torowiska,przejazdy przez tory tramwajowe i połamane drogi w Gdańsku ,jak po drugiej wojnie światowej (3)
2 lata
3225
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-30 11:09
Wracaj na mazury gamoniu.
2 lata
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-27 19:28
Powojenny Gdańsk na codzień
przynajmniej nie trzeba robić inscenizacji powojennych...drogi jak po wojnie! brawo Pani Prezydent zapraszamy do przejażdżki taczką po bruku
klossik
2 lata
02
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-27 10:40
Jedź do Pcimia, tam wszystko piękniejsze...
2 lata
41
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-26 21:23
Szkatułki brak
Warto wspomnieć, że i film sensacyjny Szkatułka z Hongkongu (reż. Paweł Pitera, 1983) kręcony był w Gdańsku. Ujęcia m.in. na ul. Mariackiej oraz przy I LO
M.Sz.
2 lata
160
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-26 11:08
Piękny Sopot nie wyglądałby tak dzisiaj gdyby nie naczelny architekt miasta Paul Puchmuller. Każdy projekt musiał być przez niego zatwierdzony. Sam wybudował wiele znanych budynków np ratusz. Nie zapominajmy o dawnych mieszkańcach
Nie jest ważne jakim mówili językiem.
Średni wynik
55%
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
