• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Dworzec Wielki Kack. Zabytek obok linii PKM, a w nim pracownia artystyczna

Patryk Szczerba
10 października 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 

Zabytkowy dworzec w Wielkim Kacku w jesiennej odsłonie

Dworzec w Wielkim KackuMapka przez dwa lata, do 2017 roku, obsługiwał pasażerów PKM. Dwa lata temu trafił pod ścisłą ochronę konserwatorską. Obecnie parter jest zaadaptowany na pracownię artystyczną. Budynek można podziwiać m.in. z okien pociągów albo spacerując po Wielkim Kacku.



Zmiana przeznaczenia zabytkowych budynków:

Historia gdyńskiej trasy kolejowej na Wielkim Kacku jest ściśle związana z intensywnym rozwojem Gdyni w okresie międzywojennym, a także ze strategicznymi planami gospodarki II RP. Infrastruktura dworcowa powstawała wraz z rozwojem magistrali węglowej łączącej Śląsk z Gdynią.

Początkowo powstała linia jednotorowa. Włączono ją w Kokoszkach w istniejącą już od 1914 r. linię Gdańsk Wrzeszcz - Stara Piła. 20 listopada 1921 r. oddano do użytku linię kolejową Kokoszki - Gdynia o długości 26 km.

Pierwszy historyczny dworzec spalony



- Linia kolejowa przebiegała przez ówczesną wieś Wielki Kack, obecną ulicę Starodworcową zobacz na mapie Gdyni. Do dziś pozostały na niej dwa bliźniacze budynki, pod numerem 32 i 34, z roku 1928, które po remoncie straciły swój "kolejowy" klimat. Jej dawny przebieg wyznacza pozostawiony stary nasyp kolejowy, który do dzisiaj można oglądać przy ul. Źródło Marii zobacz na mapie Gdyniza obwodnicą, a oddziela go od Starodworcowej trójmiejska obwodnica. Torowisko biegło obecnymi ulicami Nałkowskiej, Starodworcową, częścią Ornej oraz częścią ulicy Źródła Marii, za obwodnicą - pisał Mariusz Pająkopublikowanym ponad 10 lat temu artykule.
Po pierwszym dworcu kolejowym w Wielkim Kacku pozostały tylko pożółkłe fotografie, a w miejscu tym obecnie znajduje się ul. Siewna. Budynek pierwszego i nieczynnego dworca kolejowego został spalony w czasie działań wojennych we wrześniu 1939 r.

Obecny budynek powstał w latach 1929-1930, już przy nowej linii kolejowej, nazwanej potem magistralą węglową.

  • Dworzec na historycznych fotografiach.
  • Dworzec na historycznych fotografiach.
  • Dworzec na historycznych fotografiach.

Od dwóch lat jako zabytek



Dworzec w Wielkim Kacku był jednym z jedenastu takich obiektów, które wzniesiono według projektu architekta Bolesława Tatarczucha wzdłuż nowej linii kolejowej na odcinku między Bydgoszczą a Gdynią. Warto wspomnieć, że w granicach Trójmiasta znajduje się jeszcze jeden dworzec, zbudowany w ramach tej inwestycji - ten w Osowej.

Po zawierusze wojennej magistrala od 1945 r. powróciła w ręce polskie. Ze względu na trudne warunki terenowe odcinka Osowa - Gdynia zostały wybudowane tzw. tory łapankowe. Istniały do 1993 r., kiedy zostały rozebrane.

  • W 1953 r. wieś Wielki Kack stała się dzielnicą Gdyni.
  • W 1987 r. zespół ruralistyczny dawnej wsi Wielki Kack został wpisany do rejestru zabytków.
  • W latach 2015-2017 dworzec obsługiwał linię Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, kiedy trwała budowa przystanku PKM Karwiny.
  • W 2019 r. został wpisany do rejestru zabytków.


- Zawsze się cieszę, gdy kolejny obiekt ściśle związany z historią budowy Gdyni trafia pod ochronę konserwatorską poprzez wpis do wojewódzkiego rejestru zabytków. Nie ma ich zbyt wiele, zwłaszcza tych, które zaliczamy do zabytków techniki. Są to głównie obiekty portowe oraz Dworzec Gdynia Główna - mówił dwa lata temu Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UM Gdyni.
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
Znalazł się w nim cały historyczny zespół zabudowy stacji kolejowej, składający się z kilku budynków: budynku dworcowego, magazynu ekspedycji towarowej, ustępu stacyjnego, budynku gospodarczego przy budynku dworcowym, domu zawiadowcy odcinka drogowego oraz magazynu zawiadowcy odcinka drogowego.

Rok temu kolejarze postanowili wynająć budynek. Na wynajem kolejarze przeznaczyli m.in. lokal w parterze budynku (dawna poczekalnia) o powierzchni ok. 89 m kw. (w górnej części obiekt jest wciąż zamieszkały) oraz m.in. sąsiedni budynek magazynowy (również objęty ochroną konserwatorską) o powierzchni ok. 78 m kw.

Kolejarze szukają chętnego na dworzec w Wielkim Kacku



  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.

Pracownia artystyczna w byłym dworcu



Dawna poczekalnia została zaadaptowana na pracownię artystyczną. Odbywają się tu m.in. okolicznościowe warsztaty.

- To moja prywatna pracownia. Jestem niezależnym artystą. Gram tam na pianinie, maluję. Wracam do posiadania własnego miejsca po kilku latach. Chciałbym używać przestrzeni jak najszerzej. Udało się już m.in. zrealizować warsztaty z lokalnymi przedszkolakami, a także stworzyć mural opowiadający o historii w Wielkim Kacku, który znajduje się przy ul. Radosnej - opowiada Aleksander Cybulski, prowadzący pracownię w Wielkim Kacku.
Zaznacza, że w środku zostało jeszcze kilka elementów z dawnych lat świadczących o tym, że budynek pełnił funkcję dworca.

- Całość tworzy niepowtarzalny klimat, a ja postaram się, by budynek pozostał symbolem dzielnicy - wskazuje Cybulski.
Quiz Co wiesz o historii Trójmiasta? Sprawdź się Średni wynik 68%

Co wiesz o historii Trójmiasta? Sprawdź się

Rozpocznij quiz

Miejsca

Opinie wybrane

Wszystkie opinie (44)

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane