Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Gdańsk przez stulecia pod wodą

Marek Gotard
10 grudnia 2009 (artykuł sprzed 14 lat) 
Opinie (115)
Na budynku Centralnego Muzeum Morskiego wisi tablica, wskazująca poziom wody podczas powodzi, jaka zniszczyła miasto w kwietniu 1829 roku. Na budynku Centralnego Muzeum Morskiego wisi tablica, wskazująca poziom wody podczas powodzi, jaka zniszczyła miasto w kwietniu 1829 roku.

Na budynku Centralnego Muzeum Morskiego wisi tablica, wskazująca poziom wody podczas powodzi, jaka zniszczyła miasto w kwietniu 1829 roku.

fot. Marek Gotard/trojmiasto.pl

Z jednej strony morze, z drugiej wzgórza, poprzecinane wartkimi potokami. Wokół mnogość terenów depresyjnych, Wisła i zapomniane, historyczne mokradła na terenach dzisiejszego Przymorza i Żabianki. Łatwo pojąć, dlaczego Gdańsk zawsze był jednym z najbardziej zalewanych miast Polski.



W 2001 roku najbardziej ucierpiała położona najniżej dzielnica Gdańska - Orunia. Na zdjęciu mężczyzna, ratujący swój dobytek na zalanej wodą ul. Równej. W 2001 roku najbardziej ucierpiała położona najniżej dzielnica Gdańska - Orunia. Na zdjęciu mężczyzna, ratujący swój dobytek na zalanej wodą ul. Równej.

W 2001 roku najbardziej ucierpiała położona najniżej dzielnica Gdańska - Orunia. Na zdjęciu mężczyzna, ratujący swój dobytek na zalanej wodą ul. Równej.

fot. Łukasz Głowala/KFP

W 1945 roku Orunia także była pod wodą, ale tym razem na skutek celowego zalania dzielnicy przez wycofujących się Niemców. W 1945 roku Orunia także była pod wodą, ale tym razem na skutek celowego zalania dzielnicy przez wycofujących się Niemców.

W 1945 roku Orunia także była pod wodą, ale tym razem na skutek celowego zalania dzielnicy przez wycofujących się Niemców.

Wielka woda. Cofka. Te pojęcia towarzyszą od wieków mieszkańcom miasta nad Motławą. Powodzie pustoszyły Gdańsk od zarania jego dziejów, czyli od średniowiecza. Wówczas po wielkiej wodzie przychodziły kolejne plagi - głód i zarazy. Za każdym razem odnotowywano je w kronikach.

Jedna z największych wystąpiła w 1540 roku. Kompletnie zalane były wówczas Długie Ogrody i Wyspa Spichrzów, która znalazła się pod wodą na całe dwa tygodnie. Kolejne najsłynniejsze podtopienia miały miejsce w latach 1775 i 1829, podczas których po ulicach Głównego Miasta można było pływać łodziami.

Pozostały po nich relikty, widoczne w różnych miejscach miasta. Na Spichlerzu Oliwskim, w którym mieści się obecnie siedziba Centralnego Muzeum Morskiego, możemy oglądać kamienne tablice, które wskazują na poziom wody podczas dwóch największych powodzi w Gdańsku. Na dolnym, granitowym bloku można odczytać wykutą datę: "1775", a na górnym, z piaskowca, wyryto napis w języku niemieckim: "Poziom wody - 1829 rok".

Rok 1829 był szczególny w powodziowej historii miasta. Silne mrozy skuły wtedy Wisłę lodem o ponad metrowej grubości. Próby jego kruszenia niewiele dawały. Na wiosnę nastąpiła odwilż i lody ruszyły w dół rzeki. Na Żuławach ich spływanie wstrzymał sztormowy wiatr wiejący od morza, powodujący znaną nam dobrze cofkę. W nocy, 9 kwietnia, lodowata woda zalała dolne kondygnacje domów mieszkalnych i spichlerzy. Straty wyniosły ponad dwa miliony talarów. Wezbrane wody Wisły spustoszyły Nowy Port, Brzeźno, Stogi, Olszynkę. Wodny Armagedon ustąpił dopiero pod koniec kwietnia. Straty usuwano zaś miesiącami.

11 lat później, czyli w 1840 r., kolejna wielka powódź spiętrzyła wody Wisły na prawie 6 metrów ponad średni poziom. Powódź utworzyła nowe koryto pod miejscowością Górki, nazwane w 1872 r. przez Wincentego Pola Wisłą Śmiałą.

Najbardziej znana i najlepiej opisana wielka powódź, jaka dotknęła okolice Gdańska, miała miejsce wczesną wiosną 1888 roku. Mówiły o niej wszystkie ówczesne europejskie media. Woda nie uczyniła wielkich strat w samym mieście. Dokonała za to spustoszeń na całych Żuławach, w Malborku i Elblągu.

Katastrofalna powódź 1888 roku zmusiła władze pruskie do działania. W oparciu o autorytet Pruskiej Akademii do Spraw Budownictwa odcięto i skanalizowano Nogat oraz zbudowano przekop Wisły. Ten ostatni, wykonany w 1895 roku, był bardzo śmiałym przedsięwzięciem, w efekcie którego powstał nowoczesny kanał o długości 7 km, szerokości od 250 do 400 m, otoczony wysokimi na 10 m wałami. Miał on raz na zawsze rozwiązać problemy z zalewaniem Gdańska i Żuław.

Rychło okazało się, że budowa przekopu spowodowała przekształcenie gdańskiej części Wisły w niemrawe odgałęzienie - Martwą Wisłę. Tę zaś, pozbawioną naturalnego prądu, wzięło w swoje władanie morze, które za jej pośrednictwem funduje nam do dziś niebezpieczne "cofki".

Wybudowanie przekopu zamknęło niezwykle obfity w powodzie wiek XIX. Zanotowano w nim w Gdańsku 42 wezbrania sztormowe, osiągające około 1 m ponad poziom morza, i pięć powodzi. Na kolejną powódź, tym razem w nowym wieku, czekano kolejne 14 lat. 9 stycznia 1914 roku podczas sztormu poziom wody przekroczył 1,5 m ponad poziom morza.

Dziś do zagrożeń ze strony spiętrzeń i cofki doszło kolejne. To powodzie o charakterze górskim, których przyczyną jest zabudowanie osiedlami, drogami i utwardzonymi placami górnego tarasu miasta. W wypadku gwałtownych opadów woda spływa ulicami, niczym skalistymi, górskimi potokami. Nic dziwnego - różnica poziomów pomiędzy Olszynką a Osową wynosi aż 140 metrów!

Przekonaliśmy się o tym podczas powodzi w lipcu 2001 roku. Wody, spływającej z wybetonowanych, wyższych dzielnic Gdańska, nie był w stanie odprowadzić wąski Kanał Raduni. W przypadku większych opadów za każdym razem ekspresowo wypełnia się on wodą, spływającą ze wzgórz, leżących wzdłuż jego biegu. W tych okolicznościach jedynie budowa dużej ilości zbiorników retencyjnych na zabudowanych terenach może uratować Śródmieście i Orunię Dolną przed zalaniem.

Już w najbliższych latach będziemy mieli kolejne kłopoty. Nieustannie podnosi się poziom Zatoki Gdańskiej. Jest to spowodowane z jednej strony ociepleniem klimatu, z drugiej zaś podnoszeniem się północnych części płyt tektonicznych w strefie północnego Bałtyku i obniżaniu się ich od strony południowej. To właśnie dlatego mamy między innymi coraz krótsze plaże. Być może za wiele lat dojdzie do sytuacji, kiedy brzeg morski wróci do swojego poziomu sprzed tysiąca lat.

W takim wypadku nowoczesne porty morskie powstaną w Pruszczu Gdańskim i Rumi. A Gdańsk przestaną nękać powodzie, jednak stanie się podwodnym skansenem archeologicznym. Podobnie jak dziś Port Royal - słynne miasto rozpusty na Jamajce.

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (115) 5 zablokowanych

  • 2009-12-11 19:42

    NATURA

    NIE DA SIE JEJ OKIEŁZNAĆ

    RAF

    14 lat

    • 1 1

  • 2009-12-11 20:05

    Brzydko pachnie!

    Gdańsk to jest brudne miasto. W wielu miejscach śmierdzi ! Żróbcie coś z tym. A fe

    Witek

    14 lat

    • 3 6

  • 2009-12-12 03:47

    tysiąc lat temu

    Tysiąc lat temu brzeg morski w Pruszczu? O ile ja znam historię to wtedy Gdańsk był na swoim miejscu.

    hoober

    14 lat

    • 9 0

  • 2009-12-12 09:53

    Ale za to mamy stadion

    zamiast wrót sztormowych..

    as

    14 lat

    • 3 0

  • 2010-05-19 13:09

    co za kompletne bzdury (2)

    ze 1000 lat temu bałtyk sięgał pruszcza i rumi?? co to za bzdury. bałtyk sie nie cofa a idzie do przodu. Słynny kosciół w Trzęsaczu kiedy budowango go w XIV wieku był 2 km od morza. a dzisiaj ostała się 1 sciana nad samą wodą. Rumia ma za to stanowiska archeologiczne z resztkami osad sprzed 3 tys lat. W sopocie jest grodzisko z IX wieku. Gdzie tu morze 1000 lat temu...

    wrc

    13 lat

    • 4 0

    • 2010-05-25 07:58

      Podmywanie brzegu w Trząsaczu tworzy wysoki klif...ponadto to500lat!

      Gdańsk zbudowano ponad 1000 lat temu i tu masz rację, jednak Twierdza Wisłoujście stała w morzu.Półwysep Helski składał się z wysp a morze sięgało pod Krokową.-Poziom wody a linia brzegowa to dwie inne sprawy.

      mb

      13 lat

      • 2 0

    • 2015-07-10 11:22

      Tak, w niektórych miejscach Bałtyk sięgał dalej w głąb obecnego lądu, a to że teraz tam nie sięga nie jest spowodowane cofaniem się morza tylko nadbudowywaniem obszarów deltowych, normalne zjawisko.

      8 lat

      • 0 0

  • 2010-05-25 07:47

    Dzisiaj Gdańsk może zostać zalany z trzech powodów:

    Wody wracające z północno zachodniego Bałtyku+sejsza wiatrowa z północnego zachodu+wysoki stan wody w Bałtyku na skutek długotrwałych sztormów z zachodu, na styku Morza Północnego i Bałtyku.Te trzy czynniki razem powodowały w oststnich 35-ciu latach podniesienie się poziomu wody w Wiśle Śmiałej i Martwej do 1,5 m !(Sam się z tym zmagałem wielokrotnie.)

    mb

    13 lat

    • 2 0

  • 2010-05-25 21:22

    spoko artykulik

    13 lat

    • 2 0

  • 2015-07-10 10:13

    Kto to był??

    Najbardziej znana i najlepiej opisana wielka powódź, jaka dotknęła okolice gdańska, miała miejsce wczesną wiosną 1888 roku. Mówiły o niej wszystkie ówczesne europejskie media

    wiadomo kto się w tym roku urodził i w dodatku wiosną. Czyżby opatrzność? He he he

    DWA PIORUNY

    8 lat

    • 0 0

  • 2015-07-10 11:38

    Zastanawiam się dlaczego nie ma tam tablicy z informacją w języku ojczystym. (1)

    Czyli w języku polskim.

    8 lat

    • 3 3

    • 2019-01-02 11:15

      To jest temat dla ministra Glińskiego a co najmniej dla posła Horały

      ron1

      5 lat

      • 1 1

  • 2015-07-10 13:27

    Jak to? Moje apartamenty 100m od morza miałyby stać się podwodnym skansenem? Nie zgadzam się.

    kierowca BMW

    8 lat

    • 1 0

3
4
5
6
7

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3233)

Najczęściej komentowane

Co może powstać na terenach ogródków działkowych?

Czy zamiast ogródków będą mieszkania?

Arged Malesa Ostrów Wlkp. - Energa Wybrzeże Gdańsk 57:32. Pogrom i brak argumentów

Żużlowcy rozgromieni w Ostrowie LIVE!

więcej

Najczęściej czytane