Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Jak powstaje asfalt? Przekonaj się sam

Borys Kossakowski
1 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
Opinie (99)
Najnowszy artykuł na ten temat Lody Calypso mają już 60 lat

Zbadaliśmy jak produkuje się asfalt.


5 do 7 procent - tylko tyle asfaltu znajduje się w mieszance, z której zrobiona jest nawierzchnia drogowa. Reszta to kruszywo i wypełniacz. Sprawdzamy drogę, jaką przebywa asfalt od momentu produkcji do wylania mieszanki na ulicy.



Stan nawiwerzchni dróg w Trójmieście oceniam jako:

Mało kto wie, że produkcją asfaltu zajmuje się gdańska rafineria, a dokładnie spółka Lotos Asfalt. Proces produkcji trudno jest prześledzić. Kolejne etapy przeprowadzane są w szczelnie zamkniętym systemie rur, zbiorników, pionów i destylatorów. Ze względów bezpieczeństwa możemy oglądać je tylko z zewnątrz.

Czym jest asfalt, czyli próżnia na drogach

Ropa naftowa, która trafia do rafinerii, poddawana jest wielostopniowej destylacji. Otrzymuje się z niej półprodukty, z których wytwarza się benzynę lotniczą, samochodową, paliwo opałowe itp. To tak zwane frakcje lekkie. Z frakcji ciężkich otrzymuje się m.in. pozostałość próżniową, czyli niemal gotowy asfalt.

- Pozostałość próżniowa ma konsystencję bardzo gęstej cieczy, którą utwardza się za pomocą gorącego powietrza - mówi Adam Wojczuk, dyrektor ds. strategii i rozwoju Lotos Asfalt.
W efekcie otrzymujemy asfalt, który sam w sobie też jest dość miękki - wygląda trochę jak plastelina.

Z takiego asfaltu nie da się wylać nawierzchni drogowej. Koleiny powstałyby już po godzinie. Dlatego drogi zbudowane są w znakomitej większości z kruszywa i wypełniacza - czyli w dużym uproszczeniu żwirów i piasków. Asfalt stanowi rodzaj lepiszcza, które spaja wszystko w całość.

Godzina na wylanie asfaltu

Wytrzymałość warstwy ścieralnej nawierzchni drogowej oceniana jest na ok. 10-15 lat
- Można to porównać do robienia ciasta - śmieje się Andrzej Pek, kierownik Wytwórni Mas Bitumicznych MTM. - Tylko zamiast jajka, mąki i wody mamy asfalt, kruszywo i wypełniacz.

Substancja przewożona jest do Wytwórni Mas Bitumicznych MTM w Gdyni za pomocą cysterny. Asfalt o temperaturze ok. 200 stopni przelewany jest do ogromnego mieszalnika. Poparzenie ciekłym asfaltem należy do bardzo nieprzyjemnych doświadczeń, dlatego przyglądamy się z daleka. W przeciwieństwie do wody, ciekły asfalt przykleja się do skóry i konsekwencje mogą być bardzo bolesne.

Parująca mieszanka ładowana jest na tzw. "łódki", czyli samochody ciężarowe. Stąd musi trafić na teren inwestycji i zostać wylana w ciągu ok. godziny, inaczej całość zastygnie.

Procesowi przyglądamy się podczas kładzenia nawierzchni na ul. Rakoczego w Gdańsku (17-19.07 br.). Wcześniej położono warstwę podbudowy (11 cm) oraz warstwę wiążącą (8 cm). Została nam ostatnia warstwa - ścieralna (4 cm).

W procesie układania nawierzchni niezwykle ważna jest systematyczność i płynność. Dostawy mieszanki muszą przychodzić w dokładnie określonych odstępach czasu, a walce poruszać się bez przerwy ze starannie dobraną prędkością. Wówczas mamy pewność, że nawierzchnia będzie należycie przygotowana - tak by powstał produkt bezpieczny, wytrzymały i gładki, a dzięki temu cichy.

- Na godzinę układamy około 80-90 ton masy, czyli około dwustu metrów bieżących - mówi Robert Kamiński, koordynator robót bitumicznych. - Wytrzymałość warstwy ścieralnej oceniana jest na ok. 10-15 lat.

Miejsca

Zobacz także

Jak to się robi - wizyty w fabrykach (21)

Opinie (99) ponad 10 zablokowanych

  • 2015-08-01 10:31

    Stan dróg jest fatalny w 3city :/ (8)

    No ale jak Janusze jeżdżą 25-letnimi VW w TDI, dla nich drogi są okej i co widać w ankiecie. :(

    8 lat

    • 14 10

    • 2018-05-24 11:47

      Janusz

      To kup sobie 25 letnie TDI i też będziesz zadowolony. Co masz za problem?

      Audi 100 C3

      5 lat

      • 0 0

    • 2015-08-01 10:46

      Pokaż mi te złe drogi w Gdańsku! (4)

      No dobra Sobieskiego, wiemy są plany, ale gdzie jeszcze są tak fatalne?
      Małomiejska- wyremontowana
      Świętokrzyska - wyremontowana
      Trakt św. Wojciecha 1/2 - wyremontowane , 1/4 - w stanie dobrym, 1/4 (Sandomierska-Gościnna) w przygotowaniach do remontu
      Zwycięstwa-Grunwaldzka- stan dobry
      Okopowa - łaty i koleiny ale nie jest źle
      Podwale Przedmiejskiej i Elbląska - koleiny, ale nie urwiesz koła
      Armii Krajowej (odc. Chełmski) - koleiny, ale koła nie urwiesz
      Spacerowa - wyremontowana
      POG, Sucharskiego, Słowackiego, AK - świeżo wybudowane

      To gdzie masz te fatalne drogi? Bo jak mówisz o takich lokalnych dziadostwach jak Niwki, Zawodzie, Barniewicka, Sołdka czy Nowy Świat to sobie daruj. Zwłaszcza na Osowie mieszkańcy blokowali inwestycje, a teraz płaczą i psioczą. Trzeba było myśleć kilka lat temu jak się blokowało, a bo hałas, a bo spaliny, a bo to.

      Chyba że Gdynia zaniża tak poziom oceny co w ogóle nas nie dziwi

      8 lat

      • 6 5

      • 2015-08-06 08:04

        Pracownik ZDiZ?

        :)

        Smyku

        8 lat

        • 0 0

      • 2015-08-01 12:00

        Są inne dzielnice niz Górny Taras gościu

        Al. Hallera jest tragiczna, (bez krutkiego odcinka przy ZSBO)
        Al. Rzeczpospolitej, koleiny, fale dunaju i dziury,
        Al. Jana Pawła to samo,
        Chłopska, tak samo.
        Pomorska tor przeszkód, dziury, wyboje
        Grunwaldzka odcinek w Oliwie to jakiś kiepski żart
        Opata Rybińskiego, idzie urwać zawieszenie w UAZie
        Kościuszki slalom gigant, pofalowana powierzchnia

        jest jeszcze wiele takich ulic, wszystkie te wymienione napisałem z pamięci na szybko

        8 lat

        • 6 0

      • 2015-08-01 11:26

        Hallera

        8 lat

        • 4 0

      • 2015-08-01 11:08

        dokładnie kolego Twoj podpis mowi wszysko

        u nas tylko igrzyska sie urzadza albo szklane domy buduje

        ehh

        8 lat

        • 3 1

    • 2015-08-05 17:53

      stać cie na lepsze auto to stać cię na naprawę firmowej renówki czy innego śmiecia

      8 lat

      • 0 1

    • 2015-08-02 08:26

      Był ty gdzieś poza trójmiastem ?

      Bo gorsze drogi niż tutaj to ja widziałem między innymi w Gutersloh, Padebornie, Rhedzie...

      8 lat

      • 0 0

  • 2015-08-01 09:23

    Eh, asfalt to marzenie w Gdańsku Osowej. (19)

    Szkoda, że taka technologia przestała tu docierać.

    Wszystkie nowe drogi (a potrzeby są ogromne) są utwardzane jombami, Taka prowizorka, która po krótkim czasie będzie uszkadzać zawieszenie ale trwać będzie dziesięciolecia albo i dłużej. Obawiam się, że w odpowiedzi na prośby mieszkańców ZDiZ wprowadzi oświetlenie nowych ulic w tej dzielnicy za pomocą lamp naftowych, w epoce lampach ledowych.

    JAP

    8 lat

    • 32 9

    • 2015-08-05 17:52

      było trzeba kupić mieszkanie w gdańsku a nie na wiosce

      8 lat

      • 0 0

    • 2015-08-01 09:54

      Nie można mieć wszystkiego. (2)

      Możesz za to iść do ECS, Teatru Szekspirowskiego i na Budyń Arenę. Tam nie oszczędzano i yomb-ów nie rozkładano

      8 lat

      • 17 3

      • 2015-08-02 13:32

        dzieki Budyn - Arenie (1)

        powstala Obwodnica Poludniowa, rozbudowano tak szybko lotnisko, zbudowano Trase Slowackiego, Tunel pod martwa Wisla oraz PKM.

        Tak, to jest lista inwestycji (skrocona), ktore powstaly tak szybko wlasnie dzieki temu, ze w Gdansku bylo Euro.Od 2004 do 2012 roku wymien podobne inwestycje - a przeciez bylismy juz w UE, wiec nie o fundusze chodzilo.

        Inna sprawa, ze stadion nie zarabia, a szkoda.

        Co do ECS - ja sie ciesze, ze powstal. Mozna wreszcie pochowac "Solidarnosc" (czytaj postkomunistycznych dzialaczy zwiazkowych, ktorzy z robotnikami juz nic wspolnego nie maja).

        Niezbyt rozumiem po co powstal Teatr Szekspirowski. Roznie dobrze, jego funkcje mogly przejac inne teatry z Trojmiasta. Nalezalo w tym wypadku inwestowac w ludzi, nie w instytytucje.

        Plyty Jomb na drogach osiedlowych nie musza byc niczym zlym. Na drodze osiedlowej i tak najczesciej jest ograniczenie do 30. Taka plyta w duzej mierze dziala jak rozsiady prog zwalniajacy... :P

        P

        8 lat

        • 1 0

        • 2015-08-04 21:46

          Co do jombów to mówisz brednie

          Całą Osową wyłożyli jombami a na nich kierowcy potrafią jechać przynajmniej 100 km/h. Osowa to prawdziwy skansen drogowy. Mieszka tu prawie 50 tys ludzi ale budyń o nich zapomniał, tutejsze ulice to prawdziwy koszmar

          Osowianin

          8 lat

          • 0 0

    • 2015-08-01 12:11

      to sie zlozcie i sobie zrobcie droge zamiast po gnoju jezdzic. (3)

      Dom to jak najbardziej ale na plot juz niema a na droge tez brakuje?? Kredyciki kolejne czekaja. Dadza od razu. Brac kredyciki i budowac sobie droge a jak nie to dalej jezdzic po gnoju. A co miasto ma wam robic?? za nasze?? no napewno

      proste

      8 lat

      • 8 4

      • 2015-08-01 22:24

        (2)

        Zazdrościsz własnego domu, wiesniaczku z falowca? Oj, ty biedaku mentalny.

        pafnucy

        8 lat

        • 1 8

        • 2015-08-02 13:42

          Jakim cudem, ktos mieszkajacy w falowcu, w nieduzej odleglosci od centrum jest nazywany wiesniakiem (1)

          podczas, gdy ktos kto mieszka w domku za miastem (de facto na wsi) jest "miastowym"? :)

          P

          8 lat

          • 2 1

          • 2015-08-02 20:26

            ten z falowca ze wsi przyjechał w latach 70, a ten drugi dwa lata wcześniej ;)

            8 lat

            • 0 0

    • 2015-08-01 10:45

      plany, projekt, przetarg. przygotowanie, wykonanie odbiór. (5)

      wszedzie tak samo- natomiast niektorzy zapomnieli, ze dobra droga to droga betonowa :)

      jak widze, ze podsypka nie jest zagęszczona, studzienki nie sa w ogole podsypane bo sie nie chce, bo szybciej, to takie efekty pozniej mamy.. polska do odbyt europy, kraj chorych pomysłów i złodziei ;(

      8 lat

      • 9 3

      • 2015-08-01 22:16

        nie dla betonu (2)

        Kolega droga betonowa jest dużo droższa. Każdy defekt w jezdni wymaga wymiany dużego odcinka drogi betonowej. Asfaltem można uzupełniać uszkodzenia, bez konieczności wymiany całego odcinka. Druga sprawa, droga betonowa jest o wiele głośniejsza od nawierzchni asfaltowej - szczególnie odczuwalne na ekspresówkach.

        as

        8 lat

        • 4 0

        • 2015-08-02 05:12

          (1)

          no tak, faktycznie halas determinuje czy bedzie asfalt czy nie.

          takie kryterium jest najmniej punktowane, jedak w cebulandii utarło się myslenie "byle taniej- nie wazne ile wytrzyma"

          8 lat

          • 0 2

          • 2015-08-02 13:39

            podaj prosze konkretne kryteria, wg ktorych nalezy rozstrzygac przetargi.

            Od razu mowie: "gwarancja" czy "jakosc" nalezy zdefiniowac w sposob jednoznaczny.

            Musialem kiedys ukladac kryteria przetargow dla modulow oprogramowania tworzonych na miare. To wcale nie jest takie proste.

            Wszystko aja, jak sobie z wlasnych pieniedzy placisz i mozesz subiektywnie dokonac wyboru. Jesli to ma byc wszystko zrobione formalnie to nagle takie okreslenie jak "jakosc" nie jest wcale latwe. "Firma musi miec wykonane 3 podobne projekty" - ma, ale co z tego, ze byle jak - odebrane, bo nie bylo wiekszych uchybien. Jak z fotografem. Moze pstryknac fotke, a moze zrobic niemalze dzielo sztuki. W przetargu jednak najczesciej masz liste punktow do odchaczania:
            - punkt A spelniony
            - punkt B spelniony

            i w ten sposob polonez moze wygrac z Mercedesem, a Polacy beda porownywac nieistniejacy wowczas polski pociag do Pendolino.

            Co by nie zrobic - Polakom bedzie zle

            narod marud

            8 lat

            • 1 0

      • 2015-08-01 21:13

        (1)

        Ostatnie twoje zdanie świadczy, że jesteś specjalistą - szambonurkiem lub podBiedroniem, ale za to jiewropejskim. jak tam na zlewaku u szwaba?

        8 lat

        • 3 3

        • 2015-08-02 05:05

          za to po Twoim wpisie widac, ze stary był ubekiem albo zomowcem ktory zrobil kariere tłukąc strajkujących ludzi lub donosząc na sąsiadów..

          jak jest na zmywaku u szwaba? nie wiem. wyjechałem 2 lata po studiach po automatyce prauje normalnie i zarabiam normalnie- ile pewnie zastanawia sie twoj ubecki łeb, nie obnosze sie z tym i jakos mi dobrze bez polskiej naleciałosci, ktora dzieki takim ludziom jak Ty stawia nas w szarym koncu jesli chodzi o kulture społeczną- zajrzec sąsiadowi do szafy czy aby nie ma tam schowanego litra spirytusu bez akcyzy.

          skup sie na sobie a nie na pouczaniu innych cebulaku

          8 lat

          • 1 1

    • 2015-08-01 10:43

      Normalnie drogi na osiedlach (1)

      są budowane przez deweloperów co jest płacone w cenie mieszkania. Może osowianie też powinni pomyśleć o zrzuceniu się na swoje drogi wewnętrzne.

      8 lat

      • 17 3

      • 2015-08-01 22:27

        Tylko, że drogi budowane przez deweloperów są budowane na ich prywantym terenie, zaś domy znajdują się przy publicznej, miejskiej ulicy, czaisz?

        pafnucy

        8 lat

        • 0 3

    • 2015-08-01 22:22

      Jeśli narzekasz na Osowe, wybierz się do Banina czy Rebiechowa - tam płyty to luksus, 90% dróg jest gruntowych i dziurawych. Jeździłem tam z pocztą, ale stwierdziłem, że szkoda auta bo dziury mi zniszczyły całe zawieszenie. A nowe domy sie budują i dojazd jest tragiczny.

      pafnucy

      8 lat

      • 2 0

    • 2015-08-01 11:34

      prywatne osiedla

      to i droga powinna być przez prywatnego inwestora budowana

      8 lat

      • 9 0

    • 2015-08-01 09:46

      Bo w godzine nie dojadą na Osowę...

      8 lat

      • 16 0

  • 2015-08-01 14:01

    Lepiej napiszcie jak powstały orliki (1)

    Czy czasem tam zamiast kauczukowego granulatu nie dawano tańszego i szkodliwego z zużytych opon który podczas upałów wytwarza trujący kadm.
    Trzeci świat

    laki

    8 lat

    • 4 1

    • 2015-08-02 21:57

      Laki (isl. Lakagígar Kratery Laki) wulkan szczelinowy w południowej Islandii, na południowy zachód od lodowca Vatnajökull, niedaleko miasteczka Kirkjubæjarklaustur.

      8 lat

      • 0 0

  • 2015-08-02 19:43

    Z mąki i żużlu

    A co mnie to obchodzi
    temat. ..już nie mają co pisać

    Lol

    8 lat

    • 0 2

  • 2015-08-01 09:35

    A jak powstają zapadnięte studzienki? (7)

    I dlaczego jedne się zapadają a inne wystają?

    przegub mi stukał a to jednak maglownica była

    8 lat

    • 77 0

    • 2015-08-02 09:00

      Bo takich ma MTM fachowców... (1)

      ...że studzienki na sypkim betonie kładą, bo szybciej i łatwiej. Te wystające są kładzione na asfalcie, a podbudowa/wiążąca jest twardsza niż ścieralna. Więc ścieralna się zapada z czasem, a studnie zostają.

      asfalciarz

      8 lat

      • 0 0

      • 2015-08-02 15:23

        Na sypkim betonie żeby było szybciej ;)

        GAZ GłUPKOKWY

        8 lat

        • 0 0

    • 2015-08-01 22:05

      Skoro jedne się zapadają a inne wystają, to statystycznie jest dobrze, bo wychodzi z tego, że średnio jest równo, hehe.

      aqq

      8 lat

      • 7 0

    • 2015-08-01 15:04

      (1)

      źle zagęszczone podłoże pod studzienką. lub a,a . brak pierścieni obciążających, które przenoszą obciążenie w taki sposób, że na sama studzienkę nie działa żadne obciążenie

      tra

      8 lat

      • 5 1

      • 2015-08-01 19:14

        odciążających..

        ..pierścieni odciążających

        subtelna różnica

        8 lat

        • 9 0

    • 2015-08-01 10:58

      haha

      Ciekawe czy w jeszcze jakims kraju jest tak duza ilosc studzienek na srodku jezdni, pomiedzy pasami, na zakretach :)

      Wiesz dlaczego? Bo tak bylo w projekcie! :D Jeden robi studzienki, drugi robi asfalt a jeszcze trzeci maluje pasy. 3 rozne firmy, 3 rozne faktury...

      Johnny

      8 lat

      • 19 0

    • 2015-08-01 09:44

      hehe dobre :)

      Deco

      8 lat

      • 9 1

  • 2015-08-02 13:47

    Błąd w nazewnictwie

    Szanowny Panie Redaktorze jesli juz zabiera sie Pan za materiał branżowy i najpierw opisuje Pan asfalt jako lepiszcze to na Boga niech Pan niżej nie pisze ze układa sie asfalt...bo to co jest na drogach to mieszanka mineralno asfaltowa i to jedyna i poprawna nazwa "tego" co wg wielu wylewaja (układają!!!) na drogach Trójmiasta i nie tylko...

    zoraw

    8 lat

    • 5 0

  • 2015-08-01 10:22

    Walce drogowe. (6)

    Co ma zrobisz szary człowiek, żeby pojeździć walcem drogowym?
    Kursu takiego w Trójmieście nie uświadczę, a prowadzenie tego pojazdu zawsze było moim marzeniem.

    Yenefer

    8 lat

    • 17 6

    • 2015-08-02 11:30

      ja kiedyś uciekałem walcem drogowym policji i...uciekłem, he, he...

      Po pijaku po fajrancie różne rzeczy się robiło...

      8 lat

      • 0 0

    • 2015-08-01 21:14

      inzynieria . org (usun spacje)

      fg

      8 lat

      • 1 1

    • 2015-08-01 11:45

      Szpagatowa ironia (1)

      Lepiej jeździć walcem i mieć z tego 3000 miesięcznie niż być menagierem po marketingu zaocznie w Papajewie za 1500. No ale, walec to nie prestige

      Dyrektor niezależny sprzedaży bezpośredniej

      8 lat

      • 5 2

      • 2015-08-01 15:43

        nie potrzeba prawa jazdy na walec

        wielcy znawcy ,trzeba przejść kurs na maszyny budowlane typ walec i nie jest to traktor tylko maszyny specjalistyczne , jeśli bys chciał takie uprawnienia to pol-kar z żukowa robi takie kursy

        artur

        8 lat

        • 2 0

    • 2015-08-01 11:46

      wystarczy kategoria B (1)

      Moze to dziwne ale walec to pojazd wolno biezny jak traktor koparka itd. Sama jazda takim sprzetem wymaga jedynie kat.B

      moreniak

      8 lat

      • 4 0

      • 2015-08-01 13:35

        Walec

        to pojazd wolnobieżny - jak traktor, koparka itd.

        Polonista

        8 lat

        • 2 0

  • 2015-08-02 08:10

    Ktos powiedzial beton....zamiast asfaltu .A polskie cementownie rozsprzedane zagranicznym podmiota.

    Przydal by sie beton ale cena za wysoka?..a kto sprzedaje kure znoszaca zlote jaja? Elektrocieplownie,banki,...Dzieki wam politycy.legislatorzy z wiejskiej baroni SLD,,ZSL,.,AWS,PO,pIS.

    Transformacja po90 tym.

    8 lat

    • 4 0

  • 2015-08-01 22:51

    Drogi rowerowe (1)

    Powiny być budowane z czarnego a nie czerwonego asfaltu. Czerwony asfalt nie wytrzymuje polskich warunków klimatycznych zwłaszcza zimowych. Widać to chociażby na Marynarki Polskiej gdzie są już znaczne ubytki nawierzchni a ddr-y może mają 7 lat. Ze względu na słabą jakość Radom zrezygnował z asfaltu czerwonego na rzecz tańszego i trwalszego czarnego

    WOJT

    8 lat

    • 2 1

    • 2015-08-02 04:50

      drogi rowerowe się kruszą, bo składają się z podbudowy (czyste kruszywo) i 1-2 cm masy bitumicznej

      pod rower lub pieszego to aż nadto. Pod parkujących gdzie popadnie wieśniaków czy przejazdy służb "utrzymania" - już za mało.

      8 lat

      • 1 0

  • 2015-08-01 09:16

    (3)

    Na Westerplatte stoi otaczarnia, która to właśnie produkowała masę na Południową Obwodnicę Gdańska, a jak dobrze pójdzie to i będzie działać na budowie S7 Koszwały - Nowy Dwór Gdański.

    8 lat

    • 19 2

    • 2015-08-01 22:45

      świat/zachód używa raczej betonu na drogi.......... (2)

      ............

      johnAUS

      8 lat

      • 0 4

      • 2015-08-01 23:52

        yhym

        Odwiedziłem ok 12-15 "zachodnich państw" i to co piszesz to głupoty, beton jest łatwy i wytrzymały, ale nie na każde warunki i tyle w temacie

        świat używa betonu ale tylko w Twoich snach

        8 lat

        • 4 0

      • 2015-08-01 23:09

        który ma tę wadę, że przy skrajnych amplitudach temperatur się kruszy

        R2SjWUCIlns - kod filmu z youtube. Motocyklista zginął, bo płyty na styku wystrzeliły w górę ("blow up"). Asfaltobeton jest bezpieczniejszy, chociaż mniej trwały. Maksymalne współczynniki przyspieszeń/opóźnień na mokrym asfalcie są wyższe, niż na suchym betonie. Opony po prostu lepiej się go trzymają. Asfaltobeton dobrze znosi zimy - nie nasiąka wodą, więc nie ulega wietrzeniu. Beton budowlany wymaga odpowiednich impregnatów.

        8 lat

        • 1 0

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (21)

Najczęściej komentowane

Mała uliczka, duży problem (z parkowaniem)

Mała uliczka, duży problem

Były senator skazany na więzienie za znęcanie się nad psem

Były senator skazany na więzienie

więcej

Najczęściej czytane