Dowiedz się więcej o historii krzyżackich kanałów w Gdańsku.
Gęsta siatka kanałów na Starym czy Dolnym Mieście, 20 różnorodnych młynów, setki łódek, do których wsiadało się prosto z kamienic. Gdańsk jeszcze przed II wojną światową wyglądał niemal jak Amsterdam. Przypomina o tym obecnie fragment kanału Raduni, który ujawnił się tuż pod oknami kamienicy na Osieku.
Kilka dni temu tuż pod oknami mieszkańców przedwojennej kamienicy przy ul. Podzamcze 6 zaczął niespodziewanie zapadać się chodnik. Gdy wezwani drogowcy próbowali go naprawiać, podsypywana ziemia ginęła gdzieś w otchłani.
- Pod chodnikiem odsłonił się całkiem dobrze zachowany fragment kanału, wyłożony cegłą, a we fragmencie otoczakiem. Ta okolica wyglądała kiedyś zupełnie inaczej. To pokazuje, że Osiek jest obecnie, niestety, zdewastowany urbanistyczne - przyznaje Ludwik Brzuskiewicz, konserwator zabytków, który był świadkiem odsłonięcia się kanału.
Obecność tam sieci kanałów potwierdzają badania archeologiczne. W 2008 roku nieopodal - przy ul. Tartacznej - archeolodzy także odkryli fragment kanału. Wtedy ustalono, że został on przekopany w 1338 roku przez Krzyżaków, a przez lata był przebudowywany.
- Cały teren historycznego śródmieścia Gdańska był pocięty ciekami wodnymi, głównie sztucznymi kanałami. Na Starym Mieście były to kanały młyńskie, które napędzały kilkanaście olbrzymich młynów, zlokalizowanych tam już od czasów krzyżackich - przyznaje dr Jakub Szczepański z wydziału architektury Politechniki Gdańskiej.
Kanał Raduni, nazywany też Młyńskim, pierwotnie zawdzięczany Krzyżakom, powstał już w pierwszej połowie XIV wieku. W średniowieczu istniały dwie główne odnogi kanału. Północny kanał był szerszy, nazywano go niekiedy Wielką Radunią. Węższa, południowa odnoga nosiła miano Małej Raduni. Te dwa cieki łączyły się ze sobą w kilku miejscach. Kanał doprowadzał wodę m.in. na teren Starego Miasta, który był dawnym okręgiem przemysłowym Gdańska. Krzyżacy wykorzystali naturalną różnicę poziomów terenu (dochodzącą w Starym Mieście do 4 m), dzięki czemu woda mogła napędzać kilkanaście młynów w okolicy.
Na Osieku stał m.in. młyn przy ul. Tartacznej. Młyn i nazwa ulicy nie są przypadkowe, bo siłą wody był napędzany tartak i był to jeden z najdłużej działających zakładów przemysłowych w Gdańsku - prawie 800 lat. Jednak przez ostatnie sto lat swojego istnienia nie był już napędzany siłą wody, ale innymi maszynami.
Dawne odnogi kanałów istniały też naprzeciwko Ratusza Staromiejskiego. Zasilały Młyn Pszeniczny (mielący zgodnie z nazwą pszenicę), który był tylko ciut mniejszy od Wielkiego Młyna (mielił żyto). Cały plac, gdzie obecnie stoi pomnik Heweliusza, już w XIV wieku był zabudowany i stało tam jeszcze kilka młynów. Budynki te istniały do 1945 roku.
- Gdańsk jeszcze 100 lat temu wyglądał zupełnie inaczej. Były dziesiątki mostków, domy do których były wejścia bezpośrednio z wody, łódką podpływało się pod drzwi. Na głównym kanale Raduni łowiono ryby, używano go do celów transportowych, kąpano się w nim - przyznaje Szczepański.
Jednak nie tylko na Osieku i Starym Mieście możemy się spodziewać pojawienia kolejnych śladów dawnych kanałów. Nie znikały one nagle. Wraz z budową kanalizacji w mieście w drugiej połowie XIX wieku, zaczęto je prowadzić rurami pod ziemią i obecnie stanowią też część kanalizacji odprowadzającej wodę deszczową.
tak, na pewno dodałoby to uroku miastu i zwiększyło atrakcyjność turystyczną 78%
może w niektórych okolicach, np. na Dolnym Mieście15%
nie, to już nie te czasy, gdy kanały miały praktyczne zastosowanie 7%
- Do Amsterdamu można było porównać Dolne Miasto. Było ono zaplanowane w XVII wieku przez holenderskiego inżyniera. Szeroka ulica Łąkowa wcale nie wynika z tego, że przewidywano tam kilka pasów ruchu, ale dlatego, że środkiem przebiegał bardzo szeroki kanał. Podobnie było na Jaskółczej i na kilku poprzecznych ulicach. Przy domach były tylko wąskie przejścia - wyjaśnia Szczepański.
Dlaczego wiele z tych kanałów zniknęło?
Jak wyjaśnia Szczepański, który napisał m.in. doktorat o Kanale Raduni, głównie ze względu na zmiany w technologii w XIX wieku. Powstała maszyna parowa oraz silniki innego rodzaju i przemysł przeszedł na wygodniejszy w użyciu napęd niż woda. Ponadto kanały bywały dość uciążliwe dla mieszkańców, bo poza napędzaniem młynów, służyły do pobierania z nich wody dla celów przemysłowych i stawały się ściekiem.
- Tą wodą płynęło wszystko, więc kanały niewątpliwie śmierdziały. Już ze średniowiecznych zapisów wiemy, że rada miasta zabraniała wyrzucania do kanałów odpadów z garbarni, które były bardzo uciążliwe - przyznaje Szczepański. - Niestety szkoda, że część tych kanałów zniknęła. Przykład Amsterdamu pokazuje, że to działa. Poza tym Dolne Miasto obecnie ciągle ma problemy ze stojącą w piwnicach wodą. Mieliśmy pomysł, by w niektórych miejscach te kanały odkopać, tym bardziej, że ta część miasta nie jest i nie była wcześniej tak gęsto zabudowana, jak w Holandii - żałuje Szczepański.
To zabawne, że mówią że został tylko Wielki Młyn a na filmie pokazują też Mały Młyn (1)
- to że Pan dr hab prof się pomylił nie znaczy, że trzeba powtarzać po nim - oprócz Dużego Młyna jest jeszcze Mały Młyn! No ale jeśli dziennikarstwo oznacza dziś przepisywanie..
bART
11 lat
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-05-14 16:17
nie słuchajcie Profesorów dzisiaj profesorowie to żadne autorytety
3 lata
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-05-14 16:16
A Stocznie Gdańską zlikqwidowali pod Koniec Dwudziestego Wieku i Nikt nie Płacze a teraz miasto jest bez kasy
3 lata
11
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-05-14 17:23
dzisiaj profesorowie to żadne autorytety nie słuchajcie profesorów
3 lata
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-05-14 17:24
trzydzieści lat temu też był profesor co Polakom zrbił tragedie
zaczął niespodziewanie zapadać się chodnik. Gdy wezwani drogowcy próbowali go naprawiać, podsypywana ziemia ginęła gdzieś w otchłani. 
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
