Wystawę "The Human Body" odwiedziliśmy z kamerą przed jej publicznym otwarciem, 29 kwietnia. Przekonaj się czego można spodziewać się na wystawie tworzonej z autentycznych części ludzkiego ciała.
Czy wystawa "The Human Body" to na pewno niewinna lekcja anatomii? Czy pokazywanie poddanych plastynacji ludzkich zwłok nie łamie aby polskiego prawa? - zastanawia się Donat Paliszewski, znany trójmiejski adwokat. Wystawę oglądać można w Garnizonie Kultury w Gdańsku, od 2 maja do 31 sierpnia.
Aktualizacja godz. 18:50. Zamieszczamy oświadczenie organizatora wystawy "The Human Body".
* * *
"Lekcja anatomii doktora Tulpa" to obraz namalowany przez holenderskiego mistrza epoki baroku - Rembrandta van Rijna. Malarz stworzył go w 1632 r., gdy po śmierci ojca przeniósł się do Amsterdamu, gdzie poznał doktora Tulpa. Lekarz prowadził wtedy badania nad ludzką anatomią, mające za zadanie uzupełnić, a w niektórych przypadkach skorygować dzieła naukowe znane od XVI wieku.
Od lat dwudziestych XVII wieku sekcje zwłok zyskiwały coraz większą popularność, ciesząc się nią jednak nie tylko wśród naukowców, ale również - a może przede wszystkim - wśród gawiedzi żądnej wrażeń i krwi. Władze zaczęły organizować otwarte pokazy w prosektorium, na które równie chętnie przybywali przedstawiciele plebsu, jak i członkowie możnych holenderskich rodów. Raz w roku w Amsterdamie przeprowadzano taką publiczną sekcję zwłok, co uwiecznił na płótnie Rembrandt.
Dzieło Rembrandta stało się świadectwem barbarzyńskich praktyk, jakim bez skrępowania oddawało się społeczeństwo holenderskie XVII wieku. Z dzisiejszej perspektywy trudnymi do wyobrażenia są wyroki śmierci wymierzane za tak błahe przestępstwa, jak i operacje wykonywane na ludzkich ciałach na widoku i ku uciesze gawiedzi. Przedstawiona scena nie pozostawia w mojej ocenie wątpliwości co do tego, iż wykonywana sekcja nie miała żadnej wartości naukowej i została zorganizowana tylko i wyłącznie z myślą o publiczności.
Wystawa "The Human Body", która właśnie przybyła do Trójmiasta, to objazdowy pokaz, który objechał już pół świata i niejednokrotnie budził liczne kontrowersje. Bo choć organizatorzy podkreślają walory naukowe i edukacyjne całego przedsięwzięcia, wystawa budzi poważne zastrzeżenia. Usunięto ją z terytorium Francji, zabraniając jej pokazania w Paryżu. Nie zezwolono na jej zorganizowanie w Bawarii, Kalifornii, Seattle, stanie Nowy York, na Hawajach czy w Izraelu.
Organizatorem wystawy jest czeska firma JVS Group. Eksponaty są prezentowane od połowy marca w Krakowie, Gdańsk jest ostatnim przystankiem na polskiej trasie tej wystawy.
W Polsce śledztwo w sprawie bezczeszczenia zwłok i niedochowania formalności przy organizacji wystawy w jednym ze stołecznych centrów handlowych prowadziła warszawska prokuratura. Z ostatnich dostępnych w prasie informacji wynika, że zwrócono się o pomoc prawną do odpowiednich władz USA, skąd wystawa pochodzi.
Organizatorzy wystawy podnoszą, że oni tylko dzierżawią wystawę, że spełnia ona według nich rolę edukacyjną. Za każdym razem zapewniają, że ci, którzy darowali ciała nauce, zmarli z przyczyn naturalnych. Pozostają anonimowi.
to ciekawa wystawa edukacyjna, którą warto obejrzeć z naukowych pobudek41%
to ciekawa wystawa, ale rozumiem, że może budzić kontrowersje25%
chętnie bym zobaczył, ale wystawa jest chyba zbyt drastyczna dla mnie4%
ta wystawa jest równie naukowa, jak pokazywanie karłów i kobiet z brodą w średniowieczu7%
zarabianie na pokazywaniu cudzych zwłok jest niesmaczne i nieetyczne23%
Takie informacje wzbudziły niepokój, gdy lekarze z Paryża ujawnili, że nie wykryli na dobrze widocznych częściach spreparowanych zwłok żadnych oznak choroby prowadzącej do naturalnej śmierci.
W Polsce dyskusja wybuchła, gdy wystawa pojawiła się w Krakowie. Opisywano ja w prasie, za którą przytaczam niektóre wypowiedzi. Ks. dr hab. Grzegorz Hołub, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego, zaznaczał, że szanuje walor dydaktyczny, chęć zaprezentowania działania ludzkiego ciała, ale dodaje od razu, że rodzi się pytanie, po co pokazywać to z pomocą autentycznych ludzkich ciał.
- Karol Wojtyła pisał, że bycie osobą to także bycie konkretnym ciałem. Dlatego należy mu się szacunek. Ciało ludzkie nie jest gadżetem, zabawką, którą można po prostu po śmierci wystawić - podkreślał.
W podobnym tonie wypowiadał się prof. Ryszard Legutko, filozof Uniwersytetu Jagiellońskiego. - To wysoce niesmaczne, efekt przekraczania kolejnych granic dla pieniędzy. To próba zarabiania na skandalu i obrzydliwości - mówił.
Bardziej powściągliwy był bioetyk prof. Jan Hartman, także wykładowca UJ. - Jeśli wystawa po prostu prezentuje anatomię, to jestem za. Jeśli chce tylko szokować i gorszyć - to nie. Wystawianie ciał - o ile za życia ludzie się na to zgodzili - nie jest niczym złym. Mamy takie preparaty z przeszłości w Krakowie, w Collegium Medicum - zaznaczał.
Jednak trzej byli przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego, profesorowie Marek Safjan, Jerzy Stępień i Andrzej Zoll byli stanowczy: "Jest wyjątkowo brutalnym zamachem na godność ludzi, którzy pod pozorem działań artystycznych zostali sprowadzeni do roli przedmiotów, które mają epatować i wzbudzać tanią sensację. Swój udział w działaniach godzących w godność osób, których ciała zostały sprofanowane, mają wszyscy współorganizatorzy wystawy, osoby ją odwiedzające, a także te media, które reklamują ekspozycję".
Przypominali oni, że konstytucja stanowi, iż przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela, jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Godność przysługuje nie tylko żyjącym, ale także zmarłym.
Co na to polskie prawo?
Zgodnie z art. 262 § 1 kodeksu karnego: "Kto znieważa zwłoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W art. 262 § 1 kk ustawodawca określa odpowiedzialność za znieważenie zwłok, prochów ludzkich lub miejsca spoczynku niezależnie od miejsca, w którym złożono zwłoki ludzkie. Przepis mówi o zwłokach człowieka, zaś nie odnosi się do szczątków ludzkich. Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych wyraźnie odróżnia zwłoki od szczątków (art. 9, 14, 15).
Należy jednak przyjąć, że na gruncie art. 262 kk określenie "zwłoki" odnosi się zarówno do całego ciała, jak i jego części (szczątków) powstałych na skutek rozkładu, rozkawałkowania itp.
Istota znieważenia (zniewagi, obrazy) sprowadza się do zachowania, które według zdeterminowanych kulturowo i społecznie aprobowanych ocen stanowi wyraz pogardy, uwłaczania czci. Znieważenie zwłok musi mieć charakter działania o charakterze umyślnym i związane być tym samym z wyrażeniem braku szacunku należnego zmarłemu, obrażania go i bezczeszczenia tak słownie, jak i przez demonstracyjne gesty.
Nie stanowi jednak znieważenia przekazanie zwłok do celów naukowych publicznej uczelni medycznej lub publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych (art. 10 ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych).
Organizatorzy wystawy podnoszą, że oni jedynie dzierżawią wystawę, że spełnia ona według nich rolę edukacyjną, a wszyscy zmarli wyrazili zgodę na takie postępowanie z ich zwłokami.
Tymczasem w świetle wyżej przedstawionych faktów zwłoki stały się przedmiotem odpłatnej umowy cywilnoprawnej dzierżawy, której jedną ze stron jest organizator. Nie ma edukacji, jest tylko komercyjne działanie, wszak na wystawę sprzedaje się bilety. Miejsce, gdzie ma odbyć się wystawa, to nie prosektorium czy teren uczelni medycznej kształcącej lekarzy.
Pytam zatem prokuraturę i władze, w tym administracyjne czy od lat nie widzą tego problemu?
Czy pokazywane na wystawie płody ludzkie też wyraziły swoją zgodę na ich spreparowanie? W jakiż to sposób? Jak i od kogo je pozyskano?
Czy wskazane wątpliwości francuskich lekarzy co do przyczyn zgonu były przedmiotem wyjaśnień? Czy czyniono ustalenia co do przyczyn zgonu wwiezionych do Polski zwłok? Czy wyeliminowano przestępczą przyczynę zgonu, a jeśli tak to na jakiej podstawie?
Czy sprawdzono dokumenty, ich oryginalność i faktyczną wymowę naukową? Czy zweryfikowano czy zwłokami zajmowały się osoby uprawnione i dysponowały odpowiednimi dokumentami - zgody, oświadczenia , akty zgonu? Jakaż to instytucja naukowa dokonała preparacji zwłok? Na jakiej podstawie prawnej wwieziono zwłoki do naszego kraju?
Jestem wielkim zwolennikiem nauki, ale poszanowanie prawa to obowiązek każdej zbiorowości ludzkiej. Zasad, odwiecznych praw moralnych - szacunku dla zmarłych, na którym to gruncie stoi nasza cywilizacja, nie wolno gwałcić dla rzekomo edukacyjnych celów. Dostępne są atlasy człowieka, w tym wirtualne, jest wiele możliwości zdobycia wiedzy i nauki o człowieku. Ale nie możemy stać się po śmierci przedmiotem handlu i źródłem dochodu dla tych, którzy lekceważą nasze uczucia.
W dawnych wiekach studenci medycyny byli karani za bezprawne posiadanie ludzkich szczątków, a w minionym stuleciu naziści produkowali z ludzkiej skóry abażury, a z ciał mydło. Nie zgadzam się z tym, aby po śmierci ciało ludzkie było traktowane jako towar i przedmiot handlu czy preparat do pokazywania na wystawie.
Opublikowany materiał jest skróconą wersją eseju napisanego przez autora na temat wystawy The Human Body w Gdańsku.
Donat Paliszewski - gdański adwokat, wcześniej pracował jako prokurator i radca prawny. Członek założyciel Stowarzyszenia Rewaloryzacji Kaplicy Królewskiej, wspiera parafialny Komitet Budowy Kościoła przy parafii Św. Teresy w Gdańsku.
nie mogę brac od tygodni udziału w ankietach, bo jakoby dopiero co usunęłam cookies
tak twierdzi Trójmiasto :(
11 lat
32
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 07:59
Kontrowersyjna to MOŻE była pięć lat temu.
Wystawa cieakawa. Z tego co pamiętam ceny tańsze niż w US.
Polecam każdemu!
znawca
11 lat
810
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:01
makabryczna wystawa zbudowana na ludzkim nieszczęściu
Więźniom chińskim po śmierci zabrano nawet ciało,
żeby gawiedź gapiła się tak jak kiedyś na kobietę z brodą.
gdańszczanka
11 lat
1515
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:01
klijenci (1)
A w którym markecie jest ta wystawa?
Mkjyfter
11 lat
74
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 10:10
w kościele św Brygidy.
11 lat
01
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:06
Atrakcja dla buractwa (1)
no ale takich jest zawsze dużo... Jak jest wypadek
to zbiera się tłum, eeee nie ma trupów to idziemy
dr Lasek-Birnamski
11 lat
1011
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 09:56
Nauczył nas tego
Kaczyński , PO TRUPACH DO CELU
CDS
11 lat
43
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:13
moja opinia
Zawsze chciałem zobaczyć gołych Chińczyków.
11 lat
19
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:19
Donat zjedz pączka i wyluzuj. (1)
Sam sobie ręki nie rozkroję żeby zobaczyć co w niej mam, a bardzo mnie interesuje jak wygląda to co mam w środku.
Danziger
11 lat
115
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 18:15
Brak umiejętności !
Weźże człowiecze i ściągnij darmowy Biodigital Human (darmowy) z Internetu Zaoszczędzisz na treści żołądkowej i biletach wstępu. Ręke możesz sobie rozkroić, szkoda niewielka dodatkowo możesz też światłowód wsadzic sobie w .... obejrzysz proces trawienny i na dodatek powąchasz.
jork
11 lat
30
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:23
Chorzy z nienawiści do wszystkiego i wszystkich znowu chcą na świecznik.... (1)
Takie eksponaty są na całym świecie. Każdy ma prawo zadecydować czy chce lub nie iść na taką wystawę. A tak w ogóle to niech wielu, którzy na oczy nie widzieli tych eksponatów się nie wypowiada w tej materii bo bredzą i dorabiają ideologię tylko i wyłącznie aby zaistnieć a "parcie na szkło" zaburza im normalne spojrzenie ns Świat i jego różnorodność. Podkreślam, nikt nikogo nie zmusza do chodzenia na takie wystawy. Ciekaw jestem co by ci bredzący powiedzieli na setki płodów ludzkich w słoikach, zgromadzonych na wszystkich uczelniach Świata, chyba by dostali z wrażenia zawału.
GumpBoy
11 lat
1210
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:41
Zgodnie z obecną modą, jesteś bardzo tolerancyjny - wyłącznie dla tych, którzy maja przekonania identyczne do twoich.
Każdego, kto ma inne, oplujesz "tolerancyjnie", że jest "chory z nienawiści".
11 lat
54
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:56
"Ciało ludzkie nie jest gadżetem"
tak podobno twierdził Karol Wojtyła. A co zrobił jako biskup Rzymu w sprawie fragmentów ciał ludzkich, tzw. "Swiętych", pooprawianych w złoto i wystawianych na pokaz
sm
11 lat
166
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 08:58
a jesli ci ludzie przed smiercia sie na to zgodzili? (1)
O tym nikt nie wspomnial. Nie wiemy, czy nie wyrazili na to zgody, a to oni decyduja o swoich cialach po smierci. Jesli sie na to zgodzili to nie ma chyba o czym dyskutowac? Druga sprawa, ze pojscie na wystawe to nie przymus, jesli ktos nie potrafi zniesc czegos takiego, to po prostu nie idzie. Chociaz rzeczywiscie moze powinno to byc bezplatne...
11 lat
74
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 09:02
zgodze sie jednak, ze wystwa powinna byc bezplatna. Tylko wtedy by musieli doplacac od siebie, by doszla do skutku.
w Gdańsku, od 2 maja do 31 sierpnia. 
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
