Nabożeństwo rezurekcyjne rozpoczynało się o świcie, a przed mszą wszyscy zbierali się na wzgórzu, żeby oglądać wschód słońca. Śniadanie trwało długo, biesiadowano do późnego popołudnia. Po czterdziestu dniach żywienia się żurem i śledziami, trzeba było się porządnie najeść.
tradycyjnie: jedzenie przygotowuję sam(a), zanoszę święconkę itd.
62%
łączę tradycję z nowoczesnością, część potraw przygotowuję samodzielnie
13%
chciał(a)bym tradycyjnie, ale nie mam na to czasu
4%
nie interesuje mnie tradycja, ważne, żeby odpocząć i się pożądnie najeść
21%
Przed laty przygotowania zaczynały się już w niedzielę, tydzień przed
Wielkanocą. To wtedy do kościołów - podobnie jak dziś - zanosiło się palmy. Ich religijna symbolika była równie ważna jak ludowa: miały przynosić dobrobyt, chroniły przed głodem i chorobami.
Co oznaczają palmy wielkanocne?
-
Palmy były skromne, robiono je z gałązek brzozowych, wierzbowych, z bukszpanu, czasem dodawano wczesne wiosenne kwiaty, na przykład żonkile - opowiada
Krystyna Gierszewska, regionalistka, autorka książek o tradycyjnej kuchni. -
Poświęcone palmy zajmowały ważne miejsce w domu. Wieszano je pod strzechą, aby ustrzec się przed kataklizmami, czasem palono, posypując popiołem glebę, żeby była żyzna i obrodziła. Niedziela Palmowa. Jak zrobić palmę wielkanocną?
Wielki Post przed Wielkanocą
Wiosenny dobrobyt poprzedzał ścisły post, podczas którego na Kaszubach odżywiano się przede wszystkim żurem i śledziami. Jeszcze biedniej jadano w czasie Wielkiego Tygodnia. Kociewiacy pościli jedząc bryję na bazie wody i ziaren zbóż, albo po prostu suchy chleb.
-
Wielki Post kończył się uroczystym pogrzebem chleba i żuru. Mężczyźni wynosili wielkie gliniane gary wypełnione żurem i kawałkami śledzia poza granice wsi, tam uroczyście je rozbijali - opowiada
Barbara Maciejewska, kustosz Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Wielka Sobota - dzień święcenia pokarmów
Wielka Sobota, ostatni dzień przed Wielką Nocą, to dzisiaj przede wszystkim dzień święcenia pokarmów. Dawniej zamiast koszyczka przed kościół zanosiło się wielkie chusty, wypełnione jedzeniem, albo zbierano się w jednym domu, u najbardziej zamożnego gospodarza, do którego przychodził ksiądz ze święconą wodą. Tradycja święcenia koszyków jest młoda, liczy sobie kilkadziesiąt lat.
-
Pamiętam, że jeszcze przed 50 laty koszyczki w kościołach można było policzyć na palcach jednej ręki. Bardziej popularny był zwyczaj święcenia pokarmów w domu przez najstarszego mężczyznę w rodzinie - opowiada Krystyna Gierszewska. -
Jeszcze trzydzieści lat temu, do kościoła zanoszono przede wszystkim cukrowe baranki, z czasem składników święconki zaczęło przybywać. Poświęcony pokarm czekał w koszyku na wielkanocne śniadanie, ale zanim rodziny do niego zasiadły, wszyscy szli do kościoła na rezurekcję, która odbywała się pierwotnie późnym wieczorem i trwała do północy. Dopiero potem przeniesiono nabożeństwo na godzinny poranne. Przed rezurekcją ludność pobliskich wiosek zbierała się na wzgórzach, żeby oglądać wschód słońca.
Wielkanoc na Kaszubach
Wielkanoc - kaszubska jastrë - rozpoczynała się na Kaszubach prażnicą, czyli jajecznicą na boczku. Dziś może to brzmieć skromnie, ale po czterdziestu dniach postu taki posiłek był prawdziwym rarytasem. Zresztą nie była to jedyna potrawa na wielkanocnym stole. Pomorzanie biesiadowali od rana do późnego popołudnia.
-
Pomijano porę obiadu, bo po śniadaniu nikt nie był głodny. Sama przygotowuję na śniadanie 60 kraszanek, czyli tradycyjnych, barwionych wielkanocnych jajek - śmieje się pani Krystyna -
Na Kociewiu, oprócz jaj, jada się też wędliny domowej roboty.
Po śniadaniu dzieci biegają po ogrodzie i lesie szukając słodkości ukrytych w uplecionych własnoręcznie gniazdkach.-
Ten sam zwyczaj kultywowany był też w dawnym Gdańsku. Tutaj też rodzice chowali przed dziećmi jajka, najczęściej z marcepanu i czekolady - dodaje prof.
Andrzej Januszajtis, pasjonat historii
Gdańska.
Zbędne kilogramy - efekt niedzielnego obżarstwa - można było spalić w wielkanocny poniedziałek. Na Pomorzu zwyczaj biegania po wsi czy mieście z kubłem wody pojawił się stosunkowo niedawno, bardziej tradycyjne jest smaganie po nogach wierzbowymi rózgami, stąd prawdopodobnie potoczna nazwa tego dnia - szmaguster.
-
Do dziś dzieci chodzą od wsi do wsi, smagają dorosłych, którzy muszą się wykupić, wkładając im do koszyczka słodkości - tłumaczy Gierszewska.
Mimo regionalnych różnic, pomorskie tradycje wielkanocne nie odbiegały znacznie od staropolskich. Mazurki, babki, jajka gościły na naszych stołach od dawna, nie zmieniły ich nawet wpływy niemieckie.
-
Coraz więcej osób w mojej okolicy kultywuje dawne zwyczaje albo do nich powraca - cieszy się pani Krystyna. -
Sama właśnie piekę dwa mazurki z masą kajmakową i kakaową, na stole będzie też domowej roboty szynka. Nie wyobrażam sobie świąt bez tych wszystkich przygotowań.
Najważniejsze symbole wielkanocne
Jaja faszerowane wędzoną makreląźródło:
kuchnia.kociewie.eu
Składniki: 6 jaj
20 dag wędzonej makreli
2 łyżki majonezu
dowolne warzywa do dekoracji
Sposób przyrządzenia: Jaja ugotować na twardo, obrać ze skorupki i przeciąć na pół. Łyżeczką wyjąć żółtka, zgnieść je widelcem, wymieszać z majonezem i kawałkami wędzonej makreli. Masę włożyć do połówek jaj. Udekorować.
Symbolika święconych pokarmów
zebrała: Krystyna Gierszewska
chleb - symbol nad symbolami, pokarm podstawowy, niezbędny do życia, gwarantował dobrobyt i pomyślność;
jajko - dowód odradzającego się życia, symbol zwycięstwa nad śmiercią; skorupki jaj zakopywano w skiby na polu, w ogródku i pod drzewami w sadach, aby odstraszały szkodniki i spowodowały obfitość owoców;
sól - samo sedno istnienia i prawdy, minerał życiodajny;
wędzone mięso i wędliny - zapewniają dostatek, płodność, zdrowie;
chrzan - ludowy symbol wielkiej siły i fizycznej krzepy;
ciasto - symbol umiejętności i doskonałości świadczący o kulinarnych umiejętnościach gospodyni;
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
