Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Monety Wolnego Miasta Gdańska i inne związane z Gdańskiem

Bronisław Poźniak
11 września 2022 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (127)
Po lewej stronie 1 grosz gdański z 1809 r. Po prawej: 1 gulden gdański z 1923 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak Po lewej stronie 1 grosz gdański z 1809 r. Po prawej: 1 gulden gdański z 1923 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Po lewej stronie 1 grosz gdański z 1809 r. Po prawej: 1 gulden gdański z 1923 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

W zeszłym tygodniu opublikowaliśmy obszerny artykuł Bronisława Poźniaka, poświęcony monetom bitym w Gdańsku od średniowiecza do II Rozbioru Polski. Dziś przedstawiamy historię monet bitych za czasów Wolnego Miasta Gdańska, zarówno pierwszego, jak i drugiego.



Historia bicia monety w Gdańsku. Od szeląga Kazimierza Jagiellończyka do szeląga St. Poniatowskiego Historia bicia monety w Gdańsku. Od szeląga Kazimierza Jagiellończyka do szeląga St. Poniatowskiego

W 1807 r., po zwycięstwie nad Prusami, Napoleon Bonaparte ustanowił Gdańsk Wolnym Miastem (Ville libre de Dantzig). Głową republiki został marszałek François Joseph Lefebvre. Władzę wojskową sprawował francuski gubernator, a cywilną senat. Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk trwało do 1814 r.

Drugie Wolne Miasto Gdańsk (Freie Stadt Danzig) istniało w latach 1920-1939. Po zakończeniu I wojny światowej, na kongresie pokojowym 28 czerwca 1919 r., zawarto Traktat Wersalski. W art. 100-108 tego aktu postanowiono odłączyć Gdańsk od Niemiec i ustanowić go Wolnym Miastem. Ten twór prawno-ustrojowy trwał do 1 września 1939 r., do aneksji przez Trzecią Rzeszę.


Monety pierwszego Wolnego Miasta



Po zajęciu miasta przez wojska Napoleona i proklamowaniu "Rzeczypospolitej Gdańskiej" senat gdański podjął decyzję o biciu własnej monety. Z uwagi na kłopoty ze srebrem szelągi (schilling) oraz grosze (groschen) wybijano w miedzi. Szóstaki (6 groszy) miały być ze srebra i nosić nazwę guldena (f ü nf einen danziger gulden). Jednostką obrachunkową był gulden gdański o wartości 30 groszy lub 90 szelągów. Utworzono mennicę na ul. Kocurki (Katergasse), na której czele stanął mincerz Jan Ludwik Meyer. Pierwsza emisja szelągów ruszyła w 1808 r., a następna w 1812 r.

Szelągi gdańskie z 1808 r. oraz 1812 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak Szelągi gdańskie z 1808 r. oraz 1812 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Szelągi gdańskie z 1808 r. oraz 1812 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Moneta miała wagę 1,25 g i była bita na stopę menniczą polską z 1766 r. i była pieniądzem obiegowym.

Grosze wybito w 1809 i 1812 r. Monety z miedzi o wadze 3,2 g na rewersie w otoku miały napis "DANZIGER KUPFER MUENZE - Gdańska miedziana moneta".

Mennica działała do 1813 r., a podczas jej likwidacji Meyer wykorzystał stemple szelągów i groszy do odbicia serii pamiątkowych monet w czystym srebrze, a grosza nawet w złocie.

Srebrne odbitki szeląga i grosza z 1812 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak Srebrne odbitki szeląga i grosza z 1812 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Srebrne odbitki szeląga i grosza z 1812 r. Fot. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Szóstaki, stanowiące piątą część guldena, wybito w 1808 i 1809 r. jako monety srebrne próbne o wadze 2,56 g i nie były w obiegu.

Awers i rewers szóstaka z 1808r. Fot. Muzeum Narodowe w Krakowie Awers i rewers szóstaka z 1808r. Fot. Muzeum Narodowe w Krakowie

Awers i rewers szóstaka z 1808r. Fot. Muzeum Narodowe w Krakowie

W 1814 r. Gdańsk ponownie wcielono do Królestwa Prus, ale monety Wolnego Miasta były w powszechnym obiegu do 1821 r., w którym przeprowadzono pruską reformę monetarną.

Gdańskie notmünzen - monety zastępcze z 1920 r.



Pierwszą monetą wybitą w drugim Wolnym Mieście Gdańsku było 10 fenigów z 1920 r. Miasto cierpiało na brak bilonu i pomimo podpisania umowy z Bankiem Rzeszy na dostarczenie drobnych monet zleciło miejscowym firmom emisję cynkowych 10-fenigówek.

10 fenigów z 1920 r. Fot. Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk 10 fenigów z 1920 r. Fot. Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk

10 fenigów z 1920 r. Fot. Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk

Ogółem wypuszczono milion monet według matryc opracowanych w Fabryce Karabinów (Gewehrfabrik) i firmie jubilerskiej Stumpf und Sohn. Pierwsze miały na rewersie nominał oznaczony małą cyfrą, a drugie dużą cyfrą. Awers był taki sam - herb Gdańska, w otoku napis "Stadt Danzig" i rok emisji "1920".

Notgeld - gdański pieniądz zastępczy



W pierwszych latach istnienia Wolnego Miasta w obiegu były niemieckie marki i banknoty tymczasowe emitowane przez gdański magistrat. Pieniądz zastępczy (notgeld) był odpowiedzią na czas kryzysu gospodarczego i szalejącej inflacji. Senat Gdański zlecił emisję bonów nominowanych w markach niemieckich. Pieniądze zastępcze w postaci żetonów kupieckich wydawały banki i towarzystwa asekuracyjne oraz więksi przedsiębiorcy (np. stocznia Schichaua).

Pieniądz zastępczy - 10 miliardów marek z 1923 r. Po wprowadzeniu nowej waluty banknot ten warty był 1/75 guldena - trochę więcej niż 1 fenig. Pieniądz zastępczy - 10 miliardów marek z 1923 r. Po wprowadzeniu nowej waluty banknot ten warty był 1/75 guldena - trochę więcej niż 1 fenig.

Pieniądz zastępczy - 10 miliardów marek z 1923 r. Po wprowadzeniu nowej waluty banknot ten warty był 1/75 guldena - trochę więcej niż 1 fenig.

Pogłębiający się kryzys monetarny spowodował, że władze Wolnego Miasta postanowiły odejść od marki niemieckiej i wprowadzić swoją walutę - guldena, dzielącego się na sto fenigów. Walutę oparto o angielski funt sterling w stosunku 1:25, a jej emitentem został Bank Gdański (Bank von Danzig).

Banknoty zastępcze magistratu sopockiego



Pieniądze zastępcze, w walucie niemieckiej marki, wydawał też magistrat sopocki. Emisje z 18 sierpnia oraz z 20 i 28 września 1923 r. były w obiegu przez rok. Właściwie były to bony o wartości 500 tys., 5 mln, 50 mln, 100 mln i 500 mln marek.

Sopocki bon o nominale 500 tys. marek z 18.08.1923 r. Sopocki bon o nominale 500 tys. marek z 18.08.1923 r.

Sopocki bon o nominale 500 tys. marek z 18.08.1923 r.


Sopocki bon o nominale 500 mln marek z 28.09.1923 r. Sopocki bon o nominale 500 mln marek z 28.09.1923 r.

Sopocki bon o nominale 500 mln marek z 28.09.1923 r.

W tym samym dniu miasto Sopot wypuściło też bon o wartości 20 mld marek na matrycy bonu o wartości 500 mln o zmienionej barwie, z nadrukiem nominału.

Sopocki bon o nominale 20 mld marek. Sopocki bon o nominale 20 mld marek.

Sopocki bon o nominale 20 mld marek.

Wszystkie emitowane przez władze Sopotu bony markowe miały urzędową siegelmarke (naklejkę urzędowej pieczęci) i były w obiegu na terytorium Wolnego Miasta.

Monety II Wolnego Miasta Gdańska (1923-1939)



W szczytowym okresie hiperinflacji ustalono na 31 grudnia 1923 r. kurs wymiany za 1 guldena - 750 mld inflacyjnej marki niemieckiej. Do czasu wybicia nowych monet wprowadzono papierowe banknoty o wartości od 1 feniga do 100 guldenów. Bilon i monety do 10 guldenów wykonała holenderska mennica w Utrechcie z datą emisji 1923.

Bilon wykonano z brązu ( 1 i 2 fenigi) oraz z miedzioniklu (5 i 10 fenigów), a monety ½, 1, 2 i 5 guldenowe ze srebra próby 750.

Gdański bilon z 1923 r. Gdański bilon z 1923 r.

Gdański bilon z 1923 r.


Od góry: srebrne półguldena, 2 guldeny i 5 guldenów Od góry: srebrne półguldena, 2 guldeny i 5 guldenów

Od góry: srebrne półguldena, 2 guldeny i 5 guldenów


Złote monety o nominale 25 guldenów o masie 7,988g Au 917, w ilości 1000 sztuk, w tym 200 stemplem lustrzanym, wybiła berlińska mennica i stanowiły one depozyt Banku Gdańskiego. Była to moneta bulionowa, czyli lokata kapitału, wzorowana na angielskim funcie. Emisję powtórzono w 1930 r., wybijając 4000 monet. Współcześnie na rynku numizmatycznym niektóre egzemplarze lustrzane z 1923 r. wyceniane są nawet na 82 tys. zł.

Złota dwudziestopięcioguldenówka WMG z 1923 r. Fot. Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk Złota dwudziestopięcioguldenówka WMG z 1923 r. Fot. Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk

Złota dwudziestopięcioguldenówka WMG z 1923 r. Fot. Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk

Papierowe guldeny Wolnego Miasta Gdańska



W 1924 r. Bank Gdański wyemitował banknoty o nominałach:

  • 10 guldenów z Dworem Artusa,
  • 25 guldenów z kościołem Mariackim,
  • 100 guldenów z portem gdańskim z żurawiem portowym,
  • 500 guldenów z Wielką Zbrojownią,
  • 1000 guldenów z Ratuszem Głównego Miasta.

W latach 30. do obiegu weszły banknoty: 20 guldenów z Wieżą Więzienną i 50 guldenów z domem podcieniowym na Żuławach.

Pieniądze papierowe drukowano pod Londynem w Wielkiej Brytanii (Bradbury, Wilkinson & Co. Ltd., New Malden, Surrey).

Banknot o nominale 10 guldenów z 1924 r. Banknot o nominale 10 guldenów z 1924 r.

Banknot o nominale 10 guldenów z 1924 r.


Banknot o nominale 1000 guldenów z 1924 r. Banknot o nominale 1000 guldenów z 1924 r.

Banknot o nominale 1000 guldenów z 1924 r.



Zmiana kruszcu wybijanych monet



W 1932 r. monetę 5-fenigową wybijano z mosiądzu, 10-fenigową z brązu aluminiowego, półguldena i gulden z niklu, a monety 2- i 5-guldenowe z niższej próby srebra (Ag 500)

Monety z 1932 r: 5 fenigów (flądra) i 10 fenigów (dorsz). Monety z 1932 r: 5 fenigów (flądra) i 10 fenigów (dorsz).

Monety z 1932 r: 5 fenigów (flądra) i 10 fenigów (dorsz).


Monety z 1932 r.: ½ guldena i 1 gulden Monety z 1932 r.: ½ guldena i 1 gulden

Monety z 1932 r.: ½ guldena i 1 gulden


Srebrne 2 guldeny (nowa koga na rewersie) z 1932 r. Srebrne 2 guldeny (nowa koga na rewersie) z 1932 r.

Srebrne 2 guldeny (nowa koga na rewersie) z 1932 r.


Srebrne 5 guldenów z 1932 r. z Kościołem Mariackim i Żurawiem na rewersie. Fot. Warszawskie Centrum Numizmatyczne Srebrne 5 guldenów z 1932 r. z Kościołem Mariackim i Żurawiem na rewersie. Fot. Warszawskie Centrum Numizmatyczne

Srebrne 5 guldenów z 1932 r. z Kościołem Mariackim i Żurawiem na rewersie. Fot. Warszawskie Centrum Numizmatyczne


Niklowe 5 guldenów (koga) i 10 guldenów (ratusz) z 1935 r. Fot. Warszawskie Centrum Numizmatyczne. Niklowe 5 guldenów (koga) i 10 guldenów (ratusz) z 1935 r. Fot. Warszawskie Centrum Numizmatyczne.

Niklowe 5 guldenów (koga) i 10 guldenów (ratusz) z 1935 r. Fot. Warszawskie Centrum Numizmatyczne.


Zmiany metalu, z którego emitowano nowe gdańskie monety, wynikała z dewaluacji brytyjskiego funta, spowodowanej światowym kryzysem gospodarczym. W 1932 r. ustalono wartość gdańskiego guldena na 0,292895 g czystego złota, a w 1935 r. na 0,1687923 g czystego złota.

W latach 30. ub. wieku gulden gdański stanowił równowartość 0,82 marki niemieckiej, 0,20 amerykańskiego dolara, 1,30 korony szwedzkiej i był równy polskiemu złotemu*. Za 1 funta sterlinga płacono 25 gdańskich guldenów.

*po dewaluacji złotego w 1927 r. kurs za 1 guldena płacono 1,72 złotego. Po 1935 roku kurs znowu się wyrównał.


Likwidacja systemu walutowego Wolnego Miasta



1 września 1939 r., z chwilą wybuchu II wojny światowej i wcielenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy, zlikwidowano odrębny gdański system walutowy i wprowadzono markę niemiecką dzieloną na sto fenigów.

Gulden gdański obowiązywał do końca września. Wymianę ustalono na parytecie za 1 guldena - 0,70 RM (Reich Mark). Drobne monety (od 1 do 10 fenigów) pozostały w obiegu do końca wojny.

Polska odzyskała część złota Wolnego Miasta Gdańska



Pomimo likwidacji Banku Gdańskiego Niemcy nie przejęły jego depozytów w Banku Anglii i w Banku Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei. Zostały one zablokowane, a była to niebagatelna suma - 35 mln guldenów, w tym prawie 30 mln w złocie (5 ton).

Polska jako udziałowiec Banku Gdańskiego i faktyczny dysponent terytorium Wolnego Miasta Gdańska w 1976 r. otrzymała z tych rezerw ponad 4,7 tys. kg złota z tych rezerw.

W świetle prawa międzynarodowego Wolne Miasto Gdańsk nie zostało zlikwidowane. Jego wcielenie do III Rzeszy było nielegalne, a układy poczdamskie przekazały Polsce administrowanie nim, ale sprawy terytorialne miały rozstrzygnąć osobne układy pokojowe. Umowy polsko-niemieckie w temacie granicy na Odrze i Nysie nie dotyczyły terytorium Wolnego Miasta. Strona polska stoi na stanowisku, że terytorium to zostało porzucone i opuszczone, czyli nastąpiła derelikcja uzasadniająca zmianę suwerena.

Polskie pieniądze po 1945 r. z motywem gdańskim



Narodowy Bank Polski w 1946 r., w ramach II emisji powojennej, wypuścił banknot o nominale 500 zł przedstawiający stoczniowca i rybaka na awersie i panoramą Gdańska nad Motławą na rewersie, który był w powszechnym obiegu do 1950 r.

W tym roku władze PRL przeprowadziły wymianę pieniędzy. Za nową złotówką przyjmowano 100 zł starych (pensje i oszczędności w bankach wymieniano w relacji 100 do 3 z limitem do 100 tys. starych złotych). Na nowych monetach i banknotach nie było już motywu gdańskiego.

Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak. Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak.

Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak.

Przed drugą denominacją pieniądza w Polsce Narodowy Bank Polski zamówił w 1990 r. w Monachium wydruk 9 nominałów przyszłego pieniądza:

  • 1 złotego z Gdynią,
  • 2 złotych z Katowicami,
  • 5 złotych z Zamościem,
  • 10 złotych z Warszawą,
  • 20 złotych z Gdańskiem,
  • 50 złotych z Wrocławiem,
  • 100 złotych z Poznaniem,
  • 200 złotych z Krakowem,
  • 500 złotych z Gnieznem.


Wszystkie nominały miały te same wymiary, a jako wzór znaku wodnego był piastowski orzeł. Banknoty jednak nigdy nie weszły do obiegu. Denominację wprowadzono 1 stycznia 1995 r. (w relacji 10 000 starych : 1 nowy złoty polski), a na banknotach są władcy Polski.

Po raz pierwszy po wojnie polska moneta z Gdańskiem pojawiła się w 1996 r. z okazji tysiąclecia miasta. W tym roku NBP wypuściło cztery kolekcjonerskie srebrne (Ag 925) 20-złotówki (Tysiąclecie Miasta Gdańska, IV wieki stołeczności Warszawy, Zamek w Lidzbarku Warmińskim i Zwierzęta świata - jeż) o stemplu lustrzanym. Gdańska moneta miała nakład 20 tys. sztuk.

Srebrne 20 złotych i złote 200 złotych z 1996 r. Fot. suprmonety.pl / Antykwariat Numizmatyczny M. Niemczyk Srebrne 20 złotych i złote 200 złotych z 1996 r. Fot. suprmonety.pl / Antykwariat Numizmatyczny M. Niemczyk

Srebrne 20 złotych i złote 200 złotych z 1996 r. Fot. suprmonety.pl / Antykwariat Numizmatyczny M. Niemczyk

Z okazji tysiąclecia Gdańska NBP wypuścił też monetę w złocie (Au 900) w nakładzie 2 tys.

Wcześniej, bo w 1990 r., dla upamiętnienia dziesiątej rocznicy powstania Solidarności wypuszczono monety o nominale 10 tys. zł (miedzionikiel), 20 tys. zł i 50 tys. zł (złoto), 100 tys. zł (srebro i złoto) oraz 200 tys. zł ze złota. Na rewersie tych monet umieszczono pomnik Poległych Stoczniowców na tle panoramy Gdańska.

W 2020 r. ukazała się srebrna moneta o nominale 20 złotych (Ag 925) z serii Historia Monety Polskiej z awersem przedstawiającym króla Augusta III i napisem "Złotówka Gdańska Augusta III", a na rewersie herb Gdańska. Nakład wyniósł 12 tys. sztuk.

Srebrne 20 złotych z 2020 r. z serii Historia Monety Polskiej Srebrne 20 złotych z 2020 r. z serii Historia Monety Polskiej

Srebrne 20 złotych z 2020 r. z serii Historia Monety Polskiej

Rok później NBP wypuścił srebrną monetę kolekcjonerską w nakładzie 10 tys. o nominale 20 zł "Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku". Moneta nie jest okrągła - ma wymiary 40 x 28 mm i postać znaczka pocztowego. Również w 2021 r. do obiegu weszła moneta pięciozłotowa z Gdańskim Żurawiem z serii Odkryj Polskę. Była to moneta okolicznościowa w nakładzie 1 mln sztuk wykonana z bimetalu (pierścień z miedzioniklu, a rdzeń z brązalu.

20 złotych "Obrona Poczty Gdańskiej" 20 złotych "Obrona Poczty Gdańskiej"

20 złotych "Obrona Poczty Gdańskiej"


Moneta 5 złotowa z 2021 r. wykonana z bimetalu. Moneta 5 złotowa z 2021 r. wykonana z bimetalu.

Moneta 5 złotowa z 2021 r. wykonana z bimetalu.

W okresie 77 lat powojennej Polski w powszechnym obiegu był tylko jeden banknot i jedna moneta z motywem gdańskim.

Również monet okolicznościowych z tym motywem było niewiele. Jakby w Gdańsku nie narodził się NSZZ "Solidarność" i nie było heroicznej obrony placówki Poczty Polskiej, to na monecie uwieczniono tylko jubileusz miasta.

Bibliografia

  1. Rafał Tomkowicz "Waluty państw, których już nie ma - Wolne Miast Gdańsk" 21.05.2019 na portalu Banking Magazine (bankingmagazine.pl/waluty-panstw-których-już-nie-ma-wolne-miasto-gdansk)
  2. Andrzej Tersa "Waluta Wolego Miasta Gdańska. Marki i guldeny gdańskie" 2013/2014 materiał dla uczestników kursu przewodnickiego po Trójmieście organizowany przez PTTK o/Gdańsk,
  3. Monetek "Historia gdańskiego guldena" 10.02.2017 na portalu Numizmatyka i finanse
Bronisław Poźniak

Zobacz także

Monety bite w Gdańsku i zwązane z Gdańskiem (2)

Opinie (127) ponad 20 zablokowanych

  • 2022-09-11 15:36

    Opinia wyróżniona

    (5)

    Slowa uznania dla Autora, za tak szczegolowy artykul, za tyle wiadomosci.

    1 rok

    • 65 2

    • 2022-09-12 11:51

      dokładnie TAK

      tym bardziej, że zdobycie monet i banknotów z Wolnego Miasta Gdańska ... to rarytasy /Białe Kruki numizmatyki/
      - w 1939r Niemcy pozwoliły wymieniać 1:1 Gdańskie Guldeny na RaichMarki ... stąd to dziś taka rzadkość

      ---

      1 rok

      • 0 0

    • 2022-09-11 16:43

      (3)

      Tia, zwłaszcza za byka obrona poczty gdańskiej.

      1 rok

      • 2 10

      • 2022-09-11 19:02

        A czemu minusy? (2)

        Na monecie jest poprawnie: Obrona Poczty Polskiej. A autor w opisie palnął bzdurę o obronie Poczty Gdańskiej.

        1 rok

        • 3 3

        • 2022-09-12 11:55

          gdybyś Historię UMiAŁ a nie tylko umiejał .... to byś wiedział, że tylko Poczta Polska miała prawo obsługiwać Gdańsk.

          więc jeśli mówisz: - Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku czy Poczty Gdańskiej... TO ma to dokładnie to samo znaczenie.

          ---

          1 rok

          • 0 1

        • 2022-09-11 21:27

          No i ?

          1 rok

          • 1 1

Wszystkie opinie

  • 2022-09-11 15:01

    Lepiej kupować z królowa (7)

    Gdańsk to wolałbym jakby dalej był za dawnego panowania to mielibysmy lepiej teraz i zarabialibyśmy w ojro. Ale to moja opinia.

    1 rok

    • 25 20

    • 2022-09-11 15:18

      Ja ja (1)

      Hans

      1 rok

      • 8 7

      • 2022-09-11 16:01

        Da da Szaszka.

        1 rok

        • 5 3

    • 2022-09-11 16:12

      Za to masz stopy procentowe podnoszone sześć razy w tym roku. (1)

      I ławeczki patriotyczne po 80tys zł sztuka i to w barwach federacji rosyjskiej. A dzisiaj Adrian w telewizorze obiecał pieniądze rolnikom, więc wynik przyszłych wyborów już powinieneś znać.

      1 rok

      • 10 5

      • 2022-09-12 12:02

        dłuGoPiS obiecywał też kwotę wolną od podatku ... LOL

        Na początku sierpnia 2015r Andrzej Duda,
        dzisiaj kwota wolna od podatku jest cały czas jeszcze na śmiesznym poziomie, która jest niewspółmierna choćby do minimum egzystencji. Według mnie powinna być podniesiona do poziomu co najmniej 8 tys. zł. Projekt takie ustawy złożę zaraz po wyborach, tak by od nowego roku tak kwota wolna od podatku znalazła się w kieszeni podatników, to moje zobowiązanie.

        ---

        1 rok

        • 0 1

    • 2022-09-12 01:21

      i jako Polak nic byś nie znaczył, dokładnie tak samo jak dla dzisiejszych szwabów. (2)

      każdy kto odwołuje się sentymentalnie do WMG jest chyba ułomny.

      1 rok

      • 1 4

      • 2022-09-12 07:03

        Beata i Jan wyjechali do Niemiec.
        Ich dzieci urodziły się w Niemczech.

        Mają niemieckie imiona, żyją w Niemczech, studiowali w niemczech, mówią po niemiecku i są pełnoprawnymi Niemcami.
        Są u siebie.

        Ich dzieci też urodziły się w Niemczech i są Niemcami.
        Ani słowa po polsku nie znają i nigdy w Polsce nie byli, bo i po co?

        Tak samo jak jakiś obecny mieszkaniec Gdańska z nazwiskiem -icz czy -uk nigdy nie był w miejscu urodzenia swoich przesiedlonych do Gdańska dziadków - urodzonych gdzieś na terenach obecnej Białorusi, Ukrainy czy Litwy.

        1 rok

        • 1 1

      • 2022-09-12 13:04

        Tak jak Polacy w Kaczystanie

        Wśród pislamistów nic nie znaczą

        1 rok

        • 0 2

  • 2022-09-11 15:04

    Chyba nie każdy wie, że w Niemczech wciąż działają władze wolnego miasta Gdańska (3)

    Rząd na uchodźstwie. Powinniśmy ich zaprosić do Gdańska niech tu rządzą

    1 rok

    • 18 26

    • 2022-09-11 15:14

      Bzdura

      1 rok

      • 7 8

    • 2022-09-11 15:14

      (1)

      Źródło podaj - tvn24? ;)

      1 rok

      • 9 9

      • 2022-09-11 16:02

        Ja oglądam tylko TadeuszRydzykWAM z nadajnikami na Uralu.

        1 rok

        • 9 6

  • 2022-09-11 15:08

    Cieszę się, że w świetle prawa międzynarodowego (3)

    mieszkam w Wolnym Mieście Gdańsk

    qwe

    1 rok

    • 36 24

    • 2022-09-11 15:27

      Znów pomyliłeś tabletki?

      1 rok

      • 13 12

    • 2022-09-11 15:39

      To pamiętaj j ze NSDAP miał tu wysokie poparcie (1)

      uwielbiali pana Adolfa

      1 rok

      • 14 10

      • 2022-09-12 05:09

        Ale o so chodzi?

        Bąkiewicz

        1 rok

        • 3 0

  • 2022-09-11 15:08

    Wladze Gdańska najlepiej by zastąpiły w Gdańsku marką niemiecką a obecnie euro którym zarządza bank niemiecki! (5)

    1 rok

    • 24 23

    • 2022-09-11 15:16

      O tak, alles fur Deutschland.

      1 rok

      • 10 6

    • 2022-09-11 15:31

      Niedługo wrócimy do tych czasów bo Donald juz zapowiedział likwidacje banku narodowego i wyrzucenie prezesa:) (3)

      I będziemy mieli w końcu euro na które tak długo czekaliśmy. Niemcy w końcu będą mogli zarządzać pieniędzmi w Polsce.

      1 rok

      • 8 16

      • 2022-09-11 16:05

        To może w końcu przestaną rosnąć stopy procentowe. (2)

        1 rok

        • 11 7

        • 2022-09-11 21:10

          Gdybys miał euro to byc miał stopy x 5 a ceny by ci szkoczyły o 100 % w porównaniu do tego co mamy !@ (1)

          1 rok

          • 4 3

          • 2022-09-12 03:12

            Tak tak misiaczku kolorowy, a teraz już wyłącz TVP dezInfo i idź się przewietrzyć.

            1 rok

            • 4 3

  • 2022-09-11 15:13

    (1)

    Na tych monetach to powinny być samochody zaparkowane na trawnikach zakazach chodnikach ścieżkach rowerowych w końcu Wolne Miasto Gdańsk

    1 rok

    • 16 21

    • 2022-09-11 16:03

      Wolne to ty masz te trzy ostatnie szare komórki co ci zostały.

      1 rok

      • 8 4

  • 2022-09-11 15:15

    Gdańsk

    W latach 30. uznawano je za najbardziej nazistowskie miasto Europy, choć nie należało do Niemiec.

    1 rok

    • 21 20

  • 2022-09-11 15:19

    V kolumna Niemiec (7)

    Nadal silna w Gdańsku ://

    1 rok

    • 21 30

    • 2022-09-11 16:04

      A V kolumna Ruska nadal silna na Nowogrodzkiej.

      1 rok

      • 15 8

    • 2022-09-11 16:06

      A V kolumna Putina silna na Nowogrodzkiej XD

      1 rok

      • 15 9

    • 2022-09-11 17:29

      taaa, i to ta V niemiecka kolumna rozparcelowała gdański Lotos?

      1 rok

      • 10 4

    • 2022-09-11 18:25

      POprostu mają tutaj (1)

      wielu POpleczników.

      1 rok

      • 7 6

      • 2022-09-11 18:52

        sPiSki wszędzie, wszędzie sPiSki

        1 rok

        • 6 5

    • 2022-09-11 20:12

      TRAmwaje w pruskie kolory a skm-ki jeszcze pamietaja walese jak jezdzil do roboty (1)

      bawia sie za podatki - do czasu

      r4

      1 rok

      • 3 3

      • 2022-09-12 13:11

        To i tak lepiej aniżeli ruskie kolory na ławkach pis

        Niby narodowopatryjotyczne

        1 rok

        • 2 0

  • 2022-09-11 15:36

    Opinia wyróżniona

    (5)

    Slowa uznania dla Autora, za tak szczegolowy artykul, za tyle wiadomosci.

    1 rok

    • 65 2

    • 2022-09-11 16:43

      (3)

      Tia, zwłaszcza za byka obrona poczty gdańskiej.

      1 rok

      • 2 10

      • 2022-09-11 19:02

        A czemu minusy? (2)

        Na monecie jest poprawnie: Obrona Poczty Polskiej. A autor w opisie palnął bzdurę o obronie Poczty Gdańskiej.

        1 rok

        • 3 3

        • 2022-09-11 21:27

          No i ?

          1 rok

          • 1 1

        • 2022-09-12 11:55

          gdybyś Historię UMiAŁ a nie tylko umiejał .... to byś wiedział, że tylko Poczta Polska miała prawo obsługiwać Gdańsk.

          więc jeśli mówisz: - Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku czy Poczty Gdańskiej... TO ma to dokładnie to samo znaczenie.

          ---

          1 rok

          • 0 1

    • 2022-09-12 11:51

      dokładnie TAK

      tym bardziej, że zdobycie monet i banknotów z Wolnego Miasta Gdańska ... to rarytasy /Białe Kruki numizmatyki/
      - w 1939r Niemcy pozwoliły wymieniać 1:1 Gdańskie Guldeny na RaichMarki ... stąd to dziś taka rzadkość

      ---

      1 rok

      • 0 0

  • 2022-09-11 15:42

    5 fenningow (2)

    Z 1932 nie było z mosiądzu tylko tak jak 10 z brązu aluminiowego

    1 rok

    • 3 9

    • 2022-09-11 16:39

      5 Pfennig

      ultv

      1 rok

      • 2 4

    • 2022-09-13 23:04

      Też rzuciło mi się to w oczy

      Po latach obie monety tak samo przechowuje ziemia, brązal nie najlepszej jakości

      Michał

      1 rok

      • 0 0

1
2
3
4

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (2)

Najczęściej komentowane

Kolejni pomorscy "terytorialsi" złożyli przysięgę

Kolejni Terytorialsi złożyli przysięgę

Czy marihuana powinna być legalna? Zapytaliśmy mieszkańców Trójmiasta

Czy marihuana powinna być legalna?

więcej

Najczęściej czytane