- 1 Przestępca seksualny wpadł w porcie (69 opinii)
- 2 Co z pociągami SKM do Pruszcza i Tczewa? (107 opinii)
- 3 Milion zł na projekt remontu trzech ulic (75 opinii)
- 4 Rozdadzą "kwietne bomby" i zasieją łąkę (35 opinii)
- 5 Martwe dziki na Karwinach. Otrute czy padły z głodu? (305 opinii)
- 6 Agresywny Rosjanin zatrzymany na lotnisku (205 opinii)
Nieistniejące cmentarze: jedyne, jakie możemy dziś odwiedzić
Wszystkie wyglądają jednakowo i na pierwszy rzut oka przypominają nagrobki. W latach 2006-2009 postawiono w Gdańsku szesnaście tablic upamiętniających zlikwidowane po wojnie poniemieckie cmentarze. Paradoksalnie nieistniejące cmentarze są jedynymi, jakie możemy odwiedzić podczas tego święta Wszystkich Świętych...
Mowa o poniemieckich cmentarzach, niemal zupełnie zlikwidowanych w pierwszych dekadach po zakończeniu II wojny światowej - a dokładnie na przełomie lat 60. i 70. - i powrocie Gdańska w granice Polski. Dlaczego ówczesne władze podjęły decyzję o likwidacji miejsc, które w naszej kulturze są powszechnie uważane za nienaruszalne?
Wymazanie śladów niemieckiej przeszłości
Oficjalnie, poniemieckie cmentarze potraktowano jako porzucone. Zarastały chwastami i nie było komu pielęgnować nagrobków, gdyż ich bliscy zostali wysiedleni w nowe granice Niemiec. W przypadku wielu mogił upłynął zresztą minimalny okres, jaki musi upłynąć od pochówku, aby można było zlikwidować je zgodnie z prawem. Zarówno ustawa o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonu z 1932 r., jak i obowiązująca do dziś ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 r. ustaliła wspomniany okres na 20 lat.
Jednak tak naprawdę, celem likwidacji cmentarzy było przede wszystkim usunięcie z przestrzeni publicznej śladów niemczyzny. Tysiące pomników z wyrytymi po niemiecku napisami stały w jaskrawej sprzeczności z tezą o odwiecznie polskim charakterze Ziem Odzyskanych, usilnie lansowanej przez ówczesną propagandę. Należy jednak wspomnieć, że pamięć o okrucieństwach zgotowanych Polakom przez Niemców w okresie okupacji była wciąż żywa i trudno oczekiwać, aby decyzja o likwidacji spotkała się wówczas z powszechnym potępieniem.
Idea upamiętnienia pochowanych na dawnych cmentarzach
Po transformacji ustrojowej w Gdańsku - podobnie zresztą jak w innych miastach wchodzących w skład Ziem Odzyskanych - nieskrępowana debata publiczna o niemieckiej przeszłości przestała być tematem tabu. Co więcej, można nawet mówić o modzie na poznawanie przedwojennej historii miasta, której dobrym przykładem była ogromna popularność wydanej w latach 1996-2006 serii albumów fotograficznych "Był sobie Gdańsk".
Wkrótce pojawiła się także idea upamiętnienia dawnych mieszkańców Gdańska, pochowanych na nieistniejących już cmentarzach. W 1998 r. gdańscy radni wydali uchwałę, w której wyrazili poparcie dla pomysłu społecznego komitetu, który zaproponował postawienie stosownego pomnika. W ten właśnie sposób powstał Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy przy ul. 3 maja w Gdańsku, którego otwarcie miało miejsce w 2002 r.
Dotychczas ustawiono 16 tablic
Kilka lat później pojawił się kolejny pomysł, aby sukcesywnie upamiętnić każdy, nieistniejący cmentarz z osobna. W latach 2006-2009, na terenie dawnych cmentarzy zostało ustawionych przez Gdański Zarząd Dróg i Zieleni łącznie 16 tablic pamiątkowych. Wszystkie mają identyczną formę. Zostały wykonane z granitu i swoim kształtem przypominają dawny nagrobek. Na powierzchniach frontowych - patrząc od góry - zostały wykute kolejno:
- herb Gdańska
- napis w języku polskim, informujący o nazwie cmentarza oraz okresie, w którym funkcjonował
- inskrypcja w języku łacińskim, z reguły cytat z Biblii, opatrzony skrótem źródła wersetu
- napis w języku niemieckim, o treści analogicznej do napisu polskojęzycznego
- fragment współczesnej mapy miasta, na którą naniesiono obrys cmentarza oraz miejsce umiejscowienia tablicy
- informacja o sfinansowaniu z miejskiego budżetu wraz z datą ustawienia tablicy
Pełna lista pamiątkowych tablic
Poniżej prezentujemy listę zlikwidowanych cmentarzy w Gdańsku, na terenie których zostały ustawione pamiątkowe tablice:
- Cmentarz katolicki p.w. św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1893-1956
- Cmentarz ewangelicki p.w. św. Katarzyny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1870-1956
- Cmentarz ewangelicki Najśw. Marii Panny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1901-1956
- Cmentarz katolicki p.w. św. Józefa i Św. Brygidy przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1815-1956
- Cmentarz ewangelicki św. Trójcy przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1867-1956
- Stary cmentarz katolicki "Urania" u zbiegu al. Grunwaldzkiej i ul. Kościuszki we Wrzeszczu, czynny w latach ok. 1770-1946
- Cmentarz zespolony p.w. św. Bartłomieja, Jana, Piotra i Pawła przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1860-1956
- Cmentarz ewangelicki Lazaretu i Najświętszej Marii Panny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1815-1946
- Cmentarz ewangelicki p.w. Bożego Ciała przy ul. 3 maja w Śródmieściu, czynny w latach 1815-1956
- Cmentarz ewangelicki św. Barbary przy ul. Bema na Siedlcach, czynny w latach 1850-1964
- Cmentarz nowy katolicki przy ul. Strzeleckiej w Śródmieściu, czynny w latach 1822-1946
- Cmentarz katolicki w Emaus, po 1920 roku Ewangelicki Cmentarz Zbawiciela przy ul. Starodworskiej na Siedlcach, czynny w latach 1781-1956
- Cmentarz bezwyznaniowy krematoryjny przy ul. Traugutta we Wrzeszczu, czynny w latach 1914-1966
- Cmentarz ewangelicki przy ul. Wyzwolenia w Nowym Porcie, czynny w latach 1869-1947
- Cmentarz ewangelicki przy ul. Cedrowej na Ujeścisku, czynny w latach 1648 - 1961
- Cmentarz ewangelicki p.w. Chrystusa Króla przy ul. Nowotnej na Stogach, czynny w latach 1880-1946
Puste cmentarze w dzień Wszystkich Świętych
Opinie (167) ponad 20 zablokowanych
-
2020-11-01 09:53
Cmentarz przy ulicy Gościnnej, obecnie przychodnia.
- 22 0
-
2020-11-01 09:54
Wystarczy tabliczka (1)
Park cmentarny i można śmiało iść na groby bliskich sprawdzone info
- 11 4
-
2020-11-01 18:19
Chyba park sztywnych? Poczekam kiedy pisiory d**ilne zesztywnieja!
- 0 1
-
2020-11-01 10:14
Być może można też wejść na Cmentarz Wojenny w Gdyni Redłowie ? Nie jest chyba ogrodzony. Chyba, że zastosowano zabezpieczenie tymczasowe.
- 10 0
-
2020-11-01 10:22
A cmentarz na Biskupiej na terenie szkoly (1)
- 25 0
-
2020-11-01 11:11
Raczej szkoła na terenie byłego cmentarza, i Na Stoku nie na Biskupiej
- 6 0
-
2020-11-01 10:28
Świetny pomysł panie redaktorze!
dopóki nie zamknęli internetu, to jeszcze można w ten sposób budować świadomość niezależną od narzucanej przez władzę.
- 15 6
-
2020-11-01 10:32
Kiedyś taki znajomy co już nie żyje wspominał że wiele z tych likwidowanych nagrobków zabrali kamieniarze (4)
i dali im drugie życie w postaci nagrobków, schodów, posadzek czy blatów stołowych a resztkami to nawet do dziś są zapewne gdzieś wyłożone lub wzmocnione ulice.
- 33 0
-
2020-11-01 12:15
(2)
Te resztki można zobaczyć na cmentarzu-lapidarium przy ul. 3 Maja.
- 4 1
-
2020-11-01 13:18
I jako chodniki, płoty w okolicach placu zebrań
- 3 1
-
2020-11-01 16:24
Symbol, nie lapidarium
To nie jest lapidarium, nie taka była koncepcja Cmantarza Nieistniejących Cmentarzy. Fragmenty nagrobków znalazły się tam wskutek nieodpowiedzialność zespołu architektów, realizatorów zadania. Ze złej woli czy niezrozumienia symbolicznej idei upamiętnienia zniszczonych cmentarzy dołożyli do tego cegiełkę - poważyli się na zbeszczeszczenie kirkutów (czy też ich pozostałości) przewożąc stamtąd fragmenty nagrobków. Już na otwarciu było o włos od skandalu. A lapidarium jest we Wrzeszczu, koło politechniki.
- 4 0
-
2020-11-01 18:22
Znam takiego stefanowskiego z karczemek za Chwaszczynem! Też okradał poniemieckie groby!
A codziennie rano z żoną do kościółka na mszę! Dzieci jego ksiądz i siostra zakonna mu nie wytłumaczyli że to kradzież i świętokradztwo! Zaraza!
- 4 0
-
2020-11-01 10:34
Cmentarz to symbol narodu Polskiego (2)
- 14 15
-
2020-11-01 11:06
Ale sobie wymyśliłeś niezły symbol. Tak w ogóle to się dobrze czujesz?
- 10 2
-
2020-11-01 13:19
haha - a Kopernik była kobietą...
- 3 1
-
2020-11-01 10:38
Gen J. Wybicki prosi Gdańsk o pomnik (2)
- 16 5
-
2020-11-01 20:43
To (1)
Kup zrób i postaw
- 1 3
-
2020-11-02 13:47
Głódź mu już dawno zrobił ten pomnik
Przed wejściem do kościoła na Starych Szkotach
- 1 0
-
2020-11-01 10:39
dzisiaj to jest święto Katolickie a nie wasze Lewacki więc poco robicie zadymę (5)
- 29 25
-
2020-11-01 11:05
(3)
Po to żebyś mógł pisać te bzdury w wolnym demokratycznym kraju. W tej chwili to reżimowe państwo pod dyktaturą prezesa.
- 10 7
-
2020-11-01 11:58
Lewaki mają gdzieś zmarłych i to co po sobie zostawili, w co wierzyli. (2)
Więc się nie dziw.Dla nich życie musi być bardzo puste, żyją i umierają i nic po nich nie zostaje, przykre.
- 1 4
-
2020-11-01 12:14
(1)
I pokazali to bezczeszcząc krzyż na zaspiańskim cmentarzu :(
- 2 4
-
2020-11-01 18:19
Zaspa to typowa prowokacja
- 3 0
-
2020-11-01 17:17
wypiehdalaj
- 2 2
-
2020-11-01 10:40
to aż tyle Niemcy wymordowali (1)
- 4 17
-
2020-11-01 11:03
Czyli chrześcijanie!!!!!!!!!!
- 2 3
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.