- 1 Podejrzany o morderstwo w Jagatowie zatrzymany (102 opinie)
- 2 Mężczyzna spadł z klifu w Orłowie (96 opinii)
- 3 Koniec pętli pod oknami mieszkańców (84 opinie)
- 4 Podejrzany o morderstwo może być groźny (162 opinie)
- 5 Kraj, z którego pochodzą piraci drogowi (388 opinii)
- 6 Lotnisko zarabia najwięcej w historii (152 opinie)
Nieistniejące cmentarze: jedyne, jakie możemy dziś odwiedzić
Wszystkie wyglądają jednakowo i na pierwszy rzut oka przypominają nagrobki. W latach 2006-2009 postawiono w Gdańsku szesnaście tablic upamiętniających zlikwidowane po wojnie poniemieckie cmentarze. Paradoksalnie nieistniejące cmentarze są jedynymi, jakie możemy odwiedzić podczas tego święta Wszystkich Świętych...
Mowa o poniemieckich cmentarzach, niemal zupełnie zlikwidowanych w pierwszych dekadach po zakończeniu II wojny światowej - a dokładnie na przełomie lat 60. i 70. - i powrocie Gdańska w granice Polski. Dlaczego ówczesne władze podjęły decyzję o likwidacji miejsc, które w naszej kulturze są powszechnie uważane za nienaruszalne?
Wymazanie śladów niemieckiej przeszłości
Oficjalnie, poniemieckie cmentarze potraktowano jako porzucone. Zarastały chwastami i nie było komu pielęgnować nagrobków, gdyż ich bliscy zostali wysiedleni w nowe granice Niemiec. W przypadku wielu mogił upłynął zresztą minimalny okres, jaki musi upłynąć od pochówku, aby można było zlikwidować je zgodnie z prawem. Zarówno ustawa o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonu z 1932 r., jak i obowiązująca do dziś ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 r. ustaliła wspomniany okres na 20 lat.
Jednak tak naprawdę, celem likwidacji cmentarzy było przede wszystkim usunięcie z przestrzeni publicznej śladów niemczyzny. Tysiące pomników z wyrytymi po niemiecku napisami stały w jaskrawej sprzeczności z tezą o odwiecznie polskim charakterze Ziem Odzyskanych, usilnie lansowanej przez ówczesną propagandę. Należy jednak wspomnieć, że pamięć o okrucieństwach zgotowanych Polakom przez Niemców w okresie okupacji była wciąż żywa i trudno oczekiwać, aby decyzja o likwidacji spotkała się wówczas z powszechnym potępieniem.
Idea upamiętnienia pochowanych na dawnych cmentarzach
Po transformacji ustrojowej w Gdańsku - podobnie zresztą jak w innych miastach wchodzących w skład Ziem Odzyskanych - nieskrępowana debata publiczna o niemieckiej przeszłości przestała być tematem tabu. Co więcej, można nawet mówić o modzie na poznawanie przedwojennej historii miasta, której dobrym przykładem była ogromna popularność wydanej w latach 1996-2006 serii albumów fotograficznych "Był sobie Gdańsk".
Wkrótce pojawiła się także idea upamiętnienia dawnych mieszkańców Gdańska, pochowanych na nieistniejących już cmentarzach. W 1998 r. gdańscy radni wydali uchwałę, w której wyrazili poparcie dla pomysłu społecznego komitetu, który zaproponował postawienie stosownego pomnika. W ten właśnie sposób powstał Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy przy ul. 3 maja w Gdańsku, którego otwarcie miało miejsce w 2002 r.
Dotychczas ustawiono 16 tablic
Kilka lat później pojawił się kolejny pomysł, aby sukcesywnie upamiętnić każdy, nieistniejący cmentarz z osobna. W latach 2006-2009, na terenie dawnych cmentarzy zostało ustawionych przez Gdański Zarząd Dróg i Zieleni łącznie 16 tablic pamiątkowych. Wszystkie mają identyczną formę. Zostały wykonane z granitu i swoim kształtem przypominają dawny nagrobek. Na powierzchniach frontowych - patrząc od góry - zostały wykute kolejno:
- herb Gdańska
- napis w języku polskim, informujący o nazwie cmentarza oraz okresie, w którym funkcjonował
- inskrypcja w języku łacińskim, z reguły cytat z Biblii, opatrzony skrótem źródła wersetu
- napis w języku niemieckim, o treści analogicznej do napisu polskojęzycznego
- fragment współczesnej mapy miasta, na którą naniesiono obrys cmentarza oraz miejsce umiejscowienia tablicy
- informacja o sfinansowaniu z miejskiego budżetu wraz z datą ustawienia tablicy
Pełna lista pamiątkowych tablic
Poniżej prezentujemy listę zlikwidowanych cmentarzy w Gdańsku, na terenie których zostały ustawione pamiątkowe tablice:
- Cmentarz katolicki p.w. św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1893-1956
- Cmentarz ewangelicki p.w. św. Katarzyny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1870-1956
- Cmentarz ewangelicki Najśw. Marii Panny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1901-1956
- Cmentarz katolicki p.w. św. Józefa i Św. Brygidy przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1815-1956
- Cmentarz ewangelicki św. Trójcy przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1867-1956
- Stary cmentarz katolicki "Urania" u zbiegu al. Grunwaldzkiej i ul. Kościuszki we Wrzeszczu, czynny w latach ok. 1770-1946
- Cmentarz zespolony p.w. św. Bartłomieja, Jana, Piotra i Pawła przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1860-1956
- Cmentarz ewangelicki Lazaretu i Najświętszej Marii Panny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1815-1946
- Cmentarz ewangelicki p.w. Bożego Ciała przy ul. 3 maja w Śródmieściu, czynny w latach 1815-1956
- Cmentarz ewangelicki św. Barbary przy ul. Bema na Siedlcach, czynny w latach 1850-1964
- Cmentarz nowy katolicki przy ul. Strzeleckiej w Śródmieściu, czynny w latach 1822-1946
- Cmentarz katolicki w Emaus, po 1920 roku Ewangelicki Cmentarz Zbawiciela przy ul. Starodworskiej na Siedlcach, czynny w latach 1781-1956
- Cmentarz bezwyznaniowy krematoryjny przy ul. Traugutta we Wrzeszczu, czynny w latach 1914-1966
- Cmentarz ewangelicki przy ul. Wyzwolenia w Nowym Porcie, czynny w latach 1869-1947
- Cmentarz ewangelicki przy ul. Cedrowej na Ujeścisku, czynny w latach 1648 - 1961
- Cmentarz ewangelicki p.w. Chrystusa Króla przy ul. Nowotnej na Stogach, czynny w latach 1880-1946
Puste cmentarze w dzień Wszystkich Świętych
Opinie (167) ponad 20 zablokowanych
-
2020-11-01 14:42
Brakuje tzw. Katolickiego Starego na starym Chełmie przy kościele Podwyższenia Krzyża Świetego.
- 9 0
-
2020-11-01 15:15
A gdzie cmentarz na Oruni koło gościnnej ?
- 10 0
-
2020-11-01 15:27
Niemieckie cmentarze zniszczone przez Polaków istnieją nadal (1)
- nie było tam nigdy ekshumacji.
Druga sprawa: jeśli cmentarze w Danzig i Breslau są "poniemieckie", to cmentarze w Wilnie i Lwowie są "popolskie".- 15 5
-
2020-11-02 14:28
i tak tez
jest . Pojedź sobie do Lwowa na Łyczaków oraz na Rosse do Wilna . Tam chociaż cmentarze są zachowane. Tu w Gdańsku zrównano je z ziemią. Takie są jednak skutki wymiany ludności. Po 1945 nowi mieszkańcy Gdańska zostawili groby swoich bliskich na kresach lub w innych regionach Polski. Groby starych Gdańszczan - Niemców były dla nich obce i niepotrzebne. Poza tym bliscy tych zmarłych nie mogli lub nie chcieli przyjeżdżać na te groby. Dlatego je zlikwidowano.
- 2 0
-
2020-11-01 15:27
W miejscu Galeri Bałtyckiej we Wrzeszczu też był.
W trakcie budowy po cichu wywieziono na wysypisko.
- 13 2
-
2020-11-01 15:31
Studenci
Na tych przy al. Zwyc
co rano studenci joging uprawiają. I po nas tak będą biegac za 100 lat. Więc bez spiny ,- 13 1
-
2020-11-01 16:51
w latach 1966-70 likwidowalismy te cmentarze (3)
jako studenci PG w ramach obowiazkowego studium wojskowego oraz tzw prac spolecznych, ktore zapisywane byly w specjalnej ksiazeczce a potem byly podstawa do otrzymywania roznych swiadczen studenckich. Najwiecej pomnikow rozebralismy na cmentarzu nr 1 przy ul. Narutowicza a wowczas Majakowskiego.
Natomiast na tym wykazie nie ma nieduzgo cmentarza miedzy terenem dawnego AOSu a torami -teraz sa tam korty tam tez burzylismy groby.- 15 2
-
2020-11-01 17:20
masz się czym chwalić ,komuchu... (2)
- 2 10
-
2020-11-01 18:32
nigdy nie bylem komuchem (1)
powiedziano nam ze po 20 latach cmentarze sie likwiduje a ponadto w wojsku byly rozkazy
- 6 0
-
2020-11-01 21:15
Merytoryczna odpowiedź.
Przyjmuję do wiadomości. Groby części mojej rodziny w Gdańsku zostały wtedy zniszczone.
- 3 1
-
2020-11-01 18:24
A co z cmentarzem przy kosciele na starym Chelmie
W 2008 r robiono prace porzadkowe przez parafie ,ale nigdy go nie zlikwidowano....
- 7 0
-
2020-11-01 18:41
Brakuje jeszcze tego przy starej ul. Słowackiego (1)
Tego co znajduje się obok kościoła przy ul. Trawki.
- 6 1
-
2020-11-02 01:20
Ale on jeszcze jest.
- 1 0
-
2020-11-01 19:15
moze dzis taka refleksja ze, sa tacy Polacy co nie maja wlasnego grobu
bo komunisci, niemcy i inni mordercy zabrali im ta drobna rzecz na tym padole. Swiec im pamieci i miej Boze ich dusze w opiece.
- 8 6
-
2020-11-01 19:36
Czy zostala tablica po starym cmentarzu w Brzeznie?
- 6 2
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.