• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nietypowe Budowle Trójmiasta. Sala Okrągła jak latający spodek

Ewa Budnik
15 maja 2021 (artykuł sprzed 3 lat) 

Nieco ukryta za urzędowym gmachem Sala Okrągła ma ciekawą, ale niedocenianą architekturę.

W cyklu Nietypowe Budowle opowiadamy o ciekawych obiektach na terenie Trójmiasta. W ubiegłym miesiącu opisaliśmy maszt radiowo-telewizyjny w Chwaszczynie. Dzisiaj opisujemy interesującą ze względu na wygląd i historię Salę Okrągłą przy urzędzie marszałkowskim w GdańskuMapka. Za miesiąc opowiemy o lokomotywowni wachlarzowej w Gdyni GrabówkuMapka.



Okrągłe budynki:

Salę Okrągłą połączoną łącznikiem z budynkiem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego zobaczyć można od strony ulicy Rzeźnickiej.

Już na pierwszy rzut oka widać, że powstała ona w innych czasach niż główny gmach z urzędami (w ciągu przy ul. Okopowej mieści się urząd marszałkowski i urząd wojewódzki). Uwagę przyciąga także nietypowa architektura obiektu.

W sali okrągłej odbywają się sesje Sejmiku Województwa Pomorskiego, wewnętrzne spotkania i szkolenia urzędowe, wydarzenia o znaczeniu regionalnym. Bywa ona także wynajmowana na konferencje.

"Bazylika Piotrowa" niczym mały gmach parlamentu



Gmach z biurami dla urzędników przy Okopowej, według informacji zawartych we "Wspomnieniach gdańskiego bówki" Brunona Zwarry, powstał w 1936 roku jako siedziba niemieckich instytucji.

Co do datowania powstania samej Sali Okrągłej informacje znaleźć można w opinii historyka sztuki Jacka Friedricha dotyczącej jej wartości zabytkowej. Według jego opracowania Sala Okrągła wzniesiona została w latach 1963-1966, według projektu gdańskiego architekta Henryka Dezora jako sala konferencyjna przy ówczesnej Wojewódzkiej Radzie Narodowej. Budowę w 1966 roku na fotografii uwiecznił gdański fotograf Zbigniew Kosycarz.

Nietypowe Budowle Trójmiasta. Zobacz wszystkie obiekty w cyklu



Notatka z Dziennika Bałtyckiego nr 65 z 18 marca 1966 z komentarzem na temat wykończenia sali. Notatka z Dziennika Bałtyckiego nr 65 z 18 marca 1966 z komentarzem na temat wykończenia sali.
- Salę Okrągłą w swoim dzienniku wspomina Jan Ptasiński, I sekretarz KW PZPR z lat 1960-67. Przywołuje on poświęconą sprawom szkolnictwa sesję Wojewódzkiej Rady Narodowej z 17 marca 1966 roku. Według relacji to pierwsza sesja, która odbyła się w nowej sali - opowiada Daniel Gucewicz, historyk z gdańskiego oddziału IPN. - W swoich zapiskach autor nadmienia, że sala zbudowana została "poza limitem", dzięki uporowi Piotra Stolarka, który w tym czasie był przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, czyli odpowiednikiem dzisiejszego wojewody. "Wygląda niczym mały gmach parlamentu. Niektórzy złośliwie nazywają ją "Bazyliką Piotra" - napisał w swoich wspomnieniach Ptasiński.
Aby wytłumaczyć kontekst tych słów, Daniel Gucewicz wyjaśnia, że był to okres trwającej po orędziu biskupów polskich do niemieckich ("Przebaczamy i prosimy o wybaczenie") największej walki kościół-państwo zwanej przez historyków "bitwą milenijną".

Niezwykły przykład modernizmu



W 2008 roku Jacek Friedrich w swojej opinii postulował wpisanie Sali Okrągłej do rejestru zabytków.

- Jej nowoczesna forma jest znamienna dla architektury polskiej powstającej w pierwszych latach po 1956 roku, a więc w okresie powrotu do języka projektowego modernizmu - podaje w swoim opracowaniu autor, podkreślając przy tym nietypowy kształt dachu sali. - W ówczesnych dokumentach, zaproponowane przez architekta rozwiązanie określano jako przekrycie siatką linową linową z prętów stalowych zakotwiczonych w wieńcu stalowym.
W opinii kształt dachu porównywany jest do płynącej płaszczki, latającego spodka, spłaszczonego cylindra czy wojskowej czapki. W przypadku tego budynku charakterystyczne są także obiegające niemal cały budynek okna - tzw. okno wstęgowe oraz cofnięty w stosunku do elewacji cokół budynku (jego część przyziemna), co nadaje obiektowi lekkości i powoduje wrażenie jakby unosił się w powietrzu.

  • Budowa Sali Okrągłej. 1966 rok.
  • Sala Okrągła, lata 80.
  • Dala Okrągła, lata 90.
  • Niezrealizowany projekt przebudowy i podwyższenia sali z 2008 roku autorstwa Marii Kozikowskiej.
  • Generalny remont Sali Okrąglej przeprowadzono w latach 2010-2011.
Umieszczeniu Sali Okrągłej w rejestrze zabytków przeciwny był w tym samym czasie prof. Wiesław Gruszkowski, który w obiekcie nie dostrzegał wybitnych walorów architektonicznych i wskazywał niską jakość materiałów użytych do jego budowy.

Ostatecznie budynek do rejestru zabytków nie został wpisany, ale znajduje się w obszarze zabytkowego miasta Gdańska. Niemniej przygotowane w 2008 roku opinie ekspertów posłużyły wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków do odrzucenia koncepcji przebudowy sali, która przewidywała m.in. zburzenie dachu, podwyższenie budynku i utworzenie w nim dodatkowych biur.

Remont generalny Sali Okrągłej i łącznika przeprowadzono pomiędzy lipcem 2010 a kwietniem 2011 roku z zachowaniem oryginalnej bryły budynku.

Pomożecie? Pomożemy!



W Sali Okrągłej miało miejsce często przywoływane wydarzenie historyczne. Właśnie tu wypowiedziany został słynny, znany nawet wśród młodszych Polaków, slogan z epoki gierkowskiej. Słowa te padły w sali prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej 25 stycznia 1971 roku.

Dzień wcześniej, 24 stycznia 1971 roku, I sekretarz KC PZPR Edward Gierek zapytał robotników "Pomożecie" w stoczni w Szczecinie. Tam nie spotkały się one z takim aplauzem jak w Gdańsku, gdzie SB organizując akcję "Przyjazd 25" dołożyło wszelkich starań, by wrażenie ze spotkania i przekaz w mediach uspokoiły robotników i wprowadziły pozytywne nastroje.

O tym, w jaki sposób wyreżyserowane zostało wydarzenie i skąd wziął się aplauz przeczytać można m.in. w książce "Walentynowicz. Anna szuka raju" Doroty KaraśMarka Sterlingowa.

Wystąpienie Edwarda Gierka w sali prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, 25 stycznia 1971 roku.



Nietypowa budowla? Zgłoś nam do wyjaśnienia

Zastanawiasz się, czym jest i jaką funkcję pełni dziwna budowla, którą mijasz w drodze do pracy lub która znajduje się w pobliżu twojego miejsca zamieszkania? Napisz do nas! Poinformuj o lokalizacji, napisz, jakie masz pytania. Postaramy się ją sfilmować i wyjaśnić, co to takiego.

inwestycje@trojmiasto.pl

Miejsca

Opinie (69) 1 zablokowana

  • Ciekawy ale czy funkcjonalny?

    • 4 17

  • Potocznie (1)

    Okrąglak

    • 8 9

    • Okrąglak to nazwa kościoła na Przymorzu

      • 6 2

  • Brzydki i niepasujący do otoczenia (4)

    • 17 42

    • Ładny modernistyczny okrąglak. (1)

      • 13 2

      • Epoka Gierka

        Trzy lata życia na kredyt. Reanimacja komunistów sterowanych z Moskwy nie udała się

        • 2 1

    • sam jesteś brzydki i nie pasujesz do otoczenia

      • 4 6

    • To tak jak ty

      • 3 2

  • ważne, że urzędowy..

    publiczny, wspólny..

    • 8 8

  • w tej sali odprawiali nas na kolonie letnie (5)

    • 12 5

    • Resortowe dzieci (2)

      • 7 2

      • (1)

        Pewnie esbeckie i milicyjne
        Nagroda, ze rodzice pacyfikowali strajki

        • 5 5

        • Jak w tej j sali to stary w SB byl

          • 1 0

    • ja jako resortowe dziecko odkrawiany byłem na kolonie przed Pałacem Oliwskim (1)

      mój ojciec oczywiście esbek, ubek i krwiopijca

      • 2 1

      • to akurat to samo

        do dzis dnia to panstwo w panstwie

        • 1 1

  • renowacja wnętrza to kompromitacja (2)

    nijak do niczego się nie umywa. Podobn koszmar uczyniono z wnętrz UG (Wydział Humanistyczny), zniszczono także wnętrza wydział Historii Sztuki. Tam była plastyka, tu jest tandeta

    szkoda

    • 13 8

    • Teraz dopiero widzę - zniszczono schody

      co za patentowane durnie!

      Pewnie jakichś Kozidupski maczał krzywe paluchy, lub inny łach z patoarchitektury PG.

      • 3 2

    • ważne, że krzyżyk wisi

      • 3 1

  • Na Stogach też są dwa "okrąglaki". Dużo brzydsze brzydsze. (6)

    W czasach PRL były w nich pralnie "Śnieżki".

    • 17 2

    • Jak mnie pamięć nie myli.

      W latach 70-tych w tym budynku była stołówka Urzędu Wojewódzkiego.

      • 8 0

    • Na Stogach są dwa okrąglaki. Tylko brzydsze. (4)

      W czasach PRL były w nich pralnie " Śnieżki"

      • 6 0

      • podaj gdzie, ulica (3)

        chętnie zobaczę

        • 3 0

        • Na Wejhera też, jest w nim apteka (1)

          • 3 0

          • Za g*wniarza, jak była jeszcze pralnia, to ogrzewalismy się powietrzem z wylotów :)

            • 4 0

        • Stogi ul. Niska

          • 1 0

  • Tyle razy się zastanawiałam co to w ogóle jest. Dzięki za artykuł :) Swoją drogą to wielkie szczęście ze nie zrealizowano przebudowy. Budynek ma lekką, mocno osadzoną w epoce formę i dobrze. Nie wszystko musi udawać renesansowe kamieniczki.

    • 44 4

  • Widziałem kiedyś latający spodek.

    • 3 2

  • Gdanska Rotunda, tylko bez gazu. Dobra na siedzibe cyrku. (1)

    • 7 7

    • Z góry wygląda jak wielka klapa

      przykrywająca sedes.

      • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane