• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Początki futbolu w Gdańsku, czyli od FC Danzig do Lechii

Jan Daniluk
15 kwietnia 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 

Lechia Gdańsk

Polska drużyna piłkarska KS Gedania na boisku przy ul. Kościuszki (w tle widoczny kościół pw.  św. Stanisława BM). Polska drużyna piłkarska KS Gedania na boisku przy ul. Kościuszki (w tle widoczny kościół pw.  św. Stanisława BM).

Zwyczaj grania w piłkę nożną został zaszczepiony nad Motławą przez... angielskich marynarzy, którzy przypływali do portu gdańskiego pod koniec XIX stulecia. Trudno o lepszych nauczycieli.



Zwycięska drużyna rozgrywek  ligi okręgowej Gdańsk w sezonie 1928/29. Reprezentacja gdańskiej policji na dziedzińcu koszar we Wrzeszczu (na boisku do siatkówki). źródło: Festschrift zum 10-jährigen Bestehen des Sportverein Sc Zwycięska drużyna rozgrywek  ligi okręgowej Gdańsk w sezonie 1928/29. Reprezentacja gdańskiej policji na dziedzińcu koszar we Wrzeszczu (na boisku do siatkówki). źródło: Festschrift zum 10-jährigen Bestehen des Sportverein Sc
Nie wiadomo, kiedy dokładnie po raz pierwszy marynarze z Albionu rozegrali - zapewne towarzyski, dla czystej rozrywki - mecz piłki nożnej na gdańskiej ziemi. W każdym bądź razie niemieccy obserwatorzy (głównie młodzież) podpatrzyli tę niecodzienną grę i zaczęli powoli ją naśladować. Pierwsze próby rozgrywek piłkarskich pojawiły się w 1902 i 1903 r., a za boisko służył kawałek terenu 36. Pułku Artylerii Polowej (rejon ul. Wałowej), który wyrównywano żużlem, by móc kopać piłkę. Jeśli jednak szukać konkretnej daty, którą można uznać za symboliczny dzień narodzin gdańskiego futbolu, to najwłaściwszym zdaje się 18 kwietnia 1903 roku, kiedy postał pierwszy klub piłkarski - Fußball-Club (FC) Danzig (posiadał on także sekcję lekkiej atletyki). Pierwszy mecz z "zewnętrznym" rywalem (tj. drużyną z Królewca) odbył się w lipcu jeszcze tego samego roku.

Do FC Danzig, w 1905 r. przemianowanego na BuEV Danzig (wyjaśnienie wszystkich skrótów klubów na końcu artykułu), dołączyły wkrótce pozostałe zespoły: własne reprezentacje piłkarskie wystawiali studenci (Akademischer SC) czy słuchacze seminarium nauczycielskiego (Seminar Langfuhr), sporadycznie niektóre z jednostek rodzimego garnizonu (nie brały one udziału w meczach ligowych), SV Ostmark Danzig (1909 r.), SC Danzig (1912 r.), Preußen Danzig (przed 1914 r.), a także zespoły takie, jak FC Comet NeufahrwasserVfB Danzig (oba powstałe najpóźniej - w 1909 r. i nie przetrwały do końca I wojny światowej).

Ważnym krokiem dla rozwoju piłki nad Motławą było włączenie Gdańska w 1908 r. do Bałtyckiego Związku Piłkarskiego (Baltenverband) i rozgrywek ligi bałtyckiej (grupowała wszystkie zespoły z Pomorza, Prus Zachodnich i Wschodnich), jednej z siedmiu tego typu organizacji, działających na terenie ówczesnego Cesarstwa Niemieckiego. BuEV Danzig był niewątpliwie jednym z najsilniejszych zespołów ligi, bowiem kilkakrotnie dochodził do finału rozgrywek, ostatecznie zdobywając upragniony tytuł bałtyckiego czempiona w 1912 r.

Początkowo mecze w Gdańsku odbywały się w rejonie dzisiejszego Schroniska Młodzieżowego przy ul. Wałowej zobacz na mapie Gdańska czy sporadycznie na dzisiejszym Placu Zebrań Ludowych zobacz na mapie Gdańska. Do czasu utworzenia Wolnego Miasta Gdańska istniało w Gdańsku zaledwie kilka boisk do piłki nożnej z prawdziwego zdarzenia: przy ul. Smoluchowskiego we Wrzeszczu, w Nowym Porcie, gdzie dziś stoi gmach byłego Morskiego Domu Kultury zobacz na mapie Gdańska oraz otwarte w 1916 r. nowe boisko przy ul. Kochanowskiego.

Godło BuEV Danzig Godło BuEV Danzig
Godło SC Wacker Godło SC Wacker
Godło KS Gedania Godło KS Gedania
Godło Danziger SC Godło Danziger SC
Godło SV Schutzpolizei Danzig Godło SV Schutzpolizei Danzig
Godło SV Preußen Danzig Godło SV Preußen Danzig
Godło Post SG Danzig Godło Post SG Danzig
Prawdziwa eksplozja futbolu w Gdańsku przypadła na pierwszą połowę lat 20. XX wieku. W ciągu zaledwie kilku lat rozpoczęło w Gdańsku działalność kilkanaście nowych klubów sportowych z sekcjami piłkarskimi bądź samodzielnych drużyn futbolowych (powstały także pierwsze zespoły w Sopocie - np. TSV Zoppot). Ostatecznie własnych piłkarzy posiadali zarówno gdańscy policjanci (od 1920 r. SV Schutzpolizei Danzig, od 1939 r. Polizei SV Danzig, a od 1941 r. SG OrPo Danzig), pocztowcy (Post SG Danzig), czy Polacy (np. od 1922 KS Gedania). Poza wymienionymi drużynami, zaczęły działać kluby m.in. SC WackerRSV Hansa Danzig (w późniejszym okresie nastąpiła fuzja zespołu z Ostmark Danzig), jak również drużyny "dzielnicowe": Nowy Port - SV Neufahrwasser 1919, Przeróbka - SV 1921 Danzig-Troyl, Wisłoujście - SC Weichselmünde, Oliwa - (T)SV Oliva.

W ślad za nimi pojawiły się kolejne miejsca do gry w piłkę nożną - na przełomie lat 20. i 30. było ich wszystkich razem ponad 40, przy czym w tej liczbie ujęte były zarówno niewielkie boiska leśne, boiska powstałe przy szkołach lub na terenach powojskowych (przy Wałowej, na Długich Ogrodach, stadion KS Gedanii zobacz na mapie Gdańska, na Biskupiej Górce), jak i rozbudowane stadiony: Kampfbahn Niederstadt (obecny stadion GKS Wybrzeże zobacz na mapie Gdańska) czy zbudowany w 1927 r. i zmodernizowany w 1935 r. Jahnkampfbahn - stadion zobacz na mapie Gdańska, na którym dziś gra Lechia Gdańsk.

Trudno wskazać jednoznacznie najsilniejszy gdański zespół z okresu Wolnego Miasta Gdańska, do czołówki należy jednak z pewnością zaliczyć zespół Preußen Danzig, SV Neufahrwasser 1919 oraz SV Schutzpolizei Danzig. Na początku 1939 r. działało w Gdańsku ok. 12 drużyn piłkarskich (nie licząc juniorów).

Wybuch II wojny światowej wymusił zawieszenie rozgrywek na równy miesiąc. Puste miejsca po zlikwidowanych drużynach (np. polskiej) zajęły nowe, np. reprezentacja oddziałów Luftwaffe z Gdańska (SV Luftwaffe Danzig), których trzon stanowili żołnierze obrony przeciwlotniczej (za zaplecze dla drużyny służył przejęty po Polakach stadion przy obecnej ul. Kościuszki zobacz na mapie Gdańska). Od 1940 r. do rozgrywek gdańskich drużyn włączono także zespoły z Kwidzyna (HUS Marienweder - reprezentacja szkoły podoficerskiej wojsk lądowych), a w późniejszych sezonach także z Gdyni (np. Post Gotenhafen, Reichsbahn Gotenhafen, Kriegsmarine Gotenhafen) Torunia i Bydgoszczy. Rozgrywki ligi piłkarskiej w latach 1939-1944 odbywały się nieregularnie, co sezon zmieniała się również ilość drużyn.

Za symboliczny można uznać fakt, że pierwszy mecz piłkarski w Gdańsku po zdobyciu go i zniszczeniu podczas "wyzwalania" w 1945 r., odbył się na dawnym boisku pierwszego gdańskiego klubu futbolowego przy ul. Kochanowskiego. Towarzyskie spotkanie rozegrały na nim 17 kwietnia 1945 drużyny milicji gdańskiej i żołnierzy Armii Czerwonej. W sierpniu 1945 r. powstał polski Klub Sportowy Biura Odbudowy Portów, który po krótkim okresie noszenia także nazwy Baltia, wiosną 1946 r. stał się znanym nam BKS Lechia.

BuEV - Ballspiel- u. Eislauf-Verein (dosł. Stowarzyszenie Gier z Piłką i Biegów Łyżwiarskich)
SC - Sport-Club, SK - Sportklub (klub sportowy)
SV - Sportverein (stowarzyszenie/związek sportowy)
VfL - Verein für Leibesübungen (dosł. stowarzyszenie ćwiczeń fizycznych)
VfB - Verein für Bewegungsspiele (dosł. stowarzyszenie gier ruchowych)
TSV - Turner-Sport-Verein (stowarzyszenie gimnastyczno-sportowe)
RSV - Rassensport-Verein (dosł. stowarzyszenie sportów na trawie)
SG - Sportgemeinschaft (związek sportowy)

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Kluby sportowe

Opinie (166) ponad 50 zablokowanych

  • Lechia, Lechia i tylko Lechia (9)

    • 106 114

    • tak

      I widać potem,ze większość tych "kibiców" to ma obstrukcje w głowie.Tylko przemoc się dla nich liczy.Przykre to.

      • 21 21

    • Lechia 100% Deutsch! (1)

      • 18 27

      • - GDZIE KONCZY SIE LOGICZNE MYSLENIE ZACZYNA SIE arka i jej " kibice " ICH TEPOTA I TREGICZNA GLUPOTA NIE MA

        SOBIE ROWNYCH !!!!!

        • 24 11

    • każda nazwa lepsza niż lechia (2)

      • 15 29

      • Wypowiedź.

        Takie wypowiedzi kojarzą mi się w upośledzonymi pseudokibicami... oślinionymi z jęzorem wystawionym, z za małą białą czapeczką w pięknym dresiku i oczywiście w adidaskach ze sprężynkami... znający kilka słów: ku..a, JP, itp...

        I chodzą i mówią... ee, ku..a, lechia, lechia... JP, lechiaaa,uuoooo,lechia!

        Co jadłeś na śniadanie, jak masz na imię? EEuuuooo, ku..a, lechiaaa, eee c..j, je..ć Arkę... eeooo.

        • 21 11

      • Chodziło mi o "Lechia, Lechia i tylko Lechia"

        a nie o " Każda nazwa lepsza niż lechia"

        • 5 6

    • SC Wacker

      • 2 0

    • co to za usuwanie komentarzy przez adminów?? Człowiek coś napisze od serca, z kulturą oczywiście ale adminowi się nie spodoba

      to zaraz usuwa. Trójmiasto.pl jest objęte cenzurą poprawności politycznej ???? Tak być nie może ! Gdzie wolność słowa !!!!

      • 3 1

    • tylko Baltia!

      • 0 0

  • FC Danzig (1)

    jakoś trudno mi wyobrazić sobie ówczesnych kibiców, którzy krzyczeli "fc danzig! fc danzig"
    a tak w ogóle to super artykuł, bardzo ciekawy!

    • 78 17

    • W tamtym okresie ludność polska stanowiła 10-15% społeczeństwa (lata 20te, 30te zeszłego wieku), więc mnie jakoś nie dziwi, że krzyczeli "fc danzig! fc danzig".

      • 18 0

  • Patriotyzm a Euro 2012! (6)

    Historia ma ogromny wpływ na teraźniejszość. Mieliśmy okres PRL-u, mamy liberalizm. Zwalczany patriotyzm to także jednoczenie dla wyższych ojczyźnianych celów, przeciwieństwo szowinizmu. Brakuje tej patriotycznej postawy w Trójmieście, zwycięża duch zaściankowości także u prezydentów miast. Przykład - stadion na EURO2012, który ma być tylko gdański. Potrzebna zmiana sposobu myślenia nie tylko kibiców, ale i władz miast i klubów.

    • 20 33

    • a jaki ma być? Wrocławski?

      Powstaje w Gdańsku, więc jest gdański. Zresztą Gdynia dostała zaprosznie do rozgrywania meczy, ale Szczurek je odrzucił.

      Poza tym na tej samej zasadzie jaki ma być przebudowywany stadion w Gdyni? No chyba nie gdański...
      Jest w Gdyni więc jest gdyński. Koniec kropka.

      • 22 4

    • Problemem nie jest, że każde miasto kibicuje swojemu klubowi

      a to w jaki sposób jest to robione.
      Wspólny stadion to bzdura, tak samo jak wspólny narodowy z Litwą czy innymi Czechami.
      Natomiast szkoda takich inicjatyw jak port lotniczy Trójmiasto czy Trefl Sopot. Ten ostatni mógł być klubem prawdziwie trójmiejskim.

      • 12 3

    • (1)

      P.S. Od dłuższego czasu nie mam w swoim komputerze rozwinięcia dyskusji, w związku z tym nie mogę odnieść się do (ewentualnych; nawet nie wiem, czy takie są) postów komentujących moją opinię.

      • 2 4

      • jo tobie pomogę i odpowiem

        JESTEŚ DEBILEM !!

        • 2 2

    • jak się Gdynia znacząco dołoży do jego budowy i utrzymania to może być trójmiejski (1)

      a póki co - precz z pasożytami! Już by się chciały indywidua podpiąć pod cudzy sukcess

      • 4 0

      • jak Gdańsk odda reszcie Polski kasę za ten stadion, to będzie on wyłącznie gdański - a na razie nie jest

        na razie, to Gdańsk nie potrafi zapełnić tego pustaka, tacy nieudacznicy

        • 2 0

  • fajnie wyglądali chłopcy z FC Danzig (3)

    szczególnie trzeci od lewej na pierwszym zdjęciu

    • 25 8

    • oni grali w gedani asie

      • 2 6

    • (1)

      ciekawe jak ty będziesz wyglądał na fotografii za 90 lat:-*

      • 2 2

      • jak hitler?? :P

        • 2 2

  • Myyy uczyliśmyyy się od marynarzy, ojeje .... ;] (12)

    Natomiast Wy, drodzy Gdyńscy przyjaciele pobieraliście nauki u kwiatu rybactwa polskiego. Waszą pierwszą piłką była nadmuchana kolczatka ... ;]

    • 36 33

    • Nie Myyy tylko ludnośc zamieszkująca te rejony przed IIWŚ (11)

      Nie oszukujmy się, 99% ludności CAŁEGO TRÓJMIASTA to ludnośc napływowa. W przypadku Gdyni zaczeli zjeżdżać już przed wojną do budowy miasta, reszta po wojnie, w przypadku Gdańska po wojnie. Z resztą sam artykół jest dobry, aczkolwiek zastanawia mnie fakt że analizowane i przedstawiane (bynajmniej tu na forum) są lata tylko można powiedzieć przedwojenne, a przecież Gdańsk nie zawsze był "niemiecki".
      Twój humor Seba jest tez dobry, tyle że w tej naszej trójmiejskiej nienawiści mało kto go zaakceptuje:)

      • 9 6

      • (2)

        humor naprawde świetny, mistrz nad mistrze, kwiat polskiej sceny kabaretowej, wspaniały i cudowny

        • 4 4

        • I teraz me Gdyńskie serce, jest w lekkiej poniewierce .... (1)

          • 3 4

          • Przymiotniki pisze się z małej litery analfabeto. ;)

            • 4 4

      • (2)

        W Gdyni wg szcunków mieszka ok 70 tys Kaszubów, jest ona miastem zamieszkanym przez największa ich liczbę.

        A co do Gdańska - "Gdzież jest tak pięknie jak tu - tylko we Lwowie!"

        • 6 5

        • podaj.... (1)

          podaj proszę źródło odnośnie tych 70 tys......

          ja słyszałem o 30 tys. w Gdyni, 20 tys. w Gdańsku i 2 tys. w Sopocie....

          • 3 3

          • a słyszaleś o

            1 tys w Pruszczu oraz 214,5 osobach w Pszczółkach?

            • 6 2

      • rofl

        • 1 1

      • generalnie to 100 lat temu Gdańsk był jednym z najbogatszych miast w tej części świata a gdyni jeszcze nawet w planach nie było (3)

        więc...

        • 8 4

        • Najbogatszych? (2)

          Wszystko zależy jak definiujesz "tę część świata".
          Nie wiem czy bogatszy nie był np. Koenigsberg.

          • 4 4

          • (1)

            nie był

            • 2 4

            • a podasz źódło swej wiedzy, że nie był? Czy tylko tak na przekór to napisałe(a)ś?

              • 1 1

  • K S Gedania (6)

    W latach 30tych mój ojciec grał w piłkę w klubie Gedania.Wojna przeszkodziła
    w dalszym uczestnictwie w tym klubie

    A co do boiska które mieści się w kwadracie ul. ul. Halera Mickiewicza Kochanowskiego i Reja to ma dwa wejścia od Mickiewicza i Reja w latach 50ątych było w gestii AZSu i jako dzieciak tam chodziłem grać w piłkę z kolegami mieszkającymi nieopodal.

    • 33 2

    • (1)

      a co mie to?

      • 0 22

      • nie chcesz czytać to wynieś śmieci i odrób lekcje

        • 2 0

    • gdzie dokladnie bylo to boisko ?? (3)

      • 2 2

      • Jeszcze jest

        • 2 0

      • (1)

        kiedy przyjechałeś do Gdańska, wczoraj?

        • 2 0

        • też tam chodziliśmy od strony piekarni na Mickiewicza przez płot, kto pierwszy wszedł na "górkę" krzyczał czy małe bramki są dostępne:) miejsce tętniło życiem - szkoda czasów które nigdy nie wrócą

          • 1 0

  • czemu polska piłka jest totalnie beznadziejna?? aż żal chodzić na mecze...przykre patrzeć na wyżelowane pokraki na boisku... (1)

    • 39 11

    • nie chcesz nie chodź a od najlepszej i najbardziej nieprzeidywalnej ligi świata się odstosunkuj

      • 0 0

  • Polska piłka jak i polska polityka - więcej dumy i ambicji niż realnych możliwości i chęci...

    • 18 4

  • do autora (4)

    kto wygrał mecz 17 kwietnia 1945 r., MO czy ACz?

    • 42 3

    • Ruskie (2)

      • 8 2

      • (1)

        Chyba jednak MO, bo nam pół miasta ruskie zburzyły

        • 13 0

        • Ta, oni się wkurzyli i awantura na miasto się przeniosła... :/

          • 6 0

    • Wynik

      MO 6:0

      • 0 0

  • eleganckie kubraczki...

    chłopcy dobrze skrojeni!

    • 3 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane