• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Początki futbolu w Gdańsku, czyli od FC Danzig do Lechii

Jan Daniluk
15 kwietnia 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 

Lechia Gdańsk

Polska drużyna piłkarska KS Gedania na boisku przy ul. Kościuszki (w tle widoczny kościół pw.  św. Stanisława BM). Polska drużyna piłkarska KS Gedania na boisku przy ul. Kościuszki (w tle widoczny kościół pw.  św. Stanisława BM).

Zwyczaj grania w piłkę nożną został zaszczepiony nad Motławą przez... angielskich marynarzy, którzy przypływali do portu gdańskiego pod koniec XIX stulecia. Trudno o lepszych nauczycieli.



Zwycięska drużyna rozgrywek  ligi okręgowej Gdańsk w sezonie 1928/29. Reprezentacja gdańskiej policji na dziedzińcu koszar we Wrzeszczu (na boisku do siatkówki). źródło: Festschrift zum 10-jährigen Bestehen des Sportverein Sc Zwycięska drużyna rozgrywek  ligi okręgowej Gdańsk w sezonie 1928/29. Reprezentacja gdańskiej policji na dziedzińcu koszar we Wrzeszczu (na boisku do siatkówki). źródło: Festschrift zum 10-jährigen Bestehen des Sportverein Sc
Nie wiadomo, kiedy dokładnie po raz pierwszy marynarze z Albionu rozegrali - zapewne towarzyski, dla czystej rozrywki - mecz piłki nożnej na gdańskiej ziemi. W każdym bądź razie niemieccy obserwatorzy (głównie młodzież) podpatrzyli tę niecodzienną grę i zaczęli powoli ją naśladować. Pierwsze próby rozgrywek piłkarskich pojawiły się w 1902 i 1903 r., a za boisko służył kawałek terenu 36. Pułku Artylerii Polowej (rejon ul. Wałowej), który wyrównywano żużlem, by móc kopać piłkę. Jeśli jednak szukać konkretnej daty, którą można uznać za symboliczny dzień narodzin gdańskiego futbolu, to najwłaściwszym zdaje się 18 kwietnia 1903 roku, kiedy postał pierwszy klub piłkarski - Fußball-Club (FC) Danzig (posiadał on także sekcję lekkiej atletyki). Pierwszy mecz z "zewnętrznym" rywalem (tj. drużyną z Królewca) odbył się w lipcu jeszcze tego samego roku.

Do FC Danzig, w 1905 r. przemianowanego na BuEV Danzig (wyjaśnienie wszystkich skrótów klubów na końcu artykułu), dołączyły wkrótce pozostałe zespoły: własne reprezentacje piłkarskie wystawiali studenci (Akademischer SC) czy słuchacze seminarium nauczycielskiego (Seminar Langfuhr), sporadycznie niektóre z jednostek rodzimego garnizonu (nie brały one udziału w meczach ligowych), SV Ostmark Danzig (1909 r.), SC Danzig (1912 r.), Preußen Danzig (przed 1914 r.), a także zespoły takie, jak FC Comet NeufahrwasserVfB Danzig (oba powstałe najpóźniej - w 1909 r. i nie przetrwały do końca I wojny światowej).

Ważnym krokiem dla rozwoju piłki nad Motławą było włączenie Gdańska w 1908 r. do Bałtyckiego Związku Piłkarskiego (Baltenverband) i rozgrywek ligi bałtyckiej (grupowała wszystkie zespoły z Pomorza, Prus Zachodnich i Wschodnich), jednej z siedmiu tego typu organizacji, działających na terenie ówczesnego Cesarstwa Niemieckiego. BuEV Danzig był niewątpliwie jednym z najsilniejszych zespołów ligi, bowiem kilkakrotnie dochodził do finału rozgrywek, ostatecznie zdobywając upragniony tytuł bałtyckiego czempiona w 1912 r.

Początkowo mecze w Gdańsku odbywały się w rejonie dzisiejszego Schroniska Młodzieżowego przy ul. Wałowej zobacz na mapie Gdańska czy sporadycznie na dzisiejszym Placu Zebrań Ludowych zobacz na mapie Gdańska. Do czasu utworzenia Wolnego Miasta Gdańska istniało w Gdańsku zaledwie kilka boisk do piłki nożnej z prawdziwego zdarzenia: przy ul. Smoluchowskiego we Wrzeszczu, w Nowym Porcie, gdzie dziś stoi gmach byłego Morskiego Domu Kultury zobacz na mapie Gdańska oraz otwarte w 1916 r. nowe boisko przy ul. Kochanowskiego.

Godło BuEV Danzig Godło BuEV Danzig
Godło SC Wacker Godło SC Wacker
Godło KS Gedania Godło KS Gedania
Godło Danziger SC Godło Danziger SC
Godło SV Schutzpolizei Danzig Godło SV Schutzpolizei Danzig
Godło SV Preußen Danzig Godło SV Preußen Danzig
Godło Post SG Danzig Godło Post SG Danzig
Prawdziwa eksplozja futbolu w Gdańsku przypadła na pierwszą połowę lat 20. XX wieku. W ciągu zaledwie kilku lat rozpoczęło w Gdańsku działalność kilkanaście nowych klubów sportowych z sekcjami piłkarskimi bądź samodzielnych drużyn futbolowych (powstały także pierwsze zespoły w Sopocie - np. TSV Zoppot). Ostatecznie własnych piłkarzy posiadali zarówno gdańscy policjanci (od 1920 r. SV Schutzpolizei Danzig, od 1939 r. Polizei SV Danzig, a od 1941 r. SG OrPo Danzig), pocztowcy (Post SG Danzig), czy Polacy (np. od 1922 KS Gedania). Poza wymienionymi drużynami, zaczęły działać kluby m.in. SC WackerRSV Hansa Danzig (w późniejszym okresie nastąpiła fuzja zespołu z Ostmark Danzig), jak również drużyny "dzielnicowe": Nowy Port - SV Neufahrwasser 1919, Przeróbka - SV 1921 Danzig-Troyl, Wisłoujście - SC Weichselmünde, Oliwa - (T)SV Oliva.

W ślad za nimi pojawiły się kolejne miejsca do gry w piłkę nożną - na przełomie lat 20. i 30. było ich wszystkich razem ponad 40, przy czym w tej liczbie ujęte były zarówno niewielkie boiska leśne, boiska powstałe przy szkołach lub na terenach powojskowych (przy Wałowej, na Długich Ogrodach, stadion KS Gedanii zobacz na mapie Gdańska, na Biskupiej Górce), jak i rozbudowane stadiony: Kampfbahn Niederstadt (obecny stadion GKS Wybrzeże zobacz na mapie Gdańska) czy zbudowany w 1927 r. i zmodernizowany w 1935 r. Jahnkampfbahn - stadion zobacz na mapie Gdańska, na którym dziś gra Lechia Gdańsk.

Trudno wskazać jednoznacznie najsilniejszy gdański zespół z okresu Wolnego Miasta Gdańska, do czołówki należy jednak z pewnością zaliczyć zespół Preußen Danzig, SV Neufahrwasser 1919 oraz SV Schutzpolizei Danzig. Na początku 1939 r. działało w Gdańsku ok. 12 drużyn piłkarskich (nie licząc juniorów).

Wybuch II wojny światowej wymusił zawieszenie rozgrywek na równy miesiąc. Puste miejsca po zlikwidowanych drużynach (np. polskiej) zajęły nowe, np. reprezentacja oddziałów Luftwaffe z Gdańska (SV Luftwaffe Danzig), których trzon stanowili żołnierze obrony przeciwlotniczej (za zaplecze dla drużyny służył przejęty po Polakach stadion przy obecnej ul. Kościuszki zobacz na mapie Gdańska). Od 1940 r. do rozgrywek gdańskich drużyn włączono także zespoły z Kwidzyna (HUS Marienweder - reprezentacja szkoły podoficerskiej wojsk lądowych), a w późniejszych sezonach także z Gdyni (np. Post Gotenhafen, Reichsbahn Gotenhafen, Kriegsmarine Gotenhafen) Torunia i Bydgoszczy. Rozgrywki ligi piłkarskiej w latach 1939-1944 odbywały się nieregularnie, co sezon zmieniała się również ilość drużyn.

Za symboliczny można uznać fakt, że pierwszy mecz piłkarski w Gdańsku po zdobyciu go i zniszczeniu podczas "wyzwalania" w 1945 r., odbył się na dawnym boisku pierwszego gdańskiego klubu futbolowego przy ul. Kochanowskiego. Towarzyskie spotkanie rozegrały na nim 17 kwietnia 1945 drużyny milicji gdańskiej i żołnierzy Armii Czerwonej. W sierpniu 1945 r. powstał polski Klub Sportowy Biura Odbudowy Portów, który po krótkim okresie noszenia także nazwy Baltia, wiosną 1946 r. stał się znanym nam BKS Lechia.

BuEV - Ballspiel- u. Eislauf-Verein (dosł. Stowarzyszenie Gier z Piłką i Biegów Łyżwiarskich)
SC - Sport-Club, SK - Sportklub (klub sportowy)
SV - Sportverein (stowarzyszenie/związek sportowy)
VfL - Verein für Leibesübungen (dosł. stowarzyszenie ćwiczeń fizycznych)
VfB - Verein für Bewegungsspiele (dosł. stowarzyszenie gier ruchowych)
TSV - Turner-Sport-Verein (stowarzyszenie gimnastyczno-sportowe)
RSV - Rassensport-Verein (dosł. stowarzyszenie sportów na trawie)
SG - Sportgemeinschaft (związek sportowy)

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Kluby sportowe

Opinie (167) ponad 50 zablokowanych

  • Tuż przed II wojną światową...

    Istniał w Gdańsku żydowski klub futbolowy. Czy ktoś może zna jego nazwę ??

    • 0 0

  • Lechia, Lechia i tylko Lechia (9)

    • 106 115

    • tylko Baltia!

      • 0 0

    • co to za usuwanie komentarzy przez adminów?? Człowiek coś napisze od serca, z kulturą oczywiście ale adminowi się nie spodoba

      to zaraz usuwa. Trójmiasto.pl jest objęte cenzurą poprawności politycznej ???? Tak być nie może ! Gdzie wolność słowa !!!!

      • 3 1

    • SC Wacker

      • 2 0

    • Lechia 100% Deutsch! (1)

      • 18 27

      • - GDZIE KONCZY SIE LOGICZNE MYSLENIE ZACZYNA SIE arka i jej " kibice " ICH TEPOTA I TREGICZNA GLUPOTA NIE MA

        SOBIE ROWNYCH !!!!!

        • 24 11

    • każda nazwa lepsza niż lechia (2)

      • 15 29

      • Chodziło mi o "Lechia, Lechia i tylko Lechia"

        a nie o " Każda nazwa lepsza niż lechia"

        • 5 6

      • Wypowiedź.

        Takie wypowiedzi kojarzą mi się w upośledzonymi pseudokibicami... oślinionymi z jęzorem wystawionym, z za małą białą czapeczką w pięknym dresiku i oczywiście w adidaskach ze sprężynkami... znający kilka słów: ku..a, JP, itp...

        I chodzą i mówią... ee, ku..a, lechia, lechia... JP, lechiaaa,uuoooo,lechia!

        Co jadłeś na śniadanie, jak masz na imię? EEuuuooo, ku..a, lechiaaa, eee c..j, je..ć Arkę... eeooo.

        • 21 11

    • tak

      I widać potem,ze większość tych "kibiców" to ma obstrukcje w głowie.Tylko przemoc się dla nich liczy.Przykre to.

      • 21 21

  • dr Rassen brawo. Rassensportverein brawo

    • 0 0

  • Rassen

    • 0 0

  • Wszyscy wiedza że przed 39 Gdańsk był Niemiecki (4)

    a po 45 Polski to co was śledzie cieszy?. Dopiero teraz sie kapneliscie?.

    • 11 10

    • Był wolnym miastem

      w 90 % zamieszkałym przez Niemców

      • 1 0

    • do szkoły, historii się uczyć

      • 0 0

    • z was sie smiejemy a z kogo]]

      • 2 2

    • nie. wiemy to od dawna

      • 2 2

  • Kwidzyn

    Marienwerder

    • 0 0

  • Aj

    Zapomniano w artykule wspomnieć o gdańskim klubie Bar Kochba, który miał bardzo mocną pakę ;)

    • 1 0

  • Oczywista oczywistość

    Wolne Miasto Gdańsk powstało w 1920r.Gedania jako jedyny polski klub powstała w 1922 r. i grała w niemieckiej lidze pomorskiej jako polski rodzynek.Polska Gazeta Gdańska pisała w dziale sport o Gedanii jako klubie, ale ani słowa o piłkarzach.Informacje o piłkarzach Gedanii były tylko w niemieckiej gazecie DAZ.dzisiaj pieje się o patriotach piłkarskich z Gedanii, ale powód powstania sekcji piłki nożnej był inny.Sekcja piłki nożnej Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół"miała dość uczestniczenia po I Wojnie w "Sokole" patriotycznych działaniach,chłopaki chcieli grać w piłkę nożną, a w "Sokole' mieli pod górę i przeszli do Gedanii tworząc sekcje piłkarską.:

    • 1 0

  • fudbol

    nie pojmuję tej gloryfikacji niemczyzny. nie nasza tradycja to po co.

    • 1 2

  • Patriotyzm a Euro 2012! (6)

    Historia ma ogromny wpływ na teraźniejszość. Mieliśmy okres PRL-u, mamy liberalizm. Zwalczany patriotyzm to także jednoczenie dla wyższych ojczyźnianych celów, przeciwieństwo szowinizmu. Brakuje tej patriotycznej postawy w Trójmieście, zwycięża duch zaściankowości także u prezydentów miast. Przykład - stadion na EURO2012, który ma być tylko gdański. Potrzebna zmiana sposobu myślenia nie tylko kibiców, ale i władz miast i klubów.

    • 20 33

    • jak się Gdynia znacząco dołoży do jego budowy i utrzymania to może być trójmiejski (1)

      a póki co - precz z pasożytami! Już by się chciały indywidua podpiąć pod cudzy sukcess

      • 4 0

      • jak Gdańsk odda reszcie Polski kasę za ten stadion, to będzie on wyłącznie gdański - a na razie nie jest

        na razie, to Gdańsk nie potrafi zapełnić tego pustaka, tacy nieudacznicy

        • 2 0

    • (1)

      P.S. Od dłuższego czasu nie mam w swoim komputerze rozwinięcia dyskusji, w związku z tym nie mogę odnieść się do (ewentualnych; nawet nie wiem, czy takie są) postów komentujących moją opinię.

      • 2 4

      • jo tobie pomogę i odpowiem

        JESTEŚ DEBILEM !!

        • 2 2

    • Problemem nie jest, że każde miasto kibicuje swojemu klubowi

      a to w jaki sposób jest to robione.
      Wspólny stadion to bzdura, tak samo jak wspólny narodowy z Litwą czy innymi Czechami.
      Natomiast szkoda takich inicjatyw jak port lotniczy Trójmiasto czy Trefl Sopot. Ten ostatni mógł być klubem prawdziwie trójmiejskim.

      • 12 3

    • a jaki ma być? Wrocławski?

      Powstaje w Gdańsku, więc jest gdański. Zresztą Gdynia dostała zaprosznie do rozgrywania meczy, ale Szczurek je odrzucił.

      Poza tym na tej samej zasadzie jaki ma być przebudowywany stadion w Gdyni? No chyba nie gdański...
      Jest w Gdyni więc jest gdyński. Koniec kropka.

      • 22 4

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane