• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Ucieczka ORP Żuraw. Porwali okręt, zapłaciły za to całe rodziny

Michał Lipka
21 maja 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (99)
ORP Żuraw jeszcze przed buntem załogi ORP Żuraw jeszcze przed buntem załogi

Historia ucieczki ORP "Żuraw" do Szwecji mogłaby być scenariuszem do dobrego filmu sensacyjnego. Niestety nie skończyła się ona happy endem i to nie tylko dla samych marynarzy, ale i dla ich najbliższych.



Miałe(a)ś kiedyś ochotę na stałe wyemigrować z Polski?

W sierpniu 1951 r., gdy ORP "Żuraw" wykonywał prace hydrograficzne, grupa marynarzy pod przewodnictwem st. mar. Henryka Barańczaka sterroryzowała ukradzioną wcześniej bronią kadrę oficerską i skierowała okręt ku szwedzkiemu Ystad.

Po przybyciu na miejsce marynarze poprosili o azyl polityczny, a ten, ku wielkiej irytacji Warszawy, został im przyznany. Początkowo grupa była liczna, ale podczas rozmów z dowódcą okrętu por. mar. Arkadiuszem Ignatowiczem część z nich zdecydowała się zostać na okręcie. Ostatecznie w Szwecji pozostało 12 marynarzy.

Okręt z resztą załogi wyruszył w drogę powrotną do Polski. Tam już czekała gotowa do działań Informacja Wojskowa. Przeprowadzono ekspresowe, bo 16-godzinne dochodzenie, w wyniku którego:
  • dowódca okrętu, por. mar. Arkadiusz Ignatowicza, za "oddanie nieprzyjacielowi okrętu bez walki" skazany został na 15 lat więzienia,
  • szef Biura Hydrograficznego MW kmdr. ppor. Jerzy Iwanow otrzymał taki sam wyrok,
  • natomiast pełniący funkcję oficera politycznego por. mar. Zygmunt Bogumił miał za kratami spędzić 12 lat.

Pozostałych marynarzy skazano na wyroki od 5 do 10 lat więzienia. Internowani zostali skazani zaocznie na karę śmierci.



Aresztowali nawet rodziny marynarzy



Uprowadzenie ORP Żuraw zniszczyło życie wielu rodzin. Uprowadzenie ORP Żuraw zniszczyło życie wielu rodzin.
Co warte podkreślenia, wszyscy skazani na mocy amnestii z 1956 r. opuścili więzienie, ale dalej byli przez ówczesne władze postrzegani jako element wrogi. Sam okręt nie mógł już nosić tak zhańbionej nazwy i odgórną decyzją stał się ORP "Kompas".

Represje dotknęły nie tylko marynarzy. Zachowała się notatka dyrektora Departamentu Śledczego MBP z 9 sierpnia 1951 r. w związku ze zdradą ojczyzny 12 marynarzy z okrętu wojennego HG-11 "Żuraw". Czytamy w nim, że w oparciu o art. 27 KK w związku z rozporządzeniem prezydenta RP o granicach* zapadła decyzja o aresztowaniu najbliższych uciekinierów. I tak m.in. z rodziny Henryka Barańczaka miano aresztować jego ojca Mariana, z rodziny Władysława Cesarza jego stryja Józefa i siostrę Stefanię, a z rodziny Henryka Szopy - jego rodziców (Adama i Paulinę) oraz brata Jana.

Poczęstowała pierożkami, a oni zrobili jej kipisz



Co spotkało Stefanię Cesarz? Wieczorem do 11 sierpnia 1952 r. do mieszkania, w którym mieszkała wraz z ciotką w gdańskim Wrzeszczu, zapukało dwóch mężczyzn. Jako że byli bardzo mili, ciocia poczęstowała ich pierożkami oraz piwem. Mili panowie zjedli, wypili, po czym... rozpoczęli rewizję. Stefania dostała do podpisania wydany przez Urząd Bezpieczeństwa nakaz aresztowania.

Po rewizji, podczas której tak naprawdę nic nie znaleziono, przewieziono oskarżoną do siedziby UB na ulicę Okopową. Stefania była przekonana, że to - jak sądziła - nieporozumienie zostanie szybko wyjaśnione, a ona będzie mogła wrócić do domu. Tak się jednak nie stało - była wzywana na przesłuchania, podczas których miała szczegółowo tłumaczyć, kim byli adresaci znalezionych u niej listów (głownie były to szkolne przyjaźnie czy dawne miłości).

Tomasza Jabłońskiego, ojca Wacława Jabłońskiego, jednego z organizatorów buntu, zatrzymano również 11 sierpnia. Jego żona dopiero w połowie listopada poznała powód zatrzymania - pisała prośby o zwolnienie go do Bolesława Bieruta, ale pozostały one bez odpowiedzi. W przypadku rodziców Jerzego Czanieckiego było znacznie gorszej. Oboje zostali aresztowani 12 sierpnia. W ich niewielkim gospodarstwie przeprowadzono szczegółową rewizję (policzono cały sprzęt domowy, a nawet pościele i koszule). Cały inwentarz został przekazany "pod opiekę" sąsiadom, a sam dom zamknięto. Podczas przesłuchań ojciec Jerzego - Bronisław - starał się argumentować, że nie można jego i jego żony przetrzymywać w więzieniu za winy syna. Wskazywał, że syn jest pełnoletni i sam odpowiada za swoje czyny. Twierdził, że od długiego już czasu nie mieli wpływu na syna, jako dowód wskazując fakt, iż do Marynarki zaciągnął się w tajemnicy przed rodzicami i bez ich zgody.

Rodziny skazane. "W ich środowisku wychowali się dezerterzy"



Dowody były niezwykle kruche albo nie było ich wcale. Niemniej jednak Departament Śledczy MBP zdecydował się połączyć wszystkie śledztwa w jedno. Objęło ono ostatecznie 16 osób. Nieco kuriozalnie brzmi akt oskarżenia. Możemy w nim wyczytać, że oskarżeni "są najbliższymi członkami zbiegłych za granicę dezerterów i zdrajców. W ich środowisku wychowali się dezerterzy. Ze względów prewencji ogólnej i szczególnej wniosek o wymierzenie kary obozu pracy jest całkiem uzasadniony".

Komisja Specjalna, przed którą toczyło się postępowanie, rozpoczęła pracę 10 marca 1952 r. (!). Wszyscy zostali uznani za winnych i skazani na proponowane przez prokuratora kary od pół roku do 2 lat więzienia. Tylko w niektórych wypadkach na poczet kary zaliczono czas pobytu w areszcie. Dodatkowo wszyscy otrzymali 5-letni zakaz pobytu w swoim dotychczasowym miejscu zamieszkania.

Wróćmy jeszcze do głównego organizatora buntu - Henryka Barańczaka. Nie miał zbyt dobrej opinii wśród przełożonych. W jednej z opinii oficera politycznego możemy przeczytać, iż Barańczak w obecności całej załogi miał powiedzieć "mnie zajęcia polityczne są wcale niepotrzebne, wpajają komuś ciemnotę i myślą, że ktoś będzie wierzył".

Dezerterom nie odpuścili. Zamach na życie nawet w USA



Po udanej ucieczce Barańczak wyemigrował ze Szwecji do Stanów Zjednoczonych, gdzie założył rodzinę oraz firmę budowlaną. W latach 70. poprzez znajomego nawiązał kontakt z pozostającą w kraju rodziną. Niebawem SB zorientowała się w sytuacji - u rodziny Barańczaka przeprowadzono rewizję, a nią samą objęto szczególną obserwacją. W tym samym czasie Barańczak zaginął. Być może miało to związek z nieudanym zamachem na jego życie - pewnego dnia jego żona pożyczyła jego samochód. Była w nim ukryta bomba, która ciężko raniła Mary Barańczak, która nigdy już nie wróciła do pełnej sprawności. Po tym wydarzeniu Barańczak wyszedł z domu i nigdy już nie wrócił. Nie wiemy, co się z nim dalej stało.

Opinie (99) ponad 50 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • (16)

    Ciekawa historia,ileż to tysięcy osób marzyło aby wydostać się z głębokiego PRLu i żyć normalnie na zachodzie czy w USA...teraz możemy jechać w dowolny zakątek świata i tam układać sobie życie.Choć opłacalność takich wyjazdów obecnie słaba, amerykański dream już się nie kalkuluje.Polunusy wracają,podobnie emigranci z UK, podobne pieniądze zrobią w kraju.

    • 23 17

    • heheh a to dobre podobne pieniadze to chyba za 20 lat moze by tak było ale jak PO wróci do władzy na pewno nie (4)

      Jak rzadzi PO widac najlepiej w Gdańsku nie maja kilku tysiecy nawet na fontanne a wydaja miliony na kaprysy urzedników i organizacje teczowe .a dla mieszkanców pieniedzy niema trzeba oszczedza i zaciskac pasa !

      • 14 11

      • Autor zapomniał dodać że wydano rozkaz zatopienia przy użyciu torpedy z łodzi podwodnej ruskich

        Pech a może szczęście, że spudłowali

        • 8 1

      • Ważne że marsz LGBT się odbędzie i to jest ważne dla PO

        • 13 7

      • Czekalem na telefon 15 lat jak już przyszła moja kolej to kazali mi 2 słupy za własne pieniądze postawić żeby kabel pociągnęli

        I było to w Oliwie..

        • 7 0

      • I bardzo dobrze pisowski pryszczku.

        • 0 0

    • `American dream ` dopiero się rozpoczął - nie widziałeś wystąpienia `Bambika` po wprowadzeniu Nowego Ładu? :))))))) (3)

      • 2 11

      • Teraz Polska jest suwerenna bezpieczna i ludzie są zadowoleni (2)

        Zarabiają więcej, jeżdżą na wakacje i każdego stać na samochód.

        • 7 7

        • A emeryci dostają 13 i 14 emeryturę, rodzice 500+ ba nawet olej kujawski tanieje a ludzie będą jeździć darmowymi autostradami (1)

          w roku 2053 przegonimy Niemcy a w 2116 przegonimy USA. Mati to ty? :))))))))))))))))))

          • 4 5

          • A ty dalej sam?

            • 4 0

    • Wracają - po rodzinę

      Ciekawe, czy wzorem waszych idoli będziecie ich dręczyć na emigracji

      • 2 1

    • Noo (2)

      Mnóstwo wracających z UK .

      Powaga ?

      Czy propaganda sukcesu przed wyborami ?

      • 7 6

      • Pewna liczba Polaków uciekła z obaw związanych z Brexitem (1)

        Zobaczyli, że w Polace nadal bagno i zdecydowali wrócić tam. Na stałe

        • 3 2

        • Na zmywaku?

          Im jeden ch

          • 1 2

    • Niepamięć (2)

      Dlaczego nie poznamy prześladowców i slugusów tego reżimu

      • 7 0

      • Bo komunistyczne wnuki w Trójmiasto. Pl? (1)

        • 2 1

        • nie tylko tam...

          • 0 0

  • Opinia wyróżniona

    Więcej takich! (1)

    Podobnych i ciekawych artykułów!

    • 151 4

    • Podobna sytuacja do Orła w Talinie.

      • 6 1

  • Za komuny było "lepiej" (1)

    • 19 21

    • Dostajesz minusy, bo forumowa ciemnota albo nie rozumie, co oznacza cudzysłów, albo rozumie, ale rzewnie wspomina czasy komuny.

      • 11 3

  • Farmazon+ (4)

    Komunizm to były ciężkie czasy dla ludzi i bieda.
    Moich dziadków i ich dzieci na początku lat 50 komunisci chcieli przesiedlić do Niemiec.Wiadomo zostali i dzięki temu możecie czytać moje komentarze.Hehe.
    Ja nie wiem czy gdybym żył w czasach komunizmu w Polsce ,to czy bym też nie uciekł.
    Nie dziwię się załodze statku ,że uciekli .

    • 32 5

    • W Polsce Nigdy nie było komunizmu! (1)

      Był siermiężny socjalizm.

      • 13 7

      • No ale do 1955 był totalitaryzm, a omawiane zdarzenie było w najczarniejszym okresie stalinizmu

        • 0 0

    • Za komuny sędzia można było zostać po 2 tygodniowym szkoleniu jak brat tego jąkały (1)

      • 16 5

      • Za to teraz

        Kiepsko oceniana pani mgr z Sądu Rejonowego może z dnia na dzień zostać prezesem TK. To taka zmiana. Dobra zmiana :))

        • 8 12

  • Ruskie terroryzowali Polaków do 1989 r. (2)

    Ale w Gdańsku dalej ich kochaja. Nawet protesty są, ze im wojewoda nowych wiz nie wydają

    • 37 29

    • wszystko za te parę groszy napiszesz z tej swojej norki na pisowskim zadudziu, nie? najpierw, że Gdańsk jest niemiecki, teraz, że proruski

      • 12 18

    • kacperek protestuje

      • 4 4

  • Najbardziej smieszne jest to ze ci co nie uciekli i chcieli zapobiec ucieczce tez trafili za kratki :) Chiałbym widziec ich (3)

    zdziwione miny :)

    • 36 1

    • (2)

      No faktycznie śmieszne. Uśmiałem się do rozpuku :/

      • 1 8

      • Ruski trolu nic nowego zes nie zadowolony (1)

        • 2 1

        • Rozumiem, że ty jesteś zadowolony, że niewinni ludzie trafili za kraty? Jakież to pisowskie...

          • 2 0

  • (15)

    Wtedy była kasa, a nie było towaru, teraz nie ma kasy i towary drogie. Żyjący w symbiozie z socjalizmem ludzie nie mieli źle. Dziś każdy ma przbane.

    • 39 120

    • (2)

      Jedź na Białoruś albo jeszcze lepiej do Korei Płn. Tam możesz żyć w tej symbiozie dalej. Napisz nam jak ci się dobrze żyje ( a nie, czekaj, nie będziesz miał dojścia do internetu).

      • 46 9

      • (1)

        Byłem na wycieczce przed pandemią. Stolica Korei Północnej to taka Warszawa z przełomu lat 70/80. Można kupić w hotelu kartę SIM z internetem. Jak masz vpn w telefonie to nawet i insta czy fb będziesz miał.

        • 6 20

        • Weź., Ty najdalej w Kartuzach byłeś u rodziców

          • 20 2

    • Kto dziś niema kasy ? (1)

      Chyba takie fajtłapy życiowe jak ty !!!

      • 17 18

      • Jsk sie nie powodzi garstce to wtedy jest to ich wina a nie systemu. Jak większości to wtedy winny jest system. Gdyby bylo tak super to Pis nie kupowałby tak tanio.

        • 9 11

    • Jak można wypisywać takie bzdury...

      ręce opadają

      • 7 1

    • Dodaj że Milicja, Wojsko podległe Moskwie miało swoje sklepy (4)

      Robotnicy stali wkolejkach 2, 3 dni a zdrajcy na osiedlach na legitymację robili zakupy. Za kawa stało się 3 dni.
      W sklepie Milicyjnym od ręki mógł kupić pies.

      • 18 3

      • (1)

        Tak bylo. Tyle ze w kazdym ustroju sluzby maja przywileje, to jest norma niestety.

        • 8 2

        • To był wabik żeby wejść do służby

          I klęczec przed Moskwa

          • 2 1

      • Gdzie ci robotnicy tak stali w kolejkach ?, kawę mieliśmy w pracy do woli ( zbożową) bez żadnej kolejki. (1)

        Nie byłem w milicji.

        • 2 9

        • Zborzowa czyli z korzenia brukwi

          • 1 0

    • Ja byłem na emigracji "wewnętrznej" ,chociaż do pracy chodziłem w pewnym sensie " symbiozie z socjalizmem". (1)

      Jednak caluśki czas kombinowałem , jak nie być w symbiozie.

      • 1 0

      • spróbuj to teraz...

        zrobić...

        • 0 0

    • Tak samo jak dzisiaj, żyjący w symbiozie z lewactwem mają się świetnie, co ciekawe, najczęściej to tradycja rodzinna (1)

      • 3 2

      • Co ty bredzisz prawiczku ?

        • 1 2

  • Opinia wyróżniona

    Mściwa była ta socjalistyczna władza żeby podkładać bomby - widzę dużą analogię do obecnych czasów :))))))))))))))) (14)

    • 95 55

    • PO uwaza inaczej (9)

      Nawet działaczy PZPR wprowadzili do UE z własnych list wyborczych

      • 39 13

      • Pamietam jak usprawiedliwiali POwcy nawet zomomwców ze to oni nas pałowali dla naszego dobra i bezpieczenstwa :) (2)

        • 30 15

        • Daj linka, bo ja nie pamietam.

          • 18 17

        • Co ty bredzisz trollu dostałeś podwyżkę od pis?

          Oglądam tvp, polsat, tvn i inne źródła informacji i nie toleruję takich kłamstw zwłaszcza że za komuny,, nie raz na antykomunistycznych manifestacjach byłem przez ZOMO pałowany. A już najwìększą hańbą jest wybranie na szefa,, związku pis-Solidarności zomowca Dudę on ci może dużo powiedzieć jak było w stanie wojennym po stronie władzy czerwonych bandytów!

          • 0 2

      • Za to PIS (4)

        Swoich komuchów zainstalował w TK. A jeden TW, mąż pewnej znanej kucharki, został nawet ambasadorem. Jeszcze jakieś pytania?

        • 32 23

        • Wczesniej w TK PO zainstalowało sobie wszystkich z PO hipokryzcja na całego W sądach mamy zainstalowanych setki sędziów z

          Nadzwyczajna kasta to juz zapomniałes co nie ?

          • 27 13

        • To dwóch

          Reszta w PO

          • 15 7

        • W PiS jest kilku dawnych komuchów. (1)

          W Platformie są ich całe tabuny.

          • 7 4

          • Ciemniaku życie nie jest takie proste przypominam kto wprowadzał Polskę do NATO i EU!

            To czerwony,, prez Kwaśniewski i premier eks członek kc pzpr. Zrobili to jako Polscy patrioci tak tak każdy može się zmienić a kto to neguje to dla mnie zwykły niedouczony prostak nie wart żadnego szacunku

            • 0 1

      • Rozumni widzę inaczej

        PO i PiS szkoda mi was

        • 1 1

    • (1)

      Tylko wtedy była zimna wojna. Więc żołnierze, którzy dezerterują mogą oczekiwać kary śmierci.

      • 2 5

      • buhaha. Zimna wojna to tylko takie określenie na tamten niepewny wyścig zbrojeń. Kara śmierci natomiast była wymierzana wg widzi mi się ówczesnej władzy za sprawy polityczne.

        • 0 0

    • Nawias ci się zaciął na klawiaturze

      • 1 0

    • tak tylko że teraz możesz sobie gadać co ci się podoba więc jaka tu analogia to nie wiem

      możesz sobie też wyjechać gdzie chcesz. Wtedy by cie już dawno aresztowali za te wpisy na forum.

      • 1 1

  • Za sanacji (2)

    Większości ludzi żyło się gorzej niż za komuny. Nędza, analfabetyzm , rozwarstwienie społeczne, niesprawiedliwosc. Polska upadała, różnica między zachodem i polska rosła. Dobrze miała garstka ludzi związana z obozem sanacyjnym , ziemianie i kler katolicki.

    • 27 33

    • Order Lenina towarzysze za taką postawę! (1)

      Bujaj za Bug z tą narracją czerwonych zlodzieji i morderców.

      • 9 6

      • Gościu, znajdź sobie może Karierę Nikodema Dyzmy w postaci pdf (jest w necie za darmo) i poczytaj o ówczesnej Warszawie

        szczególnie o robotniczej Woli. Od opisu podróży Dyzmy pociągiem do Koborowa lektury możesz zaprzestać. A co opisane wcześniej - bezrobocie, nędza, prostytucja.

        • 2 0

  • Ważne że ruskie wiedzieli ze lekko z Polakami mieć nie będą (4)

    Okupacja skończyła się dopiero w 1989 roku.

    • 33 8

    • (1)

      Na obszarze WMG okupacja trwa nadal.
      W 1995 roku zakończył się, nadany przez Stalina, pięćdziesięcioletni zarząd polski, a zaczęła się okupacja.
      Tu wojna się nie skończyła, wraz z podpisaniem kapitulacji Niemiec, 8 maja 1945 roku.

      • 10 7

      • W związku z tym że kapitulację Niemiec w imieniu Niemiec podpisali według dzisiejszych Niemców nieupoważnione osoby

        To III Rzesza dalej realizuje z Moskwa pakt R-M...

        • 3 3

    • Okupacja trwa nadal

      • 6 4

    • a teraz mamy

      kaczą dyktaturę

      • 1 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane