• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Poznaj najstarszy kościół w Gdyni

Jakub Gilewicz
1 czerwca 2014 (artykuł sprzed 9 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat Kolegiata w Gdyni zmieniła się w bazylikę

Zobacz, co kryją wnętrza wiejskiego kościółka na Oksywiu.


Za patrona ma księcia aniołów, niegdyś złupili go Szwedzi, a do tego jest najstarszym kościołem na terenie Gdyni. W kolejnym odcinku cyklu Niezwykłe świątynie Trójmiasta prezentujemy kościół św. Michała Archanioła na Oksywiu zobacz na mapie Gdyni.



Czy kiedykolwiek byłe(a)ś w kościele św. Michała Archanioła na Oksywiu?

Czerwonoarmiści wiedzieli, że na Kępie Oksywskiej zgromadziło się niemieckie wojsko. Samoloty zrzucały bombę za bombą, artyleria posyłała kolejne pociski. Mieszkańcy Oksywia ukryli się w bunkrze i w piwnicach. Nocą bali się zapalić jakiekolwiek światło. Radzieckie samoloty tylko czekały na okazję do celnego bombardowania. Był 31 marca 1945 r. Wielka Sobota.

- Naloty, nagłe napady artyleryjskie straszą wszystkich tak, że nikt nie ma odwagi wyjść na ulicę popatrzeć na wyrządzone spustoszenia, rozbite wozy, zabite konie - relacjonował ks. proboszcz Klemens Przewoski

Ludzie wraz z proboszczem wyszli z bunkra 5 kwietnia na wieść, że we wsi są już sołdaci. Po drodze do plebani duchowny stracił zegarek. W niedzielę 8 kwietnia postanowił odprawić nabożeństwo. Kościół był w opłakanym stanie.

- Co za spustoszenie. W murze kościoła od strony cmentarza naliczyłem przynajmniej jedenaście śladów strzałów armatnich, dziury większe, mniejsze, niektóre wprost potworne, dach zniszczony, wieża pokaleczona. (...) Wchodzę do wnętrza, pełno tam gruzu, cegieł i kamieni. Główny ołtarz i ołtarz Najświętszej Panny, dzięki Bogu, ocalały. Za to ołtarz św. Barbary zniszczony, ołtarzyk św. Teresy zupełnie zmiażdżony, ławki częściowo połamane. (...) Stoję nad ruinami swojego kościoła - wspominał proboszcz na łamach "Rocznika Gdyńskiego".

Przez wiele lat kolejni duchowni odbudowywali oksywską świątynię. Niewielki kościół jest najstarszym na terenie Gdyni. Jego historia sięga początku XIII wieku, kiedy to Oksywie było liczącą się osadą.

Głowa wołu i szwedzki najazd

Pierwsza wzmianka o Oksywiu pochodzi z 1212 r., kiedy to księżna Zwinisława przekazała Kępę Oksywską żukowskim norbertankom. Pierwsza wzmianka o Oksywiu pochodzi z 1212 r., kiedy to księżna Zwinisława przekazała Kępę Oksywską żukowskim norbertankom.
Kościół św. Michała Archanioła ma fundamenty z kamienia, mury z cegły i drewnianą wieżę z hełmem. Kościół św. Michała Archanioła ma fundamenty z kamienia, mury z cegły i drewnianą wieżę z hełmem.
Ołtarz główny z barokowym obrazem patrona. Ołtarz główny z barokowym obrazem patrona.
Z kolei na tym zdjęciu w centrum głównego ołtarza znajduje się obraz Matki Bożej. Widoczna jest również nieistniejąca już dziś drewniana ambona. Z kolei na tym zdjęciu w centrum głównego ołtarza znajduje się obraz Matki Bożej. Widoczna jest również nieistniejąca już dziś drewniana ambona.
Uroczysta procesja ulicami Oksywia. Uroczysta procesja ulicami Oksywia.
Podobno swoją nazwę zawdzięcza skandynawskim żeglarzom, którzy mawiali o niej "głowa wołu". Według innej teorii nazwa pochodzi od wyrazu "źródło solne". Dawniej Oksywie miało bowiem naturalne zasoby solanki. Najważniejsze było jednak położenie osady.

Otaczały ją bagna i wody Zatoki, a do tego ziemie Kępy Oksywskiej należały do urodzajnych. Istniał tu gród, pracowali rzemieślnicy, kwitł handel. Od X wieku Oksywie było ważną słowiańską osadą nad Zatoką Gdańską. Po raz pierwszy wymienione zostało w dokumencie z 1212 r. Wtedy to Zwinisława, żona princepsa pomorskiego Mściwoja I, przekazała Oksywie wraz z przynależnościami klasztorowi norbertanek w Żukowie.

Następnie wzniesiono kościół, a w 1253 r. biskup włocławski Wolimir określił granice parafii. Obejmowała dziewiętnaście miejscowości, w tym między innymi Oksywie, Gdynię, Witomino, Obłuże, Pogórze, Dębogórze, Kosakowo, Mosty i Pierwoszyno. Za posługę odpowiadali norbertanie zwani także premonstratensami. Pierwszy kościół prawdopodobnie był drewniany, z czasem na jego miejscu wzniesiono murowany.

Ponadto w drugiej połowie XIV wieku rozszerzyły się granice parafii. Biskup włocławski Maciej przyłączył do niej wsie Redłowo i Chylonię. W tej ostatniej znajdowała się świątynia pod wezwaniem św. Mikołaja, która przez następne kilkaset lat pełniła funkcję kościoła filialnego.

Przez wieki rosło znaczenie oksywskiej parafii. Po czym w I połowie XVII wieku wybuchła tragiczna w skutkach wojna polsko-szwedzka. Oksywski kościół został ograbiony i spalony. Zrabowano naczynia liturgiczne i srebrne wota. Organy i dzwony wywieziono do Szwecji. - Zastałem kościoły, prawdę mówiąc, jako zrujnowane jaskinie tak oksywski, jak i chyloński. Oksywski nie miał nawet kształtu kościoła - pisał w swoim testamencie ks. proboszcz Piotr Schlesiger.

Z czasem odbudowano obie świątynie. Oksywski kościół zyskał nowe mury i wieżę zwieńczoną barokowym hełmem. Zadbano również o wystrój.

Patronka rybaków i dwie nowe parafie

- W kościele są ołtarze trzy ze wszystkimi przynależnościami; wielki ma obraz cały, dobrze malowany św. Michała Archanioła, drugi Wniebowzięcia Panny Maryi, trzeci św. Barbary - wyliczano podczas wizytacji kanoniczej w 1782 r.

Barokowy obraz przedstawiający św. Michała Archanioła, który strąca Szatana w piekielną otchłań, wisi na ścianie kościoła. Obecny ołtarz główny pochodzi bowiem z 1930 roku i wykonany został w stylu neobarokowym.

Choć powstał na wzór nieistniejącej nastawy ołtarzowej, zdobią go stare, zabytkowe figury. W półkolistej niszy prezentuje się XVIII-wieczny Michał Archanioł. Ubrany jest w złocistą zbroję, w prawej dłoni dzierży miecz, a w lewej wagę. Po jego bokach umieszczono zaś barokowe figury św. Piotra i św. Pawła.

Nieopodal ściany prezbiterium stoją z kolei feretrony, czyli obustronne obrazy na podstawach, dzięki którym można nosić je podczas procesji. Pierwszy zdobią obrazy św. Michała Archanioła i św. Barbary. Na drugim widać św. Antoniego Padewskiego i Świętą Rodzinę.

- Przy prawej ścianie znajduje się zaś ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a w nawie bocznej stoi ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa - wskazuje ks. kanonik Kazimierz Glama, proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. Michała Archanioła w Gdyni Oksywiu.

Wierni korzystają również z ozdobnych neobarokowych konfesjonałów, a wieczorami modlą się przy świetle XIX-wiecznych żyrandoli. Z dala pobłyskuje srebrzona sukienka z obrazu św. Barbary. Patronka rybaków w dłoniach trzyma kielich i palmę.

Podobno pierwszy wykonany jest z mosiężnej blachy, a druga z miedzianej. Razem z mieczem, Hostią i aniołkami pochodzą z nieistniejącego już ołtarza świętej. Modlili się przed nim między innymi członkowie Bractwa św. Barbary, które powstało przy kościele w 1741 roku.

Z czasem, warunki modlitwy w oksywskim kościele, zaczęły się pogarszać. Świątynia była niewielka, a liczba mieszkańców rosła. Pod koniec XIX wieku parafia liczyła prawie sześć i pół tysiąca wiernych. Ponadto droga na Oksywie nie należała do krótkich. Parafianie chcieli mieć kościoły w pobliżu swoich domów. Dlatego w 1915 r. erygowano dwie parafie.

Pierwszą przy dotychczasowym kościele filialnym w Chyloni, drugą pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego w Kosakowie. Z kolei w latach 20. ubiegłego wieku w rozbudowującej się Gdyni wzniesiono kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

Mimo to w dwudziestoleciu międzywojennym do oksywskiego kościoła przychodziła nowa grupa wiernych: oficerowie i marynarze, których okręty i statki cumowały w gdyńskim porcie. Dopiero latem 1939 r. służący w Marynarce Wojennej przenieśli się do nowo wybudowanego kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej w Gdyni Oksywiu. Po czym wkrótce wybuchła wojna.

Sławny cmentarz i czas okupacji

W białej szacie stoi ks. Klemens Przewoski, autor  Okupacyjnych wspomnień proboszcza z Oksywia . W białej szacie stoi ks. Klemens Przewoski, autor  Okupacyjnych wspomnień proboszcza z Oksywia .
- Niemcy gospodarowali jak wandale. Uwzięli się szczególnie na pomniki, na których widniały polskie napisy. A ponieważ prawie wszystkie napisy były w języku polskim, toteż grób przy grobie niszczyli. Krzyże, tablice, ogrodzenia około grobów, płyty granitowe na mogiłach, wszystko to łamano i trzaskano - relacjonował ks. Przewoski.

Cmentarz na Oksywiu, gdzie pochowani byli członkowie starych kaszubskich rodów, duchowni i marynarze popadł w ruinę. Przedtem cieszył się wielką sławą. Ponoć była to najbardziej urokliwa nekropolia w kraju.

- Cmentarz to stanowczo najpiękniej w Polsce położony. Gdy w słoneczny dzień staniemy pod słońcem wygrzaną, białą ścianą kościoła i spojrzymy na cmentarz i nieskończone morze, to oglądamy się mimo woli za ławą pod kościelną ścianą, by spocząć, ku rozmyślaniu; zamiast smutku chwyta nas radość dziwna; niezwykły to cmentarz bez cmentarnych mroków - zachwycał się oksywską nekropolią prawnik z wykształcenia, a etnograf z zamiłowania Bernard Chrzanowski.

Po II wojnie światowej troski wymagał zarówno cmentarz, jak i kościół. Świątynia zyskała ponadto w 1983 roku ołtarz polowy wraz z tablicami. Upamiętniają polskie okręty i ich załogi, które brały udział w II wojny światowej.

- Tu na Oksywiu, i tam w porcie od pierwszego dnia wojny ginęli i walczyli nasi Marynarze. A potem przez wiele lat, na wszystkich morzach świata, z żołnierskim szczęściem zadawali ciosy wrogowi i ginęli w walce. (...) Nie ma pomnika, który przypominałby nowym pokoleniom Polaków, że prawie pół wieku temu marynarze walczyli za Polskę i za Polskę ginęli. Ten pierwszy i jedyny pomnik my tu dziś poświęcamy i odsłaniamy - przemawiał dowódca ORP "Sokół" kmdr por. w stanie spoczynku Borys Karnicki, który na uroczystość przyjechał specjalnie z Anglii.

Podobnie jak w PRL-u, tak i dziś na terenie parafii mieszkają Kaszubi, stoczniowcy oraz liczna grupa marynarzy - zarówno pozostających w czynnej służbie, jak i emerytowanych. Spośród wszystkich mieszkańców zameldowanych na terenie parafii, na niedzielne msze św. przychodzi 20 procent. Jak ocenia proboszcz, frekwencja zła nie jest.

- Przychodzą nie tylko osoby starsze czy w średnim wieku, ale też młodzież i dzieci. Życie parafialne mierzy się również aktywnością parafian i tu trzeba powiedzieć, że mamy sporo wspólnot - przekonuje proboszcz.

Przy parafii działają między innymi Grupa Modlitwy Ojca Pio, Apostolskie Dzieło Pomocy dla Czyśćca, Żywy Różaniec i Akcja Katolicka. Do oksywskiej świątyni przyjeżdżają także ciekawscy turyści. - To piękny wiejski kościółek, najstarszy w Gdyni. Serdecznie zapraszam do jego odwiedzenia - zachęca proboszcz.

Za rządów Krzyżaków powstało murowane prezbiterium, a za panowania niemieckiego cesarza ceglana nawa. Zobacz stary kościół w Chyloni.

Na witrażach pływają okręty, a ołtarz podtrzymują kotwice. Poznaj historię kościoła Marynarki Wojennej na Oksywiu.

Opinie (69) 3 zablokowane

  • (2)

    Kościoły niedługo będą do wynajęcia. Bo kto myślący, a tym bardziej wierzący w nauki JH będzie tam chodził i słuchał banialuków czarnej zarazy.

    • 7 22

    • niedługo? (1)

      niedługo to zrobią z tobą i z innymi twojego pokroju palikotami porządek

      • 6 3

      • haha

        paliko?! Mantra współczesnego katola ( błazen wam wytyka wasze przywary ) . Szatan bedaczek podwinął ogonek ognisty, szurnął raciczką i pogalopował straszyć zające na polu hahaha. Tępe katole tyle mogę powiedzieć.

        • 2 4

  • Prosty lud oszukiwany jest przez mądrzejszych wymysłem wiary w Boga na swoje uciemiężenie (1)

    ; tego samego uciemiężenia broni jednak lud, w taki sposób, że gdyby mędrcy chcieli prawdą wyzwolić lud z tego uciemiężenia, zostaliby zdławieni przez sam lud.

    • 8 15

    • tys prowda

      a dlaczego ? - bo lud (zwłaszcza ten ciemny) potrzebuje wiary w życie pozagrobowe i że będzie ułaskawiony jak coś nabroi (może nawet to drugie bardziej)

      • 4 6

  • Parafia

    Kiedyś / nie tak dawno , należałem do tej parafii świetne msze szczególnie fajna była msza na 15.00 której już obecnie niestety chyba nie ma ale msza była super dla dzieci

    • 12 0

  • Marsz Rodziny (1)

    odbył się w Gdyni, na portalu cenzura

    • 13 1

    • a co to było? marsz sukienkowych przeciwko gender?

      klechy i s-ka.

      • 2 7

  • Ludzie otrzeźwiejcie! (3)

    po deklaracjach wiary dla lekarzy czeka nas sredniowiecze. Deklaracje wiary stoczniowców ( arka noego) , stolarzy ( no wiadomo o kogo chodzi ) albo policmajstrów ( już mieliśmy aferę z 2 deseczkami usuniętymi z komendy ) Porody w stajenkach ( 50 % smiertelności) , wyrywanie zebów w pakiecie zmiany podków z zimowych na letnie , jednym słowem nawet nie cofanie się w czasie. Srednowiecze dogania nas.

    • 2 19

    • deklaracja wiary (2)

      Generalnie chodzi o to:

      by lekarz NIE ZABIJAŁ DZIECI (aborcja)
      by lekarz : NIE ZABIJAŁ STARCÓW (eutanazja)
      by lekarz: NIE STOSOWAŁ TECHNIKI, KTÓRA DOPUSZCZA ŻONGLOWANIE LUDZKIM ŻYCIEM (in-vitro)

      To w skrócie tyle. I by ogół ludzkości z szacunkiem podszedł do takiego punktu widzenia.
      Możesz nie rozumieć tego. Ale szanuj przekonania tego, kto tak wierzy.

      • 8 2

      • invitro złe jest powiadasz....

        a Buczek jesusek to nie majstrowal aby czasem przy poczęciu wiatropylnym?

        • 2 6

      • to po ch podpisywali to pediatrzy i stomatolodzy?

        Nie mają wszak możliwości czynienia pierwszego, drugiego czy trzeciego... Chyba, że jakimś cudem dziadek wykrwawi się na fotelu dentystycznym...

        • 0 0

  • Tablice..

    Gdy 10 lat temu po raz pierwszy przyjechałem z drugiego końca polski do Trójmiasta, to jednym z pierwszych miejsc, które chciałem zobaczyć- był właśnie ten kościół i tablice poświęcone załogą zatopionych polskich okrętów. Najbardziej zapadł mi w pamięć fragment zacytowany na tablic ORP Orkan "I od tych co w ziemskim śpią grobie, będzeim mieli mogiły zieleńsze"

    • 12 3

  • 50 pokoleń temu nasi dziadkowie wierzyli w Swaroga, Peruna, Mokosz, Ładę, Walesa

    W kronikach Św. Wojciecha czytamy, że gdy przybył do Gdańska ściął Święty Dąb w Gaju i ochrzcił Gdańszczan chrztem MASOWYM.
    Czy chrzest masowy to nawrócenie ???

    • 2 4

  • Piękny kościół, chyba najstarszy zabytek Gdyni

    i jeden z najstarszych w całym Trójmieście.

    • 10 0

  • Lubię te materiały o historii kościołów.

    Przyjechałam z drugiego końca Polski i wiem, że samej nie chcialoby mi się szukać informacji, a te materiały są ciekawe i nie nużące. Dziękuję i proszę o kontynuację.

    • 8 0

  • O ile by lepiej żyło się Polakom, gdybyśmy nie budowali za własne pieniądze świątyń?

    Gdybyśmy co roku nie wydawali kilku miliardów na kościół i nie dawali dodatkowo na tacę?

    • 3 8

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane