• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Prasa w stanie wojennym: "Czy musiało do tego dojść?"

Katarzyna Moritz
13 grudnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat) 
  • Tak wyglądała pierwsza strona trójgazety 14 grudnia, czyli połączonych trzech gdańskich tytułów gazet.
  • Informacje z gazety z 14 grudnia.
  • Informacje z gazety z 14 grudnia.
  • Informacje z gazety z 14 grudnia.
  • Informacje z gazety z 14 grudnia.
  • 17 grudnia krytykowano zamieszki w Gdańsku.
  • Bardzo często pojawiały się teksty perswazyjne, tłumaczące wprowadzenie stanu wojennego.


Najpierw głuche telefony, nocne zatrzymania opozycjonistów, a potem wszędzie wojsko i milicja. A gdy 14 grudnia 1981 roku wyszły pierwsze gazety oficjalnego obiegu, były bez kolorów, bez autorów tekstów i z pamiętnym przemówieniem gen. Jaruzelskiego.



Jak twoi znajomi czy rodzina wspominają stan wojenny?

Władze zabezpieczały "front ideologiczny", czyli media, na długo przed stanem wojennym. Już w 1980 roku zainicjowały operację "Lato 80", czyli ofensywę propagandową, kompromitującą "Solidarność". A gdy wprowadzono stan wojenny, zawieszono wiele tytułów prasowych, a wśród dziennikarzy w całym kraju szybko przeprowadzono czystkę, w wyniku której straciło pracę około 1,2 tys. osób, a drugie tyle szykanowano.

Jako że stan wojenny wprowadzono w niedzielę, to pierwsze gazety ukazały się w poniedziałek, 14 grudnia 1981 roku. W naszym regionie pojawił się w kioskach dziwny twór: "trójgazeta", która łączyła dotychczasowy "Dziennik Bałtycki", "Głos Wybrzeża" i "Wieczór Wybrzeża" w jedno. Tego dnia nad winietami gazet, wielkimi literami społeczeństwo mogło przeczytać tytuł: "Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce".

Zarówno "trójgazeta", jak i ogólnopolska "Trybuna Ludu" wyglądy bardzo podobnie. Pierwsze dwie strony zajmowały przedruk przemówienia gen. Jaruzelskiego, ogłoszenie wydane przez Radę Państwa, proklamacja WRON i jej skład osobowy.

Były też informacje o wprowadzeniu godziny milicyjnej, od 22 do 6 rano, o zasadach przesyłania paczek, o ograniczeniu prawa do wolności słowa i druku, a także o przyspieszonych feriach zimowych w szkołach i wyższych uczelniach, które trwały od 14 grudnia do 3 stycznia 1981 roku.

Ale w kolejnych dniach zaczęły się pojawiać teksty perswazyjne, które uzasadniały wprowadzenie stanu wojennego. 15 grudnia w "trójgazecie" w anonimowym artykule pt. "Niech górę wezmą rozwaga i rozsądek", Polacy czytali: "zapewne w każdym polskim domu od niedzieli zadajemy sobie to samo pytanie: czy musiało do tego dojść?"(...) Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa, ale pewne jest, iż część działaczy KK NZZS Solidarność od dłuższego czasu zmierzała do otwartej konfrontacji z władzą".

16 grudnia pisano: "Wtorek był trzecim dniem stanu wojennego. Ogromna większość społeczeństwa czując powagę chwili i rozumiejąc odpowiedzialność jaka spoczywa dziś na każdym Polaku, wykazuje wiele zrozumienia i spokoju, zachowując obywatelską postawę". Z tekstu tuż obok dowiadujemy się, że właśnie przypada 33. rocznica powstania PZPR.

Gdy 16 grudnia ostatecznie spacyfikowano strajk w Stoczni Gdańskiej, a jeden z trzech czołgów rozjechał bramę nr 2, dzień później w "trójgazecie" napisano: "Od godzin przedpołudniowych, mimo wielokrotnie powtarzanych apeli władz (...) wiele osób kierowało się w rejon Stoczni Gdańskiej pod pomnik Poległych Stoczniowców. Zachęcały do tego ulotki, zapowiadające manifestację w rocznicę wydarzeń sprzed 11 lat, co w obecnej sytuacji kraju nosi znamiona nieodpowiedzialności, i grozi nieobliczalnymi konsekwencjami.(..) Rany i obrażenia odniosło wielu milicjantów oraz osoby cywilne."

"Dziennik Bałtycki", "Wieczór Wybrzeża" i "Głos Wybrzeża" zaczęły się ponownie ukazywać osobno dopiero w lutym 1982 roku. Stan wojenny i jego ograniczenia, został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a ostatecznie zniesiono go 22 lipca 1983 roku.


Stan wojenny z hip-hopowym komentarzem.




Ich 13 grudnia 1981 roku

Ks. infułat Stanisław Bogdanowicz, proboszcz Bazyliki Mariackiej

W niedzielę 13 grudnia, przed mszą św. o godz. 6.30 wyszedłem na spacer i natknąłem się na patrol Brygady Obywatelskiej, złożony z aktywistów partyjnych z biało-czerwonymi opaskami na rękawach. Zapytałem ich: "Co się dzieje? Co wy tu robicie?". Powiedzieli mi wtedy o wprowadzeniu stanu wojennego. Dowiedziałem się także, że jakiś pułkownik MO poinformował już o tym biskupa Lecha Kaczmarka. Wieczorem przyszedł do mnie oficer więzienny, w cywilnym ubraniu, z zakładu karnego przy ul. Kurkowej i wręczył mi listę nazwisk internowanych umieszczonych w tym areszcie, którą przekazałem podziemnym strukturom "Solidarności". 14 grudnia przyszli do mnie stoczniowcy z prośbą, abym poszedł z posługą duszpasterską do Stoczni Gdańskiej. Razem z Szymonem Pawlickim, jednym z przywódców strajku, skoczyliśmy na dach portierni stoczniowej i przez megafon zaczęliśmy się modlić. Apelowaliśmy do żołnierzy, zęby zachowali spokój, nie walczyli z własnym narodem. Gdy wróciłem na plebanię, naskoczyło na mnie trzech funkcjonariuszy SB. Miałem natychmiast stawić się w Komendzie Wojewódzkiej. Tam przez dwie godziny nakłaniano mnie do podpisania lojalki, grożono mi aresztowaniem. Rzecz jasna, kategorycznie odmówiłem. Zwróciłem się do nich: "Decydujcie, albo mnie aresztujecie, albo nie, bo wyjeżdżając z kościoła, powiedziałem wiernym, że jeśli nie wrócę do godz. 12, to mają uderzyć w dzwony". O dziwo, milicjanci momentalnie zakończyli dyskusję i postanowili mnie wypuścić.

Michał Targowski, dyrektor gdańskiego zoo

Pierwsza rzecz jaką pamiętam to, że w telewizorze najpierw nic nie było, nie działały telefony, więc było wiadomo że coś się dzieje. Dopiero po jakimś czasie pojawił się generał i powiedział, że mamy stan wojenny. Na drugi dzień kiedy pojawiliśmy się w pracy w zoo, miałem zawieść jakieś pismo do zjednoczenia przy 3 maja, to taki dawny twór administracyjny Urzędu Miejskiego.

Jechaliśmy wtedy ul. Jana z Kolna przy Stoczni Gdańskiej i co mnie zafascynowało, ludzie do luf stojących tam czołgów wkładali goździki, panował niesamowity patriotyczny nastrój. Jednak to szybko prysnęło jak bańka, bo nagle pojawiły się helikoptery i rozgoniono tych ludzi. Jak wracaliśmy ze zjednoczenia, to na placu już były zamieszki, i tacy smutni a jednocześnie przerażeni wróciliśmy do zoo. Potem w ogóle było mi smutno, bo dostałem powołanie do wojska i już 3 stycznia musiałem się stawić do jednostki w olsztyńskiem. Wprawdzie po studiach obowiązywał mnie rok służby, ale jechałem w atmosferze strachu. Tam nas od samego początku straszono, że nie wiadomo kiedy wyjdziemy, a w domu czekało 1,5 roczne dziecko.

Danuta Wałęsa, żona przewodniczącego "NZZS Solidarność", fragment wspomnienia z jej biografii "Marzenia i tajemnice".

Wieczorem 12 grudnia 1981 roku niczego nie przeczuwałam(...). Mąż wrócił około północy. Powiedziałam, że nie działa telefon. Odpowiedział, że "oni" coś tam przygotowują. (...) W środku nocy zadzwonił dzwonek i rozległo się łomotanie do drzwi. Podeszłam i przez wizjer ujrzałam zomowców uzbrojonych w łomy. Mówili, żeby otworzyć.(...) Przez zamknięte drzwi mąż powiedział im, że jeśli przyjadą panowie Tadeusz Fiszbach (I sekretarz KW PZPR) i Jerzy Kołodziejski (wojewoda), zgodzi się na otwarcie drzwi.(...) Po pewnym czasie przyjechali. Weszli do kuchni. Obaj byli zdenerwowani. Fiszbach blady jak płótno. Kołodziejski w dwóch różnych butach na nogach. Zapraszali męża do Warszawy na jakieś rozmowy. Mąż odmówił(...). Potem znów zaczęła się dobijać ekipa zomowców. Dowiedzieli się że nie otworzymy, dopóki nie wrócą Fiszbach z Kołodziejskim. Kiedy wrócili, znów mówili o rozmowach w Warszawie. Nie wiem czy mąż im wierzył, czy nie. Zabrał się i poszedł z nimi. Nie pamiętam, co mówił do mnie, ani tego , co ja mówiłam do niego. Po prostu go zabrali. I już. W kuchni została czapka Fiszbacha.(...) Wieczorem, pojechałam do stoczni. Rozpoczynał się strajk. Powiedziałam, że rozmawiałam z mężem, który żyje i jest zdrowy. Pójście do stoczni było mało odpowiedzialne z mojej strony, bo przecież byłam w ciąży z Marysią. Ale wtedy, 13 grudnia... poszłam do stoczni bo taki był mój obowiązek.

Andrzej Januszajtis, pasjonat i znawca historii Gdańska

Tego dnia byłem w domu, telefon nie działał, wyszedłem po gazety. Ludzie przy kiosku bagatelizowali, "a co to tam stan wojenny". Wtedy nie wytrzymałem i do jednego pana powiedziałem: "Czy pan wie, że w każdej chwili, bez sądu, milicjant może pana zastrzelić?" Wtedy do niego dotarło, co to jest stan wojenny.

Jednak już po południu naruszyliśmy zakazy stanu wojennego. Moja młodsza córka, nieżyjąca, Aleksandra miała recital skrzypcowy w kawiarni Spam-u na Korzennej. Choć wszystkie imprezy były odwołane myśmy poszli, ja zapowiadałem, i mimo wszystko było kilka osób, ale uważaliśmy że nie damy się stłamsić. Wprowadzenie stanu wojennego to było draństwo, a jego twórcy do dziś nie ponieśli żadnych konsekwencji. Choć trudno, obecnie już staruszków, wsadzać do więzienia, to trzeba jasno powiedzieć stan wojenny wprowadzili głównie po to by mogli zachować własne stołki, a zasłanianie się inwazją radziecką było tylko wymówką.

Wydarzenia

Obchody Grudnia 1970 i 1981 (27 opinii)

(27 opinii)
uroczystość oficjalna

Wydarzenia

Opinie (518) ponad 10 zablokowanych

  • "Wolna Ojczyzna" (4)

    A jakaz to WOLNOSC!!!
    Brak pracy,brak mieszkan,pensje zenujace,
    sluzba zdrowia-tragiczna,emerytury-szkoda mowic.
    Mowcie sobie co chcecie,ale KIEDYS praca byla wrecz przymusowa,na chleb i oplaty ludziom raczej nie brakowalo,do lekarza mozna bylo sie dostac,dzieci na kolonie jezdzily,wczasy dla kazdej rodziny itd ,itp.
    Ceny byly stale.Mozna bylo dziecku dac odliczone pieniadze i wiadomo bylo,ze nie zabraknie mu na zakupy.Mam 54 lata i stwierdzam,ze TERAZ JEST GORZEJ!
    Lepsze jest to,ze mozna bez ograniczen wyjezdzac za granice.

    • 8 4

    • (1)

      jeszcze zapomniałaś dodać, że mieszkania sekretarz partii rozdawał swoim członkom, a teraz nie ma tak dobrze :P

      • 1 4

      • Sam jesteś członek!

        • 0 0

    • halo, tu ziemia! (1)

      -"Pensje żenujące" - przelicz sobie średnia pensję na dolary
      -"służba zdrowia - tragiczna" - nie zmieniła się na gorsze, bo zawsze taka była, pamiętam moich rodziców, którzy powtarzali "trzeba mieć zdrowie żeby się leczyć". Za to teraz są gabinety prywatne, które kiedyś były zakazane, dzięki czemu od ręki dostaję się do specjalisty.
      -"na chleb i oplaty ludziom raczej nie brakowalo" - jak ktoś chodzi do pracy, to obecnie też raczej mu nie brakuje. ba, nawet opłaca kablówkę i internet ale żali sie (tak w Twoim duchu), że do garnka nie ma co włożyc;)
      -"brak mieszkań" - aż komentować żal, ale jednak to zrobię. Z powodu braku mieszkań w PRL-u prawie wszyscy moi rówieśnicy uciekli za granice.

      Skoro tak tęsknisz za prl-em, to albo pamięć Ci szwankuje, albo jesteś leniwą osobą, która żyła w cieplarnianych warunkach, a teraz nie może się odnaleźć.

      • 0 0

      • ps: jeszcze a propos tych rzekomo "żałosnych pensji" obecnie ;)

        Nie przeczę, też chciałabym zarabiać więcej niz obecnie, ale spędziłam wczoraj godzinę w sklepie z zabawkami. Podziwiałam m.in. ścianę zestawów klocków Lego. Przypomniałam sobie wtedy, jak moje dziecko było małe, co roku na Boże Narodzenie składałyśmy się z moja mama (obie pracujące) pół na pól na jeden zestawik, np. figurkę rybaka w łódeczce;) Takie zestawiki kupowało się w Pewexie. Wypasiony zestaw, który teraz stoi w sklepie (i na który mnie teraz stać) kosztował wówczas co najmniej kilkumiesięczne zarobki ! To według Ciebie było normalne?

        Wiem, że w prl-u uposażonych członków partii i panie marynarzowe było na to stać, ale na ich żale, niedostosowanych do trochę normalniejszych czasów leni, że teraz się zmieniło "na gorsze", tylko pusty śmiech ogarnia.

        • 0 0

  • Wtedy miałem jednego wroga teraz 20 (3)

    Urząd Skarbowy,UKS, CEBOŚ, ABW, radary , podsłuchy,inwigilacja w bankach,podglądanie. Teraz to jest reżim w stosunku do komuny. W komunie kombinowałem i wybudowałem dom, miałem dobre auto, i mogłem jeżdzić na kontrakty po całym świecie bo byłem fachowcem.

    • 11 4

    • teraz zdazamy do wiekszej komuny niz wtedy

      • 1 2

    • to pewnie często na psiarni śpiewałeś

      ciekawe ilu sąsiadów sprzedałeś skoro tak dobrze ci sie wtedy powodziło ?

      • 2 3

    • fachowcem się jest

      Najwyraźniej twoja fachowość skonczyła się wraz z PRL ;)

      • 1 2

  • Wierzba pisze tu ciekawsze teksty niz racownicy tego portalu kiedykolwiek

    warto czytac bo z zazdrosci moga ocenzurowac.

    • 4 6

  • nie wiem czy musiało (2)

    ale dzisiaj po latach dociera smutna prawda.
    Ówczesna wiara w rozsądek była życzeniowa i naiwna.
    Obserwując dzisiejsze szaleństwa niektórych z nas obawiałbym się skali terroru podobnej do rewolucji francuskiej, bolszewickiej czy wojny na Bałkanach.
    To mogło się stać z obu stron.
    Czas zaciera pamięć o nastrojach i głębokich podziałach.
    Nikt nie wie jak mogłoby być ale wiemy jak się skończyło.
    Porozumieniem może niedoskonałym ale porozumieniem.
    O takim mogło tylko marzyć wiele narodów ciężej doświadczanych.

    • 2 2

    • Ileż to ONI musieli zmienić żeby się nic nie zmieniło (1)

      Tak, komuniści z bolkami się dogadali, podzielili się władzą i mediami.

      • 2 0

      • chciałem pogadać z kimś mądrym

        • 0 0

  • Stan Wojenny to było szmbo które wybiło (1)

    I dzięki temu wypłynęły guana, które do dzisiaj pływają.

    • 10 3

    • Ileż to trzeba było zmienić żeby się nic nie zmieniło

      Inwigilację mamy trochę mniejszą, Trybunę Ludu (nazywaną g-wnianą) trochę grubszą, policmajstry latają w kominiarkach i w tłum strzelają kulami "bezpiecznymi".... by żyło się lepiej, nam wszystkim.

      • 2 0

  • ankieta do artykułu zakłada, że tu komentują same dzieci.

    • 2 4

  • hahah " ..a obecny rząd także wywodzi się od nich..."

    Gratuluje autorowi tego filmiku, kolejny "kaczy patriota".

    • 4 0

  • Szkoda,że ks.Bogdanowicz (1)

    nie wspomniał,że było 146 księży w województwie gdańskim współpracujących z ówczesnymi urzędami bezpieczeństwa.A o tym wspomniał kiedyś bp T Gocłowski w Tv Gdańsk jak ks.Isakowicz Zalewski ujawniał w książce listy księży tajnych agentów UB.Tylko tych "niewinnych" jakoś nie sięgnęła ręka sprawiedliwości.

    • 8 1

    • a co miał wspominać

      to powszechna wiedza, on twierdzi że nie uległ i chyba mu wierzę

      • 0 0

  • (3)

    Naprzeciw władzy w 1981 roku nie było solidarności. Był pan Wałęsa,pan Kaczyński,pan Tusk,pan Gwiazda,pan Macierewicz. I co,myślicie,że stworzyliby zgodny rząd, gdyby im dano wtedy władzę,gdy w Polsce stały tysiące sołdatów a w Moskwie Breżniew i Susłow?

    • 3 2

    • drogie dziecko , co ty bredzisz (1)

      • 3 1

      • alice powiedziala to czego wiekszosc nie miala odwagi

        ze to kobiety ocalili kraj.

        • 2 1

    • Przyznaję że nie rozumiem. Polski Naród składa się z Polaków, Solidarność to szerokie pojęcie ale chodzi głównie o zrzeszenie wielu ludzi o podobnym światopoglądzie. Byli tam Polacy, była Solidarność - Polska podzielona na MY (pragnący Polski niepodległej) i ONI (sługusy Moskwy). Chodzi Ci o to, że MY także byliśmy podzieleni? Nie byliśmy jednością, tylko każdy "mędrzec" miał inną wizję? Czy o coś innego Ci chodzi?

      • 1 0

  • Pod Pomnikami Ofiar 1970 r. wieje pustką (1)

    Puste gesty władzy (która do dzisiaj nie ukarała zbrodni grudnia 1970 r) spotykają się z obojętnością społeczeństwa. Nawet nie jestem ciekaw ,kto w tym roku będzie reprezentował pustkę o 6 rano w Gdyni . Pozostaje nam tylko krótka modlitwa i świeczka , gdyż jesteśmy ludźmi, którzy zamiast ślepych salw oczekują sprawiedliwości.

    • 7 2

    • ale z Ciebie delikatny romantyk. Ciesz sie, ze nie ustawili przed pomnikiem billboarda z nastepujaca trescia: "zabijam, kradne, nie wierze" - podpis: ZOMO z dziecmi i wnuczetami.

      • 3 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane