Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Tak zmieniano 25 lat temu ustrój Polski

Katarzyna Moritz
4 czerwca 2014 (artykuł sprzed 9 lat) 
Opinie (404)

4 czerwca 1989 roku tak wyglądały wybory w Gdańsku. Materiał z archiwum Video Studio Gdańsk.


Na każdym wolnym skrawku muru, w witrynach sklepowych, tramwajach, kolejkach wisiały plakaty zachęcające do głosowania na "drużynę Wałęsy". Kampania wyborcza trwała nawet przed lokalami wyborczymi. 25 lat temu frekwencja wyborcza do półdemokratycznych wyborów parlamentarnych w Polsce wyniosła aż 62 proc.



  • Powstała wtedy "drużyna Wałęsy" i niemal wszyscy kandydaci do Parlamentu mieli z nim zdjęcie. Powstała wtedy "drużyna Wałęsy" i niemal wszyscy kandydaci do Parlamentu mieli z nim zdjęcie.

    Powstała wtedy "drużyna Wałęsy" i niemal wszyscy kandydaci do Parlamentu mieli z nim zdjęcie.

    fot. ECS

  • Przed wyborami całe Trójmiasto było oblepione plakatami wyborczymi, pojawiały się nawet w witrynach sklepów Pewex, jak we Wrzeszczu. Przed wyborami całe Trójmiasto było oblepione plakatami wyborczymi, pojawiały się nawet w witrynach sklepów Pewex, jak we Wrzeszczu.

    Przed wyborami całe Trójmiasto było oblepione plakatami wyborczymi, pojawiały się nawet w witrynach sklepów Pewex, jak we Wrzeszczu.

    fot. Zbigniew Kosycarz/KFP

  • Plakat "Solidarności" nawiązujący do kadru z filmu "W samo południe" z Garym Cooperem stał się jednym z symboli wyborów kontraktowych. Plakat "Solidarności" nawiązujący do kadru z filmu "W samo południe" z Garym Cooperem stał się jednym z symboli wyborów kontraktowych.

    Plakat "Solidarności" nawiązujący do kadru z filmu "W samo południe" z Garym Cooperem stał się jednym z symboli wyborów kontraktowych.

    proj. Tomasz Sarnecki

W niedzielę 4 czerwca 1989 roku w Polsce panowała euforia, mimo że odbywające się wówczas wybory nie były w pełni demokratyczne. Przyspieszone o kilka miesięcy wybory do Sejmu, a także do nowo utworzonego Senatu były efektem porozumienia Okrągłego Stołu. Z góry było wiadomo, kto będzie miał większość w Sejmie. Jednak "demokratyczne w 35 proc." wybory były jednym z najbardziej przełomowych momentów w historii Polski.

Kandydaci rekomendowani przez Komitet Obywatelski "Solidarność" zdobyli 160 mandatów poselskich (na 161 możliwych) i 92 senatorskie. Prawie żaden z 65 proc. mandatów przypadających rządzącej PZPR wraz z satelickimi wobec komunistycznej władzy ugrupowaniami nie został obsadzony w pierwszej turze wyborów.

Jednak ówczesne wybory nie wyglądały tak, jak obecne. Głosowanie nie polegało na zaznaczeniu wybranego przez siebie kandydata, lecz na skreśleniu nazwisk wszystkich kandydatów poza jednym, wybranym.

- Chodziło o to, by skreślić tych kandydatów, którzy byli na liście krajowej, gdzie byli głównie zasłużeni działacze partyjni i państwowi. Strona solidarnościowa wzywała, żeby całą tę listę w całości przekreślić. W przypadku pierwszych wyborów do Senatu, które były w pełni wolne, w naszym regionie bezapelacyjnie zwyciężyli Bogdan Lis i Lech Kaczyński - przypomina Arkadiusz Kazański, pracownik pionu naukowego IPN w Gdańsku.

Do sejmu kontraktowego z województwa gdańskiego ze strony solidarnościowej dostali się wtedy Jan Krzysztof Bielecki i Jacek Merkel z Gdańska, Krzysztof Dowgiałło i Czesław Nowak z Gdyni, Antoni Furtak z Wejherowa i Olga Krzyżanowska z Tczewa. Lech Wałęsa, mimo różnych apeli ze strony członków KO, odmówił ubiegania się o miejsce w parlamencie, twierdząc, "że są inni, lepiej nadający się do tej roli".

Co ciekawe, 25 lat temu nie było ciszy wyborczej, kampania trwała nawet w dniu głosowania, a przy lokalach wyborczych można było otrzymać wskazówki, jak głosować. Całe Trójmiasto było oblepione ulotkami, bo radio, gazety czy dwa programy w telewizji były wtedy pod wpływem strony partyjno-rządowej. Komitet Obywatelski miał audycję wyborczą, ale późno wieczorem. Dopiero na niecały miesiąc przed wyborami, 8 maja, zaczęto wydawać Gazetę Wyborczą, a Tygodnik Solidarność zaczął się ukazywać na dwa dni przed wyborami.

- Mimo monopolu partyjnego, strona solidarnościowa prężnie działała siłą oddolną i wielką aktywizacją zwykłych ludzi w najmniejszych nawet miejscowościach. Lech Wałęsa wtedy miał siłę wodza i prawie wszyscy kandydaci mieli z nim zdjęcie, to był dobry chwyt marketingowy. Piotr Baumgart, który nie miał takiego zdjęcia z komitetu w pilskim, przegrał z popieranym przez rząd przedsiębiorcą Henrykiem Stokłosą, który został senatorem. Strona partyjna próbowała ośmieszać te zdjęcia i mówiono, że "nawet świnia, jakby sobie zrobiła zdjęcia z Lechem Wałęsą, to też by weszła do Sejmu" - przypomina Kazański.

Pierwsze wyniki wyborów wywieszano już w nocy na kartkach na drzwiach komisji wyborczych. W Gdańsku szybko dzięki temu zorientowano się o  sukcesie strony solidarnościowej.

- Wtedy było o wiele większe zainteresowanie wyborami niż teraz, frekwencja wyniosła 62 proc. Było w sumie 17 mln głosujących. Mimo że strona rządowa przegrała, to jednak około 6 mln ludzi oddało głosy na listę krajową, ale tylko dwóch kandydatów z tej listy przekroczyło 50 proc. W drugiej turze, 18 czerwca, frekwencja wyniosła już tylko 25 proc. - wyjaśnia Kazański.

Dla PZPR wynik czerwcowych wyborów był szokiem. Po ich ogłoszeniu partia straciła faktyczną zdolność do rządzenia krajem, choć musiało minąć jeszcze kilkanaście tygodni, zanim uświadomiono to sobie w Komitecie Centralnym. Wybory były momentem przełomowym, który zadecydował o późniejszej zmianie ustroju naszego państwa.

Wydarzenia

Święto wolności Święto wolności

Święto wolności

uroczystość oficjalna
cze'14 4-6
środa - piątek
Gdańsk

Wydarzenia

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (404) 5 zablokowanych

  • 2014-06-05 09:47

    wiwat POLSKO (3)

    Walczyłem kiedyś z komuną jako działacz solidarności i teraz jestem DUMNY z Polski ! Za komuny nie raz jadłem chleb z cukrem bo rodziców -ROBOTNIKÓW -nie stać było na ciastka-Widziałem czołgi i żołnierzy strzelających do robotników w 1970r w Gdańsku -O takiej POLSCE -nawet nie ŚNIŁEM!!!

    sprawiedliwy

    9 lat

    • 6 3

    • 2014-06-05 10:58

      (1)

      sprawiedliwy-Aleś głupi szkoda czasu nawet żeby takiemu pustostanowi odpisywać

      jan

      9 lat

      • 1 3

      • 2014-06-05 14:17

        intelektualny abnegat

        pokazałeś chamstwo i prostactwo liczę że jeszcze prawdziwa bieda ci zajrzy do oczu a życie jest nieprzewidywalne !

        sprawiedliwy

        9 lat

        • 1 0

    • 2014-06-05 12:11

      I ten cukier tobie bardzo zaszkodził!

      Wtedy robotnik, któremu się chciało pracować miał większe wynagrodzenie od inżyniera!
      Teraz możesz się nażreć szkodliwych dla zdrowia ciastek i napić soku bez soku!

      chichot historii

      9 lat

      • 0 2

  • 2014-06-05 11:37

    syf polski

    4 czerwca staje się wspólnym świętem byłych komunistów i tych, których zaprosili oni do współpracy w nowym systemie sprawowania władzy. Nie dziwi więc, że zgodnie oddali hołd Jaruzelskiemu w dniu jego pogrzebu. Jeżeli Jaruzelski był współtwórcą demokratycznych przemian i równocześnie hersztem przestępczej bandy, to stan politycznej schizofrenii w III RP osiągnął już pełne gnilne stadium.

    precz z nieudacznikiem Tuskiem i szubrawcami z PO

    9 lat

    • 3 1

  • 2014-06-05 12:14

    25 lat temu nie było amber gold

    A mięsa i wódy na kartki tyle na miesiąc co dzisiaj wystarcza wielu na pół roku!
    Fakt nie było smatrfonów i internetu!

    chichot historii

    9 lat

    • 0 0

  • 2014-06-05 12:58

    Na 25 lecie Pan Prezes dostal jedniodniowej alergi i wylądował w szpitalu (1)

    Jest w dobrych rękach naszych lekarzy, którzy ordynują panu Presowi lewatywy ( nawet podwójne) i płukanie żołądka co gwarantuje szybki powrót do zdrowia.

    Krab

    9 lat

    • 1 3

    • 2014-06-05 14:31

      teraz wyjasnij: w jakim celu wspominasz o tym palancie i co on ma wspolnego z "wolna" Polska?

      Nie wiesz, ale ja wiem po co o tym kmiocie piszesz.
      Bo "myslisz" ze kazdy przeciwko temu choremu tworowi (IIIRP) to idioci z pisu.
      A "mysl" sobie dalej, i tak nic w zyciu nie "wymyslisz".

      9 lat

      • 0 0

  • 2014-06-05 13:22

    PiSowscy odmieńcy plują bo uważają, że to nie ich Polska (1)

    jw

    Krab

    9 lat

    • 2 4

    • 2014-06-05 14:01

      jestes strasznie ograniczonym i zakompleksionym patolem jesli myslisz ze kazdy komu sie nie podoba obecny burde jest z pisu.

      BARDZO ograniczony.

      a ty jestes cpunem komunista i gejem od paliglupa?

      9 lat

      • 1 1

  • 2020-08-17 17:43

    Nie widzialem zeby kandydaci na poslow fotografowali sie z super opozycjonista kurduplem.

    3 lata

    • 0 0

7
8
9
10
11

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3238)

Najczęściej komentowane

Będą nowi wiceprezydenci Gdańska. Ruszyła giełda nazwisk

Będą nowi wiceprezydenci Gdańska

Wspólny spacer kandydatów na prezydenta

Wspólny spacer kandydatów na prezydenta

więcej

Najczęściej czytane