Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

W Osowej czy w Osowie? Kłopotliwa odmiana nazwy gdańskiego osiedla

Łukasz Rudziński
8 grudnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat) 
Opinie (247)
Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina
Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla? Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla?

Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla?

fot. trojmiasto.pl

Nawet mieszkańcy osiedla Osowa nie są pewni jak odmieniać nazwę swojej dzielnicy. Wątpliwości: czy mówimy o "Osowej", czy "Osowie" poróżniają także naszych czytelników. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, która wersja jest poprawna.



Jak odmieniasz nazwę "Osowa"?

Dzisiejsza dzielnica Gdańska, Osowa, obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra). Nazwy "Osowa" używano już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma). Karczma ta znajdowała się wśród drzew (topole osiki, zwane wtedy "osami" - stąd przydawka "osowa"). Inne określenie miejsca, od którego wywodzi się dzisiejsza Osowa to "Osowa Góra" (po kaszubsku - Osowo Góra). To określenie z kolei nawiązuje do pagórkowatego krajobrazu Osowej.

Najprawdopodobniej ze względu na niewygodę posługiwania się dwuczęściową nazwą miejscowości, drugi człon nazwy uległ zanikowi i pozostała przydawka "Osowa". W takiej postaci nazwa utrwaliła się w dokumentach urzędowych.

Jak nazwę osiedla odmieniać: przymiotnikowo ("w Osowej") czy rzeczownikowo ("w Osowie")?

- Z tym problemem borykamy się od lat, bowiem nawet profesor Bogusław Kreja, jeden z najważniejszych językoznawców i autorytetów w kwestii współczesnej polszczyzny, nie wypowiadał się na ten temat jednoznacznie - mówi dr Małgorzata Milewska-Stawiany, kierownik Poradni Językowej Uniwersytetu Gdańskiego. - Etymologia nazwy wskazywałaby na odmianę przymiotnikową ("Osowej"), jednak wiele przymiotników z czasem przestaje pełnić funkcję przymiotnikową. Należy uszanować obie formy, ale być konsekwentnym w stosowaniu jednej z nich.

Sięgnęliśmy też do źródła, książki "Mówię, więc jestem: rozmowy o współczesnej polszczyźnie", gdzie prof. Bogusław Kreja o osiedlu Osowa wypowiada się tak:

- Gdy zaś o nazwę "Osowa" chodzi, to w Wykazie Urzędowych Nazw Miejscowości jest zapisanych 20 nazw o tej postaci, z tego przy ośmiu wskazano na odmianę "do Osowy", "w Osowie", przy pozostałych podano odmianę "do Osowej", "w Osowej"; nasza gdańska "Osowa" ma w WUNM zaleconą odmianę przymiotnikową, ale z tego, że wielu ludzi odmienia ją rzeczownikowo może wynikać, że jest to odmiana - tam na miejscu - jakby częstsza, a więc od strony odwołującej się do lokalnej tradycji chyba właściwsza.

Prof. Kreja powołuje się na zasadę, że nazwy miejscowe należy odmieniać tak, jak odmienia je lokalna ludność. Tyle, że zaraz sam przywołuje inną: należy daną nazwę odmieniać możliwie tak, by z jej formy fleksyjnej można było odtworzyć jej formę podstawową (mianownik). A z miejscownika "w Osowie" nie wiadomo, czy mianownikiem tej nazwy jest Osowa, czy Osowo albo Osów. Zaś forma "Osowej" jednoznacznie wskazuje na mianownik "Osowa".

- Przyszłość należy do formy "w Osowej" i tę formę należałoby popierać, choć wobec tego, kto przyzwyczaił się do (tradycyjnej?) formy "w Osowie", trzeba to przyzwyczajenie uszanować - podsumowywał Bogusław Kreja.

Obie formy można więc stosować, wybierając jedną z nich. Ja zawsze mówiłem "o Osowej". A wy? Wskażcie w naszej ankiecie, która forma bardziej wam odpowiada.

Czytaj także: Letniewo czy Letnica?
W przypadku językowych wątpliwości warto zasięgać opinii ekspertów z Uniwersytetu Gdańskiego. Telefoniczna Poradnia Językowa Uniwersytetu Gdańskiego działa od 1973 roku. Aby uzyskać odpowiedź na nurtującą nas kwestię językową, wystarczy zadzwonić pod numer: 058 5232025.

Porad udzielają językoznawcy Uniwersytetu Gdańskiego w dni powszednie, między godz. 13 a 14:30. Można też zgłosić się osobiście (Wydział Filologiczny UG, ul. Wita Stwosza 55, pok. 3.52).

Zobacz także

Nazwy w Trójmieście - cykl artykułów (36)

Opinie (247) 9 zablokowanych

  • 2012-12-08 09:33

    (6)

    a ja zawsze mówiłam na osowej albo jadę na osową ;P cholerka;)

    p.

    11 lat

    • 20 4

    • 2012-12-08 09:55

      Razi mnie użycie zwrotu "na Osową" (1)

      lub "idę na miasto", chociaż podobno jest poprawne.

      x

      11 lat

      • 3 2

      • 2012-12-08 09:57

        ęęęę

        'Na Osową" mogłoby razić w domowym zaciszu, ale "na miasto" nie radzę z tym wychodzić ;))

        r.o.

        11 lat

        • 4 0

    • 2012-12-08 10:16

      czyli dobrze mówiłaś, przeczytaj artykuł i nie cholerkuj

      11 lat

      • 2 0

    • 2012-12-08 11:23

      Użycie "na" to nie jest błąd. (1)

      Pani Małgorzata Więzik z UŚ w Poradni Językowej wyjaśnia to tak: "Poprawną formą jest mieszkam na Wawrze, zgodnie z zasadą, iż z częścią nazw geograficznych używa się tradycyjnie przyimka na, a nie w".

      Gdańszczanie bardzo lubują się w formie "w Osowej", "we Wrzeszczu", "w Brzeźnie". Można tą formę podeprzeć opinią PWN że "wyjątkiem są przede wszystkim te dzielnice, które powstały z przyłączenia do miasta dawnych wsi", przy czym nie jest to zmiana obligatoryjna - vide "na Mokotowie", "na Rubinkowie".

      Sam pochodzę z drugiego końca Polski i dla mnie takie formy brzmią pokracznie bo w moich okolicach się formy "w"/"we" nie stosowało.

      Trzeba po prostu uszanować przyzwyczajenia innych, żadna z tych form nie jest błędem.

      11 lat

      • 2 2

      • 2012-12-08 11:46

        To już wiem, kto używa określeń "Jadę na Wrzeszcz, byłem na Oliwie". Buahahahaha!

        11 lat

        • 2 0

    • 2012-12-08 12:48

      Ja mieszkam "na Morenie" i czasem jeżdżę " na Osową" i tak też mówili wszyscy moi znajomi z Osowy. :D

      Ja

      11 lat

      • 2 0

  • 2012-12-08 09:38

    41% nie potrafi odmieniać...

    pewnie przyjezdni

    11 lat

    • 9 5

  • 2012-12-08 09:40

    teraz kaszebi stwierdzo, że to Łosowe.

    11 lat

    • 10 3

  • 2012-12-08 09:40

    przecież napisaliście że w Wysokiej

    skad powstała ta nazwa Osowa skoro to tylko był jeden punkt /karczma/. Swoja droga jeśli macie trudnosci z pierwszym członem to uzywajcie drugiego członu nazwy czyli Karczma, Karczmie, mieszkancy to pewnie karczmarze no moze czasami szynkareczki / jesli piekne/

    precz z jadamniewiczem

    11 lat

    • 10 0

  • 2012-12-08 09:44

    Częstochowa (8)

    To jak Autor artykułu wyjaśni podobieństwo między Osową a Częstochową. W Częstochowej jest błędem, dlaczego w Osowej nie jest błędem?

    kk

    11 lat

    • 12 8

    • 2012-12-08 09:46

      ojej bez sensu porównanie

      co ma osowa z częstochową...

      11 lat

      • 3 8

    • 2012-12-08 09:49

      (6)

      bo Częstochowa nie pochodzi od przymiotnika, a Osowa tak. Ot i wyjaśnienie. Tada!

      11 lat

      • 12 5

      • 2012-12-08 10:12

        (2)

        Ale po latach, przymiotnikowa nazwa stała się samodzielnym rzeczownikiem, pojmij to.

        11 lat

        • 7 6

        • 2012-12-08 10:16

          Owszem

          Ale odmiana zależna jest od sposobu powstania rzeczownika. Odprzymiotnikowe odmieniamy jak przymiotniki.

          n

          11 lat

          • 7 2

        • 2012-12-08 10:17

          haha tylko u ciebie w domu

          bo oficjalnie jakoś nie

          11 lat

          • 5 3

      • 2012-12-08 10:24

        (2)

        Akurat Częstochowa jest przykładem na rzeczownik pochodny od form przymiotnikowych - to genetycznie przymiotnik dzierżawczy. Twoje rozumowanie jest błędem. Tyle że Częstochowa jest już tak popularną w Polsce nazwą, że jej pochodzenie przymiotnikowe zostało zapomniane, a Osowę mało kto zna i dlatego nie wiadomo, jak odmieniać.

        kk

        11 lat

        • 10 0

        • 2012-12-08 10:37

          (1)

          Ale wg tej zasady powinno się odmieniać do OSOWY. Koniec kropka.

          11 lat

          • 6 5

          • 2012-12-08 10:43

            Uważam, że za 100 lat, jeśli jeszcze będzie Osowa, będzie odmieniana rzeczownikowo: do Osowy. Prawda jest taka, że nie można dziś jednoznacznie mówić, co jest poprawne w przypadku Osowy. Ważne, żeby być konsekwentnym, jak mówiła Pani Doktor Milewska-Stawiany.

            kk

            11 lat

            • 9 1

  • 2012-12-08 09:46

    prof.Bralczyka (1)

    zapytajcie

    11 lat

    • 10 3

    • 2012-12-08 15:46

      Powie,ze obie formy są OK

      11 lat

      • 7 0

  • 2012-12-08 09:47

    w Osowej czy na Osowej? (8)

    ...i od czego to zależy? Na Przymorzu, na Żabiance, we Wrzeszczu, w Oliwie... W Matarni/na Matarni?

    s

    11 lat

    • 7 5

    • 2012-12-08 09:54

      "na matarni" (3)

      "w" dotyczy tylko oliwy i wrzeszcza, wszystkie nowe dzielnice poprzedzamy "na" bo były to tereny wsi, naprawdę nie ma w tym nic trudnego

      11 lat

      • 5 2

      • 2012-12-08 12:00

        Jeszcze jest w Nowym Porcie

        i w Brzeźnie.

        11 lat

        • 7 0

      • 2012-12-08 13:22

        (1)

        Jasne. Po pierwsze: Oliwa i Wrzeszcz to nie były "tereny wsi"?
        Po drugie: mówimy "na wsi", gdy chodzi o wieś w sensie ogólnym (w przeciwieństwie do miasta). Jeśli chodzi o konkretną wieś, jest oczywiście "we wsi". (Mieszkam we wsi Bożepole).

        W temacie "na Wrzeszczu, w Przymorzu", nie jestem pewna, ale chyba chodzi o podział dzielnica-osiedle.
        W dzielnicy, na osiedlu. W Gdańsku było tylko kilka dzielnic.

        która

        11 lat

        • 1 2

        • 2012-12-08 13:35

          Zaminić "Osowa" na "Osów" i będzie po problemie

          tak jak nie ma problemu z odmianą nazw "Ostrów Maz." i "Ostrów Wlkp." ;))

          a węgiel je we wiosce ;) (i przed wojną też był)

          analbabeta

          11 lat

          • 2 0

    • 2012-12-08 15:48

      Forma "na" jest błedna - lecz używana.Poprawna w Osowej

      11 lat

      • 1 2

    • 2012-12-08 16:02

      Forma "na" wzięła się od utożsamiania osiedla z dzielnicą. Jeżeli mówimy o osiedlu, to poprawnie jest "na", jeżeli o dzielnicy to "w/we". Fakt, że to będzie trochę dziwnie brzmiało np. "w Przymorzu Wielkim" albo "w Zaspie-Rozstaje", dlatego bardziej elegancko będzie "w dzielnicy Przymorze Wielkie" itd.

      11 lat

      • 2 2

    • 2012-12-08 16:25

      w Osowej lub w Osowie (1)

      jeśli dana dzielnica była odrębną jednostką wówczas "w" w Oliwie w Nowym Porcie

      Espenkruger

      11 lat

      • 2 1

      • 2012-12-08 16:28

        i dalej w Głównym Mieście, w Starym Mieście natomiast Przymorze nigdy nie było odrębną jednostką podobnie jak Żabianka, Zaspa itp

        Espenkruger

        11 lat

        • 3 0

  • 2012-12-08 09:48

    Problem jest sztuczny, bowiem nigdy nie występował

    Zawsze do Osowy i w Osowie

    r.o.

    11 lat

    • 17 15

  • 2012-12-08 09:50

    OSOWA (2)

    Mieszkam w OSOWEJ od 35 lat i moim zdaniem tak się to wymawia. Pozdrawiam

    Gdańszczanin

    11 lat

    • 18 10

    • 2012-12-08 10:14

      (1)

      Moi przodkowie mieszkali w Osowie jeszcze przed I i II wojną światową. O Osowej nigdy nie słyszeli.

      11 lat

      • 5 7

      • 2012-12-09 19:59

        Bo mieszkali

        Bo mieszkali w Wittstoku a później w Wysoce. A Osowa znajdowała się poza torem kolejowym. Nawet dworzec był w Nowym Świecie, a do 1938 roku w Wysoce tam gdzie obecnie stoi budynek szkoły Podstawowej. Jeszcze w latach pięćdziesiątych stała tam drewniana wiata i rogatka na ul.Kilnieńskiej

        Gdański Bówka

        11 lat

        • 1 1

  • 2012-12-08 09:54

    potworny język

    źle się stało, że językoznawcy przestali trzymać formę i ulegli nieukom.

    analfabeta

    11 lat

    • 17 5

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (36)

Najczęściej komentowane

Aleksandra Kosiorek wygrała II turę wyborów w Gdyni

Aleksandra Kosiorek prezydentem Gdyni

Nowi lokatorzy zburzyli spokój w kamienicy

Nowi lokatorzy zburzyli spokój w kamienicy

więcej

Najczęściej czytane