Willa przy Orzeszkowej od roku czeka na najwyższą formę ochrony

Katarzyna Moritz

20 maja 2015 (artykuł sprzed 9 lat)

Opinie (100)

Najnowszy artykuł na ten temat Właścicielka zabytkowej willi zrezygnowała z dotacji na remont

Ponad rok temu konserwator zabytków zapowiedział rozpoczęcie procedury wpisania do rejestru zabytków willi przy Orzeszkowej.

- Czy naprawdę nie ma sposobu, by uratować tę piękną willę? - dziwią się mieszkańcy Gdańska. Na razie nic na to nie wskazuje. W kwietniu minął rok, odkąd pomorski konserwator zajął się procedurą wpisu do rejestru zabytków. Obecnie czeka na ekspertyzę.

Artykuł nr 6 ustawy o ochronie zabytków wyraźnie mówi, że ochronie podlegają zabytki bez względu na stan zachowania, szczególnie jeżeli są: "miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne, bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji".

Niestety, ta forma ochrony ciągle nie dotyczy willi przy ul. Orzeszkowej 2 zobacz na mapie Gdańska

w dzielnicy Aniołki w Gdańsku. Kilka tygodni temu znów na temat niszczejącej budowli rozgorzała dyskusja na Facebooku: "ten budynek jest cudowny.... za każdym razem gdy tamtędy przechodzę szlag mnie trafia na zaniedbywanie takich perełek czy ktoś może zna jego historię?" - napisała Iwona. Barbara pyta natomiast: "czy naprawdę NIE MA sposobu, żeby uratować tę piękną willę? Przetrwała wojnę, przetrwała komunę, a teraz jakiś (...) szmaciarz cynicznie i bezczelnie robi wszystko, żeby stała się ruiną do rozbiórki. Czy naprawdę w Gdańsku mamy nadmiar oryginalnych starych budynków?".

Czytaj też: Wizytówka przedwojennej Polonii rozpada się

Trzy lata temu opisywaliśmy problem. Willa już wtedy prezentowała się fatalnie: dziury w dachu, wybite szyby, odpadające tynki. Z roku na rok jest coraz gorzej. Miejsce to ma ciekawą historię (więcej w ramce poniżej), w okresie Wolnego Miasta Gdańska był tam polski Inspektorat Ceł, który stanowił jedną z nielicznych wizytówek Polaków.

Na razie sprawa utknęła w martwym punkcie i decydująca okaże się ekspertyza. Tymczasem stan budynku ciągle się pogarsza.

Także trzy lata temu prosiliśmy pomorskiego konserwatora zabytków, żeby zastanowił się, czy nie umieścić obiektu w Wojewódzkim Rejestrze Zabytków, czyli nadać mu jedną z najwyższych form ochrony. Propozycja miała być rozważona, lecz w międzyczasie zmienił się konserwator i sprawa utknęła w martwym punkcie. Z podobną sugestią wystąpił do pomorskiego konserwatora także Janusz Tarnacki, miejski konserwator zabytków. Wpisu do rejestru dokonuje się bowiem na wniosek właściciela albo z urzędu.

W kwietniu zeszłego roku pojawiła się iskierka nadziei. Konserwator oznajmił, że rozpoczyna procedurę wpisania willi do rejestru zabytków. Taka procedura, w zależności od obiektu, może trwać od miesiąca do roku.

Rok już minął - dlaczego wciąż nic w tej sprawie się nie zmieniło?

- Właścicielka w porozumieniu z PWKZ zleciła ekspertyzę stanu technicznego budynku, którą wykona rzeczoznawca ministerialny. Po jej otrzymaniu PWKZ zdecyduje, czy budynek trafi do rejestru zabytków - wyjaśnia Marcin Tymiński, rzecznik pomorskiego konserwatora zabytków.

Czytaj też: Willa przy Orzeszkowej zyska najwyższą formę ochrony?

Jeżeli budynek okaże się zdatny do zachowania, w pierwszej kolejności należałoby przykryć dach, by willa nie ulegała dalszej degradacji. Niewykluczone też, że ekspertyza może wykazać, iż dom skrywa dużą wadę, grożącą katastrofą budowlaną. Wtedy może się okazać, że budynek nie zostanie jednak wpisany do rejestru.

Miejmy nadzieję, że za kilka tygodni dowiemy się, co się stanie z tym ciekawym miejscem. Tym bardziej, że wpisanie do rejestru dałoby właścicielce możliwość pozyskania różnorodnych środków finansowych, nawet z kilku źródeł - czy to ministerialnych, czy miejskich, na remont budynku.

Willa w 2004 roku została sprzedana przez miasto i trafiła w prywatne ręce. Za dom z działką o powierzchni 1427 m kw. właścicielka zapłaciła ponad 1 mln zł. Nie otrzymała żadnych ulg, bo willa jest jedynie w miejskiej ewidencji zabytków. Jednak zgodnie z umową notarialną miała willę wyremontować. Chciała zrobić tam przychodnię, nawet otrzymała wytyczne do remontu. Jednak potem na kilka lat urwał się z nią kontakt.

Willa przy Orzeszkowej

Swoje najlepsze czasy willa przeżywała w okresie międzywojennym, gdy Gdańsk był Wolnym Miastem. W 1922 roku została zbudowana na zamówienie jednego z najbogatszych i znanych kupców żydowskich w WMG, Jewelowsky'ego z Sopotu. Wynajął ją ekspozyturze polskiego Inspektoratu Ceł. Oprócz pomieszczeń biurowych były tu również mieszkania. Mieszkali tu m.in. wyższy urzędnik urzędu celnego nadkomisarz Stefan Świda i inspektor celny Mańkowski.

Willa i jej otoczenie, wraz z malowniczym ogrodem, były wyjątkowo zadbane, stanowiły jedną z wizytówek Polaków w Gdańsku. We wnętrzu były eleganckie kandelabry, rzeźbione drzwi, kręcone schody czy polerowane posadzki. We wrześniu 1939 roku budynek zajęła policja gdańska, następnie SS. Do 1945 roku mieściło się tam dowództwo całego nadokręgu SS "Wisła", czyli jednostki administracyjnej organów represji III Rzeszy (SS i policji) na cały Okręg Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie.

Miejsce to po wojnie nie miało jednak szczęścia do właścicieli. Od lat 60. mieściła się tam izba wytrzeźwień. W czasach PRL znajdowało się tam również Przedsiębiorstwo Gastronomiczno-Handlowe Konsumy - firma, która zaopatrywała stołówki i sklepy dla służb mundurowych PRL i członków PZPR. Natomiast w latach 90. - zakład opieki zdrowotnej. Willa w 2004 roku została sprzedana przez miasto.

Katarzyna Moritzk.moritz@trojmiasto.pl

Opinie (100) 4 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:17

...

Zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym.

Interes prywatny vs interes społeczny.
Polska liberalna vs Polska solidarna.

...
8 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

Zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym. Interes prywatny vs interes społeczny. Polska liberalna vs Polska solidarna.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:19

no to standardowo - czekamy na pożar

Policja juz teraz moze umorzyć śledztwo, po co ta biurokracja..

321
8 lat
- 19 0
Twoja opinia

Zmień treść

Policja juz teraz moze umorzyć śledztwo, po co ta biurokracja..
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:22

"decydująca okaże sie ekspertyza"

A to miło, bo ekspertyzę można kupić dość tanio.

Pani X, którą możecie ...
8 lat
- 12 0
Twoja opinia

Zmień treść

A to miło, bo ekspertyzę można kupić dość tanio.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:32

Adamowicz ruski pachole

Ile jeszcze zabytków zginie w Gdańsku za twoich rządów?

Hun
8 lat
- 13 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ile jeszcze zabytków zginie w Gdańsku za twoich rządów?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:38

ktos odrestaurowal pieknie wille na Jaskowej Dolinie,moze jemu ja oddac?

wiecie,taka biała z rzezbami,tez byla w fatalnym stanie a ktos to pieknie odnowił i sobie tam mieszka.Moze jak człowiek ma kase,to zaproponowac jemu za przystepna cene wille na orzeszkowej,jesli ja odrestauruje?

adam
8 lat
- 13 0
Twoja opinia

Zmień treść

wiecie,taka biała z rzezbami,tez byla w fatalnym stanie a ktos to pieknie odnowił i sobie tam mieszka.Moze jak człowiek ma kase,to zaproponowac jemu za przystepna cene wille na orzeszkowej,jesli ja odrestauruje?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:39

Willa przetrwa ale na fotografiach w nowym Centrum Dziedzictwa HistErycznego Mniasta Gdańska

Miasto sprzedało willę i ma to w nosie takie dziedzictwo. Willa przeżyła wojnę, PRL ale lat Cesarstwa Metropolitalnego już nie ;(

Bareja wiecznie żywy niestety.
8 lat
- 15 1
Twoja opinia

Zmień treść

Miasto sprzedało willę i ma to w nosie takie dziedzictwo. Willa przeżyła wojnę, PRL ale lat Cesarstwa Metropolitalnego już nie ;(
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:44

Na Orzeszkowej jest jakaś stacja energetyczna otwarta- bez zabezpieczenia

niech się weźmie Energa za to,
by nie powtórzyła się historia Janka Meli
a ta stacja jest tuż przy chodniku na trawniku

8 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

niech się weźmie Energa za to, by nie powtórzyła się historia Janka Meli a ta stacja jest tuż przy chodniku na trawniku
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 09:47

a jakie są losy właściciela i inwestora tego budynku - "jednego z najbogatszych i znanych kupców żydowskich w WMG, Jewelowsky'ego z Sopotu"?

do wojny wynajmował ten piękny budynek, potem zajęła go kolejno policja gdańska i ss, pewnie już nieodpłatnie.
A współcześnie? Czy miasto miało prawo do jej sprzedaży?

8 lat
- 9 1
Twoja opinia

Zmień treść

a jakie są losy właściciela i inwestora tego budynku - "jednego z najbogatszych i znanych kupców żydowskich w WMG, Jewelowsky'ego z Sopotu"? do wojny wynajmował ten piękny budynek, potem zajęła go kolejno policja gdańska i ss, pewnie już nieodpłatnie. A współcześnie? Czy miasto miało prawo do jej sprzedaży?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 10:04

Wlascicielka czeka, (2)

az budynek sie rozleci,albo ktos podpali.Przyklad byle zaklady miesne,zabytkowa zajezdnia tramwajowa ,w wiekszosci spalone.Tak to jest z gdanskimi zabytkami,sprzedaje sie cwaniakom,a oni tylko czekaja by problem rozwiazal sie sam. Wstyd,ze perelki architektury i historii miasta ulegaja takiej dewastacji.

Jadwiga.
8 lat
- 14 2
Twoja opinia

Zmień treść

az budynek sie rozleci,albo ktos podpali.Przyklad byle zaklady miesne,zabytkowa zajezdnia tramwajowa ,w wiekszosci spalone.Tak to jest z gdanskimi zabytkami,sprzedaje sie cwaniakom,a oni tylko czekaja by problem rozwiazal sie sam. Wstyd,ze perelki architektury i historii miasta ulegaja takiej dewastacji.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-05-20 12:35
  
  Aż żal tyłek ściska, żeby tacy pseudo biznesmeni i ci co im to oddali w łapy okazali się takimi gnojamiiiiii
  
  zielona żaba
  8 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Aż żal tyłek ściska, żeby tacy pseudo biznesmeni i ci co im to oddali w łapy okazali się takimi gnojamiiiiii
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-05-20 15:40
  
  ale takiej rudery się nie ubezpiecza
  
  a jeśli ubezpieczyła, to tylko na specjalnych warunkach, za co zapłaciłaby fortunę,
  to zabytek i opuszczony- odmowa ubezpieczyciela w temacie ochrony ubezpieczeniowej
  
  B
  8 lat
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  a jeśli ubezpieczyła, to tylko na specjalnych warunkach, za co zapłaciłaby fortunę, to zabytek i opuszczony- odmowa ubezpieczyciela w temacie ochrony ubezpieczeniowej
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-05-20 10:20

O wiele prostsze jest dla pana konserwatora egzekwowanie koloru dachówek i rodzaju płotu od właścicieli , którzy za własne pieniądze remontują wykupione od miasta nieruchomości. To ,że przedtem miasto nie kiwnęło w bucie, by w ogóle załatać dziury w dachu to oczywiście było poza jego kompetencjami.

Agnieszka
8 lat
- 13 1
Twoja opinia

Zmień treść

O wiele prostsze jest dla pana konserwatora egzekwowanie koloru dachówek i rodzaju płotu od właścicieli , którzy za własne pieniądze remontują wykupione od miasta nieruchomości. To ,że przedtem miasto nie kiwnęło w bucie, by w ogóle załatać dziury w dachu to oczywiście było poza jego kompetencjami.
Regulamin dodawania opinii