• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zaczytane Trójmiasto. Polecamy literaturę non-fiction i książki popularnonaukowe

Magdalena Raczek
12 maja 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
W naszym cyklu Zaczytane Trójmiasto polecamy, po jaką książkę sięgnąć. Dziś rekomendujemy literaturę faktu, a także opracowania naukowe i popularnonaukowe.
W naszym cyklu Zaczytane Trójmiasto polecamy, po jaką książkę sięgnąć. Dziś rekomendujemy literaturę faktu, a także opracowania naukowe i popularnonaukowe.

Zaczytane Trójmiasto to cykl, w którym polecamy trójmiejskie nowości książkowe. Lokalny rynek wydawniczy jest całkiem spory i regularnie ukazują się tutaj kolejne tytuły. W naszych propozycjach uwzględniamy zarówno pisarzy z Trójmiasta wydających w oficynach w Polsce, jak i autorów spoza regionu, którzy obrali w swoich książkach za miejsce akcji Gdynię, Gdańsk lub Sopot albo podjęli lokalny temat lub wątek. Tym razem polecamy książki, które można zaliczyć do literatury faktu, tj. esej, reportaż, felieton, a także opracowania naukowe i popularnonaukowe.



Wydawnictwa z Trójmiasta


W każdej części cyklu Zaczytane Trójmiasto skupiamy się na konkretnym gatunku. Do tej pory polecaliśmy:

Nasze rekomendacje tworzymy we współpracy z lokalnymi wydawcami, a także w oparciu o kwartalnik "Nowości Regionalne" wydawany przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Josepha Conrada Korzeniowskiego w Gdańsku. Jeśli zatem nie wiecie, co warto przeczytać, po jaką książkę sięgnąć, to nasze zestawienie na pewno będzie pomocne.

Recenzje książek z Trójmiasta



Literatura non-fiction, czyli literatura faktu, jest gatunkiem szeroko pojmowanym. Mieszczą się w nim różnorodne odmiany piśmiennictwa dokumentarnego, mówiącego o zdarzeniach autentycznych, dziejących się w czasie historycznym, w realnej przestrzeni geograficznej i społecznej. Zalicza się do niego m.in. reportaż, felieton, esej publicystyczny, a także formy osobiste, jak autobiografie, listy, pamiętniki, dzienniki oraz biografie. Tym razem jednak skupimy się na tych pierwszych. Polecimy także kilka tytułów z literatury popularnonaukowej.

"W Gdańsku i szerokim świecie", Andrzej Januszajtis. "W Gdańsku i szerokim świecie", Andrzej Januszajtis.

Gdańsk okiem Januszajtisa



Sto jeden felietonów zawartych w zbiorze "W Gdańsku i w szerokim świecie" Andrzeja Januszajtisa (wyd. Marpress) to sto jeden okazji do odkrywania Gdańska. Wyjątkowe miasto, jakim jest Gdańsk, ponownie oglądamy okiem tego pisarza. Tym razem autor poświęcił sporo miejsca historii mniej oczywistych dzielnic, takich jak Chełm, Siedlce czy Orunia. Nie zabraknie też wizyt w różnych zakątkach Śródmieścia, a także w kilku krajach europejskich, między innymi we Włoszech, w Wielkiej Brytanii czy Hiszpanii. Andrzej Januszajtis to fizyk, muzyk, historyk i popularyzator wiedzy o Gdańsku, od 1948 r. mieszkający na Wybrzeżu. Publikuje książki poświęcone historii miasta i angażuje się w odrestaurowanie zabytków. Jego publikacje oraz wykłady od lat cieszą się niesłabnącą popularnością wśród osób zainteresowanych historią stolicy Pomorza.

Związki Chwina z miastem



Barbara Weżgowiec w książce "Pisarz i miasto. Gdańsk w prozie Stefana Chwina" (wyd. Księgarnia Akademicka) ukazuje według prof. Eugenii Prokop-Janiec interesujące ją zagadnienie w trzech perspektywach: kulturoznawczej, historycznej i literaturoznawczej. Życiorys Chwina, dzieje Gdańska, historia powstawania miast, znaczenie kultury materialnej. Książka omawia zagadnienie związków twórczości Stefana Chwina z Gdańskiem czy - szerzej - pisarza z miastem. Pokazuje ona jeden ze sposobów "instrukcji obsługi" miasta jako tekstu kultury opowiadanego przez pisarza na wiele różnych sposobów. Gdańsk ukazany jest tutaj w trójdzielnej perspektywie (miejsca-rzeczy-ludzie) ujętej z punktu widzenia semiotyki miasta.

Księgarnie w Trójmieście


Samobójstwa w literaturze



A skoro o autorze "Hanemanna" mowa, to książka "Oddać życie za Polskę. Samobójstwo altruistyczne w literaturze polskiej XIX wieku" (wyd. Tytuł) jest trzecią z serii o samobójstwie w kulturze rozprawą profesora Stefana Chwina. To esej naukowy o zagadce polskiego samobójstwa altruistycznego. O książce tej opowiadała nam jej redaktorka - Krystyna Chwin w artykule Trójmiejskie nowości literackie vol. 2. Stefan Chwin to prozaik, eseista, historyk i krytyk literatury, profesor zwyczajny na Uniwersytecie Gdańskim. Jest laureatem wielu nagród za twórczość naukową i literacką. Jego książki, artykuły i eseje ukazały się w przekładach na wiele języków.

  • "Pisarz i miasto. Gdańsk w prozie Stefana Chwina", Barbara Weżgowiec.
  • "Oddać życie za Polskę. Samobójstwa altruistyczne w kulturze polskiej XIX wieku", Stefan Chwin.

Wielokulturowy Gdańsk



I kolejna gdańska propozycja w naszym zestawieniu: "Łączy nas Gdańsk. Gdańsk wielu kultur" (wyd. Instytut Kultury Miejskiej). To zbiór dwunastu esejów o wielokulturowym Gdańsku, w którym można odnaleźć ślady różnych narodowości i kultur: gdańskich Żydów, Kaszubów, Ormian, Niderlandczyków, Flamandów, Anglików, Szkotów, Rosjan, Francuzów, Ukraińców czy Włochów. Inspiracją do powstania książki były wakacyjne spacery i warsztaty, które Instytut Kultury Miejskiej organizował latem 2020 r. z Fundacją MiastoKreacja.

- Czytelnik może spojrzeć na dziedzictwo obecne w naszym mieście z różnych perspektyw, nie ograniczając się jedynie do danych liczbowych i wskazania materialnych śladów w postaci zabytków, nie odnosząc się jedynie do najbardziej znanych postaci. Zdecydowana większość autorów podjęła próbę przedstawienia własnych przemyśleń w formie krótkich esejów. Oznacza to, że książeczka ta nie pretenduje w żadnym wypadku do miana opracowania naukowego. Chce raczej zaintrygować czytelnika, skłonić go do refleksji nad bogatą historią Gdańska i jego zróżnicowaniem kulturowym. Bogactwem, które - co należy podkreślić - wcale nie zostało wyczerpane i zmienia się dynamicznie dosłownie na naszych oczach... - opisuje we wstępie do książki Jan Daniluk.
  • "Łączy nas Gdańsk. Gdańsk wielu kultur".
  • "Łączy nas Gdańsk. Gdańsk wielu kultur".

Inne spojrzenie na wiarę



Piotr Augustyniak to pochodzący z Gdańska filozof, eseista, dramaturg, znawca mistyki i myśli teologicznej, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Autor kilku książek, m.in. szeroko komentowanego eseju "Wyspiański. Burzenie polskiego kościoła" (2019) oraz pionierskich prac w obszarze polskiej humanistyki. Jego najnowsza książka "Jezus Niechrystus" (wyd. słowo/obraz terytoria) łamie gatunkowe konwencje i światopoglądowe stereotypy. Autor, odwołując się do osobistych doświadczeń wiary i jej porzucenia, a także do swojej filozoficznej erudycji, proponuje bardzo odważne, współczesne odczytanie słów historycznego Jezusa. W oparciu o nie Augustyniak formułuje oryginalną filozofię życia, która odrzuca instytucjonalny Kościół i podważa fundamenty chrześcijańskiej wiary, jednocześnie ukazując przesłanie Jezusa jako inspirację do twórczego odnalezienia się w nowoczesnym świecie i wyzwolenia od jego mielizn. Autobiograficzna warstwa książki obejmuje wspomnienia autora z Gdańska.

  • "Jezus Niechrystus", Piotr Augustyniak.
  • Piotr Augustyniak

Założenia pierścieniowe Gdańska



Z kolei w książce "Planty, promenady, ringi. Śródmiejskie założenia pierścieniowe Gdańska, Poznania, Wrocławia i Krakowa" (wyd. słowo/obraz terytoria) gdański architekt i urbanista Łukasz Bugalski definiuje, czym są założenia pierścieniowe, i zarysowuje szeroki kontekst ich powstawania, ten historyczny, jak i teoretyczny. Książkę wieńczy analiza przypadków obrazujących zróżnicowany charakter założeń pierścieniowych m.in. Gdańska. Planty, promenady i ringi - które autor nazywa ogólnie założeniami pierścieniowymi - są charakterystyczne dla wielu polskich miast. Powstały w miejscu dawnej granicy miasta - średniowiecznych murów lub nowożytnych bastionów ziemnych. Dziś stanowią atrakcyjną przestrzeń publiczną wypełnioną alejami, bulwarami i parkami bądź jej przeciwieństwo: jednorodny obszar zdominowany przez arterie komunikacyjne. Łukasz Bugalski to absolwent Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej. Obecnie pracuje tam jako adiunkt.

Duchowość oczami młodych badaczy



Książka wydana przez studentów oraz absolwentów UG wraz z prof. Katarzyną Skrzypińską, czyli o "Okiem młodych badaczy. O duchowości i religijności inaczej" (wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego), to propozycja popularnonaukowa składająca się z artykułów zgłębiających dziedziny psychologii, duchowości, filozofii, ekologii czy nawet fizyki. Czym jest duchowość oczami młodego badacza? Co nam daje? Po co angażujemy się w duchowe działania? Odpowiedź nie jest prosta, ale przynajmniej warto jej poszukiwać. Czy mamy jeszcze szansę odkryć coś nowego? Tak. Propozycje dotyczą nowej duchowości, kwantowej teorii świadomości, duchowości ekologicznej czy religii przyszłości ukazującej psychologiczne oblicze walki o ratowanie klimatu na Ziemi. Warto się zetknąć z tymi zagadnieniami, by ocenić, jaka przyszłość psychologiczna nas czeka.

  • "Okiem młodych badaczy. O duchowości i religijności inaczej" pod red. K. Skrzypińskiej.
  • "Planty, promenady, ringi. Śródmiejskie założenia pierścieniowe Gdańska, Poznania, Wrocławia i Krakowa" Łukasza Bugalskiego.
  • "Poetyzowanie zwyczajności PRL-u w studenckich teatrach Wybrzeża: Co To, Bim-Bom, Cyrk Rodziny Afanasjeff" Katarzyny Nowickiej.

Trójmiejskie teatry studenckie w PRL-u



"Poetyzowanie zwyczajności PRL-u w studenckich teatrach Wybrzeża: Co To, Bim-Bom, Cyrk Rodziny Afanasjeff" (wyd. Katedra) Katarzyny Nowickiej to publikacja, która wpisuje historię pionierskich teatrów trójmiejskich w konteksty historyczne, polityczne i społeczne warunkujące powstanie i rozwój studenckiego ruchu kulturalnego w PRL-u. Prześledzenie historii trzech gdańskich teatrów studenckich powstałych w latach 50. XX wieku pozwala odtworzyć moment narodzin i model funkcjonowania kultury studenckiej w okresie politycznej odwilży. Choć można określać te teatrzyki scenkami jednego sezonu politycznego, gromadziły one w jednym kręgu ludzi utalentowanych, pomysłowych, rzutkich, ambitnych. Teatr studencki stał się drugim uniwersytetem dla znaczącej części młodzieży inteligenckiej, która w dorosłym, zawodowym życiu zaliczała się do elity twórców polskiej kultury.

Wojna oczami dzieci



"Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia" Magdaleny Grzebałkowskiej. "Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia" Magdaleny Grzebałkowskiej.
I jeszcze propozycja reportażu z najwyższej półki. Już za kilka dni premiera nowej, długo wyczekiwanej książki "Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia" (wyd. Agora) autorstwa Magdaleny Grzebałkowskiej. Autorka przedstawia poruszający obraz wojny widzianej oczami jej najmłodszych uczestników. Trzyletni Arthur trafia do domu dziecka, gdzie będzie wychowywany na idealnego nazistę. Lilia w łagrze pokocha Stalina, choć jest córką wrogów ludu. Mały Minoru, Amerykanin japońskiego pochodzenia, pozna życie za drutami, choć żyje w kraju wolności. By dotrzeć do ostatnich świadków największego konfliktu w dziejach świata, Magdalena Grzebałkowska wyruszyła m.in. do Hiszpanii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i w najodleglejsze krańce dawnego Gułagu. Opisuje też wstrząsające historie tych, którzy żyją wśród nas - małych partyzantów, dzieci pułków i nastoletnich powstańców warszawskich. W Kazachstanie spotyka dziewczynkę - dziś ponad osiemdziesięcioletnią kobietę - której wojna zabrała wiedzę o tym, kim jest, skąd pochodzi i jakie były losy jej rodziców. Reporterka chce jej pomóc odzyskać pamięć. A nam wszystkim pomaga zrozumieć, dlaczego wydarzenia sprzed tylu lat wciąż są tak żywe i wpływają na naszą codzienność.

Na koniec jak zwykle przedstawiamy rekomendacje wydawców i bibliotekarzy.

Wydawca poleca



Tytuł: "Notatki z terenu"
Autor: Marcin Dymiter
Wydawnictwo: Części proste

- Gorąco polecam naszą wiosenną nowość - "Notatki z terenu" trójmiejskiego muzyka Marcina Dymitera. Książka jest zbiorem miniesejów. Autor stawia pytania między innymi o tożsamość i dźwiękową pamięć miejsc, o funkcjonowanie człowieka w konkretnej audiosferze, o ekologiczne aspekty pejzażu dźwiękowego. Opisuje soundscape wielkich miast, takich jak Berlin, Praga czy Lizbona, i przestrzeni nieoczywistych, jak pracownia Güntera Grassa. Przywołuje brzmienia przeszłości (Huta Uthemanna, Telefon Hírmondó), poddaje się intymnej aurze Oliwy, pustych plaż Pomorza, spalonej słońcem Malty. Perspektywa, którą proponuje, jest zaproszeniem do refleksji nad naszym dźwiękowym otoczeniem. Odkrywa przed odbiorcą prawdę, która nie dla wszystkich i nie zawsze wydaje się oczywista: że dźwięk (także ten wyabstrahowany z kontekstów muzycznych i estetycznych) jest zjawiskiem historycznym, politycznym, społecznym, ekologicznym. Wnioski z tych przemyśleń - inspirujące i napisane z szacunkiem dla znaczeń i brzmienia słów - bywają gorzkie, ale nie sposób przejść wobec nich obojętnie - poleca Artur Rogoś z wydawnictwa Części Proste.
  • "Notatki z terenu", Marcin Dymiter.
  • "Notatki z terenu", Marcin Dymiter.
Tytuł: "Reportaże z Wolnego Miasta"
Autor: Richard Teclaw
Wydawnictwo: słowo/obraz terytoria

- Wkrótce premiera "Reportaży z Wolnego Miasta" Richarda Teclawa. Książkę przełożył Janusz Mosakowski, wstępem opatrzył Peter Oliver Loew. Reportaże będą częścią serii Danzig w Gdańsku. Richard Teclaw - podpisujący artykuły pseudonimem Ricardo - był jednym z najpopularniejszych gdańskich dziennikarzy okresu międzywojennego. W swych tekstach poruszał różnorodne tematy, najczęściej skupiał się jednak na sprawach kryminalnych i sądowych. Pisał o drobnych cwaniaczkach i prawdziwych łotrach, o naiwnych pannach i starych szlorach, o hodowcach gołębi, złośliwych urzędnikach czy hazardzistach. Nie interesowali go wielcy panowie ani bogate damy - zawsze pozostawał blisko ludzi zwyczajnych. Zgodnie z socjaldemokratycznymi przekonaniami sprzeciwiał się niesprawiedliwości, stawał po stronie słabszych i odważnie krytykował nieuczciwych sędziów, za co zapłacił niejedną grzywnę - zapowiada Helena Chmielewska, specjalistka ds. Promocji i Marketingu wydawnictwa słowo/obraz terytoria sp. z o.o.

Bibliotekarz poleca



Tytuł: "Patenty z Kgl. Gewehrfabrik Danzig"
Autor: Piotr .J. Bochyński
Wydawnictwo: Ridero

"Patenty z Kgl. Gewehrfabrik Danzig", Piotr J. Bochyński.

"Patenty z Kgl. Gewehrfabrik Danzig", Piotr J. Bochyński.
- To gratka zwłaszcza dla panów interesujących się historyczną bronią. Autor podjął w swojej pracy, do tej pory szerzej nieporuszany, temat patentów pochodzących z Gewehrfabrik Danzig (Fabryki Karabinów w Gdańsku) lub powiązanych z jej działalnością. Na podstawie żmudnych poszukiwań stwierdził, że w fabryce opracowano łącznie dziewięć różnorakich patentów. Osiem z nich powstało w latach 80. XIX w. Co ciekawe, aż siedem opisów patentowych jest autorstwa dwóch panów: W. von Flotowa i H. Leidiga. Ostatni z patentów przedstawiono w latach 20. XX w., tuż przed zakończeniem działalności fabryki jako producenta broni. Dwa patenty dotyczyły bezpośrednio rozwiązań związanych z udoskonaleniem konstrukcji broni palnej strzeleckiej. Pozostałe - autorstwa wspomnianych panów - metod produkcji elementów wykonywanych z cienkościennych bezszwowych rur. Elementy te mogły być wykorzystane w produkcji broni palnej lub białej. Niestety, do tej pory autorowi nie udało się odnaleźć żadnego dokumentu patentowego pochodzącego niekoniecznie z samej fabryki karabinów, ale chociażby z Gdańska. Jak wnioskuje, jeśli taki dokument nie trafił do większego zbioru archiwalnego lub muzealnego lub też nie był przechowywany przez rodzinę samego wynalazcy, to są raczej nikłe szanse na jego odnalezienie. Postarał się jednak - po przejrzeniu kilku dostępnych tego typu dokumentów z tamtego okresu -zrekonstruować jego możliwy wygląd - rekomenduje Iwona Joć-Adamkowicz, kierownik Działu Regionalnego, starszy kustosz z Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku.

Miejsca

Opinie wybrane

Wszystkie opinie (29)

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane