Nawoływano na nich do walki ze stonką ziemniaczaną, zachęcano do jedzenia drobiu i prezentowano sukcesy Rewolucji Październikowej. W szesnastym odcinku cyklu Pasjonaci prezentujemy najciekawsze etykiety z pudełek po zapałkach, które należą do Wiktora Jesionka. Kolekcjoner z Gdańska przez dwadzieścia lat zebrał ich ponad 20 tysięcy.
Dieta obywatela powinna była wyglądać tak: pij kawę Marago, spożywaj tylko jadalne grzyby i pamiętaj, że jedząc potrawy z drobiu dbasz o zdrowie. Kiedy już żołądek został właściwie napełniony, obywatel, wracając do swoich zajęć, powinien był pamiętać o kilku innych życiowych zasadach.
Rolnik o tym, że dojarka sama doi. Kierowca, że nie marnotrawi się oleju, bo to dewizy. A gospodyni domowa o tym, że cztery jaja w proszku niezastąpione są do potraw i ciast. Ilu kupujących pudełka zapałek, tylu adresatów haseł i obrazków na etykietach.
- W czasach PRL-u etykiety zapałczane były ważnym nośnikiem informacji, ponieważ docierały do wszystkich warstw społeczeństwa. Dlatego też były chętnie wykorzystywane do promowania ówczesnych inicjatyw i haseł - opowiada Wiktor Jesionek z Gdańska i otwiera kolejny klaser z hasłami socjalistycznej propagandy umieszczonymi na małych, prostokątnych kawałkach papieru.
Wiktor to filumenista, czyli kolekcjoner etykiet zapałczanych i innych przedmiotów związanych z zapałkami. Zwłaszcza na tych pierwszych zjadł zęby. Przez 20 lat zebrał ponad 20 tys. etykiet i pozyskał niezliczone informacje na ich temat. Najwięcej czasu poświęcił etykietom powojennym. - W Polsce działało od 1955 roku pięć fabryk zapałek. Mieściły się w Bystrzycy, Czechowicach, Częstochowie, Gdańsku i w Sianowie. Funkcjonowały jako Zakłady Przemysłu Zapałczanego - opowiada filumenista.
Każdy z zakładów miał wyznaczone cele. Bywało, że czechowicki prezentował Sputnik 1 podbijający Kosmos, gdański reklamował radioodbiornik Symfonia, a sianowski przestrzegał przed spalaniem makulatury. Tworzono tysiące wzorów etykiet. Trochę gorzej było jednak z zawartością pudełek.
- Po wojnie mawiano, że aby rozpalić ogień, potrzeba czterech zapałek. Funkcjonowało również powiedzenie, że przed wojną zapałkę można dzielić na cztery, tak były solidne - wyjaśnia kolekcjoner i na dowód wyciąga po jednej zapałce z dwóch pudełek: przed- i powojennego. Różnicę widać gołym okiem. Rywalizację wygrywa oczywiście zapałka z II RP.
Fragment Polskiej Kroniki Filmowej z 1947 roku prezentującej pracę fabryki zapałek w Gdańsku. Materiał jest własnością WFDiF Warszawa.
Dbałość o wykonanie i o odpowiednią ilość siarki to znaki rozpoznawcze przedwojennych zapałek. Produkowano je w ramach Polskiego Monopolu Zapałczanego, który powstał, podobnie jak inne monopole, jako źródło dochodów budżetu państwa. Cena przykładowego pudełka: osiem groszy. Zawartość: przeciętnie 48 zapałek. Do tego często kolorowa etykieta.
- Wypuszczono na przykład całą serię pudełek z etykietami, na których prezentowano postacie w strojach ludowych. Kilkadziesiąt lat później odzieży było jednak znacznie mniej, wręcz zniknęła - opowiada filumenista.
W drugiej połowie ubiegłego wieku pojawiły się z kolei w Polsce pudełka zapałek zza wschodniej granicy. Na sporej części etykiet dominował kolor czerwony. Wspominano Rewolucję Październikową i Pieriestrojkę, a także potęgę militarną Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. To właśnie od handlarzy ze Wschodu młody Wiktor kupił swoje pierwsze pudełko. - Koleżanki ze szkoły zbierały karteczki z notesików, koledzy zbierali resoraki, a ja zacząłem zbierać pudełka od zapałek i tak mi zostało - wyznaje kolekcjoner.
Dziś pasjonat może pochwalić się ponad 20 tysiącami zapałczanych etykiet. Do swojej kolekcji podchodzi jednak ze sporym dystansem. - Moim celem nie jest stworzenie zbioru liczącego setki tysięcy etykiet, choć wiem, że są i tacy zbieracze, którzy mają ich pół miliona. Nie chodzi o liczby, tylko o stworzenie uporządkowanej kolekcji oraz o zdobywanie wiedzy dotyczącej historii etykiet i zakładów, w których powstawały - przekonuje Wiktor Jesionek.
Dlatego pasjonat zbiera również książki i broszury poświęcone historii zapałek w Polsce. Ponadto odwiedza krajowych i zagranicznych kolekcjonerów. Bywa też w miejscach, gdzie niegdyś funkcjonowały zapałczane zakłady.
- Z pięciu polskich fabryk nadal działa ta w Czechowicach, a częstochowska to już muzeum. Pozostałe padły. Pewnego razu wybrałem się do ruin zakładu w zachodniopomorskim Sianowie. Po pustych halach hulał wiatr, na podłodze walały się zapałczane etykiety. Podniosłem kilka z nich. Natknąłem się też na pudło całostek, czyli etykiet wydrukowanych bezpośrednio na kartonie, z którego składane są pudełka - takie, jakie dziś można nabyć w sklepie - wspomina kolekcjoner i dodaje: - Cieszę się, że udało się je ocalić od zniszczenia i zapomnienia.
Są w kształcie autobusu, pianina, a nawet piersi. Zobacz największą na świecie kolekcję solniczek i pieprzniczek Joanny Chyły z Sopotu.
Ma zabytkowe donice, stare drewniane tabaczniki i rożek w kształcie niedźwiedzia. Zobacz nietypową kolekcję Jerzego Zająca z Gdyni.
Eeeee słabo... Owicz zebrał tyle mieszkań że nawet
nie wie ile ma
Mówisz Adamowicz myślisz LENIN
10 lat
150
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 09:50
Skończy jak Brunon K.
20 tys pudełek = 20 kg substancji zapalającej. Jeszcze tylko
trzeba mu wmówić że chciał coś podpalić i robota na nast 5 lat dla ABW
fjutin (płk. KGB)
10 lat
83
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 10:15
kolekcjonej
Rozumiem pasję tego pana, bo sam zbierałem etykiety zapałczane. Mam ich tez sporo nie tylko polskie tez zagraniczne. Ciekawa kolekcja z tego powstała. I jest nadal, choć już takich etykietek nie ma na pudełkach i nie ma co dalej zbierać nowości zapałczanych
Zapałki zapałkami, ale może by tak dać czarną wstążeczkę na portalu skoro żałoba narodowa?...
10 lat
42
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 11:12
"znalazł" - czyli ukradł. To była czyjaś własność
10 lat
38
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 11:13
a co na to dziewczynka z zapałkami ?
zaraz napisza ze ja molestował ....
sdv
10 lat
51
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 11:28
Gratulacje!
Bez takich pasjonatów świat byłby mniej ciekawy :-)
wrzatek-x
10 lat
93
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 13:09
bez sensu
10 lat
39
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-11-03 14:09
Do "czekam na artykul o zbieraczu skarpetek"
Internetowy internenowa napinaczko sam cos zrob i pochwal sie tym a nastepnie zapros kossakowskiego i porusz ważny temat zrob cos a nie proj sie przez internet.Jesli na zaden czyn oprocz prucia Cie nie stac to prosze oto adres ul. Nowe Ogrody 8/12
80-803 Gdańsk
pokój nr 314 pod ktorym mozesz umowic sie z naszym Prezydentem przeprowadzic wywiad i przedstawic go kossakowskiemu ktory napewno da Ci szanse napisac kolejny o spoldzielni rozstaje i zapewnij nam jakas stycznosc z naszymi przedstawicielami a nie szydzisz z innych .
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
