• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Rusza ekshumacja ofiar pożaru sprzed 77 lat w kościele św. Józefa

Aleksandra Nietopiel
15 listopada 2022 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (190)
Kościół św. Józefa w marcu 1945 roku stał się prawdopodobnie azylem dla parafian i mieszkańców przed szturmującymi Śródmieście Gdańska czerwonoarmistami. Kościół św. Józefa w marcu 1945 roku stał się prawdopodobnie azylem dla parafian i mieszkańców przed szturmującymi Śródmieście Gdańska czerwonoarmistami.

Rozpoczęła się ekshumacja szczątków ofiar pożaru kościoła św. Józefa w Gdańsku. 27 marca 1945 roku w pożarze zginęło ponad sto osób. Ogień podłożyli żołnierze Armii Czerwonej. Prace prowadzone są w ramach śledztwa dotyczącego zbrodni wojennej popełnionej na cywilach, którym zajmuje się Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku we współpracy z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie.



Czy znała(e)ś historię tragicznych wydarzeń w kościele św. Józefa?

O potrzebie ekshumacji, badań i wreszcie pochówku osób, które zostały zamordowane w kościele św. Józefa pisaliśmy już w 2016 roku. Szczątki ofiar tej zbrodni znajdują się w podziemiach kościoła i dotąd nie były badane.

Prace w kościele św. Józefa potrwają ok. dwóch tygodni



Rozpoczynające się prace ekshumacyjne prowadzone są w krypcie. Ze względu na warunki archeolodzy i technicy prowadzą je w kombinezonach i maskach.

- Prace mają związek ze zbrodnią wojenną dokonaną przez Armię Czerwoną w marcu 1945 roku. Prowadzimy śledztwo dotyczące zbrodni wojennej dokonanej na ludności cywilnej mieszkańców Gdańska. Są to prace archeologiczne z udziałem antropologów z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie - informuje prokurator Tomasz Jankowski z IPN, p.o. naczelnika Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku.
Szczątki tragicznie zmarłych ofiar podpalenia kościoła św. Józefa w marcu 1945 roku znajdują się w krypcie pod posadzką świątyni. Szczątki tragicznie zmarłych ofiar podpalenia kościoła św. Józefa w marcu 1945 roku znajdują się w krypcie pod posadzką świątyni.
O tym, czy przeprowadzone zostaną dodatkowo badania genetyczne szczątków, zdecyduje prokurator prowadząca sprawę. Prace przy ekshumacji potrwają ok. dwóch tygodni. Oprócz IPN-u i PUM w Szczecinie biorą w nich także udział policyjni technicy kryminalistyki.

Ponad sto ofiar podpalenia kościoła św. Józefa



Kościół św. Józefa był prawdopodobnie miejscem azylu dla parafian i okolicznych mieszkańców, kiedy w marcu 1945 roku czerwonoarmiści przeprowadzili szturm na Śródmieście Gdańska. Schronienia w świątyni i na plebani szukały głównie kobiety, dzieci i starsi ludzie.

W relacji jednego ze świadków 27 marca 1945 roku żołnierze sowieccy weszli z bronią do kościoła, odebrali ludziom zegarki oraz inne mienie i uniemożliwili wyjście. Następnie pod kościół podjechał pojazd wypełniony beczkami z benzyną.

Żołnierze podpalili kościół, z zamkniętymi wewnątrz ludźmi.

Nieuporządkowane ossuarium



Po wojnie polskie władze zdecydowały o zabezpieczeniu i odbudowie świątyni. Prace prowadzone od połowy lutego 1947 do połowy sierpnia 1948 objęły odgruzowywanie i rozbiórkę zniszczonych elementów.

Najprawdopodobniej wtedy doszło do uprzątnięcia szczątków, które zebrano i zrzucono do piwnic świątyni, tworząc "nieuporządkowane ossuarium".

Podczas prac remontowo-konserwatorskich prowadzonych w kościele w 2018 roku pod posadzką odkryto krypty, w których znalazły się trumny i wiele ludzkich kości.

Zbiorowa mogiła wojenna na Stogach



Szczątki ofiar tragicznego pożaru, po zakończonych pracach, zostaną pochowane. Na razie nie wiadomo, kiedy i w jakiej formie przeprowadzone będą uroczystości. O szczegółach będą informować - po zakończonych badaniach Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.

W 2000 roku w kościele odsłonięto epitafium w j. polskim i niemieckim upamiętniające ofiary pożaru z 27 marca 1945 roku. Co roku oblaci odprawiają mszę św. w intencji tragiczne zmarłych mieszkańców. W 2000 roku w kościele odsłonięto epitafium w j. polskim i niemieckim upamiętniające ofiary pożaru z 27 marca 1945 roku. Co roku oblaci odprawiają mszę św. w intencji tragiczne zmarłych mieszkańców.

Do dziś zachowała się relacja świadka tej tragedii, której autorem był ks. Georg Klein, wikariusz kościoła św. Józefa.

"Przestraszone kobiety, dzieci, starcy schronili się w świątyni i na plebanii (...). Nad ranem nastała przygniatająca cisza, bez strzałów, warkotu pojazdów. Ostrożnie wyszliśmy schodami do góry, gdy nagle usłyszeliśmy ciężkie kroki. Pierwszy sowiecki żołnierz stanął przed nami gotowy do oddania strzału. Drugi podszedł do nas i zabrał nam zegarki". Bolszewicy zaczęli rabować dotychczas nienaruszone plebanię i kościół. Szybko wychodzili z łupami, torując drogę następnym. W ruch poszły butelki z samogonem. "Byliśmy jak sparaliżowani i wycofaliśmy się do na wpół zdewastowanego pokoju plebanii. Za nami wszedł jeden z żołnierzy i grożąc nam, wygonił z pomieszczenia. Zmusił do pozostania 18-letnią dziewczynę. Po jakimś czasie zjawiła się i ona na zewnątrz: zrozpaczona, zapłakana, rozczochrana i oniemiała. Stało się" - pisał ks. Klein.

Następnie czerwonoarmiści rozkazali cywilom wrócić do kościoła i na plebanię. Każdego, kto próbował się wydostać, straszyli pepeszami. Co działo się później? Nadjechał pojazd załadowany beczkami. Jedną wtoczono do kościoła, a drugą na plebanię. Stłoczeni w środku ludzie poczuli zapach benzyny. Jak wspomina ks. Klein, pewna kobieta, domyślając się, co ją czeka, wybiegła z kościoła i natychmiast została zastrzelona. Chwilę później pijany żołnierz podłożył ogień. "Widzieliśmy z plebanii, jak w świątyni buchnęły płomienie i słyszeliśmy krzyki i płacz znajdujących się wewnątrz ludzi" - relacjonował ks. Klein. Tymczasem ks. Klemens Fedtke, proboszcz parafii, uratował życie ukrywających się na plebanii. Zwrócił gestami uwagę radzieckiego oficera. Ten przepędził pijanych żołnierzy i wyrzucił cywilów więzionych w przykościelnym budynku. Gdańszczanie przebywający w płonącej świątyni już z niej nie wyszli.

źródło: IPN Gdańsk

Miejsca

Opinie (190) ponad 20 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • Co to czerwonoarmisci? (10)

    Ruscy znaczy sie?
    Bo jakby to powiedziec, ani razu nie pada slowo Rosja

    • 74 11

    • Bo Rosja oficjalnie jest od 1991 (3)

      Wcześniej było ZSRR. Historia się kłania.

      • 21 6

      • Niemcy też od 1945,wcześniej byli naziści. (1)

        • 11 8

        • RFN i obecne Niemcy są wprost w ciągłości władzy spadkobiercą III Rzeszy i to są fakty

          • 3 3

      • Czerwonoarmiści to jak nazisci

        ZSRR to nie czerwonoarmiści...
        Rosja to nie czerwonoarmiści...

        A za 50 lat Trójmiasto.pl napisze, że na Ukrainę w 2022 napadli Orkowie...

        • 9 6

    • Czerwonoarmiści to nie tylko przodkowie obecnych Rosjan, to również przodkowie Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, Gruzinów..... (5)

      • 25 1

      • (4)

        Wtedy byli witani jako bracia, obrońcy i wyzwoliciele Polski. Ostatnio w Polsacie również tak ich nazwano.... czy to nie zbieg okoliczności?

        • 4 6

        • Sprawdź sobie przeszłość założyciela Polsatu (1)

          I sobie odpowiesz na pytanie czy to zbieg okoliczności

          • 8 1

          • on nawet swojego nazwiska się wstydzi

            i korzysta z nazwisk swoich żon

            • 8 0

        • Sprawdź sobie rodzinkę małego gnoma (1)

          I sobie odpowiesz na pytanie czy to zbieg okoliczności

          • 6 7

          • mówisz o czekoladowym orle ?

            • 6 1

  • PO co? (2)

    • 15 51

    • bo to Niemcy

      • 9 7

    • pis to

      • 8 4

  • (3)

    Ksiądz zostawił swoje owieczki....

    • 14 61

    • było to tak (2)

      Niestety redaktor nie podał pełnych wspomnień wspomnianego księdza:
      Kiedy jeden z żołnierzy chciał wejść do plebanii, by prawdopodobnie podłożyć tam ogień, pojawił się tam ów oficer i wyrzucił jego i nas na zewnątrz. Ludzie znajdujący się w płonącym kościele już z niego nie wyszli.

      Trójmiasto jest pełne takich historii:
      Przypadek kościoła św. Józefa nie był odosobniony. Podobny los dotknął wielu innych ludzi. Szczególnie okrutnie potraktowano kilkuset rannych przebywających w zorganizowanym przez Niemców lazarecie w gmachu przy Politechniki Gdañskiej. 28 marca 1945 r. wkroczyli tam czerwonoarmiści i podpalili obiekt, a próbujących ratować życie ucieczką z płonących sal zabijali strzałem w głowę. Szczególnie uderzająca jest bierność oficerów.
      Jesienią 1945 r. polscy naukowcy porządkujący gmach Politechniki odnaleźli 800 zwęglonych cia3. Okazało się, że wypalone były tylko te sale w których przebywali ranni. Niestety, śmierć spotkała również ludzi przebywających w szpitalu św. Elżbiety
      za Krzysztof Filip

      • 14 0

      • Ci ranni w lazarecie to zapewnie ranni niemieccy bandyci. Obecnie naziści. Wcześniej zabijali kobiety i dzieci,rabowali, gwalcili palili zywcem nas Polakow. To tak dla przypomnienia kim byli ci wyznawcy socjalisty Hitlera

        • 4 4

      • No proszę, jak żołnierze radzieccy weszli w postawy Wehrm achtu i ich licznych "kumpli" z czasu powstania warszawskiego

        Tylko na 20 razy mniejszą skalę.

        • 1 1

  • Przecież nas wyzwalali,założyli PZPR których członkowie są do dzisiaj w nagrodę europarlamentarzystami. (8)

    • 86 21

    • Konferencja Jałtańska ,tam szukaj wiedzy dla swojej tezy. (1)

      • 7 15

      • Fakty nie tezy

        • 17 0

    • Wielu zostało u nas z zmienionymi nazwiskami a nawet po wojnie byli ministrami. (3)

      Ministerstwo bezpieczeństwa i sądownictwo mocno nimi było obsadzone.

      • 28 6

      • Zwłaszcza minister sprawiedliwość po wojnie.

        • 11 1

      • Dzisiaj ich pociechy. (1)

        • 5 0

        • Chyba pomioty

          • 0 0

    • Jednego PZPRowca walczącego z Polakami PiS mianował nawet do Trybunału Kucharskiego

      • 4 12

    • Ich potomkowie stoją co weekend pod sądami na Nowych Ogrodach. KoŃstytucja, demokracja!

      • 6 0

  • Opinia wyróżniona

    Każda wojna to tragedia ludzkości (2)

    Po II wojnie światowej wciąż mawiano "Nigdy więcej wojny".

    • 121 0

    • przeiceż to byli niemcy, na szadołki

      • 2 22

    • nadal trzeba mówić

      bo nadal:
      ..... wyjdzie biskup, pastor, rabin Pobłogosławić twój karabin, Bo mu sam Pan Bóg szepnął z nieba, Że za ojczyznę bić się trzeba.....
      wystarczy włączyć TV by zobaczyć.poczuć

      • 6 6

  • Po wojnie polskie władze (4)

    Jak już piszecie polskie, to wypadałoby dodać ludowa, socjalistyczna lub komunistyczna władza.
    Polskie władze były dopiero po 89, chyba ze macie na myśli polski rząd w Londynie?

    • 50 17

    • Z przerwami po 1989 a i do dzisiaj zaprzaństwa nie brakuje.

      • 10 1

    • (2)

      ...." dodać ludowa, socjalistyczna lub komunistyczna władza.". Do 1952r. była RP, później PRL, ale komunistyczna ? , chyba że chcesz dodać sobie splendoru z jakim " potworem musiałeś żyć.

      • 1 6

      • Nie mędrkuj, (1)

        sowiecka niewola i tyle.

        • 4 0

        • Dokładnie tak. Raz sierpem, raz młotem czerwoną hołotę

          • 0 0

  • Tam można zrobić ekshumację a w Jedwabnem nie można? (33)

    Tylko ekshumacja mogłaby zdjąć z nas winę

    • 109 51

    • Jedwabne (6)

      Boli co ??zbrodni naszej nie ukryjesz , nie byliśmy świętymi każdy naród ma swoje straszne tajemnice !

      • 32 63

      • Odstaw koszerną, zapomnij o przeprosinach pijaka i trochę poczytaj (2)

        Może otworzą ci się oczy

        • 50 20

        • Ostaw żytnią, zapomnij o nieprzeprosinach samotnego starca i trochę posłuchaj, świadków. (1)

          Może oczy ci się otworzą.

          • 6 17

          • właśnie świadków i dokumentów. Polecam książki pana Sommera i Sumlińskiego

            • 8 3

      • będzie bolało jak do władzy kiedyś dojdą ludzie z jajami a nie kukły

        i nie patrząc na wszystko zrobią to co powinno być zrobione lata temu, wtedy wielu profesorów i polityków powinno być odpowiednio ocenionych

        • 24 0

      • O, kolejny wyznawca teorii o /yd0wskich "hobbitach", co ich weszło aż 1500 sztuk na zaledwie 60 m. kw. do sz0py?

        I to na stojąco, Szmuel, na stojąco.

        • 4 1

      • no nie ukryjemy waszej zbrodni, nie martw się

        wiemy że piszesz z Berlina

        • 0 0

    • A jaką winę ma zdjąć? (5)

      Przecież kazdy Polak wie jakie są fakty i dlaczego zydzi nie pozwalają na dalszą ekshumację! Nie ma żadnego zakazu, na który powołują się zydzi, na przeniesienie ich do innego miejsca pochówku! Jak zwykle zydom chodzi w tej wrodzonej zachłanności tylko o pieniądze!

      • 37 12

      • oni zakazy ustalają gdzie im to pasuje (4)

        są przypadki, gdzie gminy sprzedały lub wydzierżawiły miejsca podobne pod deweloperkę, resztę sobie dopowiedz

        • 17 0

        • dawaj fakty i przykłady (3)

          • 0 6

          • pewnie pierwszy który znam

            to Wrocław przy skrzyżowaniu ulic Pilczyckiej i Kozanowskiej na działce cmentarza żydowskiego przy Lotniczej, ten teren podlega wprost na starych mapach pod nekropolię niemiecko żydowską i są tam wyszczególnione miejsca pochówku, jakoś jak szekle się zgadzają to nie ma problemu z ekshumacjami.

            Drugi przypadek to Biłgoraj gdzie też na starych mapach był cmentarz, każdy o tym wiedział, wiedziała o tym doskonale gmina żydowska, władze miasta, radni i działkę o powierzchni 2 hektarów sprzedano pod deweloperkę. A po sprzedaży uwaga, jedna ze stron wystąpiła z wnioskiem o odzyskanie terenu, zgadnij która...

            Znam w Polsce kilkanaście miejsc, które są zaniedbane od dziesięcioleci. Czemu skoro z Ministerstwa Kultury leci kasa na ich utrzymanie ? Nikt tego nie kontroluje ?

            • 6 0

          • Przeczytaj Przedsiebiorstwo holocaust Fiinkelsteina. Tam są fakty i przykłady.

            • 6 0

          • Kraków, budowa przez eski mosów hotelu "na kościach" tysięcy Polaków, które nagle odkryto - stary cmentarz

            sprzed kilku wieków. Działkę chciwie -skimosi kupili. Potem - kości Polaków usuwane, wywożone na sposób pół-przemysłowy, niczym stare patyki. Ale gdyby to był stary, krakowski cm-ntarz "onych" ...

            • 3 1

    • Tych eshumacji to więcej trzeba zrobić i ujawnić sprawców np. Jedwabne, Radziłow, Wąsocz, Rajgród, Kolno i jasionówka. (17)

      Tych eshuhamacji trzeba wiecej zrobic Radziłow, Wąsocz, Rajgród, Kolno i jasionówka. Wszędzie pogromy. Ma Pan rację, ze wszystkie zbrodnie trzeba wyjasnić do końca i ujawnic sprawców. Nawet jesli oni byli sąsiadami ofiar

      • 21 6

      • Jedwabne to niemiecka zbrodnia (7)

        • 29 12

        • każdy o tym wie (2)

          • 15 4

          • każdy "prawdziwy polak katolik"... (1)

            • 5 13

            • polak czy Polak analfabeto ?

              • 9 2

        • Ta, podobnie jak Katyń (1)

          • 5 11

          • Jedwabne jest zbrodnia niemiecka,prace w Jedwabnem zostaly nagle przerwane prawda okazala sie niewygodna.

            • 6 0

        • może Tuska jeszcze (1)

          • 4 5

          • Być może, przecież wiejska nauczycielka z Witkowa czytała o Katyniu w przedwojennych książkach........... a Tusk służył w Wermachcie. Weź piguły od Ryśka Terlesia to połączysz wątki.

            • 2 6

      • niebezpieczna o tym mówić, niewolna o tym mówić....

        znasz słowa pewnego rabina który to wypowiedział ? Ekshumacje będą bez względu na zgody kogokolwiek a wtedy pewne mity upadną

        • 18 0

      • kto denuncjował NKWD na Kresach polskich dzialaczy i urzedników państwowych,... (6)

        wojskowych, policjantów, nauczycieli, intelektualistów, działaczy niepodleglościowych. Kto stawiał bramy trumfalne armii czerwonej zajmującej polskie Kresy

        • 18 0

        • Społeczność żydowska nie była jednorodna i nie można powiedzieć, że wszyscy Zydzi denuncjowali Polaków. (5)

          Tylko trzeba rozróżńić, że bogaci Żydzi i zydowska klasa średnia nie stawiała żadnych bram, bo byli przeciwni komunizmowi. Pózniej kolejne rozróżnienie czy witali wszyscy Żydzi czy tylko Litwacy, którzy pochodzili z Rosji, Nie wrzucać wszystkich do jednego worka. Zydzi też służyli w polskim wojsku. w Armii Andersa było ich 800.

          • 3 6

          • I co z tego, że nie wszyscy, skoro większość z tych, którzy mieli możliwość i okazję?

            • 5 1

          • Żydzi w Polsce wtedy byli tak naprawdę Polakami (1)

            urodzonymi tutaj i mówiącymi po polsku, to że jacyś wyrachowani idioci od lat uwypuklają jakieś różnice to celowy zabieg prawny, po co ? - mienie bez spadkowe, kamienice na 140 letnich wścieli i podobne akcje.

            • 3 0

            • tylko 15 procent żydów znało jezyk polski.

              sprawdź dane

              • 0 1

          • Tam była biedota żydowska. Bogaci byli przykładowo w Gdańsku, zapłacono im za rozebranie synagogi,dzieci wywieziono,maja swój pomnik przy dworcu w Gdańsku. A pomnika nie maja Polacy wywiezieni z Gdańska.

            • 2 1

          • O żydach w armii Andersa pisał Anders w swoich pamiętnikach, poczytaj i nie gloryfikuj,jakie to było wojsko poczytaj Andersa.

            • 2 0

      • Niemcy wymordowali narod zydowski podczas wywolanej przez nich 2 wojny swiatowej.

        • 4 1

    • W Jedwabnem nie można (1)

      W Jedwabnem nie można bo ONI nie chcą by prawda wyszła na jaw,
      nie będzie się zgadzało finansowo

      • 19 3

      • pora to zmienić

        • 5 0

  • artykuł dla wszystkich obrońców ruskiego czołgu (11)

    nazw ulic komunistycznych i ruskich bohaterów, towarzystwa przyjaźni z Rosją itd

    • 61 30

    • Pewnie i tak nie zrozumiesz ale ten czołg miał polską załogę..... (4)

      • 20 17

      • Tatuś Cimoszewicza dowodził?

        • 17 15

      • a dowódcą tajnej policji CzK był Polak, Feliks Dzierżyński (2)

        ale nie wiem co to ma zmieniać. Mamy nagle zacząć stawiać czekistom pomniki czy co? Tak samo fakt polskiej załogi wewnątrz ruskiego czołgu nic nie zmienia. Ruski czołg to ruski czołg, symbol ruskiej dominacji nad Polską.

        • 23 8

        • symbol wyzwolenia i zwycięstwa nad Hitlerem (1)

          (tylko tobie co innego wmówiono, słaba na umyśle jednostko i bez elementarnej wiedzy)

          • 0 4

          • Nie wyzywaj, człowieku.

            Jeśli taką mieli braterską altruistyczną chęć, aby wyzwalać - wystarczyło nie zmawiać się z hitlerami i nie napadać razem. A potem zdobywali by zaprowadzić swoją niewolę. Nieszczęsny dramat zresztą, bo oddawali życie, aby stalin ich mordował. Pytanie wciąż otwarte - czemu to wszystko na nas spadło? Więc nie wyzywaj, nie myśl wąsko i płytko. Zadawaj pytania i znajdź odpowiedź.

            • 4 1

    • Skąd wiesz, że nie byli to mieszkańcy obecnej Ukrainy ?

      Czołgi przywleczone z Ukrainy już nam pokazywano.

      • 8 13

    • W Gdańsku od lat działa ruska agentura teraz przeniosła sie do neta bo władze gdańska zostały zmuszone choc nie chetnie do jej

      Dlatego władze gdańska nie zgodziły sie na usuwanie ruskich pomników

      • 10 3

    • Ruski czołg jest świadkiem tych wydarzeń

      Trzeba o tym opowiadać nowym pokoleniom. Obok powinnien być opis jak wyglądało to "wyzwolenie".

      • 11 0

    • Jak niemcy palili w Warszawie szpital z pacjentami to było cacy?

      • 5 4

    • A tobie się roi, że w tym kościele to Polacy zginęli? (1)

      • 1 1

      • Nie roi się, poczytaj.

        • 1 0

  • A ich pomniki i nagrobki dalej stoją w Trójmieście, żenada (4)

    Te obrzydliwe czerwone gwiazdy, tak samo irytujące jak faszystowskie znaki, tylko że tych już publicznie nie ma.

    • 70 20

    • Tym gwiazdom zawdzięczmy brak symboli niemieckich, hitlerowskich, a nawet to że istniejemy, jako Polacy. (3)

      Tyle czyste fakty, choćby propaganda obecna chciała inaczej...

      • 2 8

      • Tja, zapominasz tylko, że jeszcze parę lat wcześniej, aż do 21.06.1941, ci sami z czerwonymi gwiazdami byli sojusznikiem tych ze swastyką. Przez ten czas Niemcy i Sowieci wspierali się wzajemnie w niszczeniu polskiego Podziemia, NKWD i Gestapo współpracowały na bieżąco. Niemcy napadli na Polskę 1. września 1939, Sowieci - 17. września 1939, wspierając w ten sposób Niemców w niszczeniu polskiego oporu. Nawet niemiecko-sowiecka parada zwycięstwa w Zakopanem była, zachowały się zdjęcia i opisy. Gdyby nie to, że Hitlerowi odbiło i napadł na ZSRR w 1941, współpraca niemiecko-sowiecka trwałaby dalej i o żadnym "wyzwoleniu" nie byłoby mowy.

        • 4 0

      • To już bezczelność, (1)

        Napadli razem z Hitlerem.

        • 7 0

        • Dokładnie tak - i gdyby nie to, że Hitler postanowił pójść dalej i 21.06.1941 napadł na ZSRR, to współpraca Niemców z Sowietami trwałaby dalej i żadnego "wyzwolenia" by nie było.

          • 2 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane