Posłuchaj modlitw i zobacz wnętrza greckokatolickiej cerkwi w Gdańsku.
Ma carskie wrota, przez które może przejść jedynie kapłan, a w jej wnętrzu stoi ikonostas, gdzie znajdują się ikony służące kontemplacji. Z okazji świąt Bożego Narodzenia, które grekokatolicy obchodzą na początku stycznia, w ósmym odcinku cyklu "Niezwykłe świątynie Trójmiasta" prezentujemy gdańską cerkiew.
Ofirka obok ofirki. Świeczniki zapełniają się w szybkim tempie. W końcu to Wigilia Bożego Narodzenia. W greckokatolickiej cerkwi wiernych więcej niż zwykle. Jedni składają pocałunki na szybie, za którą widnieje niewielka ikona. Drudzy szukają wolnych miejsc na świeczniku. Bo zgodnie z tradycją, ofirkę trzeba postawić.
Bo ofirki to tradycja tak stara, co popularna. Do tego również wymagająca. Bo zgodnie ze zwyczajem, wierny powinien modlić się w swojej intencji, do czasu aż świeca się wypali. - Są więc w cerkwiach świeczki małe, średnie, duże i jeszcze większe - wylicza ksiądz, po czym trochę zmartwiony zamyśla się na chwilę. Bo z tradycją modlitwy po zapaleniu świecy dziś w cerkwiach bywa różnie. Lepiej jest ze śpiewem.
- W cerkwi nie sposób nie umieć śpiewać - uśmiecha się proboszcz, który przez ponad półtorej godziny śpiewa razem lub na zmianę z chórem i wiernymi. Podczas nabożeństwa śpiew ustaje na dłużej, kiedy rozpoczyna się homilia. Ksiądz wychodzi po raz kolejny do wiernych przez carskie wrota. To element tradycyjnego ikonostasu...
tak, miałe(a)m okazję zwiedzić gdańską cerkiew greckokatolicką15%
tak, kiedy świątynia była jeszcze rzymskokatolicka8%
tak, kiedy świątynia była jeszcze protestancka1%
nie, ale zamierzam wybrać się w przyszłości45%
nie potrzebuję zwiedzać tej świątyni9%
nie, z innych powodów7%
Choć odgradza wiernych od ołtarza, podobno wcale nie jest przegrodą. - Ikonostas to po prostu miejsce, w którym umieszczone są ikony - mówi krótko ks. Józef, po czym wyjaśnia symbolikę układu cerkwi: - Wierni stoją w miejscu symbolizującym ziemię, a prezbiterium symbolizuje niebo. Z kolei ikony znajdujące się w ikonostasie to okna, przez które kontemplujemy królestwo niebieskie.
W ikonostasie gdańskiej cerkwi są cztery ikony. Po prawej stronie carskich wrót, zwanych też królewskimi, z ikony spogląda postać Chrystusa Zbawiciela. Po lewej widać postać Bogurodzicy z Dzieciątkiem. Jest też ikona św. Mikołaja i Opieki Najświętszej Maryi Panny, bo parafia jest pod jej wezwaniem. - Ikonostas zbudowany jest wedle starego kanonu. Oprócz ikon są tu też trzy wrota. Przez centralne może przechodzić tylko biskup lub kapłan, a przez boczne diakoni i świeccy posługujący podczas nabożeństwa - wyjaśnia proboszcz i kieruje wzrok w górę ikonostasu.
W długim rzędzie umieszczono dwanaście mniejszych ikon. Przedstawiają najważniejsze święta w ciągu roku liturgicznego. - W kościele greckokatolickim rozpoczyna się on we wrześniu świętem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, a kończy w sierpniu Zaśnięciem Najświętszej Maryi Panny - wylicza gospodarz gdańskiej cerkwi. Grekokatolicy, których wspólnota liczy ok. 200 rodzin, spotykają się tu od... kilkunastu lat. Bo wcześniej kościół należał do protestantów, a jeszcze wcześniej do katolików.
Magazyn dla kawalerii i jeńcy w kościele
Kiedy w XV wieku wybudowano świątynię z gotyckich cegieł, była długa na ponad 40 i szeroka na ponad 16 metrów. Podczas nabożeństw modlili się w niej katolicy. Kościół doczekał się też masywnej wieży z zegarem i tarczami. Napis na kościelnym dzwonie głosił zaś: "Czuwajcie, bo nie znacie dnia ani godziny, w której przyjdzie Syn Człowieczy". Wtedy ze świątyni korzystali już protestanci. Na nabożeństwa przychodzili świeccy, ale też i wojskowi. Ceglana świątynia do czasu rządów pruskich pełniła bowiem funkcję kościoła garnizonowego dla wojsk Gdańska. Odprawianie nabożeństw przerwały dopiero wojny napoleońskie.
- W 1807 roku nastąpiła rekwizycja przez francuskie wojska okupacyjne. Kościół stał się pomieszczeniem dla jeńców wojennych, a później magazynem dla kawalerii - pisze w książce "Gdańsk i jego kościoły" historyk sztuki Wolfgang Günter Deurer.
Kościół wkrótce jednak odzyskał funkcję sakralną. Ewangelicy modlili się w nim do końca II wojny światowej. "1945 zniszczony" - można przeczytać lakoniczny wpis o kościele św. Bartłomieja w starej zielonej karcie konserwatora.
Hełm wieży, dachy i stropy zostały zniszczone. Wojnę przetrwała wieża i mocno uszkodzone mury kościelnej nawy. Ogromna większość wyposażenia spłonęła. Przetrwały m.in. obraz ołtarzowy Izaaka van den Blocka, który obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym, a drewniane stalle z XVII wieku znalazły się w gdańskim kościele św. Piotra i Pawła .
Cerkiew z kościoła i Pantokrator
Odbudowa świątyni trwała długie lata i jeszcze się nie zakończyła. Po wojnie kościół przejęli jezuici, później był to ośrodek Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Archidiecezji Gdańskiej, a w 1997 r. świątynia przekazana została grekokatolikom. Bo Cerkiew Greckokatolicka od wieków związana jest z Kościołem Rzymskokatolickim.
- Będąc Kościołem Prawosławnym - gdyż mamy obrządek i liturgię prawosławną - jesteśmy w jedności z następcą św. Piotra, z Kościołem Rzymskim - tłumaczy ks. Józef Ulicki.
Grekokatolicy, do których należy świątynia, powoli zagospodarowują wnętrza zgodnie ze swoją tradycją. Na cerkiewnych ścianach widnieją freski we wschodnim stylu. Przedstawiają biblijne sceny i świętych. Z najwyższego punktu ściany prezbiterium na wiernych spogląda postać Παντοκρατωρ. - Tłumacząc z języka greckiego jest to Chrystus Pantokrator, czyli Chrystus Wszechmogący. Jego ikona umieszczana jest zazwyczaj w kopule cerkwi. A że gdańska cerkiew znajduje się w gotyckim kościele, gdzie nie ma kopuły, ikonę Pantokratora umieściliśmy wysoko na ścianie prezbiterium - opowiada ks. mitrat.
W prezbiterium stoi też ołtarz z tabernakulum w kształcie greckokatolickiej cerkwi. Tuż obok leży krzyż i Ewangelia. Przed ikonostasem stoją zaś dwa duże świeczniki. Bo wierni przyzwyczajeni są do tradycji stawiania świeczek. W Wigilię czekali też na poświęcenie prosfory. To odpowiednik opłatka, którym grekokatolicy dzielą się w święta Bożego Narodzenia. Obchodzą je zgodnie ze starym kalendarzem juliańskim - na początku stycznia.
niedługo może powstanie Kościół greco-katolicko-muzułmański? (2)
Ekumenia rzymska do tego przecież dąży?
maraskin
11 lat
516
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-01-10 10:27
podziekujcie waszemu swietemu ukochanemu JP2 (1)
bo to on przeciez dazyl do zjednoczenia kosciolow i jednal sie z islamistami i zydami a nawet z dalaj lama.
oby zostal patronem pierwszego polsko-muzulmanskiego meczetu !!
11 lat
64
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-01-10 20:35
Stwierdzenie, że Jan Paweł II dążył "do zjednoczenia kosciolow" jest kłamstwem. Pojednanie z bliźnimi, osobami innej wiary, poznawanie tajników tej innej wiary, innych kultur itd nie jest równoznaczne z jakimś jednoczeniem kościołów.
11 lat
40
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-01-10 22:31
Ja urodzilam r ukrainka i w tej kulturze będę do końca chociaż mam męża polaka ale bez żadnego problemu razem wszyscy chodźmy do cerkwi ale też chodzę do polskiego kościoła ale trzyma się swojego
11 lat
110
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-01-11 11:08
GREKO, A NIE GRECKO!!!! (1)
11 lat
42
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-01-11 11:21
Mylisz się.
Nowy słownik ortograficzny pod redakcją Edwarda Polańskiego podaje, że poprawną formą jest przymiotnik greckokatolicki, pisany bez łącznika, ponieważ wyraz ten składa się z dwóch członów nierównorzędnych: określającego i określanego, tj. katolicki w obrządku greckim.
Forma grekokatolicki jest kalką z języka ukraińskiego i jest w polszczyźnie niepoprawna. Ale w odniesieniu do wyznawcy używamy nazwy grekokatolik, a nie greckokatolik.
efde
11 lat
20
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-01-20 09:20
Chociaż jestem katoliczką, to uważam, że właśnie katolicy i księża kk.
to najgorsi z najgorszych. Pazerność!
...
11 lat
34
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-07-10 17:13
mam pytanie
czy jest jakiś portal zapoznawczy żeby poznać dziewczynę o wyznaniu grekokatolickim w celu stałego związku.
grekokatolik
7 lat
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-06-25 16:23
REW
Ruskie trolle ze Sputnika się odezwały!!!!! Uwaga !!!
DER
6 lat
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-03-30 11:22
Dlaczego w Polsce grekokatolicy otrzymują za friko pod klucz od władz miejskich kościoły katolickie odremontowane na koszt polskiego podatnika np. w Gdańsku czy we Wrocławiu itd? Tymczasem we Lwowie liczne kościoły tamtejszych katolików wraz z wyposażeniem zostały przez władze Ukrainy brutalnie skonfiskowane i przekazane grekokatolikom po odzyskaniu niepodległości 1991 r jak np. kościół św. Elżbiety we Lwowie oraz kilka innych katolickich kościołów w tym mieście, itd ? Polacy aby odprawiać mszę w dawnym swoim kościele Marii Magdaleny muszą płacić ukraińskim władzom miejskim co miesiąc słony haracz za "wynajem sali do nabożeństwa..," gdyż władze Lwowa zamieniły jego przeznaczenie na największą ukraińską Halę Organową!
Stach
3 lata
02
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-04-04 12:23
bzylikatakamać
żeby ich klecha miał gdzie święcić widły i siekiery kiedy będą znowu nas zażynać
. 
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
