• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Gdy w Gdyni była drewniana Warszawa

Marek Gotard
1 lutego 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 
Do dziś w większości dawnych bieda-dzielnic, które po wojnie zamieniły się w ekskluzywne willowe enklawy, odnajdziemy pozostałości dawnej zabudowy. Na fotografiach widzimy relikty dawnej Drewnianej Warszawy, którym udało się przy ul. Radomskiej dotrwać do naszych czasów. Do dziś w większości dawnych bieda-dzielnic, które po wojnie zamieniły się w ekskluzywne willowe enklawy, odnajdziemy pozostałości dawnej zabudowy. Na fotografiach widzimy relikty dawnej Drewnianej Warszawy, którym udało się przy ul. Radomskiej dotrwać do naszych czasów.

Mit miejsca nieskończonych możliwości sprawił, że w latach 20. i 30. ubiegłego wieku do Gdyni ściągały tysiące ludzi. W centrum miasta rosły piękne, modernistyczne kamienice, na ulicach panował warszawski blichtr, a tymczasem na obrzeżach powstawały prawdziwe dzielnice nędzy, gdzie koczowali ci, którzy liczyli, że młode "Miasto z morza" w końcu przygarnie ich i da szansę na nowe, lepsze życie.



Drewniana Warszawa - Gdynia w latach 20. i 30.



Przybywali szybciej, niż tworzyły się miejsca pracy. Do Gdyni ściągali także mieszkańcy z  województwa poznańskiego, łódzkiego czy nawet emigranci, wracający do kraju z Belgii, Francji i Niemiec. To właśnie oni osiedlali się w tymczasowych dzielnicach: Małym Kacku czyli Drewnianej Warszawie, Pekinie, dziś części Grabówka, Meksyku, dzisiejszej Chyloni, Obłużu, nazywanym wtedy Starą Warszawą czy Wzgórzu Bernarda. Mimo iż bezrobocie w Gdyni w tym czasie nie było tak wysokie, jak w innych miastach Polski, przekraczało jednak 10 proc. ogółu mieszkańców. Ci, którzy nie mogli znaleźć legalnej pracy w polskim "oknie na świat", imali się najróżniejszych zajęć.

Mały Kack np. wzięli we władanie złodzieje, kradnący węgiel. - Walka o byt zmusiła mnie do przyłączenia się do gangu "bunkrarzy", którego działalność znana była dokładnie głodującej ludności Małego Kacka - wspominał Aleksander Pawelec ("Wspomnienia z lat młodości i II wojny światowej 1939-1945"), który z całą rodziną przybył do Gdyni w poszukiwaniu pracy. "Skróconą drogą przez las szliśmy do stacji w Wielkim Kacku, gdzie wskakiwaliśmy na ruszający pociąg z węglem do Gdyni. Każdy z nas wybierał wagon z dużymi kawałami węgla, z którego budowało się w czasie jazdy z Wielkiego do Małego Kacka ścianę podobną do muru. Gdy pociąg znajdował się na wysokości ulic Radomskiej, Lipnowskiej i Łowickiej, każdy z nas spychał w dół uprzednio ustawiony mur z węgla o wadze nawet kilku ton. W ten sposób na przestrzeni niespełna tysiąca metrów wzdłuż ulicy Olkuskiej leciało w dół każdej nocy wiele ton eksportowanego węgla. Potem następował jego sprawiedliwy podział, a następnie sprzedaż sklepikarzom, rzemieślnikom i co lepiej sytuowanym mieszkańcom Kacka i Orłowa."

Jak wyglądała Gdynia? - lata 30. i 20.



Mimo walki z nielegalnymi osiedlami, jakie prowadziła policja budowlana, gdyńskie odpowiedniki brazylijskich faweli rozrastały się w ekspresowym tempie, coraz ciaśniej otaczając snobistyczne centrum. Jedną z gdyńskich dzielnic biedy - położony tuż przy dworcu kolejowym "Budapeszt" (okolice dzisiejszej ulicy Śląskiej) - odwiedził sam Melchior Wańkowicz. Swoje wrażenia opisał w Wiadomościach Literackich z 1937 roku.

"Stok błotnisty jakiegoś wąwozu, na którym stoją klitki z dykty, z papy, z blachy falistej, ze skrzyń, w których okrętami przywożono samochody, ze starych łodzi. Nad tym dymią blaszane rurki piecyków gazowych. Uliczka wąska, błotnista, nie objęta planami zabudowy, nie zabrukowana, nie oświetlona, nie skanalizowana, korzystająca za opłatą od wiadra z pompy ulicznej wodociągowej. Teren pochyły, więc gdy deszcz pada, klitki dolne podmakają. Podłóg w nich nie ma. W 137 pomieszczeniach mieszkalnych gnieżdżą się 634 osoby, w czym ilość związków legalnych 91, nielegalnych 27, związków wieloosobowych - 4 (sic!), sublokatorów 134... Jest ich tak dużo, bo gospodarze klitki nie są w stanie własnymi siłami opłacać "placowego" zł 10 do 20 miesięcznie"...

W 1936 roku w Gdyni funkcjonowało około 2500 nie spełniających żadnych standardów bud mieszkalnych, co stanowiło. 37 proc. ogółu budynków. Gnieździło się w nich około 30 proc. populacji miasta. Tuż przed wybuchem wojny liczba bud w gdyńskich fawelach wzrosła do około 2,7 tys. Mieszkali w nich nie tylko bezrobotni, ale także robotnicy portowi i budowlani, drobni handlowcy czy początkujący urzędnicy. Z jednej strony były one siedliskiem gruźlicy, chorób wenerycznych i wylęgarnią przestępców. Z drugiej zaś przystankiem dla tych, którym Gdynia dała szansę na nowe życie.

Do tej drugiej grupy zaliczał się między innymi Edward Obertyński. Późniejszy marynarz, oficer rozrywkowy na "Batorym" i literat, który zaczynał swoją gdyńską karierę od noclegów w... dużej rurze kanalizacyjnej.

Była wśród nich także rodzina Woźniaków, która, mieszkając w drewnianym baraczku w Starej Warszawie, odkładała cały grosz, zarobiony przez dwóch braci - podoficerów na polskich niszczycielach - na działkę i pensjonacik na Kamiennej Górze. Po 15 latach zbierania znaleźli odpowiednią parcelę i umówili się do notariusza. Podpisanie umowy miało nastąpić 14 września 1939 roku. Nie zdążyli. Tego dnia do "miasta z morza i marzeń" wkroczyły wojska niemieckie. W tym czasie Aleksander Pawelec, dawny złodziej węgla z Małego Kacka i późniejszy kierownik kina "Lido" w Gdyni, wraz z ostatnimi polskimi oddziałami przygotowywał się do desperackiego ataku na niemieckie pozycje w okolicach Dębogórza i Mechelinek...

Opinie (244) ponad 20 zablokowanych

  • Moja dzielna! (2)

    Szkoda że autor nie wpadł na piwo... :(

    • 6 3

    • (1)

      Twoja co?!
      Jak ci się udało przeczytać ten artykuł z takim poziomem umysłowym?

      • 1 3

      • r

        To ty masz problem, że nie rozumiesz slangu. Oznacza to, że nie jesteś dostosowany do życia we współczesnym świecie i nie rozumiesz młodzieży. Jak ci się udaje żyć z takim poziomem społecznym?

        • 0 0

  • te przybudowki to sa te osiedla willowe ? (1)

    • 9 8

    • masz problemy z czytaniem?

      • 3 1

  • gratuluje

    super artykuł.ciekawe informacje na temat dzielnicy w której się wychowywałam -drewnianej warszawy ;)

    • 12 2

  • A ja napiszę,co by nie pisali zakompleksieni,nienawidzący Gdyni ludzie z Gdańska (przykre,ale i takich trzeba miec za (8)

    sąsiadów)... ...to uważam,że Gdynia jest ewenementem na skalę światową,szkoda że w Gdańsku nigdy się nie nauczono tak szybko rozwijać.

    • 23 13

    • (1)

      kto tu jest zakompleksiony to jest

      • 5 7

      • a kto nie jest ten nie jest

        • 3 0

    • Jo !

      Dano się tak nie ubawiłem :)

      • 3 4

    • ja tam nic nie mam do Gdyni

      a ewenementem na skalę światową są dla mnie bzdury, które Polacy wypisują w necie.

      • 8 1

    • sfiksowaliście w tej gdyni, omamieni szczurkową propagandą sukcesu (2)

      rozwija sie strefa platnego parkowania jedynie, cała reszta to nadmuchane obiecanki, jak zrobą wam lotnisko (megalomański pomysł nie potrzebny wcale) to nawet heineken sie przeniesie do gdańska

      • 4 8

      • Lepiej mieć Szczurka niz Adamowicza. (1)

        • 8 1

        • dodaj Adamowicza - nieudacznika!!

          • 5 1

    • Dobrze, że żaden gdynianin nigdy nie napisał nic złego na Gdańsk bo wtedy twój wpis można by było uznać za bezpodstawny.

      • 0 0

  • ekskluzywne willowe enklawy (4)

    które powstawały po wojnie!!!! po której wojnie panie redaktorze te exclusive powstawały?

    • 7 2

    • oczywiście po wojnie bolshevickey naród obrastał w dobrobyt

      • 1 1

    • KAMIENNA GÓRA

      KAMIENNA GORA

      • 2 0

    • Kamienna .. (1)

      Kamienna Góra

      • 1 0

      • kamienna Gora

        jest podobno zabytkiem architektury i urbanistyki okresu miedzywojennego

        • 0 0

  • A o czasach represjii stalinowskich w Gdyni ani słowa ?

    To jest dopiero temat.

    • 8 3

  • a gdzie ta gdynia ? (6)

    kole Pecka tamuj - he ?

    • 7 20

    • Ta Gdynia to główne miasto przemysłowe na Pomorzu. (3)

      Prosze pana Ambrożego o nie traktowania gdańska dalej jak dużej wsi,czas wyjść z obory.

      • 9 1

      • trójwioska (1)

        przetrzyj oczy, pozwiedzaj Europę.

        • 1 5

        • odezwal sie buc z rumi lub wejherowa!

          • 3 0

      • jakie znowu glowne miasto przemyslowe?

        chyba malego trojmiasta kaszubskiego

        • 1 3

    • hehe slang z falowca

      • 1 0

    • ambony

      Chłopie spójrz na mapę to się dowiesz wieśniaku gdynia to trójmiasto tylko piękne nie takie jak sopot czy Gdańsk gdynianie są bardzo dumni gdyni

      • 0 0

  • (1)

    "Mam tylko nadzieję, że komentarze do tego artykułu nie zmienią się w pełną obelg dyskusję na temat Gdyni prowadzoną przez sąsiadów."

    Póki co na pierwszych czterech stronach nie ma tradycyjnego opluwania co jest swoistym rekordem. Serce się raduje :)

    • 15 2

    • poczytaj dokładniej

      • 0 0

  • Miasto z morza i marzeń. (3)

    tu tylko 30 % mieszkańców mieszka w slamsach.

    • 12 16

    • wolę mieszkańców ze slumsów (2)

      niż ledwie trochę bardziej bogatych i bystrych jak woda w kiblu przytępawych gdańszczan

      • 5 0

      • Proszę. Jednak nie wszyscy są w Gdyni tacy kulturalni.

        • 0 0

      • kibel

        Ludzie ze slamsow są niekonfliktowi bo dużo widzieli

        • 2 0

  • Nie tylko Świętojańska ....

    jestem gdynianinem od urodzenia i jest wiele, w Gdyni miejsc o wiele piękniejszych, od FAKTYCZNIE, przereklamowanej ulicy Świętojańskiej. Szansą kiedyś była koncepcja stworzenia deptaku, ale umarła, jak wiele fajnych pomysłów.

    • 12 5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane