Tereny dawnej Stoczni Cesarskiej w Gdańsku trafiły właśnie do rejestru zabytków. Czwartkowa decyzja konserwatora obejmuje 21 budynków, nabrzeże dawnego basenu dokowego, relikty dwóch pochylni, trzy żurawie, plac, a także nazwy ulic.
Czy warto wpisać do rejestru zabytków kolejne tereny postoczniowe w Gdańsku?
oczywiście, należy objąć ochroną jak największą przestrzeń
46%
tak, ale tylko tereny wartościowe historycznie
38%
raczej nie, bo być może przemysł odrodzi się na tych terenach
3%
wykluczone, nie należy robić z miasta skansenu
13%
W czwartkowe przedpołudnie Agnieszka Kowalska, pomorski wojewódzki konserwator zabytków, podpisała decyzję w tej sprawie. Do rejestru wpisano dwadzieścia jeden obiektów, nabrzeże dawnego basenu dokowego, relikty dwóch pochylni, trzy żurawie, plac, a także nazwy ulic.
- Do rejestru zabytków trafił właśnie zespół budowlany Stoczni Gdańskiej od okresu Stoczni Cesarskiej do 1989 r. w Gdańsku. To największy zespół obiektów, jaki wpisano do rejestru zabytków w historii Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku. Postępowanie w sprawie wpisu do rejestru zabytków zespołu zabudowy dawnej Stoczni Cesarskiej rozpoczęło się w dniu 4 marca 2016 roku. Decyzja o wpisie ma rygor natychmiastowej wykonalności - mówi Marcin Tymiński, rzecznik prasowy PWKZ.
Szczegółowa lista obiektów objętych wpisem
Zgodnie z czwartkowym wpisem, w wojewódzkim rejestrze zabytków figurują obecnie następujące obiekty dawnej Stoczni Cesarskiej: budynek dyrekcji stoczni, remiza straży pożarnej, stolarnia i warsztat linowy (następnie formiernia), hala produkcji oprzyrządowania, hala prefabrykacji wyposażenia i ślusarnia, podstacja elektryczna A1, kuźnia i warsztat ślusarski, ślusarnia, magazyn mebli - budynek biurowy, basen dokowy, hala prefabrykacji wyposażenia, kotlarnia i hala produkcyjna, kotlarnia i warsztat, stacja elektryczna A11, kuźnia, modelarnia, warsztat i hale produkcyjne, narzędziownia, hala silników spalinowych, hartownia, hala warsztatowa, schron przeciwlotniczy, żuraw bramowy wypadowy oznaczony numerem ewidencyjnym 55, żuraw bramowy wypadowy oznaczony numerem ewidencyjnym 61, żuraw półbramowy wypadowy oznaczony numerem ewidencyjnym 7 oraz pochylnie półdokowe A1 i A2.
Ponadto w rejestrze zabytków znalazło się nabrzeże dawnego basenu dokowego ("Dock Bassin") oraz nazwy ulic: Kooperantów, Wyposażeniowców, Narzędziowców, Odlewników, Krótka, Dokowa oraz nazwy własne: Basen Dokowy i Nabrzeże Poremontowe.
Wysoka wartość artystyczna, historyczna i naukowa
- Chronimy autentyzm stoczniowej zabudowy. Zależało nam, by ochroną objąć obiekty "pamiętające" historię od czasów dawnej Stoczni Cesarskiej aż do roku 1989. O wysokiej wartości tych zabytków mówi wiele aspektów. Ustawowymi kryteriami oceny zabytku są wartość artystyczna, historyczna lub naukowa, których zachowanie leży w interesie społecznym. Zespół stoczni należy do tej grupy obiektów, które spełniają wszystkie te przesłanki - zapewnia Kowalska.
Kowalska podkreśla, że najstarsza znajdująca się tutaj zabudowa została zaprojektowana ze szczególną starannością i dbałością o detal architektoniczny. Jest to o tyle zaskakujące, że budynki Stoczni Cesarskiej nie były dostępne dla osób postronnych i powstały dla funkcji przemysłowej. Ponadto zachował się tutaj pierwotny układ przestrzenny z końca XIX wieku, składający się z praktycznie niezmienionej siatki głównych ulic oraz zabudowy pierzejowej przy głównych ciągach komunikacyjnych.
- Różnorodność rozwiązań stylistycznych i konstrukcyjnych zastosowanych przy budowie obiektów w różnych okresach, również stanowi wartość architektoniczną zespołu. Zespół charakteryzuje przy tym wysoki stopień zachowania oryginalnej substancji zabytkowej, a zaobserwowane na jego terenie przekształcenia nie wpływają na czytelność pierwotnych rozwiązań - uzupełnia Kowalska.
Ponad 150 lat historii
Początki działalności Stoczni Cesarskiej w Gdańskiej datuje się na lata 40. XIX wieku. Przez wiele dziesięcioleci pracujący tu robotnicy i inżynierowie budowali okręty przeznaczone dla pruskiej, a następnie niemieckiej floty wojennej.
- Historia stoczni w Gdańsku sięga połowy XIX wieku i wiąże się z budową marynarki wojennej przez Prusy. Najpierw, w 1844 roku powstała Królewska Baza Korwet, którą później przekształcono w Stocznię Królewską. Pod nazwą "Stocznia Cesarska" czyli "Kaiserliche Werft" stocznia zaczęła funkcjonować w Gdańsku w 1871 roku. Po 1 września 1939 roku i włączeniu Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy, upaństwowiono ją (w czasach WMG była własnością prywatną kilku spółek z kapitałem m.in. brytyjskim i francuskim) i przestawiono na produkcję wojenną - opowiada Tymiński.
Świadek narodzin NSZZ Solidarność
Po 1945 roku, dawna Stocznia Cesarska była świadkiem niezwykle ważnych wydarzeń w najnowszej historii Polski. To właśnie tutaj zwodowano "Sołdka", czyli pierwszy zbudowany przez polski przemysł stoczniowy statek pełnomorski, oraz miały miejsce wydarzenia związane z narodzinami "Solidarności".
- Po II wojnie światowej tereny, na których funkcjonowała dawna Stocznia Cesarska określano jako Stocznię nr 1 i właśnie tam najszybciej wznowiono produkcję. To właśnie na terenie Stoczni nr 1 w dniu 13 września 1945 roku odbyła się uroczystość "pierwszego uderzenia" młotem 800-tonowej prasy. W 1948 roku na pochylni A2 zbudowano i zwodowano rudowęglowiec "Sołdek", który dziś jest częścią Narodowego Muzeum Morskiego. Do światowej historii tereny stoczniowe przeszły jako tło dla wydarzeń w sierpniu 1980 roku, początku pokojowej rewolucji "Solidarności", która pod wodzą Lecha Wałęsy, pracownika Stoczni Gdańskiej, zmieniła układ geopolityczny praktycznie na całym świecie - relacjonuje Tymiński.
- budynek dyrekcji stoczni
- remiza straży pożarnej
- stolarnia i warsztat linowy, następnie formiernia
- hala produkcji oprzyrządowania
- hala prefabrykacji wyposażenia i ślusarnia
- podstacja elektryczna A1
- kuźnia i warsztat ślusarski
- ślusarnia
- magazyn mebli - budynek biurowy
- basen dokowy
- hala prefabrykacji wyposażenia
- kotlarnia i hala produkcyjna
- kotlarnia i warsztat
- stacja elektryczna A11
- kuźnia
- modelarnia, warsztat i hale produkcyjne
- narzędziownia
- hala silników spalinowych
- hartownia
- hala warsztatowa
- schron przeciwlotniczy
- pochylnia półdokowa A1
- pochylnia półdokowa A2
- żuraw bramowy wypadowy oznaczony numerem ewidencyjnym 55
- żuraw bramowy wypadowy oznaczony numerem ewidencyjnym 61
- żuraw półbramowy wypadowy oznaczony numerem ewidencyjnym 7
Najciekawsze obiekty, które trafiły do rejestru zabytków
Do najciekawszych obiektów, objętych wpisem do rejestru należy z pewnością budynek dyrekcji stoczni (najstarsze budynki na terenie d. Stoczni Cesarskiej datujemy na ostatnią ćwierć XIX w.), który zachował w dużej mierze oryginalny wystrój wnętrz. Wspomnijmy też o dawnym budynku biurowym/magazynie mebli. Powstał w okresie Wolnego Miasta Gdańska, w czasie gdy na terenie stoczni działała spółka z polskim kapitałem. Z kolei schron przeciwlotniczy przy ul. Narzędziowców (na zachód od dawnej remizy straży pożarnej) przypomina nam o czasach, gdy na terenie stoczni pracowali więźniowie niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof.
Najstarszym reliktem infrastruktury na terenie dawnej Stoczni Cesarskiej jest basen dokowy, "Dock Bassin", który powstał w końcu XIX wieku. W jego północno-zachodnim narożu znajdziemy żeliwny poler z numerem 113. Basen do dzisiaj zachował swój pierwotny kształt.
Istotnym elementem - symbolem na tych terenach, mającym wpływ nie tylko na krajobraz stoczniowy oraz panoramę stoczni, widoczną z wielu punktów Gdańska, są żurawie stoczniowe. Na ul. Wyposażeniowców znajdują się dwa żurawie bramowe wypadowe, datowane na 1962 r. i 1971 r. Na południe od dawnego budynku biurowego/magazynu meblowego znajdziemy starszą konstrukcję: żurawia półbramowego wypadowego z 1937 r. Żurawie stanowią przykłady nielicznych zachowanych tego typu konstrukcji na terenie kraju. Najstarszy z nich stanowi relikt techniki stoczniowej okresu międzywojennego.
źródło: mat. Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
Do najciekawszych obiektów, objętych wpisem do rejestru należy z pewnością budynek dyrekcji stoczni (najstarsze budynki na terenie d. Stoczni Cesarskiej datujemy na ostatnią ćwierć XIX w.), który zachował w dużej mierze oryginalny wystrój wnętrz. Wspomnijmy też o dawnym budynku biurowym/magazynie mebli. Powstał w okresie Wolnego Miasta Gdańska, w czasie gdy na terenie stoczni działała spółka z polskim kapitałem. Z kolei schron przeciwlotniczy przy ul. Narzędziowców (na zachód od dawnej remizy straży pożarnej) przypomina nam o czasach, gdy na terenie stoczni pracowali więźniowie niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof.
Najstarszym reliktem infrastruktury na terenie dawnej Stoczni Cesarskiej jest basen dokowy, "Dock Bassin", który powstał w końcu XIX wieku. W jego północno-zachodnim narożu znajdziemy żeliwny poler z numerem 113. Basen do dzisiaj zachował swój pierwotny kształt.
Istotnym elementem - symbolem na tych terenach, mającym wpływ nie tylko na krajobraz stoczniowy oraz panoramę stoczni, widoczną z wielu punktów Gdańska, są żurawie stoczniowe. Na ul. Wyposażeniowców znajdują się dwa żurawie bramowe wypadowe, datowane na 1962 r. i 1971 r. Na południe od dawnego budynku biurowego/magazynu meblowego znajdziemy starszą konstrukcję: żurawia półbramowego wypadowego z 1937 r. Żurawie stanowią przykłady nielicznych zachowanych tego typu konstrukcji na terenie kraju. Najstarszy z nich stanowi relikt techniki stoczniowej okresu międzywojennego.
źródło: mat. Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}