• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nazistowskie wizje rozbudowy Gdańska

Krzysztof Koprowski
23 sierpnia 2013 (artykuł sprzed 10 lat) 
Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę. Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę.

Gdy naziści doszli do władzy w Wolnym Mieście Gdańsk, a następnie wraz z rozpoczęciem II wojny światowej wcielili go do Rzeszy, zaczęto kreślić wizję rozwoju miasta na niespotykaną skalę. Potężne gmachy miały sławić idee Adolfa Hitlera i budować prestiż władzy.



Czy wizje przebudowy Gdańska miały szansę na realizację?

Środowy wykład w Instytucie Sztuki Wyspa w ramach festiwalu Alternativa poświęcono tematyce architektury niemieckiej rządu nazistów w przedwojennym Gdańsku. O szaleństwie u władzy - nazistowskich urbanistów wizjach Gdańska opowiadała Jagoda Załęska-Kaczko.

Naziści do władzy w Wolnym Mieście dochodzili stopniowo. W 1927 roku do gdańskiego Volkstagu, liczącego 120 posłów, wprowadzili zaledwie jednego przedstawiciela. Trzy lata później było ich dwunastu, ale jednocześnie Volkstag zmniejszył liczebność do 72 osób. W przełomowym dla Niemiec 1933 r., w gdańskim sejmie zasiadało już 38 członków NSDAP, a w 1935 r. - 43.

Jednak dopiero wcielenie Gdańska do III Rzeszy rozpoczęło prawdziwy "boom planistyczny".

- Już 18 września 1939 r. Albert Forster [gdański gauleiter - dop. red.] pospiesznie zainaugurował budowę autostrady z Gdańska, bowiem następnego dnia miasto wizytował Adolf Hitler. Jej przebieg został jednak przypuszczalnie zaplanowany jeszcze przed wybuchem wojny, ale sama droga ostatecznie nie została zrealizowana - mówi Jagoda Załęska-Kaczko.

Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów. Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów.
W trakcie wojny trwała też budowa osiedla na dzisiejszym tzw. Starym Chełmie zobacz na mapie Gdańska. I ta jednak nie miała szczęścia, bo w okresie reglamentacji materiałów budowlanych i gospodarki nastawionej na działania wojenne, zrealizowano tylko ok. 50 z 200 planowanych domów, które w większości przetrwały do dzisiaj.

- Te dwa nieukończone przedsięwzięcia były jednak wstępem do dalszych inwestycji - zwraca uwagę prowadząca wykład.

Wizje niemieckich urbanistów zakładały przekształcenie przede wszystkim najważniejszych obszarów Śródmieścia w patetyczne przestrzenie ku chwale idei III Rzeszy.

- W maju 1941 r. do grupy miast liczącej ok. 40 ośrodków poddanych takiej przebudowie dołączył Gdańsk. 16 maja 1941 r. Adolf Hitler wydał lakoniczny dekret, który pozwolił na realizację przebudowy Gdańska oraz Bremy i Kłajpedy - opowiada Załęska-Kaczko.

Najważniejszą przestrzenią miały być Gaufora, stanowiące nowe obiekty władzy. Służyć one miały też w pewnym stopniu rozrywce mieszkańców. Oprócz biur administracji, przewidywano bowiem opery, teatry czy obiekty sportowe.

Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy. Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy.
Gdańskie nazistowskie forum miejskie powstać miało na terenie dzisiejszego Targu Siennego i Rakowego zobacz na mapie Gdańska. Co ciekawe, już wówczas brano pod uwagę możliwość wprowadzenia pod ziemię ruchu kolejowego, aby utworzyć nad linią plac z ikonicznymi gmachami.

Na tym jednak nie kończyły się wizje nazistów. W swoich planach ujęli oni również potężne gmachy na północnym cyplu Wyspy Spichrzów zobacz na mapie Gdańska oraz przy Bramie Oliwskiej zobacz na mapie Gdańska. Tu planowano przenieść kompleks dworcowy i stworzyć nowy dworzec główny.

Nie brakowało planów czysto komunikacyjnych. Już wtedy krystalizowała się wizja Podwala Przedmiejskiego zobacz na mapie Gdańska z nowymi budynkami po obu stronach oraz przedłużenia al. Hallera zobacz na mapie Gdańska przez rejon Parku Uphagena i dalej w stronę górnego tarasu.

Czytaj też: O historii budowy ul. Nowej Wałowej

Wszystkie plany mogą być jednak obarczone błędami, gdyż nie wiadomo ile z nich zostało przyjętych do realizacji, a ile stanowią tylko szkice robocze. - Rysunki zostały znalezione po wojnie w piwnicach Ratusza Staromiejskiego przez prof. Gruszkowskiego. Nie zawierały one jednak opisu - tłumaczy prowadząca wykład.

  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.

Jagoda Załęska-Kaczko - historyk sztuki i prawnik, badacz dziejów gdańskiej architektury i historii prawa budowlanego. Obecnie pracuje nad doktoratem z zakresu urbanistyki Gdańska w latach 1933-1945, pisanym pod kierunkiem prof. M. Omilanowskiej w Instytucie Historii Sztuki UG.

Miejsca

Wydarzenia

Zobacz także

Opinie (307) 2 zablokowane

  • kontynuacja

    Sądząc po zabudowie przy Targu Rybnym i planach urbanistycznych dla Wyspy Spichrzów, administracja obecnego Prezydenta Miasta chce kontynuować plany niemieckie dotyczące "unowocześnienia" Starego Miasta.

    • 12 4

  • Czy drugi obrazek od góry tylko mi kojarzy się z nową gwiazdą śmierci ?

    • 4 1

  • panie Krzysztofie K.

    to już nie potraficie napisać o planach rozbudowy miasta powstałych w czasach PRL ????
    co okazało by sie ze aktualne władze niewiele wnoszą do projektu rozbudowy -realizują stare plany .

    • 10 4

  • Oni przynajmniej mieli wizję (1)

    Tymczasem od lat Gdańsk pod panowaniem złodziejskiej kliki z PO, wraz z jej sztandarowym arogantem P.Adamowiczem, stoi w miejscu, na ulicach brudno, chodniki w centrum wyglądają jak wydmy pełne piachu, drogi jak ser szwajcarski, a centrum i stare miasto wygląda po godzinie 22 jak miasto zombie.Gigantyczne pieniądze inwestują w niepotrzebne gmachy które będą służyć partyjnym koleżkom jako przechowalnia z ciepłymi posadkami do emeryturki

    • 30 4

    • idź do specjalisty, pomoże Ci, nie bój się

      • 2 2

  • NIEMCY a nie jacyś naziści

    jeszcze parę lat i zaczną pewnie gadać, że to Polska zaczęła a Niemcy się tylko bronili...

    • 26 4

  • Trójmiasto (4)

    Kontynuując to co poniżej: niemiecki przemysł stoczniowy na obszarze dawnego NRD kwitnie, a dalej w dawnych Niemczech Zachodnich wręcz przeżywa boom, bo jest olbrzymie zapotrzebowanie na wyposażenie brytyjskich i szczególnie norweskich, gwałtownie, ekspansywnie rozwijających się pól naftowych i gazowych Morza Północnego, czyli ''tuż pod nosem''. Powstają niezmiernie zaawansowane technologicznie platformy wydobywcze, można powiedzieć lasy platform połączone skomplikowaną siecią rurociągów i obsługiwane niezliczoną ilością środków transportu morskiego nie wspominając o niezbędnym transporcie powietrznym/lotniczym i ogromnym przemyśle tworzącym zaplecze zabezpieczającym bezpieczeństwo tego przemysłu, który rozwija się w sposób prawdziwie lawinowy. Są w Szczecinie, w Gdańsku, w Gdyni urządzenia najcenniejsze ażeby polskie stocznie, jeszcze nie do końca zniszczone, bo mające to co najcenniejsze, najtrudniejsze do zbudowania, najdroższe, głębokie uzbrojone baseny portowe mogły w bardzo krótkim czasie wszcząć produkcję na ww. rynek, i ileż jeszcze zakładów pracy będzie przy takiej produkcji współpracowało (?). Mamy najlepszą w Europie kadrę tak tę organizującą produkcję(Politechniki jeszcze nie ''padły'')jak przede wszystkim tę, która każdą robotę potrafi wykonać. No i najważniejsze: trzeba ludziom zapłacić, na pewno nie będą to koszty robotnika niemieckiego czy holenderskiego, będą konkurencyjne, ale będą prawdziwie przyzwoite, wystarczy jeżeli 20% max.30% niższe,na początek i okaże się,a na pewno tak będzie,w tym przemyśle,gdzie mamy wieloletnie tradycje i olbrzymie doświadczenia,że zbrodnią i zdradą stanu byłoby postąpić inaczej.

    • 32 0

    • Ale nie ma kapitału. (2)

      O tym drobiazgu twórcy przemian zapomnieli.Dlatego Polska będzie tylko źródłem taniej siły roboczej, miejscem lokalizacji obcych inwestycji, rynkiem zbytu. Jeśli produkcja to tylko w niszach gospodarczych, mało interesujących wielko kapitał.

      • 1 0

      • Kapitał (1)

        Z KAPITAŁEM to już raczej Karol Marks więcej kombinował,bez końcowego sukcesu zresztą,czego dla swojego rozczarowania szczęśliwie dla siebie nie doczekał,ale co to naród semicki wykombinować nie potrafi (?) - sami nobliści, nieprawdaż ?
        A tak, przy okazji spójrzmy na pobliską Finlandię (mogą być inne przykłady...)- organizacja,organizacja, dyscyplina, konsekwencja i uczciwość rządzących przez wiele lat, przede wszystkim uczciwość rządzących,którzy z uporem elity prawdziwej dla narodu swojego pracują i nawet nie przeszkadza,że ogólnie ten naród wypić lubi ....

        • 4 0

        • Niemniej jego analizy działania systemu nikt nie kwestionuje a zwłaszcza w fazie rozwojowej, podejrzewam, że polscy biznesmeni czerpią wiedzę właśnie z dzieł Marksa i Engelsa a nie z kursów MBA.

          • 1 0

    • po co stocznie?

      nie lepiej budowac galerie handlowe?

      • 0 0

  • Naziści czy pełowcy - co za różnica? (2)

    Sposób działania każdej władzy jest taki sam. Czy PGEArena nie jest budynkiem na chwałę i nie służy rozrywce gawiedzi? A te masowe imprezy z fajerwerkami? A ta arogancja w Brzeźnie i nie tylko. A czy widzieliście mobilizację sił policji podczas ostatniego protestu pracowników Energi? Naziści, komuna, PO, bez różnicy. Tylko w deklaracjach się różnią i początkowym działaniem. Potem każda władza jest taka sama, bo w końcu władza to ludzie Jak ktoś ma zbyt długo władzę ulega ona demoralizacji i absolutyzacji , to fakt stwierdzony empirycznie.

    • 18 8

    • Idż do chirurga - może wytnie ci coś (1)

      Psychiatria takich przypadków już nie jest w stanie leczyć.

      • 2 10

      • A ty idź to okulisty, może chociaż odzyskasz wzrok bo na pewno nie rozum, bo do tego potrzebna jest kora mózgowa której nie masz.

        • 4 1

  • zrobić wszystko

    Czy trójmiasto. Pl dołącza do pożytecznych idiotów, którzy systematycznie zastępują Niemców jakimiś nazistami.......
    Co dalej.....

    • 21 4

  • Niemieckie wizje a nie nazistowskie (9)

    Znowu mityczni naziści

    NIEMCY wywołali wojnę, Niemcy byli zbrodniarzami i ludobójcami!

    • 32 6

    • A właśnie, że naziści.

      Myślący człowiek piętnuje nie naród, a zbrodniczą ideologię.

      • 7 10

    • (7)

      ale przez 45 lat okupywali nas komuniści, a nie Rosjanie?

      • 7 0

      • (3)

        Drogi "30%" - popadasz w takie same przeinaczenia, co Twoi adwersarze w innym wątku. Czy np. Eduard Szewardnadze, Czesław Kiszczak, Edward Gierek czy Mieczysław Moczar to Rosjanie?

        • 3 0

        • (2)

          raczej chodzi mi o wskazanie dwójmyślenia - jako społeczeństwo oburzamy się, na maskowanie Niemców nazistami, ale komuniści już nas nie rażą.

          Albo więc naziści i komuniści albo, konsekwentnie, Niemcy i Rosjanie, Żydzi, Gruzini, Ukraińcy itp.

          • 4 0

          • A tu się zgadzam. Traktuje się komunistów jako marsjan jakichś, albo najlepiej w 100% Żydów. I świat przestaje być taki nieprzyjemnie skomplikowany :)

            • 2 0

          • Warto też pamiętać...

            ..., że zarówno wśród nazistów, jak komunistów nie zabrakło też Polaków.

            Głupota nie ma narodowości.

            • 5 2

      • (2)

        ZSRR to nie tylko Rosjanie. Analogicznie nie każdy nazista był Niemcem.

        • 5 0

        • nie każdy Rosjanin był komunistą, ale każdy Niemiec był nazistą?

          • 3 0

        • byli też Austriacy, jeden nawet najważniejszy a Austriacy do dzisiaj słabo się rozliczyli z II wojny

          • 4 0

  • szkoda, że są tacy co tęsknią

    za nimi i nadal przed nimi klęczą za bycie przy korycie ...

    Wstydu nie macie!!!

    • 11 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane