Nawet po latach badań medycyna nie jest zgodna, czy promieniowanie ultrafioletowe powoduje dla skóry więcej pozytywnych czy negatywnych konsekwencji. Tych pierwszych jest wiele, ale tych drugich też nie można lekceważyć.
O wpływie promieniowania na leczenie chorób skóry mówi dermatolog dr n. med.
Piotr SzlązakW związku z rosnącą częstością zachorowań na nowotwory skóry, w ostatnich latach dużo uwagi poświęcono właśnie niekorzystnemu działaniu promieniowania ultrafioletowego (UV) na organizm człowieka. Udowodniono, że nadmierna ekspozycja na UV wywołuje m.in. ostre podrażnienia i może prowadzić do poparzeń słonecznych czy udaru słonecznego. Potwierdzono także wpływ promieniowania UV na układ immunologiczny, podziały komórek czy transformację nowotworową.
Jednak wszystkie te niekorzystne oddziaływania na skórę zależą wyraźnie od czasu ekspozycji oraz typu promieniowania UV. Pomimo niekorzystnego wpływu nadmiaru promieniowania UV na organizm ludzki wykazano, że emitowane przez sztuczne źródła światła o odpowiednio wybranej długości fali i dawce może normalizować zaburzone mechanizmy immunologiczne, poprawiać funkcje i leczyć niektóre choroby skóry. Do najczęstszych dermatoz skutecznie
leczonych za pomocą światła należą m. in.: łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, bielactwo, łysienie zarówno plackowate jak i całkowite, liszaj płaski czy pokrzywka barwnikowa.
Efekty działania światła zależą od dwóch podstawowych zakresów promieniowania ultrafioletowego tzw. UVB (290-320 nm.) i UVA (320-400 nm.). Te dwa rodzaje promieniowania wywołują odmienne odczyny w skórze, różnią się aktywnością oraz wpływem na układ immunologiczny. Dlatego w zależności od potrzeb pacjenta znalazły zastosowanie różne odmiany fototerapii: PUVA, PUVA Bath, Re PUVA, UVB, UVB 311.
Najczęściej stosowaną jest
fotochemioterapia (PUVA). Pierwszy raz została ona wprowadzona przez Parrisha w 1974 roku do leczenia łuszczycy. W metodzie fotochemioterapii pacjent otrzymuje psoraleny (psoralen - naturalny związek roślinny), a następnie naświetlany jest wyselekcjonowanymi promieniami UVA (320-400 nm.). Aby osiągnąć zamierzony efekt leczniczy, poza odpowiednim dawkowaniem psoralenu dobierana jest odpowiednia energia promieniowania. Naświetlania prowadzi się 3 razy w tygodniu, dawkę dobierając indywidualnie do reaktywności skóry pacjentów. Po ustąpieniu zmian często stosuje się terapię podtrzymującą np. raz w tygodniu. Należy w tym miejscu podkreślić, że bardzo niebezpieczne jest stosowanie psoralenów przed naświetlaniami w zwykłym solarium. Solaria emitują dużo szersze spektrum promieniowania UVA, a także promieniowanie UVB. Dołączenie do terapii tego drugiego typu fal jest przyczyną poważnych poparzeń skóry niejednokrotnie wymagających hospitalizacji.
Metoda, która wykorzystuje terapeutyczne właściwości promieniowania UVB nie wymaga podawania psoralenów, a efekt terapeutyczny osiągany jest samą ekspozycją na selektywny ultrafiolet np. o długości fali 311nm (tzw. UVB 311). Jednak skuteczność tej metody ograniczona jest do łuszczycy i bielactwa nabytego.
W celu zwiększenia skuteczności terapii, poza klasycznymi metodami naświetlań, do terapii dołączane są leki ogólne jak i stosowane na skórę.
Inne formy światłolecznictwaPUVA Bath jest to forma fototerapii znana od 1986 roku, która pozwala na uniknięcie powikłań związanych z doustnym podawaniem psoralenów. Wykorzystywana jest szczególnie w przypadkach istnienia przeciwwskazań do układowej PUVA terapii u chorych, u których zawiodło leczenie innymi metodami. Polega na kąpieli w roztworze psoralenu z bezpośrednim naświetlaniem UVA. Metoda ta chętnie wykorzystywana jest do
leczenia różnych postaci dermatoz dłoniowo-podeszwowych, takich jak krostkowica dłoni i stóp, oraz różnych postaci wyprysku rąk i stóp.
Wśród metod skojarzonych z najpopularniejszymi jest Re-PUVA, metoda polegająca na kojarzeniu fotochemioterapii z doustnie podawanymi retinoidami (pochodne witaminy A). Leczenie takie przyspiesza powrót do zdrowia i pozwala na zmniejszenie ogólnej dawki promieniowania.
PUVA sol - jest obecnie metodą leczenia najrzadziej stosowaną. Polega na podawaniu psoralenów i naświetlaniu słońcem, którą można łączyć z leczeniem miejscowym. Ze względu na trudne do kontrolowania warunki atmosferyczne takie jak zachmurzenie, kąt padania promieni słonecznych różny w różnych porach roku łatwo wywołać poparzenia słoneczne. Należy podkreślić, że kluczem do efektywnego leczenia jest prawidłowe dawkowanie promieni nadfioletowych. Dlatego też tylko ciągła obserwacja reakcji chorego na zabiegi pozwala skutecznie i bezpiecznie dawkować naświetlania.
Kwalifikując pacjentów do naświetlań należy także pamiętać o przeciwwskazaniach do fototerapii lub fotochemioterapii ogólnej.
Z
przeciwwskazań do fotochemioterapii należy wymienić: nadwrażliwość na światło, ciążę, zaćmę, jaskrę, choroby nerek, ciężkie uszkodzenie wątroby i nieuregulowane nadciśnienie tętnicze. Fotochemioterapii nie należy prowadzić u małych dzieci oraz u chorych jednocześnie leczonych cytostatykami (środkami przeciwrakowymi) i lekami o działaniu światłouczulającym lub hepatotoksycznym (zaburzających pracę wątroby), w tym z alkoholem. Zaleca się ostrożność przy stosowaniu niektórych maści, czy kosmetyków, które mogą wywołać reakcje fotouczulające. Najlepiej poinformować o stosowanych preparatach lekarza prowadzącego naświetlania. Celowe jest podczas całej kuracji, a bezwzględnie konieczne w dniach naświetlań, unikanie słońca. Wskazane także jest noszenie okularów z przyciemnionymi lub filtrującymi promienie UV szkłami.
Objawy
niepożądane po naświetlaniach pojawiają się rzadko. Czasem można obserwować świąd skóry, nudności, wymioty, ból głowy, bezsenność, depresję lub pobudzenie psychiczne, zaostrzenia zmian na skórze, wystąpienie rumieni lub pęcherzy.
Przed rozpoczęciem leczenia obowiązuje badanie okulistyczne oraz badania laboratoryjne: morfologia krwi, określenie leukocytozy z obrazem biało krwinkowym i liczby płytek, próby wątrobowe, określenie aktywności aminotransferaz AspAT i AlAT, poziomu mocznika i kreatyniny w surowicy, badanie ogólne moczu. Wskazana jest także obserwacja wskaźników laboratoryjnych w trakcie i po zakończeniu leczenia.
Koszty naświetlań nie są duże jedna sesja PUVA czy UVB to koszt 20 zł, w przypadku PUVA bath to już 50 zł. W przypadku łuszczycy do ustąpienia zmian zwykle wystarcza od 12 do 30 naświetlań.
Podsumowując, naświetlania są metodą wygodną i ekonomiczną, możliwą do stosowania ambulatoryjnego. Terapią wartą wdrożenia u pacjentów nie reagujących na leczenie maściami czy lekami doustnymi. W przypadku
łuszczycy czy atopowego zapalenia skóry po naświetlaniach często zmiany skórne ustępują na czas dłuższy niż po innych formach leczenia, a w przypadku niektórych chorób dochodzi do całkowitego wyleczenia.
W Trójmieście bezpłatnie naświetlania prowadzone są w przyszpitalnych przychodniach dermatologicznych: w Wojewódzkiej Poradni Skórno -Wenerologicznej w Gdańsku (dawny Szpital Kolejowy), w Przychodni Dermatologicznej przy Klinice Dermatologii i Wenerologii Uniwersytetu Medycznego, w Przychodni Dermatologicznej Szpitala im PCK w Gdyni.
Odpłatnie z naświetlań można skorzystać w gabinetach Dermart w Gdyni, Dermedica w Gdańsku oraz gabinecie dr Leszka Rotera w Gdyni.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
