• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Gdańskie cmentarze nieco mniej zapomniane

Katarzyna Moritz
15 maja 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 
Rozbite nagrobki na cmentarzu krematoryjnym przy ul. Traugutta. Studenci PG, jeszcze pod koniec lat 60. ćwiczyli  w tym miejscu  rzut granatem ! Rozbite nagrobki na cmentarzu krematoryjnym przy ul. Traugutta. Studenci PG, jeszcze pod koniec lat 60. ćwiczyli  w tym miejscu  rzut granatem !

W Gdańsku jest znacznie więcej cmentarzy, niż wydaje się jego mieszkańcom. Po czterech latach prac, pamięć po kilkunastu historycznych nekropoliach została przywrócona.



Niejednokrotnie dzieci ze szkoły podstawowej przy ul. Na Stoku zobacz na mapie Gdańska w Biskupiej Górce biegały z czaszkami na kijach i walczyły na piszczele. Wystarczyło tylko trochę głębiej pokopać na szkolnym boisku, by wydobyć ludzkie szczątki. Gdy na terenie dawnego cmentarza, w latach 60 postawiono szkołę, likwidując cmentarz, zdjęto tylko nagrobki. Ale to wcale nie jedyny taki przypadek.

W przedwojennym Gdańsku, tam gdzie dziś mamy parki i zieleńce, znajdowały się rozległe nekropolie. Jednak zdecydowana większość starych, niekiedy sięgających historią XVI wieku cmentarzy w Gdańsku została bezpowrotnie zniszczona. Najwięcej w latach 60. i 70., kiedy to komunistyczne władze ostatecznie chciały zatrzeć niepolskie ślady przeszłości Gdańska.

Najwięcej historycznych gdańskich cmentarzy znajduje się wzdłuż alei Zwycięstwa.



W 2002 roku w pobliżu kościoła Bożego Ciała zobacz na mapie Gdańska, utworzono Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy po to, by 1 listopada można było postawić świeczkę tym, którzy już nie mają swoich grobów.

- Wtedy też zrodził się pomysł, by poprzez tablice informacyjne przywrócić pamięci gdańszczan zlikwidowane nekropolie. Jest to sprawa dziedzictwa kulturowego w 1000-letniej, wielonarodowościowej historii miasta. Na terenach tych cmentarzy pozostało 80 proc. nie ekshumowanych szczątków ludzkich. Te tablice przypominają, że te szczątki tam są po dzień dzisiejszy - wyjaśnia Grzegorz Boros, specjalista ds. utrzymania pomników z Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsk.

Prace trwały przez cztery lata. Na podstawie opracowania Joanny Labenz o gdańskich cmentarzach, określano dokładnie miejsca nekropoli, ich właściwe nazwy i granice. Dzięki temu na 17 z nich ustawiono granitowe tablice w trzech językach: polskim, łacińskim i niemieckim.

- Najwięcej tablic, siedem, ustawiono po obu stronach al. Zwycięstwa zobacz na mapie Gdańska, ponieważ właśnie tu było najwięcej cmentarzy. Ale też upamiętniono najstarszy cmentarz ewangelicki na Oruni, pw. św. Jerzego, w okolicy ul. Gościnnej zobacz na mapie Gdańska. Jego początek sięga 1550 roku, a był czynny do 1956 roku. Spoczywają tam m.in. szczątki dziadka Arthura Schopenhauera. Rodzina słynnego filozofa miała liczne dobra na Oruni. Wiadomo, że cmentarz miał bogaty wystrój, ale w latach 70 został zlikwidowany, nawet okoliczni mieszkańcy nie wiedzieli, jak się ten cmentarz nazywał - opowiada Grzegorz Boros.

Wiadomo, że nieopodal Cmentarza Bożego Ciała w Gdańsku przy Grodzisku zobacz na mapie Gdańska, zachował się grobowiec Williego Klawittera, twórcy przemysłu stoczniowego w Gdańsku. Przetrwał, bo był ukryty w zaroślach. Teraz jest należycie wyeksponowany.

- Jest także domniemanie, że na cmentarzu ewangelickim w okolicy ul. Cedrowej zobacz na mapie Gdańska na Ujeścisku, który powstał w 1648 roku, został pochowany podpułkownik Legionów Polskich Antoni Parys. Poległ on przy zdobywaniu Gdańska w 1807 roku przez wojska napoleońskie. Niestety nie wiemy gdzie byli chowani inni legioniści, którzy ponieśli liczne straty - wyjaśnia Grzegorz Boros.

Nie zachowała się bowiem dokumentacja, według której można by odtworzyć, gdzie kto spoczywał. Większość ksiąg parafialnych jest w archiwach niemieckich.

- Wiadomo natomiast, że na zlikwidowanym cmentarzu św. Trójcy zobacz na mapie Gdańskaniedaleko Gdańskiego Uniwersyteckiego Medycznego pochowano szczątki 160 ciał, które były poddane zbrodniczej działalności prof. Rudolfa Spannera, w tym produkcji z ludzi mydła w czasie II wojny światowej. Tablica upamiętniająca, w czerech językach jest także od 2007 roku jest na budynku akademii - wyjaśnia Grzegorz Boros.

Kolejnym niezwykłym miejscem odzwierciedlającym burzliwe losy naszego miasta jest cmentarz krematoryjny przy ul. Traugutta zobacz na mapie Gdańska. Gdańsk był pierwszym miastem w granicach dzisiejszej Polski, w którym założono krematorium w 1914 roku. Mieściło się ono przy budynku obecnej cerkwi, a należało do Towarzystwa Kremacji "Płomień". Cmentarz wprawdzie uległ częściowemu zniszczeniu podczas ostatniej wojny, ale tuż po niej odbywały się na nim ćwiczenia studium wojskowego Politechniki Gdańskiej. Jeszcze pod koniec lat 60. ćwiczono w tym miejscu m.in. rzut granatem.

Realizacja programu upamiętnienia gdańskich nekropoli odbywała się w latach 2006 - 2009. Łączny koszt jego realizacji wyniósł ponad 153 tys. zł.

Opinie (124) ponad 10 zablokowanych

  • Dbajmy nie tylko o niemieckie cmentarze w Gdańsku (11)

    ale i o pamięć Niemców po wojnie bestialsko wypędzonych z Gdyni, Rumii i okolicznych miejscowości. Pamietajmy, że to nie Niemcy ponoszą odpowiedzialność za II wojnę światową lecz naziści.

    • 58 55

    • A skąd ci "naziści" się wzięli w Niemczech? (2)

      No i przede wszystkim , kto im dał władzę nad Niemcami?

      • 9 0

      • z dlugoletniej tradycji zbrodni niemiec

        np w koloniach a afryce zachodniej.

        • 0 0

      • Oczywiście Niemcy wybrali Hitlera na wodza w prawdziwie demokratycznych wyborach.

        • 2 1

    • za cos takiego powinna cie scigac prokuratura z urzedu

      • 0 0

    • odp.

      A nazisci to kto? Eskimosi , a moze jednak Niemcy? . Oni wymordowali miliony ludzi i teraz my mamy dbac o ich mogily , a moze karmic ich potomkow , dawac im mieszkania i co tam jeszcze? nie , nie , nie

      • 0 0

    • Sprostowanie (1)

      "Gdynię, Rumię i okoliczne miejscowości" przed wybuchem II wojny światowej zamieszkiwali Polacy. To hitlerowcy wysiedlali Polaków, nie odwrotnie, mordowali (w Piaśnicy), wykorzystywali do niewolniczej pracy w obozach koncentracyjnych.
      Naród niemiecki wbrew temu, co czytam w wypowiedzi powyższej, ponosi
      odpowiedziałność za zbrodnie zwolenników Hitlera - naziści zyskali poparcie polityczne większości społeczeństwa niemieckiego i sprawowali rządy w wyniku legalnie przeprowadzonych wyborów.

      • 4 0

      • Laska, a jak myślisz? Skąd tyle plusów? Od ludzi, którzy

        widzą ironię.

        • 0 1

    • (1)

      No jak dla kogoś pamięć o starych cmentarzach jest jednoznaczna z wybielaniem odpowiedzialności Niemców to zazdroszczę tak prostego i płytkiego spojrzenia na życie, ludzi i historie.

      Jak życie staje się proste kiedy wszystko podzieli się tylko na czarne i białe a na koniec pójdzie zagłosować na tylko jedną słuszną i uczciwą partie (nie ważne jak by się nazywała). Szkoda tylko, że prawdziwy świat wygląda inaczej.

      • 6 2

      • II wojna światowa to był finał. Tu się mówi o 150 latach

        dręczenia. I zdrady 1919.

        • 0 3

    • Cmentarze

      A do nazistów dołączyć rodzimych kołmuchów z PZPRu i czerwonych pająków to oni się przyczynili do niszczenia cmentarzy

      • 4 4

    • mam nadzieje ze to ironia

      • 13 5

  • kij z niemcami...

    kij z niemcami...oni naszym grobow nie stawiali!!!

    • 1 3

  • dla mnie to jest chore

    MAM PROBLEM W SPRAWIE CMENTARZY POMIĘDZY AL. ZWYCIĘSTWA I AL.GRUNWALDZKIEJ DLACZEGO TO ZROBILI JA JESTEM PRZECIW TEMU, mieliśmy tam pochowanych krewnych i gdzie są pytam się ?CO SIĘ GODZĄ NA LIKWIDACJE PO ICH ŚMIERCI ONI POWINNY BYĆ WYKOPANI I NA WYSYPISKO WYWALENI CO ROBILI ZA KOMUNY. POCHODZĘ ZE STARYCH GDAŃSZCZAN I CAŁA RODZINA DLA MNIE TO JEST HAŃBA

    • 0 1

  • co z nagrobkami na terenie cmentarza krematoryjnego?

    te groby to część historii naszego miasta. Dobrze, że ktoś o tym pomyślał. Szkoda tylko, że w lesie w pobliżu stadionu Lechii wciąż można znaleźć wiele poniemieckich nagrobków z lat 1935-1939. Jeśli teren ten już nie jest cmentarzem, najwyższy czas go uporządkować. Nie wystarczy postawić kilku pomników w widocznym miejscu.

    • 1 0

  • pamiętajmy o ogrodach....ale pamiętajmy tez o ludziach... (1)

    Jako dziecko miałam wtedy 8 lat mieszkałam na Oruni i bardzo dobrze pamiętam okres kiedy były wyworzone szczatki ludzkie z cmentarza. Były tam piękne nagobki i bardzo piekne ogrodzenie, które koparki zniszczyły w jeden dzien. Tylko ten kto to widział może sie na ten temat wypowiadac. Do dzisiaj jak jestem na starym cmentarze to sie rozglądam czy przypadkiem nie jedzie koparka i go nie zniszczy. Stare cmentarze maja swój urok i nieważne kto na nich był pochowany. Ważne żeby o nich pamiętać i dbać.

    • 4 0

    • ...tylko kto ma dbać o obcego jak i swoi słabo dbają o krewnych. Dwadzieścia lat mija i nie ma następny na jego miejsce. I tak karuzela się kręci. Powinna być kremacja. W tedy jeden grajdołek wystarczyłby na setki lat dla spokrewnionych pokoleń. I nikogo po dwudziestu latach nie trzeba było by likwidować, ani szukać nowych miejsc na cmentarze. To by dopiero byłoby drzewo genealogiczne.

      • 0 0

  • Lidla na nich postawcie (1)

    Niemcy się nie szczypali i na cmentarzu "swoich" przodków postawili Lidla -koło Galerii Bałtyckiej. Na tym co zostało ustawili ławeczki żeby ludzie co tam pieski wyprowadzają mogli cobie przycupnąć na chwilę...

    • 7 4

    • ..ty jesteś głupi, ten budynek tam był (tylko go odnowili bo należy do zabytków) i cmentarz też tam był.

      • 0 0

  • glupota i strachy na zyjacych - dajcie zyc ludziom zyjacym - mlodym (4)

    ile dostala pami za ten artykul pieniedzy od chlebodawcow? po co te glupie tematy i dzialania na rzecz cmetarzy nie istniejacych a tym samym straszenie ludzi zyjacych - tu zwracam uwage ze w takich kategoriach to Polska jako kraj wojen i to tu pod plugami ornymi ziemia przysypywala ludz po kazdej pozodze wojennej wiec Polska to jeden wielki cmetarz - idac tym mysleniem jest glupota stale gadac o przerzeszlosci cmetarzy i straszyc ludzi zyjacych a kto chce babrac sie w tej tematyce to niech zamieszka na cmetarzu lub zamiecie Gdans w cmentarzysko calego swiata i zwoscie tu wszystkie trupy z calego swiata. brak jest pieniedzy na sprzatanie ulic i chodnikow miasta a oni stawiaja pomniki cmentarze by w******zyc mlodych ludzi. wy rubcie dla nas miejsca pracy. a taka strsza juz pani redaktor powinna pojsc na emeryture a tematy cmentarne niech zachowa na lawke emeryta i juz czas by zrobic miejsce mlodym ktorzy by porwali narod do pracy dla leprzego jutra nas zyjacych

    • 5 23

    • Maly symboliczny pomnik przypominajacy o dawnym cmentarzu Cie straszy? (1)

      Jak tak to nic dziwnego, że nie potrafisz porwać narodu do pracy. Przecież mamy kapitalizm i demokracje i to od nas zależy czy będziemy się rozwijać, tworzyć sobie miejsca pracy czy stać w miejscu.

      Przeszkadza Ci, że ktoś dba o historię i chce ją popularyzować? W czym to przeszkadza w rozwoju miasta? Przecież te kilka pomniczków nie kosztowało fortuny a przy okazji ktoś miał prace przy ich wykonaniu.

      A może przeszkadza Ci że nie najmłodsza już autorka artykułu jest na tyle kreatywna i obrotna, że potrafi zarobić na takim prostym artykule? Może sam mimo młodego wieku nie potrafisz niczego stworzyć?

      • 6 1

      • Proszę pisać tylko prawdę...

        ...kochaneczku, ty z 13:30. Bardzo dobrze, że ta Pani sobie zarabia, ale niech nie pisze bzdur. Nigdy w życiu żaden student PG nie rzucał granatem na cmentarzu. Politechnika na te cele miała do dyspozycji wojskowy poligon, a w najgorszym przypadku miała tereny przy Operze i Filharmonii Bałtyckiej. Obecnie stoi tam Multikino. A poza ty mieli i mają teren koło Basenu PG. Mnie osobiście podoba się sposób zaznaczania starych cmentarzy pomnikiem. Cmentarze te były od dawna pozamykane, przez ten czas mocno pozarastały. I bardzo dobrze, że doszło do ich likwidacji. Kochani nawet jak sami umrzecie a nie będzie komu po dwudziestu latach dalej opłacić waszego miejsca, to koniec waszego śladu.

        • 0 0

    • buuuuuuu!!! jestem strasznym artykułem!!!! buuuuuuuuu!!!

      • 0 0

    • Twoje LEPRZE jutro sobie wsadź

      Jeśli istnienie cmentarza Cię straszy, to lepiej w ogóle z domu nie wychodź. Mam też dla Ciebie news - Ty też kiedyś umrzesz, nie wiedziałeś?

      • 1 1

  • Do Pani Katarzyny Moritz...

    ...Szanowna Pani wszystko ładnie i pięknie, cacy lala, ale po co pisać jakieś bzdury o jakimś rzucie granatem. Mieszkam w Gdańsku od 1945 roku ale takiego bzdetu to nigdy nie słyszałem. Chodziłem do szkoły na Smoluchowskiego. Miałem dużo kolegów na Traugutta. Pamiętam, że cmentarz ten (krematoryjny) był zawsze pięknie ogrodzony i nikt tam specjalnie nie chodził, prócz parafian do kościoła który jest czynny do chwili obecnej. Czasami przeciskali się darmowi kibice Lechii, aby przeskoczyć przez płot na mecze, ale tam właśnie najwięcej pilnowali i to za bardzo się nie udawało. Studenci z politechniki mieli swoje miejsca gdzie takie rzuty mogli wykonywać. Był to teren przy alei Zwycięstwa. Obecnie stoi tam Multikino. A drugi teren był i jest do chili obecnej koło basenu PG też przy alei Zwycięstwa. A poza tym mogli korzystać z poligonu na Słowackiego.

    • 2 0

  • starusze POmuzgi (3)

    staruchy juz wam lasuje sie POmuzg od tego gadania o cmentarzach i POmnikach POmnikow cmentarzy wescie sie za robote i sprzatajcie ulice i chodniki bo gdansk w syfiei i brudzie tonie - dajcie nam mlodym zyc te chisterie zabierzcie z soba

    • 2 13

    • "muzgowiec" z PiS

      Sądząc z ortografii, to nasz właściwe kwalifikacje aby złapać miotłę i zacząć pracę jako zamiatacz ulic. Pamiętaj, żadna praca nie hańbi. W przeciwieństwie do polityki.

      • 1 0

    • HISTERIA

      ROZUMIEM, ŻE STUDENT TO KSYWA, A NIE STAN FAKTYCZNY

      • 1 0

    • student wydziału łopatologii

      • 3 0

  • dajcie zyc mlodym ta wasza historia to juz zamienila sie w histerie lepiej zajmnijcie sie powodzia bo wysoka woda i deszcze do

    gdanska ida dajcie zyc mlodym ludzia radoscia zycia i usmiechem na co dzien puki jeszcze zyja nie straszcie nas smiercia i cmentarzami mamy dosc juz was
    dajcie zyc mlodym ta wasza historia to juz zamienila sie w histerie i stawiacie czarne zalobne slupy szczalnicze zamiast kibli by bylo gdzie zrobic siku i kupe teraz gdzie sie czlowiek nie ruszy to tylko cmentarz i zaloba a w/g prawa miejsce pochowku wygasa po 20 latach wiec stosujcie prawo zgodnie z prawem do wszystkich zyjacych i zmarlych tak samo tym bardziej ze mowicie zyjemy w Panstwie Prawa
    za ta kase co zescie wydali na te kamienie to byscie posprzatali miasto oraz byscie wyczyscili wszystkie studnie i rury wod burzowo-deszczowych oraz byscie przeprowadzili melioracje na wszystkich zarosnietych rowach tak by w czasie krotkiego opadu deszczu gdansk nie zamienial sie w potezne rozlewisko ta szlachetna droga byscie uratowali gdansk od powodzi bo jak przyjda deszcze i pare dni popada to to cale miasto bedzie zalane

    • 1 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane