Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Gdańskie zabytki wracają pod nadzór konserwatora wojewódzkiego

Katarzyna Moritz
27 listopada 2018 (artykuł sprzed 5 lat) 
Opinie (276)
aktualizacja: godz. 13:00 (27 listopada 2018)
Sprawa kanału Raduni i tzw. koryta edukacyjnego w Forum Gdańsk stała się powodem rozwiązania porozumienia między konserwatorami wojewódzkim, miejskim a wojewodą. Sprawa kanału Raduni i tzw. koryta edukacyjnego w Forum Gdańsk stała się powodem rozwiązania porozumienia między konserwatorami wojewódzkim, miejskim a wojewodą.

Sprawa kanału Raduni i tzw. koryta edukacyjnego w Forum Gdańsk stała się powodem rozwiązania porozumienia między konserwatorami wojewódzkim, miejskim a wojewodą.

fot. trojmiasto.pl

Nielegalna zabudowa kanału Raduni z jednej strony, z drugiej - polityka rządu w kwestii Westerplatte i terenów stoczniowych - takie są prawdopodobnie powody, dla których nadzór nad gdańskimi zabytkami wróci pod skrzydła wojewódzkiego konserwatora zabytków.



Aktualizacja godz. 13:00

W ramce pod artykułem zamieszczamy oświadczenie władz miasta Gdańska w sprawie opisywanej przez nas decyzji Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, która okazała się dla miasta zaskakująca oraz - zdaniem miejskich urzędników - "motywowana politycznie".


Kto powinien sprawować nadzór nad gdańskimi zabytkami?

Z naszych informacji wynika, że w poniedziałek po południu, za pośrednictwem wojewody pomorskiego, do gdańskiego magistratu trafiło pismo, w którym Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków wypowiada miastu umowę, na mocy której to miejski konserwator zabytków sprawował nadzór nad najcenniejszymi gdańskimi zabytkami.

Przypomnijmy: porozumienie między oboma konserwatorami (wojewódzkim i miejskim) oraz wojewodą pomorskim zostało podpisane 17 listopada 2015 roku. Na jego podstawie miejski konserwator zabytków przejął obowiązki wojewódzkiego konserwatora w zakresie opieki nad zabytkami na terenie Gdańska, z wyłączeniem Głównego Miasta.

Orędownikiem takiego porozumienia był prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, a ostatecznie przychylił się do niego ówczesny konserwator wojewódzki Dariusz Chmielewski. Przekonywał on, że "nowy podział kompetencji przyniesie zabytkom korzyści, chociażby z tego względu, że samorząd Gdańska ma zaplecze finansowe i kadrowe, o którym on nawet nie może pomarzyć".

Czytaj też: Gdańsk przejmie zabytki od pomorskiego konserwatora?

Krytykiem takiego rozwiązania był natomiast m.in. Tomasz Korzeniowski, prezes Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Już w 2014 r. przestrzegał, że "wiele niewygodnych miastu zabytków, w imię realizowanych inwestycji, podzieli los spichlerza Woli Łeb [rozebranego - dop. red.] na Wyspie Spichrzów lub zabytków Stoczni Gdańskiej".

Prezydent jednocześnie jako inwestor-wnioskodawca oraz jako decydent



Faktycznie, porozumienie sprawiło, że miejski konserwator zabytków stał się recenzentem efektów pracy swoich kolegów z innych wydziałów magistratu czy miejskich instytucji, którzy przygotowywali lub prowadzili inwestycje na terenie miasta.

I właśnie na tę kwestię zwróciła uwagę obecna pomorska wojewódzka konserwator zabytków. W piśmie przesłanym do gdańskiego magistratu zwróciła uwagę, że "na terenie historycznych zespołów zabudowy, w tym również w granicach układu urbanistycznego Gdańska - pomnika historii, inwestycje realizowane są na mocy umów partnerstwa publiczno-prywatnego pomiędzy prywatnymi inwestorami a miastem Gdańsk, co skutkuje tym, że prezydent miasta występuje jednocześnie jako inwestor-wnioskodawca oraz jako decydent".

- W naszej ocenie porozumienie nie umożliwiało sprawowania skutecznego nadzoru przez tutejszy organ nad działaniami Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku - tłumaczy swoją decyzję Agnieszka Kowalska, pomorska wojewódzka konserwator zabytków.
Jej zdaniem rażącym przykładem takiej sytuacji jest sprawa pozwoleń na wykonanie tzw. dwudzielnego koryta w kanale Raduni, biegnącym przez Forum Gdańsk.

Miejski konserwator nic nie zrobił w sprawie kanału Raduni



Sprawę relacjonowaliśmy na bieżąco. Po kontrolach stwierdzono nieprawidłowość wydanych decyzji miejskiego konserwatora, w tym tej pozwalającej na wykonanie tzw. koryta edukacyjnego, co było niezgodne z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Ostatecznie decyzje zostały unieważnione, a na dewelopera Forum Gdańsk nałożono 500 tys. zł kary, która została podtrzymana przez generalnego konserwatora zabytków, zwierzchnika wojewódzkiej konserwator.

Czytaj też: 0,5 mln zł kary dla Forum Gdańsk podtrzymane

Mimo upływu kilku miesięcy miejski konserwator nie podjął żadnych działań zmierzających do usunięcia skutków błędnych decyzji i nie wszczął postępowania w sprawie nakazania przywrócenia zabytku - Kanału Raduni - do stanu poprzedniego.

- Powyższa sytuacja wskazuje na brak realnego wpływu Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na działania prowadzone przez Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku, nawet w przypadku złamania obowiązujących przepisów - konkluduje Agnieszka Kowalska. - Zgodnie z obowiązującymi zapisami porozumienia z 17 listopada 2015 r., wszelkie czynności mogą skutecznie zostać podjęte dopiero po zajęciu stanowiska przez Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku. W związku z powyższym, w ocenie Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, porozumienie z dnia 17 listopada 2015 r. utrudnia skuteczną ochronę zabytków, do których kompetencje przekazano Miejskiemu Konserwatorowi Zabytków w Gdańsku. W związku z tym za zasadne uważa się jego rozwiązanie.
Termin wypowiedzenia mija 28 lutego 2019 roku.

Kwapiński: kanał Raduni, ale też polityka



O ocenę tej decyzji poprosiliśmy Mariana Kwapińskiego, byłego pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków w Gdańsku. Początkowo nie chciał on się zgodzić na przekazanie części swoich kompetencji konserwatorowi miejskiemu. Zgodził się na to po utworzeniu samorządowego programu opieki nad zabytkami, co ostatecznie nastąpiło i dawało bezpieczeństwo nadzoru wojewódzkiego konserwatora nad samorządowymi konserwatorami.

- Po kontrowersjach m.in. z Forum Gdańsk, obecny rząd, bo należy pamiętać, że wojewódzki konserwator jest przedstawicielem administracji rządowej, zmienił front. W mojej ocenie to nie była inicjatywa pani Agnieszki Kowalskiej [wojewódzkiej konserwator zabytków - red.], by porozumienie rozwiązywać, tylko efekt oceny sytuacji przez generalną konserwator zabytków. Nie bez znaczenia jest tu polityka - twierdzi Marian Kwapiński.
Były konserwator uważa, że niebagatelny wpływ na rozwiązanie umowy ma nadzór nad Westerplatte. Przypomnijmy: gdański samorząd jest gospodarzem części terenów, które niedawno stały się przedmiotem sporu między wojewodą, dyrekcją Muzeum II Wojny Światowej, a miastem.

Kolejnym punktem zapalnym są tereny dawnej Stoczni Gdańskiej. Ze strony przedstawicieli rządu ma być wywierany nacisk, by obszar ten stał się pomnikiem historii, co może utrudnić lub nawet uniemożliwić przywrócenie na tym obszarze normalnych funkcji miejskich.

Warto odnotować, że dwa lata temu podobne porozumienie między konserwatorem wojewódzkim i miejskim zostało rozwiązane w Warszawie. Dziś miejski konserwator nadal prowadzi miejską ewidencję zabytków oraz podejmuje uchwały o przyznaniu dofinansowania na ochronę miejskich zabytków.

Oświadczenie władz Gdańska w sprawie decyzji Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

W poniedziałek 26 listopada w godzinach popołudniowych do Urzędu Miejskiego w Gdańsku wpłynęło pismo, którym Wojewoda Pomorski na wniosek Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków rozwiązał porozumienie z dnia 5 listopada 2015 r. zawarte pomiędzy Wojewodą Pomorskim a Gminą Miasta Gdańska w sprawie prowadzenia spraw z zakresu właściwości Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku przez Gminę Miasta Gdańska (szczegóły porozumienia tutaj: https://www.gdansk.pl/download/2016-04/71093.pdf).

Decyzja ta jest dla Miasta zaskakująca. Podobne porozumienia obowiązują w wielu miastach, m.in. w Sopocie, Gdyni, Poznaniu czy Szczecinie. Warto także podkreślić, że przez cały okres obowiązywania porozumienia, Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków otrzymywał kopie wszystkich decyzji miejskiego konserwatora i nie było do nich żadnych uwag.

Niestety, zapewne za taką decyzją stoją motywacje polityczne. Jest to kolejna próba odbierania kompetencji samorządom, jak to miało miejsce w Warszawie, gdzie także dwa lata temu rozwiązano takie porozumienie. Co dalej teraz będzie z Westerplatte czy terenami postoczniowymi? Czy chęć decydowania o tych miejscach bez udziału samorządu także leżała u podstaw wypowiedzenia umowy? Na to pytanie każdy może odpowiedzieć sobie sam.

A przecież głównym powodem zawartego w Gdańsku w 2015 roku porozumienia było uproszczenie i przyspieszenie procedur konserwatorskich. Warto postawić pytanie: jak wygląda obecnie terminowość wydawania decyzji przez wojewódzkiego konserwatora zabytków i o ile dłużej będzie się teraz czekało na takie decyzje? Teraz każdy inwestor zamierzający inwestować na terenach chronionych w Gdańsku, zobowiązany będzie przejść procedurę uzyskania zgody Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

W kompetencjach miejskiego konserwatora pozostaną na pewno dotacje na remonty zabytków, prowadzenie gminnej ewidencji zabytków oraz szeroko pojęta edukacja i upowszechnianie wiedzy na temat gdańskich zabytków. Przypomnijmy, że od 2005 roku Gdańsk udziela dotacji na prace konserwatorskie przy zabytkach podmiotom zewnętrznym. Do dziś przekazano na ten cel ponad 30 milionów złotych, w tym 820 tysięcy złotych przekazanych Gminie Miasta Gdańska jako pomoc międzygminna na rzecz kościoła p.w. św. Katarzyny.


Na pewno ulegnie przeorganizowaniu praca Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków, niewykluczone, że część etatów zostanie zlikwidowanych. Propozycja reorganizacji pracy Biura zostanie przedstawiona w najbliższych miesiącach. Za wcześnie także, by mówić, jakie miejskie inwestycje mogą zostać spowolnione przez wypowiedzenie porozumienia. Potrzeba kilku miesięcy, by to zweryfikować.

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (276) 8 zablokowanych

  • 2018-11-27 10:54

    (3)

    No to wreszcie zburzą to forum, czyli centralny bunkier. Niech płynie rzeka radunia.

    Ja

    5 lat

    • 15 9

    • 2018-11-28 01:00

      z Pruszcza Gdańskiego do Krępca

      5 lat

      • 2 0

    • 2018-11-27 14:31

      Pajacu płynie cały czas. Kanał Raduni od czasu Krzyżaków się zmienił, może pani konserwator i wojewoda zaleci wyburzenie wszystkiego?

      Mariusz

      5 lat

      • 2 4

    • 2018-11-27 10:57

      To jest kanał Raduni, rzeka płynie w innym miejscu panie gdańszczaninie.

      5 lat

      • 9 1

  • 2018-11-27 10:26

    (6)

    Jeśli dla odrestaurowanego zabytku nie znajdzie się szybko użytkownika, który będzie go pilnował i utrzymywał , po chwili znów będzie zasikaną rozpadającą się ruiną. Przykład - Wielki Młyn. Miasto zamierza tam za dziesiątki milionów przenieść Muzeum Bursztynu. Już widzę tłumy chętnych do zwiedzania, które zapewnią zwrot nakładów i utrzymanie obiektu oraz personelu. Następna "czarna dziura" dla miejskich pieniędzy. Ale innego wyjścia nie było.

    5 lat

    • 16 4

    • 2018-11-27 15:40

      To akurat dobry pomysł miasta... Gorzej, że nie wiadomo co z zespołem Bramy Więziennej (2)

      czyli obecną siedzibą, bo jak będzie stać pusta to będzie niszczeć. Zresztą zewnętrznych chętnych na zabytki za bardzo nie widać. Zobacz chociażby na Dom Trzech Kaznodziei, który lata całe stał pusty bez użytkownika, teraz przekazany przez miasto Caritasowi, po tym jak mimo poszukiwań miasto nie mogło znaleźć chętnego na ten budynek położony przecież w doskonałym miejscu, niemalże centrum Głównego Miasta.

      Dlaczego? Przyczyna jest prosta... remont i utrzymanie zabytku kosztuje parę razy więcej niż np. budynku z lat 90 i wszystkiego w nim nie zrobisz.
      Dobry przykład to Twierdza Wisłoujście, która po latach zaniedbania nadal jest remontowana przez Muzeum Gdańska i w chwili obecnej przez to jak jeszcze dużo jest do zrobienia wykorzystuje tylko część swojego potencjału jako placówka muzealna, bo w teren ten trzeba władować takie pieniądze, jakimi Muzeum nie dysponuje...

      historyk

      5 lat

      • 4 2

      • 2018-11-27 17:05

        (1)

        Na odbudowę koscioła świętej Katarzyny jednego roku Budyn dal 700 000 zl. Na kiczowate filmy w TVN w ciągu 2 tygodni - 2 miliony. Są jak widać priorytety.

        5 lat

        • 7 3

        • 2018-11-28 00:59

          a ile kościołów dostało dofinansowanie od Miasta? żaden budyń niczego nie daje. Wszystkie dotacje zatwierdza Rada Miasta

          5 lat

          • 1 2

    • 2018-11-27 10:41

      (2)

      Masz pomysł na Wielki Młyn? No to go wyartykułuj.

      5 lat

      • 3 0

      • 2018-11-27 17:03

        (1)

        W wielkim Mlynie było rewelacyjne oceanarium. Facet wstawił sam swoje akwaria, były rybki do głaskania, rybki skubiące po rękach. Wszystko kameralne ale schludne, czyste i z głową. W porównaniu z Oceanarium w Gdyni byłem niesamowicie pozytywnie zaskoczony. Własciciela dojechali czynszami. A teraz za miliony budują oceanarium na Letnicy.

        5 lat

        • 2 4

        • 2018-11-27 21:29

          ...bo w WM mogłoby byc cokolwiek - wielbiciele kolejek zrobiliby model i wystawę kolejek, wielbiciele lego.wystawę lego, Garnizon - zagospodarowalby to historycznie, ktorys z piekarzy prowadziłby warsztaty dotyczące mąki i chleba... ale nie trzeba była kombinować - było oceanarium. Ale to robił fascynat, pracowała jedna pani ktora sprzedawala bilety, sprzątała, trochę oprowadzała, karmiła rybki. Dlatego go dojechali - nie dalo się tam wsadzic krewnych i znajomych królika. Teraz w muzeum bursztynu sie da, nowe oceanarium na letnicy to masa synekur. A jakby co to zrobimy jeszcze muzeum Gdańska, Pomorza, Kaszubów, Szekspira, czy bab z nosa. Byle drogo i byle były stolki.

          5 lat

          • 0 1

  • 2018-11-27 09:36

    przestańcie z ludzi robić idiotów,mieszkańcy wiedzą i widzą (8)

    gdański urząd miasta to układ zamknięty z deweloperką,każdy mieszkaniec tego syfu o tym wie,kasa leci pod stołem a włodarze miasta bawią się na cąłego.Sędziowie na telefon,radcy prawni,adwokaci, miasto prywatne zanurzone w korupcji.każdy tam sobie układ skrobie,bo są pieniądze i są pieniądze do podziału,chętnych na gdańskich stołkach do brania łapówy nie brakuje.trzeba być idiotą,durniem skończonym naiwniakiem by sie tego nie domyślać.

    5 lat

    • 50 9

    • 2018-11-27 09:40

      (6)

      Tylko dlaczegp go znów wybrali?

      5 lat

      • 11 2

      • 2018-11-27 20:45

        A wybrali go w uczciwym nocnym liczeniu glosow. (1)

        Zapewne

        5 lat

        • 0 0

        • 2018-11-28 00:52

          trzeba się było zapisać do pracy w komisji wyborczej

          5 lat

          • 0 0

      • 2018-11-27 14:44

        Bo ludzie to banda d**ili i oddali głos „tylko nie na PIS” . 99% ludzi nie czyta programów wyborczych tylko patrzy na to gdzie PiS a gdzie PO

        Xyz

        5 lat

        • 6 3

      • 2018-11-27 10:40

        są jeszcze ludzie którzy oglądają TVNowosti i czytają GWno czerpiąc z takich "mediów" "wiedzę" na temat otaczającej nas rzeczywistości

        5 lat

        • 8 2

      • 2018-11-27 10:16

        wybrali bo- wielu jest zależnych od tego układu-

        oprócz urzędników i ich rodzin
        deweloperka i ich rodziny
        fundacje, spółki

        to wszystko, to całe towarzystwo jest związane
        kasa

        5 lat

        • 9 3

      • 2018-11-27 09:44

        walczyli o głosy

        jeżdzili po więzieniach,instytucjach docierali każdy zakamarek by zdobyć głosy,deweloperskie układy,znajomości to ogrom ludzi w Gdańsku.

        5 lat

        • 12 3

    • 2018-11-27 14:43

      Dokaldnie

      W samo sedno !!!!

      Xyz

      5 lat

      • 3 2

  • 2018-11-28 00:51

    Kino

    Znalazłoby się sto innych, ważniejszych powodów niż kanał.

    5 lat

    • 2 2

  • 2018-11-27 15:01

    Szanowni Samorządowcy! (1)

    Nie lejcie krokodylich łez. Nie sprowadzajcie wszystkiego do sporów politycznych i polityki. Tych co w to wątpią, zapraszam do Bramy 2 Stoczni Gdańskiej i budynku wartowni, który w całości należy do Samorządu. Budynek niszczeje, bez ochrony, powybijane szyby, pomazane ściany, nieustanne włamania....Gdańsk jest w sloganie samorządowym "miastem wolności i solidarności". Ciekawe co mają na myśli? Tak właśnie wygląda miejska opieka nad zabytkami. Wojewódzki konserwator odbiera kompetencje, bo inne zabytki wyglądają tak ,jak Wartownia.

    5 lat

    • 12 7

    • 2018-11-28 00:36

      serio, k...wa?

      5 lat

      • 0 4

  • 2018-11-27 09:21

    Nielegalna zabudowa kanału Raduni ??? Chyba to jakiś żart???!!! (2)

    Jak nielegalna jak budowana w centrum wielkiego miasta pod bokiem wszystkich możliwych urzędów oraz więzienia !

    5 lat

    • 22 12

    • 2018-11-27 23:47

      i wolnych sądów. He,he.

      Abgaraya

      5 lat

      • 2 0

    • 2018-11-27 09:45

      właśnie.

      5 lat

      • 3 2

  • 2018-11-27 10:38

    (4)

    No to teraz nic nie stoi na przeszkodzie, aby wybudować monumentalny pomnik Kaczyńskiego na terenie byłej stoczni, jako inspiratora strajku, a w konsekwencji głównego bohatera upadku komunizmu w Polscea, a nawet w całej Europie środkowo-wschodniej.

    5 lat

    • 8 27

    • 2018-11-27 20:31

      Fobie można leczyć. Z fanatyzmem jest gorzej

      5 lat

      • 2 0

    • 2018-11-27 10:42

      (2)

      chyba masz jakieś problemy, lecz się ze swoich fobii, a jak nie to odstaw media będące na sznurku merkel, sorosa i lewaków z bruxeli - szczekające i deprecjonujące nasz kraj

      5 lat

      • 10 7

      • 2018-11-27 10:54

        (1)

        Odezwał się pachołek Moskwy. Ile dostajesz za trollowanie i sanie propagandy Jego Królewskiej Mości Jarosława Wielkiego.

        5 lat

        • 6 8

        • 2018-11-27 12:00

          ja nic, ale ty srebrniki od sorosa lub merkel na pewno

          5 lat

          • 7 6

  • 2018-11-27 19:56

    Pan Tomasz Korzeniowski nie jest prezesem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami

    on tylko reprezentuje pomorskie kolo...

    .

    5 lat

    • 7 1

  • 2018-11-27 09:49

    (2)

    Forum Gdańsk jest super. Ponad 6 milionów gości o tym świadczy.Turyści z całego Świata są zachwyceni. Podobnie jak zdecydowana większość gdańszczan! Tu chodzi o politykę o nic innego. Pani konserwator robi z siebie pośmiewisko.

    Adam

    5 lat

    • 9 44

    • 2018-11-27 19:07

      Wartosci historyczne..

      Widac , ze na ich temat masz maly zasięg wiedzy..

      Hardlife

      5 lat

      • 4 1

    • 2018-11-27 17:09

      Skąd ty te 6 milionów wziąłeś?

      5 lat

      • 9 2

  • 2018-11-27 07:12

    Dopuki w Gdańsku będzie rządzić POlityka to stan zabytków jest zagrożony (12)

    5 lat

    • 103 77

    • 2018-11-27 08:02

      To są właśnie wykształciuchy z pis (7)

      "Dopóki" amebo. I tacy właśnie głosują na sobie podobnych, którzy potem wysłowić się nie potrafią, nie mówiąc o logicznym myśleniu. I zamiast rządzić, rozpie.rzają kraj.

      fakpis

      5 lat

      • 18 11

      • 2018-11-27 08:39

        (1)

        Polskę dewastowali przez 8 lat POprzednicy doprowadzając do "teoretycznego"!
        Teraz ta dewastacja została powstrzymana, ale ty pewnie tego z TVNowosti i GWna sie nie dowiesz.

        5 lat

        • 7 13

        • 2018-11-27 18:02

          O troll na truj-miasto?????!!!!!!!!!!!!!!

          ................ o ty szmatooooooooooooooooo macie taki kapitał ze na lokalnych portalach też śmierdzicie !!!!!!!!!!!!????????????

          5 lat

          • 0 1

      • 2018-11-27 08:30

        wykształciuchu przejrzyj na oczy! przejdż się troche po Gdańsku (1)

        zatrzymaj się popatrz jak wygląda Gdańsk....

        " ranking ulic do remontu"....
        wszędobylskie śmieci i grafitii

        5 lat

        • 6 8

        • 2018-11-27 09:41

          to zegnij kark i podnieś butelkę która rzucasz pod brama patrioto..

          bart

          5 lat

          • 8 3

      • 2018-11-27 08:41

        p*******cy "rządzili"! - jeszcze chwila i z "teoretycznego" (do którego doprowadzili) - stworzyli by dzielnicę merkelowego reichu.

        5 lat

        • 6 9

      • 2018-11-27 08:13

        To wlasnie jest demokracja (1)

        5 lat

        • 6 2

        • 2018-11-27 08:21

          To jest dramat

          5 lat

          • 11 2

    • 2018-11-27 09:00

      twój umysł jest zagrożony bo rzadzi nim neopatriotyzm i klechy (1)

      5 lat

      • 9 7

      • 2018-11-27 10:35

        wolę patriotyzm (re-, neo-, każdy) niż sprzedawczykowstwo, dokładanie cegły do następnego rozbioru Polski.
        a "klechy" też są różne - te skręcające na lewo z całą obrzydliwą dewiacją, chciwością utożsamiający się z lewacką ateizacją Europy i są tacy, jak ci , dzięki którym Naród przetrwał 123 lata bez Państwa, a później czasy komunizmu.

        5 lat

        • 7 3

    • 2018-11-27 09:00

      wstyd

      Do szkoły. Ortografia się kłania.

      belfer

      5 lat

      • 10 0

    • 2018-11-27 07:32

      Zmien leki

      I kup mocniejsze okulary

      Populizm i Socjalizm. Premie i Stolki.

      5 lat

      • 16 14

2
3
4
5
6

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3222)

Najczęściej komentowane

Fabryka "kryształu" na północną Polskę rozbita. W akcji śmigłowce i "chemicy"

To była fabryka "kryształu" na płn. Polskę

Mieszkańcy Bojana naprawili drogę w Gdyni

Mieszkańcy Bojana naprawili drogę w Gdyni

więcej

Najczęściej czytane