• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pruski orzeł powróci na fasadę dawnej przychodni przy Dworcu Głównym w Gdańsku

Rafał Borowski
15 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
  • Widoczny na zdjęciu kartusz, wraz ze śladami skutego orła pruskiego, znajduje się na na szczycie elewacji dawnej przychodni od strony Podwala Grodzkiego. Montaż zrekonstruowanej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu.
  • Trwają prace przy przebudowie budynku dawnej przychodni przy dworcu PKP Gdańsk Główny.

Płaskorzeźba pruskiego orła wróci na fasadę budynku dawnej przychodni kolejowej przy Dworcu Głównym w Gdańsku. Skuty po II wojnie światowej detal został zrekonstruowany przez absolwentów i studentkę Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. To pretekst do poznania historii naszego miasta - przekonuje prof. Andrzej Januszajtis.



Co sądzisz o rekonstrukcji pruskiego orła?

Podczas trwającego od kilku miesięcy kapitalnego remontu gmachu dawnej przychodni kolejowej przy ul. Podwale Grodzkie zobacz na mapie Gdańska w Gdańsku, dokonano niespodziewanego odkrycia. Spod tynku wypełniającego kartusz wieńczący wschodnią elewację budynku, wyłoniły się ślady po skutej płaskorzeźbie. Po usunięciu zaprawy okazało się, że kartusz wypełniała niegdyś podobizna orła.

- Nasi rzeźbiarze zgłosili nam, że czerwona farba, pokrywająca kartusz na głównej attyce, pokrywa również ubytki. Po odkuciu fragmentu zaprawy wypełniającej kartusz, ujrzeliśmy ślady po płaskorzeźbie orła. O odkryciu poinformowaliśmy pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków, który podjął decyzję, żeby ten detal odtworzyć - wyjaśnia Rafał Recław z firmy Versus, która jest właścicielem obiektu.
  • Zrekonstruowana płaskorzeźba w całej okazałości. Widoczny na orle nalot zostanie zeszlifowany. Docelowo, kolor płaskorzeźby będzie imitował piaskowiec.

W okolicy zachowało się więcej poniemieckich pamiątek

Płaskorzeźba, której ślady odkryto podczas remontu, przedstawiała pruskiego orła. Orzeł ten, z koroną na głowie oraz berłem i jabłkiem w szponach, był herbem Królestwa Prus. Detal z piaskowca, podobnie jak wiele innych poniemieckich pamiątek w Gdańsku, został skuty przez Polaków wkrótce po zakończeniu wojny.

Co ciekawe, do dnia dzisiejszego zachowały się dwie poniemieckie pamiątki na pobliskich budynkach. Pierwszą z nich jest kolejny pruski orzeł, również wykonany z piaskowca, umieszczony nad wejściem do pobliskiego budynku Nowego Ratusza przy ul. Wały Jagiellońskie zobacz na mapie Gdańska.

Drugim reliktem jest wykuty również w piaskowcu napis "Postamt" (pol. Urząd Pocztowy), na oddalonym od dawnej przychodni o zaledwie kilkanaście metrów budynku dawnej poczty.

Pruski orzeł górował również nad fasadą Dworca Głównego. W kartuszu, który niegdyś zajmował, dziś znajduje się polski orzeł w pozłacanej koronie.
  • Co ciekawe, pruski orzeł zachował się nad wejściem do budynku Nowego Ratusza (dawnego Żaka) przy ul. Wały Jagiellońskie.
  • Niemieckojęzyczny napis "Postamt" (pol. Urząd Pocztowy), umieszczony na budynku dawnej poczty przy Podwalu Grodzkim. Napis był ukryty pod blaszanym szyldem przez wiele lat. Odkryto go przy okazji trwającego obecnie remontu.

Montaż płaskorzeźby w przyszłym tygodniu

Rekonstrukcji płaskorzeźby na budynku dawnej przychodni podjęło się troje młodych ludzi wykształconych na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku: Czesław Fankidejski, Iwona Jurkiewicz (absolwenci kierunku rzeźba) oraz Katarzyna Grządziela (studentka 5 roku rzeźby).

- Na ASP płaskorzeźba jest jednym z pierwszych etapów nauki rzeźby. W związku z tym, zlecone nam zadanie nie było zbyt trudne. Musieliśmy jednak wpasować się w pewien kanon, który obowiązuje konkretną epokę. Nasza praca została wykonana we współpracy z nadzorem konserwatorskim - tłumaczy Czesław Fankidejski.
Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz. Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz.

Płaskorzeźba została wykonana z mieszanki różnego rodzaju kitów. Jej kolor jest zbliżony do piaskowca, z którego wykonano wiele detali na budynku przychodni.

Jak wyglądał proces odtworzenia zniszczonej po wojnie rzeźby?

- Najpierw zdjęliśmy rysunek śladów po płaskorzeźbie, a na jego podstawie powstał prototyp wyrzeźbiony z gliny. Posłużył nam on do stworzenia formy z gipsu, czyli negatywu właściwej rzeźby. Z negatywu odlaliśmy pozytyw, wykonany z mieszanki kitów. Rzeźba jest zbrojona stalową siatką, nie ma więc obaw, że połamie się podczas montażu na kartuszu - opowiada rzeźbiarz.
Montaż odtworzonej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu. Pruski orzeł zostanie przymocowany do kartusza za pomocą stalowych kotew oraz zaprawy murarskiej.

Poniemieckie pamiątki budzą kontrowersje

Powrót pruskiego orła - herbu Prus, a więc państwa, które było jednym z zaborców Polski - może budzić kontrowersje. Zdaniem niektórych, symbole państwowe innych krajów powinny zniknąć z przestrzeni publicznej. Nie przekonuje ich argument, iż są to wyłącznie pamiątki historyczne.

Do podobnych sporów dochodził w innych miastach, np. we Wrocławiu, przy okazji restauracji reliktów niemieckiej przeszłości miasta.

Prof. Andrzej Januszajtis, znawca historii Gdańska, apeluje jednak o powściągliwość.

- To dobrze, że płaskorzeźba powróci na fasadę dawnej przychodni. To dobry pretekst, aby wielu gdańszczan lepiej poznało i zrozumiało historię swojego miasta. Można zrozumieć ludzi, którzy skuli tę rzeźbę. Wojna przyniosła Polakom straszną tragedię i stąd zrozumiała po wojnie niechęć do Niemców. Jednak dziś jesteśmy gospodarzami w polskim Gdańsku i nikt nam nie zagraża. Ten orzeł to część historii naszego miasta. To nie jest swastyka - przekonuje Januszajtis.
Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918 Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918
Prusy były jednym z trzech państw (obok Rosji i Austrii), które wzięło udział w rozbiorach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W wyniku II rozbioru, który miał miejsce w 1793 roku, Gdańsk został wcielony w granice właśnie tego państwa i pozostał w jego granicach aż do utworzenia Wolnego Miasta Gdańska w 1920 roku. W tym miejscu należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że w 1871 roku Prusy, z wraz z nimi Gdańsk, stały się częścią II Rzeszy Niemieckiej, zaś w 1918 roku tzw. Republiki Weimarskiej.

Gmach przy Podwalu Grodzkim (ówcześnie Stadtgraben) powstał w 1900 roku, przy okazji budowy pobliskiego Dworca Głównego. Pierwotnie mieściła się w nim inspekcja kolejowa wraz z mieszkaniami służbowymi kierownictwa gdańskiej dyrekcji kolei. Zarówna II Rzesza, jak i powstała na jej gruzach Republika Weimarska były państwami związkowymi i nic nie stało na przeszkodzie, aby na budynkach państwowych umieszczać symbole poszczególnych krajów związkowych. Dzięki temu na kartuszu budynku mógł pojawić się herb Prus, a nie herb II Rzeszy.

W 1945 roku, w następstwie rozpętanej przez Niemców wojny, Gdańsk został wcielony w granice Polski. Rozpoczęła się akcja wysiedlania niemieckiej ludności miasta za Odrę i Nysę Łużycką, a wraz z nią akcja "odniemczania" Gdańska, czyli likwidacja materialnych śladów niemieckości. Na właśnie fali tej akcji skuto m. in. pruskiego orła z budynku dawnej przychodni.

Trudno dziwić się naszym dziadkom, że nie mieli najmniejszego zamiaru zachowania w Gdańsku niemieckich napisów czy pomników. Pamiętajmy, że likwidacja poniemieckich reliktów była logiczną konsekwencją okrutnej okupacji, jaką zgotowali Polakom Niemcy podczas II wojny światowej.


Film z marca, na którym widać dawną przychodnię z lotu ptaka

Opinie (803) ponad 10 zablokowanych

  • PKP

    To Gdańsk już nie jest polskim miastem? Czemu wieszają obce wrogie symbole?

    • 1 2

  • swastyki od razu wywieście ! (20)

    • 93 25

    • jestem za. (2)

      swastyka to nasz rodzimy, swiety slowianski symbol od ponad tysiaca lat.

      • 5 3

      • Zgadza się była naszywana na polskie mundury w okresie XX- lecia (1)

        Przez działania Niemców jest utożsamiana z ludobójstwem Niemców w XX wieku

        • 2 1

        • tylko u Podhalańczyków, nie wiem o innych

          i cała armia Fińska ja miała jako swój znak...

          • 0 0

    • (14)

      Smutne, że nie odróżniasz adolfowego szaleństwa od wielowiekowej historii.

      • 13 17

      • nazizm jest poklosiem (3)

        pruskiego imperializmu . w końcu naziści wygrali najbardziej w Gdańsku i Prusach wschodnich a nie centralnych niemczech

        • 15 1

        • nazizm narodził się w USA (2)

          poczytaj trochę więcej niż sowieckiej propagadny

          • 1 7

          • Bajka mchu i paproci. Elvis żyje, UFO wylądowało w porcie w Gdyni. (1)

            • 2 1

            • owszem, wylądowało, w formie BIOMASY

              czy ostatnio ktoś liczy w Gdyni SZCZURY? nie mówię o burmistrzu, tylko o prawdziwych gryzoniach? czy tylko mi się wydaje, a tylko mój kot zawsze wraca po nocy z dłuuugim ogonem w pysku?

              • 0 0

      • (3)

        Adolf był kontynuacją pruskiej historii.

        • 6 2

        • (2)

          Adolf był Austriakiem, a działalność prowadził w Bawarii ;)

          • 2 3

          • a ideologię zaczerpnął ze szkoły Jezuitów (1)

            tak samo jak Stalin,

            tego się czep teraz

            • 2 5

            • jezuitami inspirował się Himmler a nie Hitler. a teraz wracaj szyszki zbierać gamoniu

              • 2 0

      • historia

        Wielowiekowa historia skończyła się na szubienicach na Biskupiej Górce.

        • 5 1

      • To nie Adolf jeden mordował Polaków tylko Niemcy jako naród (4)

        szkoda że tego nie dostrzegasz
        a co do wielowiekowej historii miasta Gdańsk był miastem niemieckim lub mającym związki z Niemcami

        • 13 6

        • (2)

          Nie Niemcy, jako naród, tylko legalnie wybrany przez Niemców rząd Niemiec, który utworzył organizację Niemców, ale też Austriaków, a nawet Francuzów, Holendrów,Belgów, Ukraińców, Rosjan i in. (Tzw. SS).

          • 5 5

          • Czlowieku o czym ty piszesz rząd jest przedstawicielem narodu (1)

            Gdyby nie było poparcia narodu dla polityki podboju i ludobójstwa nie byłoby II Wojny Światowej
            Zresztą naród niemiecki rozpoczął eksterminacje społeczeństw już na początku XX wieku, mordując ludy Nama i Herero z ogromnym poparciem społecznym.
            Pokłosiem tego było piekło II Wojny Światowej

            • 9 1

            • A żeby uformować rzad, nie musi być poparcia 100% narodu. Czasami wystarczy nawet mniejszość. Zatem nie każdy Niemiec na 100% popierał nazizm. To po pierwsze. Po drugie, nie tylko Niemcy popierali nazizm, obywatele innych państw i narodów też. Niemiec nie równa się "hitlerowiec".

              • 1 4

        • to tak, jakby napisać że Polacy jako naród prali turka w kebabiarni na Oruni ;)

          • 5 7

    • W łeb się od razu puknij.

      • 0 3

    • Ta jasne ... i twoje smutne żale.

      • 0 19

  • Niemcy rękami polskich pożytecznych durniów robią sobie dobrze,,,, (9)

    • 82 28

    • (...) (2)

      Ten orzeł to oryginalny element tego budynku. Gdyby ukraińcy zaniechali renowacji jakiegoś polskiego elementu, to piszczałbyś jak pies z rozpaczy. Podludzie....

      • 0 5

      • (1)

        Uprzejmie informuję, że powyższy wpis został zarchiwizowany i zostanie przekazany prokuraturze jako dowód w sprawie szerzenia nienawiści na tle rasowym oraz propagowania nazizmu. proszę oczekiwać wezwania do stawiennictwa w powyższej sprawie.

        • 2 1

        • :-)

          mam pomysł. skoro szczucie na rowerzystów, prowadzące do zabijania ich jak w Pabianicach i u nas koło Wysepki, nie jest w ogóle ścigane

          to rowerzyści powinni założyć ZWIĄZEK WYZNANIOWY (bo narodowy, jak Kaszubi, to chyba snie przejdzie ;-) dostali by w końcu ochronę prawną, w końcu nawet psy musieli by porzucić są ulubioną rozrywkę, "polowanie na pedalarzy"

          • 0 0

    • (5)

      Zaczęli od "kupienia" mediów. Polskojęzyczny Dziennik Bałtycki otumanił wielu.

      • 17 2

      • (4)

        leć i odkup? czy ci z MOPSowego zasiłku po odjęciu okowity i fajek nie starczy?

        • 3 10

        • Lepiej byłoby (3)

          Po prostu znacjonalizować

          • 3 2

          • (2)

            czyli ukraść. typowy sposób ciemnych azjatów, wilniuków, ukraińców, którzy nigdy sami nic zrobić, zbudować nie potrafili; tylko kraść i ruinować.

            • 6 9

            • chciałeś napisać polaków

              ale ci się mózg pośliznął

              • 3 0

            • Przecież Dziennik był państwowy. To właśnie ktoś go ukradł. W komisji likwidacyjnej RSW był Donald Tusk.

              • 4 0

  • Tak tak tak (15)

    Budujmy Wielkie i Silne Niemcy
    Wszedzie ma byc widoczna Potega Wielkich Niemiec.

    • 186 120

    • Nie Niemiec tylko Prus (4)

      Prusy to nasza tożsamość regionalna. Brak wiedzy na temat swojego regionu to podstawowy problem większości przeciwników Prus.

      • 3 5

      • chyba wasza prusaki, bo nie nasza kaszubska, czy polska (3)

        • 3 2

        • Od kiedy kaszubi to Polacy? (2)

          • 0 8

          • odkąd się za takowych uważają (1)

            tak jak ja na przykład

            • 4 0

            • i odkąd imć Derdowski napisał swe słynne haiku
              (choć wtedy to się nie nazywało haiku)

              • 0 0

    • Gdybyście usłyszeli co niemce mówią o nas to drapalibyście wszystkie te symbole.

      Chyba, że lubicie jak wam w twarz plują.

      • 1 1

    • jestem za, Niemcy Niemcy ponad wszystko (8)

      a polaki to wieśniaki

      • 6 27

      • (6)

        To po co tu siedzisz, jedz do swoich

        • 9 3

        • Jest u siebie, polskie swinie sa tu tylko tymczasowo

          • 1 5

        • (1)

          tu jest jego, tu jest praniemiecki Danzig ;)

          • 4 8

          • dobry zart szkopie od pierwszego volkswagena ...

            • 4 0

        • Poco Niemcy tu weszli bardzo cicho i juz sa (2)

          Zobacz ile jest organizacji niemieckich oraz jak silna i liczna jest miejszosc niemiecka

          • 11 2

          • (1)

            Ale to też nie Niemcy sa, to Prusaki. NIEMCY na ogół nie chcą jakiegoś rewizjonizmu granic, dość mają "powrotu" NRD,czyli dawnych Prus.

            • 2 2

            • na Prusaki

              To tylko prusakolep ;)

              • 8 1

      • Nie karmić trolla!

        • 8 4

  • tylko wilniokom, słojom i bosym antkom zza buga z kompleksami przeszkadza odtwarzanie historii (9)

    proponuje zapoznac sie z historia miasta do ktorego przyjechaliscie w bydlecych wagonach, a potem wylewac swoje frustacje i kompleksy.

    obok godla gdanska ZAWSZE byly hereby i polski i prus, rowniez w czasach rzeczypospolitej krolewskiej.

    • 14 28

    • (3)

      amen! po trzykroć amen!

      • 4 8

      • (2)

        Lecz sie czlowieku. Twoj stan napawa przerazeniem.

        • 5 4

        • A skad - uwielbiam go czytac (1)

          Mam inne zdanie ale co go przeczytam, to sie smieje.

          • 2 1

          • popieram, Trolcio to gatunek chroniony, a do tego wskaźnikowy, jak koziróg dębosz, atakuje tylko sparciałe i zepsute

            • 1 0

    • I w czasie III Rzeszy też?

      • 1 0

    • hereby Prus Królewskich głąbie!

      • 4 1

    • Gdansk przed rozbiorami (1)

      Przed rozbiorami. Teraz to bedzie gloryfikacja okupantow.

      • 4 2

      • nie okupantów, a właścicieli i mieszkańców. to "drobna" różnica. jeśli ktokolwiek jest tu okupantem, to raczej wilniucy spędzeni tu siłą batem Stalina.

        • 2 8

    • Ortografia rewelacja ja robię błędy ale twoja powala na glebę

      Je.....ć słownik ortograficzny no nie
      Proponuję zapoznać się z zasadami pisowni języka jakim się posługujesz złotousty erudyto

      • 3 1

  • decyzja dobra, konieczna i słuszna, choć tyci ciut rydzykowna

    Dziś Niemcy są oswojeni, ale nie wiadomo co będzie za parę lat. Resentymenty antyimigranckie mogą obudzić demony przeszłości, a podtrzymywanie rewizjonizmu takimi symbolami może im pomóc.

    Ale tak właśnie trzeba! To także pokaz naszej pewności siebie i zaufania do nich. To teraz sprawiedliwie nasze, i możemy tu robić cokolwiek chcemy, nawet to.

    A może kiedyś będziemy oglądać nasze symbole, odwiedzając zaprzyjaźnionych i równie oswojonych sąsiadów na Wschodzie? Którzy przestaną się bać z kolei nas i nam zaufają?

    • 0 0

  • Januszajtis - won z polskiego gdańska! (2)

    • 10 6

    • (1)

      Nie tobie o tym wyrokować, chmyzie! Żyjemy w wolnym kraju!

      • 0 5

      • Sam jesteś chmyzem.

        • 3 0

  • Jako młody chłopak (lata 50-60) doznałem jako autochton tyle kopniaków, opluć ,wyzwisk, od "nowych " że do dzisiaj mam kompleks (4)

    TO WASI rodzice i WY "PRZRYJEZDNI" zrobiliście z Miasta otwartego na wiele kultur miasto milicyjne....Miasto nieprzyjazdne, miasto wrogie. całe sczęście że to się zmieniło....
    "Przybłędo"- przyjechałeś w gościne, mie nauczono nie pluj na gospodarzy...
    WITAMY w Mieście G D A Ń SK> i zyczemy sukcesów....koniec.

    • 8 10

    • już ci pisałem hitlersynu, że jestem Kaszubą nie przyjednym (2)

      widać za mało było tych kopniaków skoro tak łatwo zapomniałeś o Stutthofie i Piaśnicy folksdojczu jeden skoro piszesz o "otwartym" mieście

      • 5 3

      • (1)

        nie dziw się że ludzie zaatakowani przez okupanta nie nawidzą wszystkiego co znim związane , te przybłędy a raczej ofiary stracili przez twoich kolegów całe rodziny Jestes otawrt na rozn ekultruy i tp al podejrzewam ze ciezko by Ci bylo zjesc obiad z rodzina gościa który by Ci zgwałcił np zgwałcił córke .

        Nawet jeśli by to zrobil na sowim terenie

        • 2 1

        • a może to ojciec zgwałconej wcześniej na froncie wschodnim córki wpadł z rewizytą?

          • 0 0

    • Milcz bezpieczniaku jak Panowie Polacy dyskutują!!!

      Jak ci się nie podoba to jedz do swojego DDR i nie zatruwaj atmosfery tego pięknego ZAWSZE POLSKIEGO miasta

      • 3 1

  • np. tacy Chińczycy nie kryją się z tym, że nie życzą sobie u siebie symbolów wrogiego im historycznie państwa - a nawet czegoś co tylko mogło by je przypominać.

    w wikipedii o jednym z najwyższych budynków na świecie "Shanghai World Financial Center" (492 m.):
    "Najbardziej charakterystycznym elementem wieżowca jest otwór w budynku, który najpierw miał być okrągły i mieć w środku diabelski młyn, jednak z powodu protestów wywołanych skojarzeniami okrągłego otworu z flagą Japonii, w połowie 2005 zdecydowano się na otwór w kształcie trapezu"

    • 4 1

  • lalamido

    • 2 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane