• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zapomniana pamiątka polskości w Wolnym Mieście

18 lutego 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 
Uważne oko spostrzegawczego obserwatora połączy ledwo widoczne litery w napis "Warszawski Bank". Zdjęcie modyfikowane w programie graficznym dla większej czytelności. Uważne oko spostrzegawczego obserwatora połączy ledwo widoczne litery w napis "Warszawski Bank". Zdjęcie modyfikowane w programie graficznym dla większej czytelności.

Uważny obserwator wypatrzy na fasadzie kamienicy przy ul. Ogarnej zamalowane litery, układające się w napis "WARSZAWSKI BANK". Żeby poznać historię niezbyt udanej ekspansji polskiej bankowości w Wolnym Mieście Gdańsku, trzeba się cofnąć w czasie o kilkadziesiąt lat.



Dziś w kamienicy przy ul. Ogarnej 27/28 znajduje się Biblioteka Brytyjska, a na wyższych kondygnacjach - mieszkania. Dziś w kamienicy przy ul. Ogarnej 27/28 znajduje się Biblioteka Brytyjska, a na wyższych kondygnacjach - mieszkania.
Dawna siedziba Banku Ludowego przy Targu Drzewnym została zniszczona podczas wojny. Dawna siedziba Banku Ludowego przy Targu Drzewnym została zniszczona podczas wojny.
Zbudowana w 1872 roku kamienica przy ul. Ogarnej 27/28 zobacz na mapie Gdańska należy do nielicznych budynków w tej części Gdańska, które przetrwały krytyczny rok 1945 we w miarę kompletnym stanie i nie uległy rozbiórce w okresie powojennym. Budynek wyróżnia się fasadą, wykonaną z dwóch kolorów cegieł i wieloma ozdobnikami w stylu neogotyckim. To właśnie wśród kolorowych cegieł można dojrzeć pozostałości malowanego szyldu sprzed ponad 70 lat.

Gdy po zakończeniu I wojny światowej odradzało się państwo polskie, a Gdańsk, wraz z okolicznym terytorium, został proklamowany Wolnym Miastem, niektórzy polscy finansiści rozpoczęli bankową ekspansję w mieście nad Motławą. Swoje filie w Gdańsku otworzyły na początku lat 20. m.in. Bank Handlowy czy Bank Kwilecki, Potocki i S-ka.

Także powstały w 1921 r. "Warszawski Bank Zjednoczony SA", nastawiający się głównie na obsługę handlu zagranicznego, chciał mieć przedstawicielstwo w Gdańsku. Ponadto bank ten posiadał pięć oddziałów w Warszawie, po jednym w Łodzi i Częstochowie oraz oddziały zagraniczne w Londynie i Paryżu. Pod koniec 1922 r. przedstawiciel banku w Gdańsku zawarł umowę na wynajem pomieszczeń w kamienicy przy ul. Ogarnej 27/28. Po niezbędnych pracach adaptacyjnych oddział banku rozpoczął pracę wiosną 1923 r.

Niestety, bardzo szybko okazało się, że "Warszawskiemu Bankowi Zjednoczonemu" nie jest pisana świetlana przyszłość. Źródeł kryzysu należałoby szukać w przeliczaniu kapitałów podczas reformy walutowej Władysława Grabskiego w 1923 r., kiedy to kapitał WBZ SA został prawdopodobnie przeszacowany. W lipcu 1925 pojawiły się pogłoski o planowanej fuzji z Bankiem dla Handlu i Przemysłu w Warszawie, za czym miał stać jeden z bardziej znaczących w tym czasie polityków, Wojciech Korfanty. Gdy parę tygodni później Bank dla Handlu i Przemysłu popadł w tarapaty, wierzyciele Warszawskiego Banku Zjednoczonego wpadli w panikę. Zmusiło to kierownictwo WBZ SA do zawieszenia wypłat; jeden z członków dyrekcji popełnił samobójstwo, co tylko spotęgowało panikę, a przed siedzibą banku doszło nawet do starć wierzycieli z policją. Firmy nie udało się już uratować i ostatecznie 30 marca 1926 roku zapadła uchwała o likwidacji banku. Najpóźniej wtedy, a być może już nieco wcześniej, została zamknięta gdańska filia przy ul. Ogarnej.

Krótkotrwała aktywność Warszawskiego Banku Zjednoczonego w Gdańsku pozostawiła mimo wszystko trwały ślad w postaci napisu, do dziś częściowo widocznego na elewacji kamienicy. Kaprys historii sprawił, że po dłużej działających placówkach, takich jak wspomniany bank "Kwilecki, Potocki i S-ka" przy Ogarnej 85 zobacz na mapie Gdańska czy Bank Ludowy przy Targu Drzewnym 4 nie pozostały nawet takie pamiątki, bowiem ich dawne siedziby nie przetrwały działań wojennych. Pozwala to chyba uznać napis na kamienicy przy Ogarnej za ważną pamiątkę polskiej obecności w Wolnym Mieście Gdańsku. Warto, by użytkownik, który w przyszłości podejmie się odnawiania elewacji, zadbał o zachowanie i uczytelnienie tego śladu na elewacji.

Bardzo dziękuję Mikołajowi Wierzbickiemu, który zinwentaryzował ślady na elewacjach gdańskich budynków, za zwrócenie mojej uwagi na kamienicę przy Ogarnej 27/28 oraz prof. Wojciechowi Morawskiemu z Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej Szkoły Głównej Handlowej za informacje o Warszawskim Banku Zjednoczonym.


Marcin Stąporek - autor artykułu - pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury. Jest historycznym publicystą, związanym z gdańską Akademią Rzygaczy.

Opinie (144) 8 zablokowanych

  • wolny gdansk (3)

    zostal zburzony przez niemcow

    • 5 6

    • Gdańsk został zburzony przez sowietów...

      • 6 0

    • Czy ty czytałeś jakąś książkę w swoim życiu? Proponuję zacząć od "Gdańsk 1945" M Żakiewicza. Tam się dowiesz kto zniszczył Gdańsk.

      • 2 0

    • piękna metafora

      nie karmić trolla

      • 1 0

  • Dodatkowa informacja (1)

    "Kamienicę przy ul. Ogarnej 27/28 zbudowano dla loży "Gedania 3" - mówi Piotr Mazurek - przewodnik PTTK. Powstała u schyłku XIX wieku i należała do "Niezależnego Zakonu Dziwnych Towarzyszy". Obok umieszczonej na parterze świątyni była Sala Dziwnych Kroków oraz Izba Rozmyślań". - cyt. za http://spacery.gdansk.pl

    • 1 3

    • informacja jest mylna

      Jeszcze raz zapewniam, że kamienica powstała w 1872 r. (mogę udostępnić kopię oryginalnego projektu i pozwolenia na budowę) a lożę Gedania założono w 1899, więc powyższa wypowiedź nie może być prawdziwa.

      • 5 0

  • Loża masońska (1)

    Kamienicę przy ul. Ogarnej 27/28 zbudowano dla loży "Gedania 3". Powstała u schyłku XIX wieku i należała do "Niezależnego Zakonu Dziwnych Towarzyszy". Obok umieszczonej na parterze świątyni była Sala Dziwnych Kroków oraz Izba Rozmyślań.(wg "Spacery po Gdańsku").

    • 0 1

    • Spacery po Gdańsku się mylą. Kamienicę zbudowano w 1872 r. dla "Danziger Bank-Verein", wiele lat przed powstaniem loży "Gedania"
      http://www.rzygacz.webd.pl/index.php?aid=492

      • 2 0

  • Ładnie Niemiec zapłacił za taki bzdurny artykuł. Faktycznie, jeżeli śladem polskości (40)

    w Gdańsku jest jakiś napis na murze, to czego tutaj szukamy? Wyjaśniam "historykowi", że wystarczy rozejrzeć się po Gdańsku i policzyć kościoły katolickie. Trwanie wspólnot parafialnych skupionych wokół świątyń katolickich jest dobitnym przykładem polskości Gdańska od zawsze. Niemcy byli protestantami, Polacy w tym Kaszubi zawsze katolikami.

    • 55 43

    • dla mnie to ciekawostka warta zwrócenia uwagi na takim portalu jak ten. (14)

      a ty piszesz jakbyś miał jakieś kompleksy. wyluzuj trochę a jak juz wyluzujesz to napisz co rozumiesz przez "polskość od zawsze" czy poddani Bolesława Krzywoustego mieszkający w tym mieście czuli się Polakami? Niemcami? Kaszubami? Wg mnie uważali się za tutejszych...i tak przez następne wiele wieków:]

      • 12 5

      • Wyłażą "reformy" żydokomuny, a zwłaszcza ostatnie Hallowe zamącenie w oświacie. (13)

        Owóż wielokrotnie w historii Polski zdarzały się wypadki dobrowolnego oddawania Gdańska, Elbląga czy Królewca pod opiekę królów Polski. Bez znaczenia były proporcje żywiołów polskich i germańskich we wspomnianych miastach. Wszyscy Gdańszczanie solidarnie dążyli do Polski. Natomiast władza niemiecka ZAWSZE zaprowadzana była ogniem i mieczem. Tego dzisiaj w polskojęzycznych szkołach nie mówią.

        • 11 8

        • no i? (11)

          no i?

          • 2 6

          • no i ma rację... (10)

            • 3 3

            • no i to, ze te dyskusje na temat odwiecznej polskości czy też niemieckości gdańska są durne. (9)

              Przypominam, ze artykuł dotyczy odkrytego napisu na kamienicy, ot zwykła ciekawostka a wy przy takim błahym temacie prawie się zabijacie.

              • 6 4

              • Niestety jesteś naiwny! Mówimy o całym systemie finansowanym przez Niemców. (8)

                Rzecz w tym, żeby pokolenie powiedzmy naszych dzieci, uznawało dominację Niemca w Gdańsku za coś oczywistego i naturalnego. Daleko nie szukając polecam wycieczkę na półwysep helski i zwiedzanie polskich stanowisk obronnych z okresu wojny polsko - niemieckiej w 1939 roku. ZERO informacji kto był zbrodniczym agresorem, żadnej wzmianki o Niemcach. Za 20 lat turysta pomyśli, że Polacy wojowali z Marsjanami.

                • 7 3

              • do dynamis (7)

                Człowieku idź na spacer albo pojeździj rowerem daj żyć i zobacz do jakiego stanu Polacy od 1945 roku doprowadzili to miasto!!! Wszystko się sypie,nic nie remontują, tylko burzą, tragedia!!! Było co było trzeba żyć tym co jest teraz a nie nienawiścią do wcześniejszych pokoleń!!!

                • 3 6

              • Kobieto... Polacy po 1945r. to odbudowali "to miasto" zniszczone w 95% przez Sowietów i Niemców... (4)

                Popatrz sobie na zdjęcia z 1945/46r. (np. w Złotej Bramie), a potem idź na spacer po Głównym Mieście np. Drogą Królewską (o ile wiesz co to jest...)...

                • 6 1

              • do dynamis (3)

                To że miasto zostało zniszczone w 1945 roku to jedna sprawa!!! Proszę czytać tekst ze zrozumieniem. Miasto odbudowywali moi dziadkowie, z zawodu jestem historykiem sztuki, więc co nieco wiem na ten temat. Powinnam napisać że zrobili to komuniści, a nie Polacy tu mogę przeprosić bo się zapędziłam. Napisałam, że po wojnie niestety doszło do dalszej dewastacji miasta. Co do mojej narodowości to bardzo mi wstyd że jesteś również jej przedstawicielem. Zapewne twój dziadek albo tata był komuchem. Epatujesz taką nienawiścią do świata że serdecznie ci współczuję. W tym kraju nigdy nie będzie lepiej z takimi ludzmi!!!

                • 1 3

              • Otóż Salciu zapewniam Cię, że POLSKA nigdy nie będzie "tym krajem", (2)

                nie będzie "tą gubernią", czy "tym eurolandem"! Będzie POLSKĄ, czy to Wam się podoba, czy nie podoba. Shalom!

                • 1 3

              • Przez takich jak ty nasz kraj tak wygląda niestety, ciemnota i jeszcze raz ciemnota (1)

                Teraz mam pewność że jesteś bardzo ograniczonym człowieczkiem, zakompleksionym o wąskim światopoglądzie i obwiniających wszystkich za swoje niepowodzenia życiowe. Według ciebie zapewne wszystkiemu winni są Żydzi. Oni byli na tych ziemiach od setek lat i tworzyli również Polską kulturę. Niestety nie możesz o tym wiedzieć bo w brukowcach o tym nie piszą. Shalom!

                • 2 2

              • Faktycznie pogardzam unią europejską, faktycznie nie czytuję

                gazety koszernej, moim największym niepowodzeniem życiowym jest aktualna sytuacja Polski z bandą łotrów i zdrajców jako klasą polityczną, nie akceptuję wyrzucania Polaków z domu na życzenie Niemców. Nie używam też sformułowania "ten kraj" na określenie Polski. Jakoś też nie wstydzę się tego, że jestem Polakiem.

                • 2 1

              • nie Polacy tylko komuchy, a dzisiaj Adamowicz z ekipą. jaki wpływ na wygląd miasta mam ja, szary człowiek? gdybym mógł odbudowałbym cegła po cegle Stare i Główne miasto.

                • 2 0

              • Moja Dobra Salciu! Pracowici Polacy odbudowali z ruiny na przykład

                poniemiecki budynek (na początku ulicy Partyzantów) i urządzili tam szkołę muzyczną. Zdrajcy Polacy z ekipy KLD, SLD, UW, PSL oddali ów budynek gminie żydowskiej (maczał w tym łapy Płażyński). Kolejni figuranci czyli władze Gdańska płacą od 20 lat haracz dla Twoich ziomków za dzierżawę budynku i dalsze funkcjonowanie szkoły. Zatem faktycznie masz prawo postrzegać nas Polaków jako skończonych frajerów, natomiast szanuj naszą pracę.

                • 5 3

        • albo rozbiorem po prostu...

          • 1 0

    • chyba nie do konca (12)

      otóż kościołów katolickich do 1945 roku wcale nie było tak dużo, więc piszesz bzdury. duzo jkest ich teraz, gdy nie ma przedwojennych Gdanszczan (kimkolwiek byli, ale raczej nie Niemcami), zapytaj dziś Hamburczyka kim jest, to na pierwszym miejscu odpowie, że Hamburczykiem, a nie Niemcem. tu było podobnie, n może poza latami 30 i propagandą pana H.

      • 9 3

      • Zjednoczone państwo niemieckie i idea jednego narodu to dopiero XIXw. i później... (4)

        Zjednoczone państwo polskie i idea narodu sięga X wieku... Taka różnica... Daltego mieszkaniec np. Krakowa czuje się po pierwsze Polakiem, po drugie krakowianinem... Mamy inną i starszą tradycję w tej materii, niż Niemcy...

        • 5 1

        • (2)

          A czy czasem idea narodu jako narodu w dzisiejszym pojęciu nie pojawiła się dopiero pod koniec XVIII w. ?

          • 1 0

          • Svantobor ma rację. Niemcy jako naród to pomysł Bismarcka. Wcześniej była to zbieranina

            księstw germańskich. To jeden z efektów protestantyzmu. Natomiast Polska jako Państwo i Naród funkcjonuje od czasów piastowskich. To z kolei efekt katolicyzmu. Tylko religia katolicka dawała szansę na powstanie Narodu - przykład Hiszpania, Francja, Polska. Natomiast przesiąknięte judaizmem odłamy protestantyzmu i prawosławia ponad narodem stawiały państwo i władzę - przykład Prusy, Rosja.

            • 2 1

          • Idea istniała od dawna, tyle że ewoluowała...

            • 1 0

        • to fakt!

          • 3 0

      • Do XVI w. w Gdańsku były tylko kościły katolickie... (4)

        Wszystkie kościoły gotyckie w Gdańsku były pierwotnie katolickie...

        • 7 1

        • (3)

          "Do XVI w. w Gdańsku były tylko kościły katolickie... "

          A widziałeś kiedyś piętnastowieczny kościół protestancki?

          • 11 0

          • Nie widziałem, inteligencie, podobnie jak nie widziałem meczetu z V wieku... (2)

            Tłumaczę sens przekazu, z polskiego na prosty: katolicy zbudowali wszystkie te kościoły, protestanci je tylko przejęli/zagrabili...

            • 5 1

            • zagrabili? (1)

              nie wiem czy można mówić o katolikach przed reformacją. bardziej prawdziwie brzmi, że chrześcijanie zbudowali by z biegiem historii wybrać odłam protestancki a inni katolicki

              Sv. Twoje rozumowanie prowadzi do dziwnej konkluzji, że krzyżacy byli protestantami, bo byli niemcami.. btw. cała bawaria jest katolicka

              • 3 3

              • Przed reformacją istniało już wiele odłamów chrześcijaństwa: katolicy, prawosławni, koptowie, husyci inni...

                Ja pisałem o realich Pomorza od XVIw., a zwłaszcza od XIXw. do 1945r., a nie o katolickich Krzyżakach z XII-XVw., czy współczesnej Bawarii...

                • 2 0

      • W rzeczy samej! W Bazylice Mariackiej był pomnik Lutra! (1)

        Kaplicę Królewską obok zbudowano, bo królowie byli katolikami.

        • 6 0

        • Kaplicę zbudowano dla gdańskich katolików, wyrzuconych z kościoła mariackiego...

          Za pieniądze króla Jana III Sobieskiego (stąd nazwa) i pewnego biskupa...

          • 8 0

    • ODP.!!! (4)

      Rodowici Gdańszczanie nie tolerowali mieszkańców Kaszub!!! Uważali ich za pospólstwo, coś gorszego.

      • 2 4

      • tzw. "rodowici Gdańszczanie" często mieli kaszubskie pochodzenie... (2)

        • 5 0

        • (1)

          chciałbyś

          • 0 4

          • Poza patrycjatem były też inne niższe, biedniejsze stany, tam pochodzenie kaszubskie było bardzo częste...

            • 1 0

      • I nadal nie tolerują.

        • 0 1

    • ty katolski ignorancie, to były łącznie z mariackim PROTESTANCKIE KOŚCIOŁY I TO OD CZASÓW REFORMACJI (1)

      DURNIU

      • 2 5

      • Św. Mikołaj i Katedra Oliwska też?

        DURNIU

        • 3 0

    • Słusznie prawisz... (1)

      Na Pomorzu (z drobnymi wyjątkami) wykształciło się powiązanie:
      Polak-katolik, Niemiec-protestant...

      • 8 2

      • na pomorzu tak

        bo w prusiech było inaczej, Mazur- Polak i protestant, południowa Warmia- Polak i katolik, północna Warmia - Niemiec i katolik, Barcja, Nadrowia, Sambia, Pogezania (Oberland)- Niemiec i protestant
        ... pomieszane

        • 6 0

    • Oj tak Polacy zawsze byli katolami

      zwłaszcza przed Mieszkiem I.

      • 0 2

    • Akademia Rzygaczy jest germanofilska i wybiórcza jak pewna "gazeta"... (1)

      • 6 7

      • Należy docenić dalekowzroczność Niemców. W 1990 roku zainwestowali w KLD,

        czyli partię kilku leserów łasych na dojczemarki, no i proszę - Tusek premierem Polski. Podobnie z Akademią Rzygaczy sponsorowaną przez Anielę Wielką. Za kilka lat owi "akademicy" będą autorytetami w rugowaniu śladów polskości z Gdańska.

        • 4 6

  • ja widzę zaniedbaną przez wydawnictwo gdańskie - stolarkę okienną i wykruszone cegły w parapecie

    • 6 1

  • Ja tam nic nie widze na tej scianie a wy co widzicie?

    • 1 1

  • Ogarna do rewitalizacji. To same zaniedbane zabytkowe budynki. (1)

    • 9 0

    • Zabytkowe to są te trzy kamienice widoczne na zdjęciu, cała reszta była zburzona. Ta kamienica po prawej ma dziedziniec i typowy układ przedwojennych kamienic. Te odbudowane nie mają dziedzińców. Czytałam w książce o odbudowie gdańska, że po '45, komuniści "zlecali" nocą wyburzanie starych kamienic, które przetrwały w miarę dobrym stanie, między innymi było kilka takich na ul Ogarnej. Największą bolączką ludzkości jest głupota!!! Ile zabytków zostało zniszczonych za komuny celowo to się w głowie nie mieści....ehh długo by pisać...

      • 3 1

  • a może niech inne oko

    zobaczy jak elewacje rozrywają rosnące drzewka samosiejki na parapetach!!!!!@!!!

    • 2 0

  • na biskupiej górce (1)

    tam także na budynkach po dokładniejszych spojrzeniu można odczytać napisy z dawnych czasów zarówno polskie jak i niemieckie. Szkoda, że nikt o to nie dba. Warto byłoby je zachować.

    • 8 0

    • Byłem na Biskupie Górce tylko raz i nie wrócę

      Piękna. Poczułem się jakbym wpadł do dziury w czasoprzestrzeni i cofnął się o 200 lat. Tylko ludzie są jak z brazylijskich slamsów. Do dziś dziękuję Bogu, że wyszedłem stamtąd żywi i prawie niepobity.

      • 2 2

  • Należy zadbać i upamiętniać tekie fakty, a nie tylko rozdmuchiwać wszystko co niemieckie.

    • 7 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane