• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Obóz pod Galerią Przymorze

Marek Gotard
21 marca 2009 (artykuł sprzed 15 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat Na Przymorzu powstaną kolejne wieżowce
Niewiele osób wie, że także w Oliwie znajdował się obóz jeniecki. W latach 80. ubiegłego wieku w kwadracie ulic Michałowskiego, Norblina i Abrahama stały dwa baraki, najprawdopodobniej mające obozowe pochodzenie Niewiele osób wie, że także w Oliwie znajdował się obóz jeniecki. W latach 80. ubiegłego wieku w kwadracie ulic Michałowskiego, Norblina i Abrahama stały dwa baraki, najprawdopodobniej mające obozowe pochodzenie

Otwarta w środę u zbiegu ulic Chłopskiej i Obrońców Wybrzeżazobacz na mapie Gdańska, Galeria Przymorze ma swój smutny sekret. W czasie II wojny światowej działał tu obozów pracy przymusowej dla kobiet.

Spacerując po Galerii Przymorze warto pamiętać o historii tego miejsca. Spacerując po Galerii Przymorze warto pamiętać o historii tego miejsca.
Także w miejscu obozu Narvik II stoi dziś centrum handlowe. Także w miejscu obozu Narvik II stoi dziś centrum handlowe.
Resztki baraków i ogrodzenia z drutu kolczastego. Zniszczony domek komunalny, postawiony jakby bez żadnego kontekstu i hałdy ziemi wymieszanej z przedwojennymi śmieciami. Tak wyglądał róg ulic Chłopskiej i Obrońców Wybrzeża, zanim wyrosła tu nowa galeria handlowa Leclerc. Dwie dekady temu w barakach funkcjonowała firma budowlana. Co było wcześniej, prawie nikt już nie pamięta.

- Do późnych lat 40. ubiegłego stulecia zachował się tu zespół dawnego lekkiego obozu pracy dla kobiet, zatrudnianych w różnych firmach na zlecenie miejskich zakładów komunalnych. Więźniarki z Przymorza, Polki i Ukrainki, pracowały między innymi jako personel pomocniczy w Grand Hotelu - opowiada Zbigniew Okuniewski z Towarzystwa Przyjaciół Sopotu. Lekkie obozy pracy nie były przez Niemców ewidencjonowane. Nie były też oddziałami KL Stutthof. W przeciwieństwie do filii kacetu warunki tu panujące były całkiem znośnie. Więźniarki miały ograniczoną swobodę poruszania. Dostawały kartki na żywność i ubranie. Faktem jest jednak, że z takiego obozu łatwo było trafić, za najdrobniejsze przewinienie, do lagru.

- Nie dotarły do nas żadne sygnały, że w miejscu naszej inwestycji mogła znajdować się jakakolwiek wojenna pamiątka - mówi Anna Stępień reprezentująca Galerię Przymorze.

Dziś trudno powiedzieć ile kobiet przewinęło się przez druty obozu u zbiegu ulic Chłopskiej i Obrońców Wybrzeża. Sądząc po wielkości, siedziało tu jednorazowo nie więcej niż 150 - 200 osób. Dwie podobne "placówki" Niemcy utworzyli także w nieodległym Sopocie. Z Przymorza nie było też daleko do filii KL Stutthof w Oliwie i na Zaspie.

W latach II wojny Gdańsk, Sopot i Gdynia były wielkim zapleczem dla niemieckiego przemysłu. W Stoczni Gdańskiej budowano U-booty, liczne zakłady produkowały niezbędne dla wojska wyposażenie. Dla sprawnego działania machiny wojennej naziści potrzebowali tysięcy niewolników - jeńców wojennych, Polaków, Kaszubów, Rosjan, ludzi praktycznie wszystkich narodowości. Otoczone drutami kolczastymi baraki z krążącymi wokół strażnikami na stałe wpisały się w krajobraz nie tylko trzech miast, ale i całego Pomorza.

Najbardziej znanym obozem pracy był Narvik. Ten nazywany Narvik I  Niemcy założyli w 1941 roku. Przebywali w nim jeńcy wojenni i robotnicy przymusowi różnych narodowości. Wykorzystywano ich do pracy w okolicznych zakładach przemysłowych, w tym Stoczni Gdańskiej. Według różnych przekazów przeciętna liczba osadzonych w obozie liczyła ok. 2000 ludzi.

Pozostałości po obozie do dzisiaj można oglądać przy ul. Narwickiej zobacz na mapie Gdańska w Gdańsku. Wystarczy skręcić w nią w prawo z ul. Marynarki Polskiej. Za budynkami Zakładu Energetycznego Energa znajdziemy kilka baraków.
Wraz z coraz większą ilością przybywających do Gdańska jeńców, obóz Narwik postanowiono rozbudować. Kolejnych więźniów, pracujących niewolniczo na potrzeby III Rzeszy, umieszczano w obozie oznaczonym jako Narvik II.

Do obozowych celów wykorzystano baraki przy ul. Chrobrego (niegdyś Broesener Weg). Zanim w barakach zaczęto umieszczać jeńców, wcześniej zajmowali je pracownicy jednej z nazistowskich organizacji, Deutsche Arbeitsdienst - Niemieckiej Służby Pracy. Z kolei według innych źródeł, w tym samym miejscu funkcjonował obóz określany nie jako Narvik II , a Arbeitslager Ferdinand.

Po obozie Narvik II praktycznie nie pozostał żaden ślad. Według źródeł niemieckich, m.in. informacji Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku, baraki obozu Narvik II znajdowały się mniej więcej w połowie ulicy Chrobrego zobacz na mapie Gdańska jadąc w stronę Brzeźna, na wysokości cmentarza na Zaspie. Dziś na miejscu, gdzie umierali ludzie niewolniczo pracujący na potrzeby Niemiec stoi budynek Centrum Handlowego Chrobry, a jeszcze niedawno znajdował się hipermarket budowlany Nomi. Prawdopodobnie obóz zahaczał także o teren, gdzie obecnie stoi salon Hondy oraz zajezdnia autobusowa.

Ponura historia obozów Narvik I i Narvik II nie zakończyła się jednak wraz z finałem działań wojennych na terenie Gdańska. Obozowe budynki szybko, bo już w pierwszych dniach kwietnia 1945 roku, przejęło NKWD. W barakach przebywali zarówno niemieccy jeńcy wojenni, wywożeni później w głąb Związku Radzieckiego, jak i ludność cywilna. Trudno dziś dokładnie podać liczbę osób, jaka przewinęła się przez obóz w czasie jego "drugiego życia". Oficjalnie istniał on do 1948 roku.

Znacznie mniej wiadomo o dużym obozie dla jeńców wojennych w Oliwie. Informacje na jego temat pochodzą przeważnie od pierwszych, polskich mieszkańców Gdańska przybyłych do miasta w 1945 roku. We wspomnieniach dawnych gdańszczan, migawki z obozu przewijają się sporadycznie. Z tych skrawków informacji możemy dziś szczątkowo odtworzyć historię stalagu XX BZ/Danzig Oliva.

Wśród miłośników historii Gdańska wiele emocji budzi kwestia dokładnego umiejscowienia obozu. Najprawdopodobniej znajdował się on w kwadracie ulic Piotra Michałowskiego - Piotra Norblina i Antoniego Abrahama zobacz na mapie Gdańska. Według niektórych przekazów sięgał aż do ulicy VII Dwór. W latach 80-tych ubiegłego wieku stały tam dwa baraki najprawdopodobniej mające obozowe pochodzenie. Geneza obozu sięga 1941 roku. Miał liczyć ok. 10 baraków. Początkowo Niemcy przetrzymywali w nim pilotów alianckich. Ci pracowali m.in. na pobliskim lotnisku.

Wraz z napaścią III Rzeszy na Związek Radziecki w obozie zaczęło przybywać jeńców radzieckich. Tych Niemcy traktowali o wiele gorzej niż Anglików. Niemcy uważali Rosjan za podludzi. Nie czynili żadnego wyjątku, w takim samym pogardliwym i bestialskim traktowaniu zarówno oficerów jak i szeregowych żołnierzy. Praktycznie wszystkich czekał ten sam los... Łącznie w obozie zamknięto ok. 2500 jeńców.

W 1949 roku w lesie w bezpośredniej bliskości stalagu ekshumowano zwłoki 279 Rosjan, którzy w nim zginęli. Pochowano ich na cmentarzu wojennym w Sopocie.

Dziś po obozie nie pozostały już prawie żadne ślady. Uważny obserwator na tyłach domów przy końcu ul. Abrahama znajdzie resztki obozowego ogrodzenia, gdzieniegdzie poprzetykanego jeszcze drutem kolczastym. Podobne słupy znajdziemy też przy ul. Norblina.

- W Gdańsku i Gdyni znajdowało się jeszcze kilkanaście filii obozu koncentracyjnego Stutthof - przypomina Elżbieta Grot z sopockiego oddziału Muzeum Stutthof. - Ślady po dawnych filiach obozu znajdziemy chociażby na Kokoszkach czy w Nowym Porcie

Opinie (242) 4 zablokowane

  • ?

    co ma piernik do wiatraka? tu nikt kobiet do pracy nie zmusza, coś się nie podoba to mogą się zwolnić. proste.

    • 0 3

  • Pamiętam kolczatke w tym miejscu (jak na foto u góry) i stał tam stary dom.

    • 2 0

  • A pośredniak gdzie był ?

    • 0 1

  • Witam, chciałbym się podzielić ze swoją opinią. (2)

    Widziałem Pana w sobotnie popołudnie w telewizji TVN24 i rozmawiał pan z dziennikarką na temat dostępności wyrobów tytoniowych. I zdaje się, że pan wspomniał, ze skutkiem "papierosów spod lady" będzie mniejsza konsumpcja wyrobów tytoniowych wśród nieletnich. Ja niestety nie mogę się z panem zgodzić. Większą "reklamę" papierosom czyni osoba ta, która idzie ulicą i pali papierosa, niż szwadrony paczek papierosów, będące na wysokości oczu, najczęściej tylko ludzi dorosłych. Z resztą sam jestem nałogowym palaczem i sam, jak wiadomo, kupuję papierosy. I chciałbym zwrócić uwagę na pewien problem. Mieszkając gdzieś w Gdańsku, papierosy nabywam np. w Gdańsku. Tam są oszklone boksy, w których nijak udałoby się schować papierosów pod ladę. W załączniku zamieszczam zdjęcie tego widoku. I w związku z tym, rodzi się pytanie. Czy pomysł Ministerstwa Zdrowia przewidział takie przypadki, których finałem może być nawet zamknięcie drobnej działalności gospodarczej?

    • 1 2

    • Jaki z ciebie jełop!

      Aż żal to czytać... chyba że to marna prowokacja.

      • 1 0

    • oj, a ja chcialem tylko bledy poprawic!!!

      Zenon

      • 0 1

  • Jestem zawiedzony galeria przymorze zewnatrz ładnie w srodku mizernie!! (1)

    ładnie sie prezentuje przeszkolne wejscie ale w srodku powinna byc kawiarenka przy oknach napewno chetnych by niebrakowało bo tak twierdza wszystcy moi znajomi!!Niestety zmarnowali projekt bo przy oknie niema nic!! srodku jest jak wszpitalu biało!!

    • 5 2

    • Taki projekt jaki inwestor

      Podobno z założenia to miało być tanie centrum dla "falowczan"... Szkoda.

      • 0 0

  • I KOGO TO OBCHODZI DZIŚ? PRZESTAŃCIE ROZDRAPYWAĆ... CZEMU NIE NAPISZECIE ŻE NP. POD KOŚCIOŁEM JAKIMŚ ŻEBRAK UMARŁ Z ZIMNA I

    GŁODU DAWNO DANWO TEMU? ALBO ŻE POD KATOWNIĄ SPALILI NA STOSIE "CZAROWNICĘ" SKAZANĄ PRZEZ INKWIZYCJĘ? POLSCY KATOLICCY HIPOKRYCI. mam to gdzies co niemcy tu robili, dziś jeżdze niemieckimi samochodami i nie obchodzą mnie jakies martyrologie

    • 1 10

  • Obóz na Osiedlu Młodych

    Resztki ogrodzenia są widoczne na wzgórzach za zrujnowanym budynkiem wyciągu narciarskiego. Dokładnie - na ścieżce leśnej wijącej się obok. Najprawdopodobniejszą lokalizacją jest spore plateau, n którym dziś stoją ogródki działkowe. Byłem tam niedawno.

    • 3 0

  • :] żal

    Nie mają się do czego juz przyczepić. Skoro jest to jakiegoś rodzaju pamiątka wojenna to moglin o niej wspomniec prze 6 lat przez które była negocjowana budowa Galerii Przymorze. Doczepianie się szukanie afery :]

    • 1 4

  • "Niemcy uważali Rosjan za podludzi. Nie czynili żadnego wyjątku, w takim samym pogardliwym i bestialskim traktowaniu zarówno oficerów jak i szeregowych żołnierzy. Praktycznie wszystkich czekał ten sam los... " Szkoda, ze pan historyk nie napisal, jak to Sowieci traktowali Polakow, Niemcow i caly dorobek kulturalny terenow, ktore zajmowali na froncie zachodnim... Przykre, ze dwadziescia lat po upadku komunizmu ta pseudohistoryczna maniera pisarska wciaz pokutuje.

    • 6 1

  • A RATUSZ STOJI NA MIEJSCU DZRZEWA MAŁPY!!!

    • 2 4

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane