• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nowe fakty o Grudniu '70

Marzena Klimowicz - Sikorska
17 grudnia 2009 (artykuł sprzed 14 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat Gdynia: upamiętnią masakrę z 17 grudnia
Album  "Gdański Grudzień '70" ukazuje anonimowe dotychczas ofiary i bohaterów tamtych wydarzeń. Album  "Gdański Grudzień '70" ukazuje anonimowe dotychczas ofiary i bohaterów tamtych wydarzeń.

Strony "poplamione" krwią, fotografie zmasakrowanych ciał, twarze naocznych świadków - to nie wstęp do kryminału, ale album "Gdański Grudzień 70", będący świadectwem okrutnych zbrodni PRL-owskich władz, dokonanych na mieszkańcach Gdańska.



Książka już dostępna jest w sprzedaży. Książka już dostępna jest w sprzedaży.
W albumie znajduje się kilkaset zdjęć ofiar i bohaterów tamtych wydarzeń, a także tych, których potem Służba Bezpieczeństwa inwigilowała przez lata.

Między 14 a 19 grudniem 1970 r. na terenie ówczesnego województwa gdańskiego zatrzymano 2,3 tys. osób, z czego 1543 na ulicach samego Gdańska.

"Ludzie przetrzymywani byli w aresztach, więzieniach, a nawet budynkach urzędowych w Trójmieście.(...) Jednych zwalniano wcześniej, innych później, niektórym dawano sankcje i przekazywano do aresztów śledczych, część kierowano do kolegiów karno-administracyjnych. Większość przepuszczano przez drogi ognia (w 1976 r. nazwane ścieżkami zdrowia). Nikt nie wiedział, za co i jak długo będzie siedział." czytamy w "Gdańskim Grudniu '70, autorstwa Sławomira Cenckiewicza.

Wszystkie zdjęcia pochodzą ze zbiorów, znalezionych między 2006 a 2007 r. w archiwach policyjnych, kiedyś należących do Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa.

-Niektóre z odnalezionych fotografii są tak drastyczne, że nie można ich było pokazać - mówi autor publikacji. - Jest to przede wszystkim album o ofiarach i bohaterach tamtego okresu. Są listy osób uczestniczących w Grudniu '70 i osób represjonowanych po tych wydarzeniach. Album dotyczy również historii prześladowania tych osób, które były zaangażowane w Grudzień w całej dekadzie lat 70-tych. Są nawet listy kilkuset osób, które znalazły się na celowniku władz PRL i Służb Bezpieczeństwa. Dzięki temu albumowi te osoby nie są już anonimowe - dodaje.

Większość fotografii przedstawia wydarzenia, jakie rozgrywały się na ulicy. Ale są też opisy poszczególnych osób, jak choćby 16-letniej wówczas Anny Kwiatkowskiej, nastolatki złapanej podczas manifestacji grudniowej w Gdańsku. - Przypadek tej dziewczyny pokazuje opresje państwa komunistycznego w stosunku do tego dziecka. Są tam przedstawione materiały z jej aresztowania i inne dokumenty - wyjaśnia Cenckiewicz.

Po grudniowych wydarzeniach ponad 3 tys. osób ustalonych z imienia i nazwiska znalazło się na celowniku służb. I każda z nich miała teczkę, jak ta dziewczyna, aresztowana w łapance.

Album jest też swoistym hołdem dla bohaterów tamtych wydarzeń. - Grudzień był buntem anonimowym. Publikowanie list osób zaangażowanych w te wydarzenia i poszkodowanych wydobywa je z niepamięci historycznej. Dzięki temu oni w jakimś sensie przebiją się do naszej świadomości - mówi autor.

Książka jest już w księgarniach, kosztuje ok. 90 zł.

Uwaga: konkurs został już rozwiązany.
Dla pierwszych trzech osób, które 17 grudnia zadzwonią jako pierwsze, mamy do rozdania za darmo egzemplarze albumu "Gdański Grudzień '70".
Marzena Klimowicz - Sikorska

Opinie (288) 6 zablokowanych

  • Jeszcze niedawno niektórzy krzyczeli... (18)

    ...komuno wróć.

    • 52 14

    • Ja chce... (4)

      ..powrotu komuny!!!

      • 8 26

      • To jedź (3)

        do Koreii Północnej lub na Kubę.

        • 22 8

        • (2)

          W Korei Północnej nie ma komunizmu i nigdy nie było.

          • 2 10

          • z połódniowom ci się nieuku pomieszało. (1)

            • 1 4

            • południową sorrki za byka

              • 2 1

    • i dalej krzycze (9)

      KOMUNO WRÓC

      • 5 22

      • Tak krzyczą lenie,nieroby i nieudacznicy (7)

        ale to juz tylko niemy krzyk.
        Albo się dostosujesz albo giń padalcu.

        • 15 5

        • dokładnie !

          Tak krzyczą np stoczniowcy !

          NIEROBY !!!

          • 7 2

        • Tak krzycza stoczniowcy (3)

          • 5 1

          • (2)

            I niech krzyczą. Przy najmniej za komuny stoczniowcy mieli pracę, mieli co robić, zarabiali pieniądze. Z resztą nie tylko stoczniowcy. Teraz gdy przyszła demokracja, wszystko zostało rozpieprzone, stocznie zostały pozamykane, nie tylko stocznie, pracownicy na bruk i teraz znaleźć dobrą pracę graniczy z cudem.

            • 4 11

            • Bo w normalnym kraju...

              ...jak coś jest nierentowne, to się to zamyka, chyba, że właściciel chce dopłacać do interesu. A że właścicielem stoczni jest państwo, więc my wszyscy musimy do tego dopłacać, a mi się to nie podoba. Nie chcę, aby z moich podatków byli utrzymywani stoczniowcy ani nikt inny. Dlaczego akurat stoczniowcy, górnicy, nauczyciele czy pielęgniarki mają różne przywileje, a np. informatycy nie?

              • 3 3

            • Tyle, że to nie było z dobrobytu.

              Szkoda tylko, że majątek narodowy wypracowany przez lud został roztrwoniony, czyli wyprzedany za grosze.

              • 0 0

        • (1)

          Tak wszystkich nazywasz leniem, nierobem, nieudacznikiem, a sam nie jesteś leprzy.

          • 3 1

          • Leprzy to Ty jesteś. Ja jestem lepszy.

            • 2 1

      • To jedź do Rosji.

        • 0 0

    • DLA KOMUNY NORYMBERGA!

      • 2 0

    • Kacza komuna

      I dalej chcą powrotu komuny, która w zasadzie już wróciła.

      • 1 0

    • Wlasnie wrocila z PISem.

      • 0 1

  • (16)

    Że ktoś jeszcze tej miernocie jakiekolwiek książki wydaje... Funta kłaków bym nie dał za cały "dorobek" Cenckiewicza, biorąc pod uwagę jego warsztat historyczny.

    • 36 78

    • Widać kunszt naśladowcy "Pasji" XXI. Tacy autorzy IPNowscy czasem nie wiedzą kiedy zaczynają mijać się z rzeczywistością i tu leży problem w ich umuysłach.

      • 8 22

    • Facet wydaje książki, w kórej 90 % stanowią dokumenty i macie pretensje do niego, że zmienia rzeczywistość (7)

      • 33 3

      • bo niektórym cięzko pogodzic sie z faktami.

        jesli fakty nie ida w parze z ich mysleniem,
        zgodnie z ideą
        "Jeśli Fakty są przeciwko nam, tym gorzej dla Faktów"

        • 25 2

      • powiedzmy że jest (4)

        wybiórczym w dokumentowaniu i widzi rzeczywistość prawym okiem.

        • 8 17

        • Fakt, inni "historycy" i "krytycy historyków" nie mają jaj, żeby napisać to, o czym pisze Cenckiewicz. Lepiej trzymać się swojego koryta i udawać, że było cacy - tak na wszelki wypadek, nie?

          • 17 4

        • (2)

          Odpowiedz mądralo jak można przedstawić wydarzenia grudnia 1970 lewym okiem

          • 8 0

          • mądrala zatem odpowiada (1)

            że słuchając relacji tych co ucierpieli i tych co za to są odpowiedzialni, zarówno stoczniowca, milicjanta jak i decydenta tamtych czasów.
            Podobnie dzieci jak i Wy dzielicie świat według prostego schematu na "dobry" i "zły", brakuje w nim słowa dlaczego.

            • 2 2

            • Zastanawiam się...

              a nie uważasz, że każdy sytuacja, gdy się kogoś bije, katuje lub zabija lub szarga się czyjąś godność osobistą, poniża, szmusza do czegoś jest po prostu zła i nie ma tutaj co się doszukiwać na siłę jakichś szarości?

              Pytasz DLACZEGO się kogoś morduje, pałuje, torturuje, porywa, więzi itd?
              Ja nie znam odpowiedzi, ale wiem, że to jest ZŁE samo w sobie, nieważne, co się za tym może czy ma kryć i nieważne jakie są przesłanki. i właśnie fakt, że to jest ZŁE, POTWORNE, NIELUDZKIE powinien być podkreślany na każdym korku.

              • 8 0

      • 45 lat zakłamania historii swoje zrobiło.Przecież do 1989 roku nie mówiono o wielu okropnościach jakie władza ludowa robiła ludziom.Taki Jaruzelski przecież to kat Polski.Zobaczmy ile zła on narobił w róznych grudniach i w róznych dniach.13 grudnia 1981 stan wojenny 16 grudnia 1981 zamordowana kopalnia Wujek 15,16,17 grudnia 1970 masakra robotników wybrzeża wtedy był ministrem obrony i wydawał bezpośrednie rozkazy dowódcom wojskowym.Teraz dla wielu to jest taki szok że wolą sobie wmawiać że Cenckiewicz kłamie niż zmierzyć się z prawdą.

        • 7 0

    • kim ty jesteś że podwżasz warsztat historyczny Cenckiewicza
      aaa.. już wiem wierny czytelnik yntelygenckej "Gazety Wybiórczej"

      • 19 4

    • Cóż... okazał się niewygodny dla niektórych

      I stąd cała nagonaka na autora, skądinąd ciekawych i baardzo potrzebnych biografi

      • 11 2

    • A ile procesow o publikowanie nieprawdziwych informacji, tudziez o oszczerstwo przegral Cenckiewicz? Wiecej niz Niesiolowski?

      • 12 1

    • Miernotą to jesteś ty UBEKU!!!!!

      • 7 2

    • (2)

      Niewątpliwie wszejkiej maści potomkom komuchów , ubeków , sbeków , ormowców i całej reszcie podobnych im Cenckiewicz przeszkadza . Co ciekawe przeszkada i wybiórczej - jaki z tego wniosek ?

      • 9 1

      • Przeszkadza, bo mówi

        prawdę. A prawda w oczy kole, tych, którzy są zakłamani i próbują usprawiedliwać własną miernotę i to, że w tym uczestniczyli i nierzadko czerpiali korzyści. To wsyzstko w tym temacie.

        • 2 0

      • Tak samo przeszkadzał premier Jan Olszewski.

        Po podjętej uchwale zobowiązującej ministra spraw wewnętrznych do podania do dnia 6 czerwca 1992 pełnej informacji na temat urzędników państwowych od szczebla wojewody wzwyż, a także senatorów, posłów (...), będących współpracownikami Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w latach 19451990 . Jan Rokita złożył w imieniu 65 posłów z UD, KLD i PPG wniosek o wotum nieufności dla rządu Jana Olszewskiego. Został odwołany przez Sejm w nocnym głosowaniu po północy 5 czerwca 1992 . Po odwołaniu rządu Jana Olszewskiego sam prezydent Lech Wałęsa desygnował na szefa rządu prezesa PSL Waldemara Pawlaka. My społeczeństwo nie mamy nic do powiedzenia a tyle kłamstw ujrzałoby światło dzienne jak to wszystko funkcjonuje.

        • 0 0

  • Dla mądrych to jest zawsze dobry czas (2)

    - kiedy będzie dla uczciwych..?

    - NIECH PAN TAK NIE MÓWI! ONI MAJĄ SWOJE NIEBO, PO CO IM DOBRE CZASY?

    • 14 2

    • ps

      to ja, zapomniałem się podpisać.

      Pozdrawiam myślących

      • 2 4

    • Ziemia obiecana to piękny film. Doskonale pasuje do naszych czasów.

      • 1 0

  • Panu już dziękujemy... (9)

    Cenckiewicz i inne nowości z IPN... Ja dziękuję za taką wizję historii...

    • 32 71

    • (8)

      Jeżeli odpowiednią wizją historii wg Ciebie jest tylko ta, która Tobie i Tobie podobnym odpowiada, to czytaj odpowiednie teksty. Niekoniecznie te, które są prawdziwe.

      A jeżeli wartość swojej wypowiedzi chcesz podnieść poprzez dodawanie co zdanie pseudointelektualne wielokropki, to wydaje mi się, że nie wszyscy dadzą się na to nabrać.

      • 19 2

      • (5)

        A skąd pewność, że akurat taki Cenckiewicz jeden z drugim pisze prawdę?
        Prawda według niego jest bardziej prawdziwa?

        • 6 17

        • (3)

          przeczytaj artykuł raz jeszcze. Cenckiewicz opiera sie na archiwach, nie trzeba wybitnej wiedzy historycznej, wystarczy sie troche interesowac, zeby stwierdzic czy jest to prawda czy nie.
          to nie jest beletrystyka, to jest dokument.

          • 18 1

          • (2)

            Pozostaje jeszcze kwestia interpretacji tych dokumentów. Przecież część z nich była fabrykowana.

            • 2 5

            • O tego są m.in. repertoria zakładane w tamtych czasach i w któych był spis dokumentów z podziałem na karty.

              Pan Cenckiewicz publikuje tylko te dokumenty, co do których nie ma wątpliwości.

              Wszelkie dokumenty, które nie sprostają temu wymaganiu, są przez Niego odrzucane.

              Zdaje bowiem sobie sprawę z tego, że gdyby okazało się, że opublikował fałszywkę, to byłaby to podanie na tacy amunicji dla Jego przeciwników.

              • 8 2

            • tak zdjęcia rozstrzelanych ludzi to manipulacja.Człowieku to są zdjęcia z archiwów MO i SB tylko idiota uwierzy że oni tworzyli tylko fałszywki.Co to by były za służby gdyby oszukiwały siebie i swoich zwierzchników którzy chcieli znać pełen obraz sytuacji.Myślisz że tych w Białym Domu by interesowała radosna twórczość esbeków?Każdego TW kontrolował inny TW niskiego oficera SB kontrolował wyższy oficer kłamać to sobie mogli własnej żonie gdzie byli i co robili a nie w dokumentach idących potem do wyższych władz partyjnych.

              • 4 0

        • Dokumenty - publikacje Cenckiewicza jak mało któego historyka stanowią dokumenty.

          Mało opisów autora same dokumenty. A ludzie zrzucają mu brak obiektywizmu. I to jest niesamowite.

          • 19 1

      • otworz oczy (1)

        popatrz na wyroki sadu, nie dlugo swiadkowie i ich dzieci umra. Gdyby wina byla oczywista to bylby wyrok juz w 89.

        • 0 1

        • A kto jest w sądach? Czerwona ekipa i ich potomkowie...

          Towarzysze "nieruszalni"...

          • 2 0

  • Pan Sławomir Cenckiewicz niezły chłop. szkoda, że politycy się Nim wysługuja. (3)

    • 22 18

    • Co ty za głupoty klepiesz baranie? To jest książka o FAKTACH HISTORYCZNYCH a nie o podlożu politycznym! (1)

      Smarki co ich wtedy jeszcze nie było na świecie zabierają głos...

      • 1 3

      • Nie napiszę tego co chciałem o Tobie napisać i jak chciałem Ciebie nazwać. Pomimo tego że post do którego napisałeś

        jest mojego autorstwa, to nie wydaje mi się żebyś swój post pisał do mnie. Nie mam w zwyczaju obrażania ludzi.

        Nie rozumiesz mechanizmów. Nie mam pretensji do Pana Cenckiewicza, uważam, że robi kawał ciężkiej i dobrej roboty. Podejmuję się niewygodnych dla wielu tematów.

        Ale prawdą jest, że polscy "politycy" posługują się Panem Cenckiewiczem. Być może (ciekawe czy prawdopodobnie?) odbywa się to bez wiedzy i bez zgody ww. i dlatego świadomi czy nieświadomi tego faktu ludzie próbują przyporządkować Pana Cenckiewicza do jakiejś linii politycznej.

        Ot i co.

        • 2 0

    • Cenckiewicz

      To takie kacze popychle, "pracuje" na zamówienie. Kaczki tm nie ma i nie będzie. Chyba że wśród zomowców.

      • 0 0

  • (6)

    Straszne czasy, obawiam sie , że nie wszyscy zbrodniarze sbecji zostali za to ukarani.
    za mało sie mówi na ten temat. za mało.
    Młode pokolenie ma małe pojęcie jak zbrodniczą organizacją były ówczesne słuzby.

    • 58 8

    • prawdziwe zło (1)

      czai się w kościele.

      • 2 18

      • czas już do szkoły, pakuj tornister i zmykaj. to jest temat dla starszych i madrzejszych :-)

        • 18 3

    • ZBRODNIARZE

      zbrodniarze z esbecji biara potezne emerytury i smieja sie z wszystkich rocznic. Nikt na to nie wpadl zeby dac im najnizsze emerytury, zdegradowac wszystkich S-beckich generalow do stopnia szeregowca z Jaruzelskim na czele.

      • 8 1

    • chyba żartujesz

      chyba żartujesz jeśli w to wierzysz. Nikt nie został ukarany, nikt nie poniósł konsekwencji, tak samo jak za śmierć G.Przemyka i innych. W przyszłym roku idź pod pomnik wieczorem 16 grudnia i posłuchaj co mówią Żony zamordowanych w "70 roku robotników, pytają: "Czy my doczekamy się sprawiedliwości?". Z całą pewnością NIE, więc nie zadawaj pytań, na które odpowiedź zna każdy Polak

      • 6 0

    • A gdzie milosierdzie, przebaczenie, drugi policzek, katolicki narodzie? (1)

      A w drugiej kwestii: młode pokolenie ma to gdzieś. Wolą Milley Cirus i slamciają żelki. I na zdrowie! :) Chcieliście zachodu to macie młodzież w stylu zachodnim.

      • 1 2

      • jest i miłosierdzie, jest i przebaczenie-wybaczaj, ale pamietaj.

        • 4 1

  • GUANO MNIE TO OBCHODZI (11)

    zmieniło się tylko to ze zamiast układów komuchów są układy solidarnosciowców a ludzie dalej żyją na skraju

    mam was gdzieś

    • 31 47

    • (5)

      moze i niektorzy zyja na skraju. ale już Polski rzad nie morduje swoich obywateli.
      to wiele.

      • 13 5

      • a jak teraz jakis chory policjant zastrzli 10 osób to tez bedziesz tuska sądzic tak?

        • 4 7

      • Może nie bezpośrednio

        ale od działania gorsze bywa zaniechanie. Czyją w sumie ofiarą jest człowiek, któremu odmówiono przyjazdu karetki? Albo osoby, które nie doczekają leczenia na skutek kolejnych nieudolnych reform służby zdrowia?

        • 5 0

      • Polski rząd teraz też morduje swoich obywateli.

        • 4 1

      • morduje - patrz limity NFZ

        • 5 0

      • taa... Polski rząd nie morduje swoich obywateli tylko zagładza ich na śmierć przez coraz wyższe podatki i nie zmieniające się

        pensje! "Danke" herr tusk... :(

        • 1 2

    • Własnie dlatego międli się to ciągle (4)

      Życie przeszłością jest zawsze ucieczką od bieżących problemów, zarówno w przypadku jednostki jak i w skali kraju. Cała ta "polityka historyczna" - jest jak smęcenie starych ludzi: nie śmiej narzekać na to co jest, bo my za okupacji to bla bla bla...

      • 1 4

      • Rozumiem - pamięć o zbrodni nie daje żadnych korzyści! (3)

        • 2 0

        • (2)

          A daje?
          Jakie?

          • 0 2

          • Daje korzyści (1)

            Trzeba pamiętać, żeby się nie powtórzyło.
            Pamiętać i przewciwdziałać.
            A jak zapomnimy to się powtórzy. Proste
            jak struna.

            Mądry człowiek dba o to, żeby pamiętać.
            Ot co. Też dlatego, że ktoś oddał życie
            za wolność swego czasu.

            • 4 0

            • Taa, wolność od razu

              A może za cenę cukru?
              Albo za wierność hasłu HWDM?

              Skoro manifestowały pokorne owieczki, to skąd pożary?
              Skąd pewność, że innej, lepszej władzy w podobnych warunkach sytuacja nie wymknęłaby się spod kontroli?

              • 0 3

  • "Tren"

    O Was myślę, co w zmierzchu,
    grudniowi cmentarni

    O Was w śnieżnej zadymce
    pogrzebanych nocą

    Przy wstydliwym migocie
    grabarskich latarni...

    Was wspominam, żegnanych
    przez serc szloch studzwonny
    bratobójczo zabitych, nie wiadomo po co...

    F. Fenikowski

    • 57 2

  • (2)

    Grudzień 70

    Tatusiu, co te krzyże znaczą?
    Czemu są takie duże?
    A tam na samej górze,
    jakby trzymały się za ręce
    - A te słowa, tablice - czy to jest
    rzecz święta?
    Czemu tu ludzie przychodzą i płaczą?
    - A ta pani trzyma ręce jakby się modliła.
    Tatusiu, czy to jest mogiła?
    Czy tu mordowali Niemcy?
    - Nie synku... Polacy.
    - Jacy Polacy?
    Czemu milczysz tatusiu.
    Tatusiu... ty płaczesz...

    Aut. nieznany

    • 89 4

    • tego nie znałam. bardzo ładne.bardzo prawdziwe.

      • 13 1

    • piękne i tyle.

      • 8 1

  • grudzień 70 (7)

    szkoda, że o grudniu 70 roku nie piszą historycy - mam na mysli prawdziwych nie ci z tzw. IPN. Dawno temu była wydana książka autorstwa p. Kuli o grudniu,
    nie pamietam tytułu - warto by ją uzupełnic i zweryfikować o nowe dokumenty.
    Myślę ,że kiedyś powstanie prawdziwa książka o wydarzeniach grudniowych 70 roku. Chciałbym wiedzieć kim byli czego chcieli organizatorzy wydarzeń 70 roku.
    Bo przecież robotnicy byli manipulowani - przez kogo ?Przecież podpalenie gmachu KW PZPR w Gdańsku to nie dzieło pracowników stoczni, a co się stało z
    częścią archiwum KW PZPR, dlaczego zniknęła dokumentacja WKKP ? Pytań jest wiele.Skąd rozbieżności w decyzjach władz , które skutkowały tragedią w Gdyni?Na to wszystko nakłada się tragedia rodzin poległych w czasie wydarzeń.
    Oczywiście jest to ważne z czysto ludzkiego punktu widzenia. Ale chyba wazniejsze jest ustalenie kto za tym stał, kto wydawał decyzje o strzelaniu z ostrej amunicji do bezbronnego tłumu i dlaczego do dziś nie odpowiedział za swe zbrodnicze czyny.

    • 38 13

    • ja z gdyni-- Gdyni!!!! (1)

      ale z ciebie mędrzec !

      • 2 3

      • wackowi w odpowiedzi

        nie jestem mędrcem gdybym był to wiedziałbym kto jest winny zajśźć grudniowyc h i kto odpowiada za to co wtedy wydarzyło się.

        • 1 0

    • poniekąd wiemy kto strzelał i kto na to pozwolił

      Ale ani gen. Kiszczak ani milicjanci nie zostaną spraweidliwie osądzeni. Bo w kraju musi być bałągan...

      • 7 3

    • (3)

      "Przecież podpalenie gmachu KW PZPR w Gdańsku to nie dzieło pracowników stoczni"

      KW podpalili stoczniowcy, byłem, widziałem a nawet brałem udział. Rzucaliśmy butelki z płonącą benzyną, które rozbijając się o kraty w oknach wlewały tę benzynę do środka.

      • 5 3

      • no to masz wspomnienia bracie!

        całe szczęście, że żyjemy obecnie w takich nudnych czasach mimo, że wspomnień będzie o wiele mniej...

        • 1 1

      • Kombatanckie się Tobie należy albo pudło boś terrorysta.

        • 0 0

      • dla Ot

        skad wiesz , że to byli stoczniowcy. to , że byli w tłumie stoczniowców niczego nie dowodzi.
        ja wiem, że mogło być inaczej ale nie ma na to dowodów.

        • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane