Opowieść o największej fabryce dawnej Oruni

Jakub Gilewicz

15 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (104)

Tak wyglądała ślusarnia w Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera.

Niegdyś pracowało w niej ponad 200 osób, a produkty kupowali między innymi kolejarze i pruska armia. Dziś po Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera w Oruni pozostał niszczejący budynek biurowy i ściana starej hali.

- Mówiło się: "Żeliwiak wyje". Wystarczył dźwięk zakładowej syreny i wiadomo było, że to już 15-sta. Nikt nie musiał mieć zegarka. Dorośli kończyli zmianę, a my przerywaliśmy zabawę na podwórku i szliśmy na obiad. Tak było za czasów Zakładu Odlewniczego "Żeliwiak", który działał na miejscu dawnej Fabryki Konstrukcji Żelaznych. Była to niegdyś największa tutejsza fabryka - opowiada Krzysztof Kosik, badacz dziejów Oruni i autor książki na jej temat.
Fabrykę założył w 1905 roku ambitny i pracowity mistrz ślusarski Christian August Kirschberger. Hale produkcyjne wzniesiono przy nieistniejącej dziś ul. Tylnej zobacz na mapie Gdańska

, a droga dojazdowa znajdowała się od strony Traktu Świętego Wojciecha zobacz na mapie Gdańska

.

Około 200 osób pracowało między innymi w kuźni, montażowni, ślusarni i maszynowni. Do ich dyspozycji były piece, a także maszyna parowa. A że fabryka zdobywała kolejne zlecenia, wybudowano budynek, gdzie ulokowano biura handlowo-reklamowe zobacz na mapie Gdańska

.

- Fabryka Kirschbergera była znaczącym zakładem, a jej produkty miały wysoką jakość. W czasie pokoju wytwarzano tu metalowe konstrukcje na potrzeby dworców choćby we Wrzeszczu czy w Oliwie. Do tego semafory, zwrotnice. A w czasie wojny pełną parą szła produkcja dla pruskiej armii: wózki do broni maszynowej, kuchnie polowe - wylicza badacz dziejów Oruni.

Elegancka kawiarnia i oruński park

Kiedy Christian August dbał o rozwój fabryki, jego żona Anna Maria prowadziła Caffe Kirschberger. Kawiarnia działała w rodzinnej willi, którą małżeństwo wzniosło w 1900 r. przy dzisiejszej ul. Gościnnej zobacz na mapie Gdańska

. Eleganckie wnętrze lokalu i ogrodowe alejki ze stylowymi stolikami zachęcały gości do wstąpienia w kawiarniane progi.

- Latem wielką popularnością wśród mieszkańców Gdańska cieszył się tutejszy park, gdzie można było nawet pływać łodziami w stylu weneckim. Gerard Szarmach - syn Franciszka, który w 1923 r. założył w Oruni zakład fryzjerski - opowiadał, że razem z rodzicami chodził do parku, i że potem czasami wchodzili do kawiarni Kirschbergerów. Wspominał, że jadł tam wspaniałe ciasta, a kiedy było gorąco lody - opowiada Kosik.

Po przegranej przez Cesarstwo Niemieckie I wojnie światowej, dla fabryki nastały niełatwe czasy. Ponadto w 1923 r. zmarła Anna Maria, a siedem lat później jej mąż. Pozostawili troje dorosłych potomków. W latach 30. ub. wieku willa z kawiarnią oraz zakład trafiły w ręce nowych właścicieli.

Boje dla rybaków i szkoła muzyczna

Największe zmiany przyszły jednak wraz z końcem II wojny światowej. Fabryka Konstrukcji Żelaznych stała się Zakładem Odlewania Żeliwa "Zamek", a następnie Zakładem Odlewniczym "Żeliwiak".

- Odlewano tu w dużej liczbie na przykład aluminiowe boje do sieci rybackich. Pamiętam też, że w przyzakładowej hałdzie, młodzi - w tym również ja - szukali resztek karbidu, żeby sobie postrzelać - wspomina Kosik.
Produkcję zakończono w latach 80. Dziś po zakładzie pozostało niewiele. Między innymi jedna ze ścian hali i budynek biurowy, który obecnie znajduje się w prywatnych rękach. Z kolei w dawnej willi Kirschbergerów mieści się szkoła muzyczna. Kilka lat temu - z zajazdu po drugiej stronie ulicy - spoglądała na nią Inga, wnuczka Christiana Augusta i Anny Marii.

- Zamieszkała u mnie w hoteliku. Niestety, nie mówię po niemiecku, więc za pomocą łamanej angielszczyzny udało mi się jakoś ustalić, że jest wnuczką Kirschbergera. Poprosiłem o zdjęcia i otrzymałem. Dla pasjonatów dawnej techniki i tych, którzy interesują się historią Oruni, to coś niesamowitego. Klimat i widoki praktycznie jak z Ziemi Obiecanej - puentuje Kosik.

Jakub Gilewiczj.gilewicz@trojmiasto.pl

Opinie (104) 7 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-16 00:30

A przecież nie żyjemy w państwie wyznaniowym.
A może jednak ?
Biskup żyje z naszych podatków, DLACZEGO?

Damian
8 lat
- 32 5
Twoja opinia

Zmień treść

A przecież nie żyjemy w państwie wyznaniowym. A może jednak ? Biskup żyje z naszych podatków, DLACZEGO?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 23:29

(2)

obu 90% budynków biurowych też zniszczało, a darmozjady wzięły się do roboty.

8 lat
- 1 5
Twoja opinia

Zmień treść

obu 90% budynków biurowych też zniszczało, a darmozjady wzięły się do roboty.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-16 00:07
  
  to lany, zbrojony beton jest
  
  Nie da rady
  
  pozdro
  8 lat
  - 0 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Nie da rady
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-15 23:31
  
  Ooo ford się zepsuł? NIE MOŻLIWE HEHEHEHEH
  
  Szok
  8 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ooo ford się zepsuł? NIE MOŻLIWE HEHEHEHEH
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 22:35

o hurtap

8 lat
- 1 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 19:11

Orunia jest wspaniała! (2)

oruniak
8 lat
- 84 7
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-15 22:28
  
  Orunia jest wspaniala
  
  Moj najlepszy kumpel byl z Orunii.
  Pozdro z Kielau.
  
  Ja
  8 lat
  - 4 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Moj najlepszy kumpel byl z Orunii. Pozdro z Kielau.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-15 19:53
  
  Bez obecnych mieszkańców
  
  8 lat
  - 15 11
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Bez obecnych mieszkańców
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 22:26

Rote Orunien

8 lat
- 2 5
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 21:45

Czy PP kupiła budynek przy ul. Gościnnej, czy wynajmuje i płaci za wynajem?

8 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 20:50

Warto ten artykuł i zdjęcia zadedykować i pokazać łysawemu gospodarzowi, by

Popatrzył, j a k wygląda zarządzane przezeń miasto, dzielnice...Ale czy to zrobi na nim wrażenie? To z pewnością rzucanie pereł ...(dokończcie sami).

GOSpoDARNA
8 lat
- 29 1
Twoja opinia

Zmień treść

Popatrzył, j a k wygląda zarządzane przezeń miasto, dzielnice...Ale czy to zrobi na nim wrażenie? To z pewnością rzucanie pereł ...(dokończcie sami).
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 20:31

Panie Jakubie - wielki szacun.

Panie Jakubie napisał Pan ŚWIETNY ARTYKUŁ.
Proszę o następne opisy zapomnianych gdańskich miejsc.
Może BLASZANKA na Dolnym Mieście.
Około 1975 roku byłem tam na szkolnej wycieczce. Jak wiem początki fabryki puszek sięgają początku XX wieku.

Jano
8 lat
- 38 0
Twoja opinia

Zmień treść

Panie Jakubie napisał Pan ŚWIETNY ARTYKUŁ. Proszę o następne opisy zapomnianych gdańskich miejsc. Może BLASZANKA na Dolnym Mieście. Około 1975 roku byłem tam na szkolnej wycieczce. Jak wiem początki fabryki puszek sięgają początku XX wieku.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-15 18:35

Fajny artykuł o historii Gdańska, więcej takich.

MT
8 lat
- 160 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii