32 lata temu komunistyczna władza ugięła się pod żądaniami strajkujących robotników w Stoczni Gdańskiej i zaakceptowała ich 21 postulatów. A jak dziś mogłyby one brzmieć? Czy są takie, które ciągle są aktualne?
Co właściwie zostało z postulatów sprzed 32 lat? Działają związki zawodowe, nie ma cenzury, mamy też wolne soboty. Jednak gdy czytamy postulat nr 14 mówiący, że trzeba "Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 50 lat, a dla mężczyzn do lat 55" - to w obliczu wydłużenia czasu pracy do 67 roku zycia, budzi on gorzki śmiech.
A jak po trzech dekadach mogłyby wyglądać niektóre postulaty, czy może część z nich jest aktualna?
Andrzej Gwiazda, jeden z przywódców związkowych w 1980 r.:
- Właściwie żaden z postulatów nie został zrealizowany. Obecne żądania musiałyby brzmieć nieporównanie bardziej rewolucyjnie niż w latach 80, bo pracownicy większości firm praktycznie nie mają ochrony prawnej. Związki owszem istnieją, ale szczególnie w latach 90 broniły bardziej pracodawców niż pracowników. Pracownicy mają mniejsze prawa niż 200 lat temu, kiedy jeszcze w zaborach dał je car Aleksander I. Ich interesów praktycznie nikt nie broni, boją się. Demokracja jest wtedy gdy ludzie nie boją się korzystać ze swoich praw, a to jest tylko teorią - mówi
Andrzej Gwiazda, były opozycjonista, a w 1980 roku członek prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej.
- Ciągle też niespełniony jest postulat o wolności prasy. Podczas strajku myśleliśmy że wystarczy znieść cenzurę i media staną się naszym środkiem przekazu. Teraz cofnęliśmy się do komuny. Wolność w mediach jest pozorna, może jeszcze trochę wolności w internecie istnieje. Cenzurę zniesiono, ale presja poprawności politycznej jest taka, że działa jak cenzura.
Henryka Krzywonos-Strycharska, strajkująca w 1980 r.:
- Trudno mówić o tym jak one by miały brzmieć obecnie. Teraz mamy zupełnie inne czasy, inaczej żyjemy niż za komuny. Choć uważam że w nowych postulatach trzeba byłoby położyć większy nacisk na potrzeby społeczne, a szczególnie na podniesienie poziomu edukacji dzieci. One powinny korzystać z takich udogodnień jak dzieci np. w Anglii, gdzie nie muszą się martwić o podręczniki, przyrządy potrzebne do nauki, nawet o strój, nie muszą tego wszystkiego dźwigać - podkreśla
Henryka Krzywonos-Strycharska, działaczka opozycji w okresie PRL, sygnatariuszka porozumień sierpniowych.
Łukasz Muzioł z Grupy Inicjatywnej "Nic o nas bez nas"
- Mimo, że minęły 32 lata, dla mnie ciągle jest aktualny postulat 19 mówiący o skróceniu oczekiwania na mieszkania, na który często się powołujemy w naszych apelach do władz Gdańska. On do tej pory nie został spełniony choć mamy inny ustrój. Ludzie którzy wtedy wyrośli na Solidarności zapomnieli nie tylko o tym postulacie. - - podkreśla
Łukasz Muzioł z Grupy Inicjatywnej "Nic o nas bez nas", walczącej m.in. z podwyżkami czynszów i o dobro mieszkańców mieszkań komunalnych w Gdańsku.
- Aktualny w obecnej katastrofalnej sytuacji finansowej państwa jest także postulat 6., mówiący o działaniach do wyprowadzenia kraju z kryzysu i informowaniu o sytuacji gospodarczej. Kwestia dostępności do mediów publicznych, to także kolejny nie rozwiązany problem. Obecne media, głównie w prywatnych rękach, reprezentują interesy określonych grup, a nie obywateli - dodaje.
Henryki Krzywonos-Strychalskiej
14%
Basil Kerski, dyrektor ECS:
- Większość z tych postulatów po upadku komunizmu jest dzisiaj tylko historią, zaś ich uniwersalno-wolnościowy wymiar znalazł się w konstytucji RP. Przecież dziś demokratyczne państwo polskie nie kwestionuje prawa do zakładania partii politycznych, związków zawodowych czy prawa do strajku. Zrealizowany jest też kluczowy postulat wolności słowa. Niemniej jednak, każdy Polak czytając dziś postulaty sierpniowe trafia na te, które skłaniają go do refleksji na ile udało nam się zbudować ład społeczny bliski marzeniom z Sierpnia '80. Dla mnie ciekawe są dziś dwa punkty,16. i 17., mówiące o poprawieniu warunków pracy służby zdrowia oraz o odpowiedniej ilości miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących. Jesteśmy cały czas w trakcie ich realizacji. Czytając postulaty, można postawić jeszcze pytanie na ile my dziś jako społeczeństwo potrafimy być solidarni wobec tych słabszych. Ale tak naprawdę marzy mi się ruch, który przeniósłby pytanie o aktualność postulatów na szczebel europejski wywołując debatę na temat kondycji społecznej i politycznej Europy. Czy my Europejczycy potrafimy dziś być solidarni wobec siebie i wobec sąsiadów naszej wspólnoty - podkreśla
Basil Kerski, dyrektor
Europejskiego Centrum Solidarności.
Jerzy Borowczak, jeden z inicjatorów strajku w 1980 r.:
- Dziś są zupełnie inne czasy, wtedy żądaliśmy np. skrócenia wieku emerytalnego do 50 i 55 lat, bo chcieliśmy dzięki temu podgryźć komunę. Ale teraz sam głosowałem za wydłużeniem do 67 roku. Ludzie obecnie mają zupełnie inne warunki pracy. Kiedyś np. kierowcy autobusów nie wiedzieli co to jest wspomaganie kierownicy. Zmieniła się technologia, ludzie pracujący fizycznie nie są tak obciążeni, nawet w kopalniach jest pełno maszyn, jemy znacznie lepiej i dłużej żyjemy. Obecny system by nie wytrzymał gdybyśmy krócej pracowali - zastrzega
Jerzy Borowczak, jeden z inicjatorów strajku w 1980 roku w Stoczni Gdańskiej, poseł PO. -
Dziś jedynymi postulatami które można stawiać to takie żeby każdy miał pracę i godne życie. Tu widzę role państwa, które powinno zabezpieczyć płacę minimalną na takim poziomie by starczyła ona na podstawowe potrzeby.
Piotr Duda, przewodniczący NSZZ "Solidarność":
- 14. Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 50 lat, a dla mężczyzn do lat 55 lub [zaliczyć] przepracowanie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn bez względu na wiek. - Dzisiaj już nie tyle chcemy obniżać, co zachować dotychczasowy, czyli 60 i 65 lat. 16. Poprawić warunki pracy służby zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym. - nic dodać nic ująć! 17. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących. - Jakże aktualne. 18. Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres trzech lat na wychowanie dziecka. To tylko kilka przykładów, gdzie postulaty sierpniowe nie zostały zrealizowane i zachowują swoją aktualność. Jeśli spojrzymy na działania "Solidarności" pod moim kierownictwem, to widać wyraźnie że staramy się realizować to, co zostało tam zapisane. Szkoda, że pierwszy przewodniczący chce nas za to pałować! - zaznacza
Piotr Duda, przewodniczący NSZZ "Solidarność".
Żądania strajkujących załóg reprezentowanych przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w 1980 roku:1. Akceptacja niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych, wynikająca z ratyfikowanej przez PRL Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej wolności związkowych.
2. Zagwarantowanie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa strajkującym i osobom wspomagającym.
3. Przestrzegać zagwarantowaną w Konstytucji PRL wolność słowa, druku, publikacji, a tym samym nie represjonować niezależnych wydawnictw oraz udostępnić środki masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań.
4. a) przywrócić do poprzednich praw: - ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 r., - studentów wydalonych z uczelni za przekonania, b) zwolnić wszystkich więźniów politycznych (w tym Edmunda Zadrożyńskiego,
Jana Kozłowskiego, Marka Kozłowskiego), c) znieść represje za przekonania.
5. Podać w środkach masowego przekazu informację o utworzeniu Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz publikować jego żądania.
6. Podjąć realne działania mające na celu wyprowadzenie kraju z sytuacji kryzysowej poprzez:
a) podawanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej,
b) umożliwienie wszystkim środowiskom i warstwom społecznym uczestniczenie w dyskusji nad programem reform.
7. Wypłacić wszystkim pracownikom biorącym udział w strajku wynagrodzenie za okres strajku jak za urlop wypoczynkowy z funduszu CRZZ.
8. Podnieść wynagrodzenie zasadnicze każdego pracownika o 2000 zł na miesiąc jako rekompensatę dotychczasowego wzrostu cen.
9. Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza.
10. Realizować pełne zaopatrzenie rynku wewnętrznego w artykuły żywnościowe, a eksportować tylko i wyłącznie nadwyżki.
11. Wprowadzić na mięso i przetwory kartki - bony żywnościowe (do czasu opanowania sytuacji na rynku).
12. Znieść ceny komercyjne i sprzedaż za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym.
13. Wprowadzić zasady doboru kadry kierowniczej na zasadach kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej, oraz znieść przywileje MO, SB i aparatu partyjnego poprzez: zrównanie zasiłków rodzinnych, zlikwidowanie specjalnej sprzedaży itp.
14. Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 50 lat, a dla mężczyzn do lat 55 lub [zaliczyć] przepracowanie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn bez względu na wiek.
15. Zrównać renty i emerytury starego portfela do poziomu aktualnie wypłacanych.
16. Poprawić warunki pracy służby zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym.
17. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących.
18. Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres trzech lat na wychowanie dziecka.
19. Skrócić czas oczekiwania na mieszkanie.
20. Podnieść diety z 40 zł do 100 zł i dodatek za rozłąkę.
21. Wprowadzić wszystkie soboty wolne od pracy. Pracownikom w ruchu ciągłym i systemie 4-brygadowym - brak wolnych sobót zrekompensować zwiększonym wymiarem urlopu wypoczynkowego lub innymi płatnymi dniami wolnymi od pracy.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
