• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zobacz prawosławną cerkiew w Gdańsku

Jakub Gilewicz
19 maja 2013 (artykuł sprzed 11 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat Kolegiata w Gdyni zmieniła się w bazylikę

Zobacz, jak wygląda Wielkanoc w gdańskiej cerkwi prawosławnej i poznaj historię tego miejsca.


Są tu relikwie św. Mikołaja z IV wieku, drewniany ikonostas z cerkwi rozebranej za czasów II Rzeczpospolitej, a wzór części fresków pochodzi z dalekiego Kosowa. Zanim jednak budynek przy ul. Traugutta w Gdańsku stał się prawosławną świątynią, pełnił funkcję między innymi kaplicy Towarzystwa Kremacji. W szesnastym odcinku cyklu Niezwykłe świątynie Trójmiasta prezentujemy cerkiew Parafii Prawosławnej pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy.



Czy byłe(a)ś kiedykolwiek w gdańskiej cerkwi prawosławnej?

Cerkiew przeżywa oblężenie. Wierni stoją ramię w ramię. Wokół panuje podniosła atmosfera. Czuć przyjemną woń. Prawosławny kapłan szybko i z wprawą wymachuje kadzidłem. - Ten dym kadzidlany jest przyjemny, tak jak przyjemna powinna być nasza modlitwa do Boga - tłumaczy po uroczystości ks. Dariusz Jóźwik.

Wcześniej duchowny prowadził nocne modlitwy przez... kilka godzin. Bo obchody święta Zmartwychwstania Pańskiego w prawosławnej cerkwi mają przebogatą oprawę. Procesja ruszyła tuż po północy. Najpierw krzyż z trzema belkami, dalej sztandary, a za nimi chórzyści z cerkiewnosłowiańską pieśnią na ustach. Dalej szli kapłani z ikoną, a za nimi tłum wiernych ze świeczkami w dłoniach.

Zgodnie z tradycją, procesja trzykrotnie okrążyła cerkiew Parafii Prawosławnej p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy w Gdańsku zobacz na mapie Gdańska. Po czym proboszcz zatrzymał się przed zamkniętymi wrotami prowadzącymi do przedsionka. W ruch poszło kadzidło. Kapłan intonował modlitwy, chór rozkręcał się coraz bardziej. W końcu otwarto wrota i procesja ruszyła do wnętrza świątyni, w kierunku ocalonego z dziejowej zawieruchy ikonostasu.

Królewskie wrota i św. Mikołaj

Jest masywny, drewniany i wiekowy. Nie wiadomo jednak skąd dokładnie pochodzi. Prawosławni wskazują na którąś z nieistniejących już świątyń na wschodzie Polski. - Jeszcze za czasów II Rzeczpospolitej cerkiew, skąd pochodzi nasz ikonostas, została rozebrana. Ikonostas rozłożony na części szczęśliwie przetrwał późniejszą zawieruchę wojenną i ostatecznie trafił do Gdańska - opowiada ks. Dariusz Jóźwik.

Prawosławny duchowny, patrząc na detale ikonostasu, przypuszcza, skąd mógł pochodzić. Proboszcz jednak nie wyrokuje, bo brakuje twardych dowodów. Duchowny woli więc opowiadać o wyglądzie ikonostasu, który odgradza część ołtarzową cerkwi od części przeznaczonej dla wiernych.

Tradycyjny ikonostas składa się pięciu rzędów ikon. Gdański jest trochę skromniejszy, bo liczy trzy. Pośrodku pierwszego widać królewską bramę, przez którą przechodzić może tylko i wyłącznie kapłan. - Znajdują się na niej wyobrażenia czterech ewangelistów, a także ikona Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny - pokazuje prawosławny duchowny.

W pierwszym rzędzie umieszczono również ikony Chrystusa oraz Matki Boskiej. Po prawej stronie widać z kolei ikonę patrona świątyni. To św. Mikołaj, arcybiskup Mirry żyjący na przełomie III i IV wieku. W gdańskiej cerkwi ma kilka ikon. Jedna z nich zawiera relikwie świętego, który od wieków cieszy się niesłabnącą popularnością wśród wiernych.

Prawosławni podczas nabożeństw spoglądają też na drugi rząd ikon. Pośrodku widać wyobrażenie Wieczerzy Chrystusa z apostołami, a po bokach 12 wielkich świąt cerkiewnych. Od Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy po Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny. Wyżej znajduje się ikona Trójcy Świętej, czyli trzeci rząd. Łącznie cały ikonostas liczy kilkadziesiąt ikon.

- Święty Jan Damasceński pisał w swoich traktatach, że ikona jest tym momentem zastanowienia się człowieka i dania mu sił duchowych - tłumaczy prawosławny duchowny.

Wierni przyzwyczajeni są do wpatrywania się w ikony, ale też do stawiania świeczek. Za żywych stawiają na świecznikach, które otaczają stojący pośrodku cerkwi pulpit z ikoną. Na świeczki za zmarłych jest osobne miejsce. Bo w gdańskiej cerkwi panuje jasno określony porządek. Jednak nie od zawsze obiekt przy ul. Traugutta pełnił funkcję prawosławnej świątyni. Budynek powstał jako... kaplica Towarzystwa Kremacji.

Kremacje zyskują popularność w Gdańsku

Tak niegdyś wyglądał kompleks gdańskiego krematorium. Tak niegdyś wyglądał kompleks gdańskiego krematorium.
Aleja drzew na terenie byłego cmentarza krematoryjnego. Aleja drzew na terenie byłego cmentarza krematoryjnego.
Do Gdańska moda na kremacje zwłok przyszła z Europy Zachodniej. Taki sposób zakończenia ziemskiej wędrówki zalegalizowany został w Prusach na początku XX wieku. Za budową krematorium lobbował sam nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie.

Kompleks wzniesiono w stylu neogotyckim. Składał się m.in. z kaplicy oraz z domu pogrzebowego, który przypominał mały zamek. Ulokowano w nim biura, kostnicę oraz krematorium. Znajdowały się tu również budynki gospodarcze.

Całością zarządzało Towarzystwo Kremacji Die Flamme (Płomień), które pierwszą uroczystość pogrzebową zorganizowało w październiku 1914 r. Urny z prochami chowano na cmentarzu przylegającym do kompleksu krematorium. W 1914 roku dokonano 16 kremacji, zaś w roku 1927 już 614.

W połowie lat trzydziestych ub. wieku liczba kremacji wzrosła do 70 miesięcznie. Z czasem zaczęło brakować miejsca, więc postanowiono rozszerzyć teren pochówków o pobliską Górę Szubieniczną, gdzie niegdyś wykonywano publiczne wyroki śmierci na przestępcach.

Działania wojenne w 1945 r. spowodowały częściowe zniszczenie terenu cmentarza. Natomiast po wojnie podzielił on los innych gdańskich nekropolii: został zrównany z ziemią. O historii tego miejsca opowiadają stare nagrobki, które między innymi dzięki pasjonatom historii oraz młodzieży szkolnej udało się uratować od zniszczenia i zapomnienia. Przed aleją drzew na terenie dawnego cmentarza stanęła też pamiątkowa tablica.

Z kolei kaplica wraz z kompleksem trafiła w ręce gminy ewangelickiej, po czym w 1954 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej przekazało część obiektów Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu. Dotychczasowa kaplica miała stać się cerkwią. Po wieloletnim remoncie zmieniło się oblicze świątyni.

Dziewięć kopuł i kibice Lechii Gdańsk

- Dobudowano przedsionek, a wejście główne przeniesiono tak, aby znajdowało się na wprost ołtarza - wylicza obecny proboszcz. Najbardziej charakterystycznym elementem nowej architektury świątyni stały się jednak kopuły. - Jedna kopuła symbolizuje jedynego Boga, a dwie kopuły symbolizują dwie natury Jezusa Chrystusa. Z kolei trzy to Trójca Święta, a pięć kopuł to Jezus Chrystus i czterech ewangelistów. Siedem, czyli siedem sakramentów świętych, a dziewięć z uwagi na dziewięć czynów anielskich - wylicza prawosławny duchowny.

Na terenie gdańskiej cerkwi, wliczając bramę, znajduje się dziewięć charakterystycznych kopuł. Prawosławna parafia postanowiła także ozdobić sklepienie i ściany świątyni. Z centralnego miejsca sklepienia spogląda na wiernych Chrystus Pantokrator, a z fresków wzorowanych na tych z kosowskiej cerkwi patrzy Matka Boża.

Do świątyni przy ul. Traugutta przychodzą wierni z Trójmiasta i z różnych części województwa pomorskiego. Niegdyś do cerkwi zaglądali także pojedynczy kibice Lechii Gdańsk, których przywiodła tu ciekawość. Tak było do czasu, kiedy mecze przeniesiono ze starego stadionu zobacz na mapie Gdańska na PGE Arenę. Nadal jednak cerkiew odwiedzana jest przez zorganizowane wycieczki. Młodzi są ciekawi prawosławnej tradycji i kultury.

Działał przy nim szpital i sierociniec, a jego prezbiterium projektował jeden z najsłynniejszych pruskich architektów. Zobacz średniowieczny kościół św. Elżbiety w Gdańsku.

Drewniane ołtarze wykonano w Bawarii, a sklepienia wzorowano na średniowiecznych. Zobacz wnętrza kolegiaty Najświętszego Serca Jezusowego w Gdańsku Wrzeszczu.

Miejsca

Opinie (67) 6 zablokowanych

  • Cerkiew = Prawdziwy Kosicol Chrzescijanski

    To KRK jest odlamem chrzescijanstwa, a Cerkiew jest poprostu kontynuatorem oryginalnego chrzescijanstwa.
    Zadna sekta jak protestantyzm, katolicyzm, jehowi i inne tego typu "odlamy"-sekty.

    • 21 18

  • (12)

    Dlaczego katolicy żegnają się od lewej do prawej, a nie od prawej do lewej, skoro Jezus został przybity do krzyża WPIERW prawą ręką?
    Dlaczego katolicy chrzczą się polewając głowę trzy razy wodą nad chrzecielnicą?
    Chrzest polega na zanurzeniu całego ciała w wodzie.
    Dlaczego katolicy mają obsesję na punkcie Maryji i niekiedy czczą ją bardziej niż samego Boga, oraz wierzą że została żywcem wzięta do nieba?
    Dlaczego katolicy spożywają jedynie ciało Chrystusa, a krwi nie?
    Dlaczego katolicy oddają cześć figurom, posągom, gromincom i innym przedmiotom materialnym skoro to pogaństwo?
    Dlaczego katolicy wyznają swoje grzechy śmiertelnikom (księżom) i skąd zwykły śmiertelnik wie, czy Bóg odpuścił grzech?
    Dlaczego katolicy wierzą w czyściec? Skoro i tak każdy zostanie rozliczony podczas sądu ostatecznego, a do czasu sądu ostatecznego nikt nigdzie tymczasowo nie trafia?
    Dlaczego dla katolika świętym przedmiotem jest figurka Jezusa ulepiona przez ateiste/hindua/żyda i poświęcona przez księdza? Skoro Bóg zabronił przedstawiania siebie za pomocą przedmiotów?
    Dlaczego katolicy manipulują polityką, działają jak korporacja/organizacja/instytucja/sekta, oraz pchają się do władzy?
    Dlaczego katolicki duchowny nie może zawrzeć związku małżeńskiego, płodzić potomstwa (ani w ogóle de facto zaznawać żadnych przyjemności cielesnych) skoro jest tylko zwykłym, marnym śmiertelnikiem (grzesznikiem) i zostanie osądzony tak samo jak każdy inny?
    Dlaczego katolicy uznają władzę papieża, który jest zwyczajnym śmiertelnikiem?

    Kościół katolicki odciął się od chrześcijaństwa dawno temu.
    Prawosławie się praktycznie nie zmieniło.

    • 31 22

    • (5)

      dlaczego cerkiew emanuje przepychem, bogactwem itp. skoro większość ludzi na Wschodzie (np. w Rosji) żyje w skrajnym ubóstwie?

      Jestem fanką cerkwi (architekury), ale nie wiem jak się czuje w niej biedna babuszka spod Nowosybirska. Jak marność?

      • 10 14

      • "dlaczego cerkiew emanuje przepychem, bogactwem itp."

        dlaczego kosciol katolicki emnauje przepychem, a ksieza jezdza bardzo drogimi autami i ogladaja telewizje cyfrowa?
        Dlaczego biskupi zyja w willach i prowadza wlasne firmy?

        "większość ludzi na Wschodzie (np. w Rosji) żyje w skrajnym ubóstwie? "

        Cerkiew to nie tylko wschod.
        Tak jak KRK to nie tylko Europa.

        Dlaczego ksieza zyja w bogactwie, skoro katolicy w Nigerii umieraja z glodu i sa biedniejsi od ludzi wschodniej Europy.

        Dlaczego katolicy w Rosji sa tak samo biedni, co prawoslawni w Rosji?
        Dlaczego KRK na wschodzie nie pomoze wschodnim katolikom?

        • 11 8

      • (3)

        Biedna babuszka przynajmniej w cerkwi ma okazję zobaczyć (zachwycić się) dzieła sztuki.

        Nie wiem, ilu ludzi żyje w Rosji w skrajnym ubóstwie, ci, co z biednego Kaliningradu przyjeżdżają do Gdańska od ubóstwa są jak najdalej.

        • 1 5

        • (2)

          A w kosciele katolickim nie ma dziel sztuki?
          To zaprasam do bazyliki mariackiej.

          • 3 1

          • (1)

            co ma do dyskusji Bazylika Mariacka?
            potrafisz ze zrozumieniem przeczytać wątek?

            • 0 3

            • a co ma sytuacja materialna Rosjan do cerkwi w Gdansku?

              • 1 0

    • Właśnie wróciłam z podkarpacia i świetokrzyskiego, (1)

      tam są tylko figurki i kapliczki z matką boską, jakby Boga i syna jego nie było.Co to za chrześcijaństwo bez Boga? Dzisiaj jest wielka manifestacja radia Maryja i znowu tylko matka Jezusa, a Stwórcy nie ma. Nie chcę takiej wiary.

      • 10 8

      • brakowało ci kapliczek z figurką Boga?

        • 1 1

    • A dlaczego prawoslawni wilebią Mikołaja Cudotwórcę na równi nieomal z Bogiem Ojcem (3)

      i Synem i Duchem św. i Matką Bożą i co do tego ma duch niedźwiedzia Wołos?Patrz Kult św.Mikołaja na Rusi autorstwa Uspieńskiego

      • 5 5

      • Ten Mikołaj cudotwórca, to też katolicki święty, a w wigilię u katolików popularniejszy jest Mikołaj niż Jezus (2)

        Z tym że u katolików jest on brodatym grubasem w czerwonym kostiumie i rozdaje prezenty.

        • 6 7

        • "Z tym że u katolików jest on brodatym grubasem w czerwonym kostiumie i rozdaje prezenty". (1)

          Tego "grubasa w czerwonym kostiumie" nie wymyślił KK a Coca - Cola w latach 20 XX wieku. Katolickie przedstawienie św. Mikołaja jest takie jak w Prawosławiu: biskup w pełnym stroju liturgicznym.

          • 3 1

          • Tylko dziwne ze zdecydowana wiekszosc katolikow wlasnie tak sobie tego mikolaja wyobraza, opisuje go tak dzieciom i oklamuje je ze prezenty pod choinka sa od niego.
            Na wschodzie nie ma tego cyrku z Mikolajem.

            • 0 2

  • Piękna cerkiew.

    Prawosławie jest niesamowite. Nabożeństwa cerkiewne emanują mistyką nie z tej Ziemi.

    • 21 6

  • Nie mam nic przeciwko prawosławnym ale żal mi ich jeszcze bardzej niż katolików (3)

    Mój punkt widzenia na chrześcijaństwo
    1.Protestantyzm-puste skromne kościoły+biedni pastorzy uganiający się za kilkoma wiernymi aby im ścisnąć po wspólnych śpiewach dłonie,wątpienie w człowieka i Boga,pogłebione myślenie o sprawach ducha i rozliczne wątpliwości...
    2.Katolicyzm-bogactwo kościoła,brak głębszej refleksji-dużo pustych gestów i słów , kościoły jeszcze pełne acz już wyludniające się,księża prymitywni,niedokształceni ,chciwi i zadufani
    3.Prawosławie-Ciemnota najgorsza,owieczek dużo i bez jakiegokolwiek wpływu na swój los i cokolwiek,i jako ludzie i jako wierni bez praw i traktowani jako niewolnicy boży,ojczulkowie makabrycznie pyszni,zachłanni na władzę i szacunek ,podporządkowani z kolei wladzy świeckiej państwa rosyjskiego wręcz bałwochwalczo,zegarki po 30tys dolarów na dłoni patriarchy Cyryla chyba wyjaśniają wszystko.A własnie ten Patriarchat (moskiewski) rulez faktycznie na tym prawosławnym świecie- reszta nie ma takiej siły rażenia.
    PS Niech się prawosławni w Gdańsku nie obrażają bo to własciwie nie o nich-ich chroni jeszcze przed tym syfem Rzplita i jej prawa
    PS2 Jak się z krematorium robi cerkiew to tak jakby z konia malpę zrobili

    • 6 25

    • (2)

      Mylisz sie w Cerkwi nie ma czegos takiego jak wladza.
      Nie tak jak w KRK.
      W KRK Papiez moze odwolac jakiegos biskupa gdziestam w Finlandii, przemianowac diecezje w Czarnogorze na archidiecezje.
      Watykan ma totalna, calkowita wladze nad calym kosciolem katolickim.
      Patriarchiat moskiewski nie ma zadnego wplywu na cerkwie w Polsce, Cerkiew w Macedonii jest calkowicie niezalezna od np Moskwy.

      A to ze cerkiew jest i zawsze byla apolityczna - to bardzo dobrze.
      Religia niech jest religia, a polityka niech jest polityka.

      • 5 5

      • Cerkiew nie jest i to od bardzo bardzo dawna apolityczna-patrz ustanowienie patriarchatu w Moskwie (1)

        -teoria 3 Rzymu-podstawa do imperlializmu rosyjskiego-podstęp,intryga,walka o jego miejsce pośród innych patriarchatów (czy 3 czy 5),podporządkowanie sobie kościoła przez cara Piotr I(swięty synod).Patriarchat moskiewski faktycznie ma mały wpływ na małą i niewiele znaczącą cerkiew w Polsce ale już na Ukrainie panoszy sie bezwzględnie,starając się zmniejszyć Kijowską cerkiew tak jak tylko sie da

        • 7 1

        • Prawosławie i Rosja to dwie rożne spawy

          • 5 0

  • Wielu było myslicieli w historii Rosji ktorzy wręcz uważali że schizma wschodnia to klęska

    dla Rosji i prawosławia i że należałoby wrocić do Rzymu i Europy.Władcy rosyjscy pochodzenia niemieckiego którym taki puntk widzenia był nader nie na rękę pudłowali takowych do wariatkowa,na Sołowki czy do Szlisselburga i zabawa dalej szła na całego(np.Radiszczew-Katarzyna II)

    • 7 10

  • czy jest cerkiew lewosławna ? (2)

    ? ? ?

    • 8 17

    • tak - kosciol katolicki = cerkiew lewosławna.

      prawoslawie = prawidlowo wierzacy
      katolicyzm = sam sobie odpowiedz.

      • 12 8

    • np ewangelicy?

      Pewnie, że jest lewosławna... są nię sekty, w tym różnego rodzaju sbory ewangelickie

      • 3 0

  • Przy parafii działa Bractwo Prawosławne św.św.Cyryla i Metodego

    Aktualne wiadomości Bractwa można odczytać na profilu fb Bractwo Prawosławne w Gdańsku.

    • 9 1

  • Byłoby miło, gdyby Gdańsk był miastem wielokulturowym i wielowyznaniowym tak jak dawniej...

    • 13 7

  • co za bzdura

    • 2 9

  • (1)

    Na terenie S.M.Ujeścisko w Gdańsku jest dużo wyznawców prawosławia.Tzw.bractwo św.Cyryla i Metodego.Przychodzą również na msze katolickie.

    • 7 0

    • a powinni chodzić do cerkwi...

      • 0 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane