• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nazistowskie wizje rozbudowy Gdańska

Krzysztof Koprowski
23 sierpnia 2013 (artykuł sprzed 10 lat) 
Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę. Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę.

Gdy naziści doszli do władzy w Wolnym Mieście Gdańsk, a następnie wraz z rozpoczęciem II wojny światowej wcielili go do Rzeszy, zaczęto kreślić wizję rozwoju miasta na niespotykaną skalę. Potężne gmachy miały sławić idee Adolfa Hitlera i budować prestiż władzy.



Czy wizje przebudowy Gdańska miały szansę na realizację?

Środowy wykład w Instytucie Sztuki Wyspa w ramach festiwalu Alternativa poświęcono tematyce architektury niemieckiej rządu nazistów w przedwojennym Gdańsku. O szaleństwie u władzy - nazistowskich urbanistów wizjach Gdańska opowiadała Jagoda Załęska-Kaczko.

Naziści do władzy w Wolnym Mieście dochodzili stopniowo. W 1927 roku do gdańskiego Volkstagu, liczącego 120 posłów, wprowadzili zaledwie jednego przedstawiciela. Trzy lata później było ich dwunastu, ale jednocześnie Volkstag zmniejszył liczebność do 72 osób. W przełomowym dla Niemiec 1933 r., w gdańskim sejmie zasiadało już 38 członków NSDAP, a w 1935 r. - 43.

Jednak dopiero wcielenie Gdańska do III Rzeszy rozpoczęło prawdziwy "boom planistyczny".

- Już 18 września 1939 r. Albert Forster [gdański gauleiter - dop. red.] pospiesznie zainaugurował budowę autostrady z Gdańska, bowiem następnego dnia miasto wizytował Adolf Hitler. Jej przebieg został jednak przypuszczalnie zaplanowany jeszcze przed wybuchem wojny, ale sama droga ostatecznie nie została zrealizowana - mówi Jagoda Załęska-Kaczko.

Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów. Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów.
W trakcie wojny trwała też budowa osiedla na dzisiejszym tzw. Starym Chełmie zobacz na mapie Gdańska. I ta jednak nie miała szczęścia, bo w okresie reglamentacji materiałów budowlanych i gospodarki nastawionej na działania wojenne, zrealizowano tylko ok. 50 z 200 planowanych domów, które w większości przetrwały do dzisiaj.

- Te dwa nieukończone przedsięwzięcia były jednak wstępem do dalszych inwestycji - zwraca uwagę prowadząca wykład.

Wizje niemieckich urbanistów zakładały przekształcenie przede wszystkim najważniejszych obszarów Śródmieścia w patetyczne przestrzenie ku chwale idei III Rzeszy.

- W maju 1941 r. do grupy miast liczącej ok. 40 ośrodków poddanych takiej przebudowie dołączył Gdańsk. 16 maja 1941 r. Adolf Hitler wydał lakoniczny dekret, który pozwolił na realizację przebudowy Gdańska oraz Bremy i Kłajpedy - opowiada Załęska-Kaczko.

Najważniejszą przestrzenią miały być Gaufora, stanowiące nowe obiekty władzy. Służyć one miały też w pewnym stopniu rozrywce mieszkańców. Oprócz biur administracji, przewidywano bowiem opery, teatry czy obiekty sportowe.

Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy. Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy.
Gdańskie nazistowskie forum miejskie powstać miało na terenie dzisiejszego Targu Siennego i Rakowego zobacz na mapie Gdańska. Co ciekawe, już wówczas brano pod uwagę możliwość wprowadzenia pod ziemię ruchu kolejowego, aby utworzyć nad linią plac z ikonicznymi gmachami.

Na tym jednak nie kończyły się wizje nazistów. W swoich planach ujęli oni również potężne gmachy na północnym cyplu Wyspy Spichrzów zobacz na mapie Gdańska oraz przy Bramie Oliwskiej zobacz na mapie Gdańska. Tu planowano przenieść kompleks dworcowy i stworzyć nowy dworzec główny.

Nie brakowało planów czysto komunikacyjnych. Już wtedy krystalizowała się wizja Podwala Przedmiejskiego zobacz na mapie Gdańska z nowymi budynkami po obu stronach oraz przedłużenia al. Hallera zobacz na mapie Gdańska przez rejon Parku Uphagena i dalej w stronę górnego tarasu.

Czytaj też: O historii budowy ul. Nowej Wałowej

Wszystkie plany mogą być jednak obarczone błędami, gdyż nie wiadomo ile z nich zostało przyjętych do realizacji, a ile stanowią tylko szkice robocze. - Rysunki zostały znalezione po wojnie w piwnicach Ratusza Staromiejskiego przez prof. Gruszkowskiego. Nie zawierały one jednak opisu - tłumaczy prowadząca wykład.

  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.

Jagoda Załęska-Kaczko - historyk sztuki i prawnik, badacz dziejów gdańskiej architektury i historii prawa budowlanego. Obecnie pracuje nad doktoratem z zakresu urbanistyki Gdańska w latach 1933-1945, pisanym pod kierunkiem prof. M. Omilanowskiej w Instytucie Historii Sztuki UG.

Miejsca

Wydarzenia

Zobacz także

Opinie (307) 2 zablokowane

  • (1)

    Teraz jest Budyniowa Przebudowa miasta. Brzeźno zostanie zniszczone!!! :(

    • 10 2

    • co ty?

      tam gdzie stoi twój dom też teren został zniszczony, jakiś debil dom tam postawił , a było ta pięknie.

      • 0 0

  • Podpis pod 3 fotografią (1)

    "Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy"

    Czy aby na pewno był to 2000r.???

    • 2 0

    • nie kumasz, bo to proroctwo jest :) Niemieccy naziści się odrodzą :P

      • 2 0

  • i prysnęła szansa żeby Gdańsk był wielki i piękny...

    Nastał PRL i wszystko diabli wzięli...

    • 10 5

  • Czy Gdańsk należy jeszcze do Polski ?

    czy matoł oddał już miasto swoim rodakom ?

    • 12 3

  • Lepsze nazistowskie kamienice, niz sowieckie blokowiska. (2)

    Albo zieleniak, pks, lot, not, czy inna krewetka.

    • 11 16

    • (1)

      Sowieckie nie były jeszcze takie złe. Dramat zaczął się po zarzuceniu socrealizmu, zaś apogeum tego dramatu to gargamelizm lat 90 i współczesny pseudomodernizm szklarniowy.

      • 8 1

      • jednak szklana galeria, madison itp wygladaja lepiej niz betonowe bloki na zabim kruku

        • 5 2

  • kto to byli naziści??? Może Niemcy, co????? (1)

    A kto głosował na Tuska??? Polacy czy tuskowcy????

    • 12 8

    • idiota ,a nie patriota

      • 0 0

  • rozmawialem z hitlerem i powiedzial mi w tajemnicy ze w kazdym osiedlu bedzie BASEN well a co tu ja widze SYF ! BETONOWA

    i troche mnie to dziwi ze wladze nic w tym kierunku nie robia ! maja gdzies wyborcow !!! a cale poludnie (betonowe dzungle )czekaja na ten jedyny maly 25 metrowy basen czy plywalnie jak zwal tak zwal ale chyba nie doczekamy sie za zycia !

    • 1 3

  • Gdyby Hitler wygrał wojne, byłyby tu Niemcy (5)

    Nie byłoby tyle lat władzy ZSRR i komunizmu. Nie trzebaby jechać do Niemiec za pracą.
    Austria, Czechosłowacja poddała się bez walki Hitlerowi. Polska nie. Historia pokazała, kto na tym lepiej wyszedł.
    Co za różnica, w jakim języku się mówi? Po co o to walczyć?

    • 14 26

    • I historia pokazala kto jest kim (4)

      Czesi to pepiki i cioty ktore oddadza wszystko bez walki.
      A Polsce nawet pod okupacja wybuchaly powstania.
      I nam nikt nie powie ze jestesmy miekkie faje.
      Jestesmy chamscy i agresywni?
      I wlasnie dlatego sie nie poddalismy i nie poddamy nigdy!!

      • 10 4

      • Tylko kto lepiej na tym wyszedł? (3)

        Liczy się jakość życia a nie jakieś wydumane "zasady".
        Podział na państwa jest całkowicie sztucznym wymysłem.

        • 4 10

        • Nie odrobiłeś lektury szkolnej o psie, obroży i pełnej misce.

          • 7 1

        • Polecam "Bajki" Krasickiego. Może cos zrozumiesz...

          • 2 1

        • na pewno ja...bo nie muszę szwargotać

          • 2 1

  • Wolne Miasto Gdańsk!!! (7)

    Stworzyć autonomię, powrócić do hanzeatyckich tradycji i mieć gdzieś całą tą naszą Rzeczpospolitą z tuskami, kaczorami, smoleńskami, aferami i wszystkim tym, co nie daje nam normalnie żyć.

    • 16 22

    • Takich jak ty w WMG sie do Stutthoffu wysylalo. (1)

      A polskosc byla tepiona.

      • 7 2

      • Tak.A jak ktoś przetrwał to kochana Polska wpisywała na listę osób podejrzanych i prześladowała.

        Super ojczyzna,serio.

        • 10 2

    • WMG istnieje dalej (3)

      Zresztą formalnie nigdy nikt nie rozwiązał WMG. Polsce został on podarowany przez Sowietów.To nie oni powołali to miasto tylko Liga Narodów i ONZ jako kontynuator LN powinien WMG rozwiązać a nie uczynił tego nigdy. Czyli Polska przywłaszczyła sobie te ziemie. wyprowadźcie mnie z błędu jeśli w nim tkwię.

      • 8 4

      • No i? A wladze PRL narzucil nam Stalin (nielegalnie) bo rzad polski caly czas istnial na uchodzstwie.

        Lwow i Wilno tez nam zagrabiono nielegalnie.

        • 3 0

      • WMG istnieje dalej - na uchodzstwie w Niemczech.

        Nazi dziadki z NPD nadal domagaja sie zwrotu tego miasta Niemcom.

        • 7 0

      • To ja z chęcią zamienię obywatelstwo POlski na obywatelstwo WMG. pewnie wielu by to zrobiło

        • 2 4

    • dobrze gada, polać mu/jej.

      • 2 2

  • Instersujacy artykul. (2)

    Przydalaby sie informacja, gdzie mozna znalezc wiecej informacji na ten temat.

    • 5 0

    • Chętnym podam literaturę na maila.

      • 1 0

    • chyba sam aytor pisze ten artykuł w wielu osobach

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane