• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nazistowskie wizje rozbudowy Gdańska

Krzysztof Koprowski
23 sierpnia 2013 (artykuł sprzed 10 lat) 
Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę. Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę.

Gdy naziści doszli do władzy w Wolnym Mieście Gdańsk, a następnie wraz z rozpoczęciem II wojny światowej wcielili go do Rzeszy, zaczęto kreślić wizję rozwoju miasta na niespotykaną skalę. Potężne gmachy miały sławić idee Adolfa Hitlera i budować prestiż władzy.



Czy wizje przebudowy Gdańska miały szansę na realizację?

Środowy wykład w Instytucie Sztuki Wyspa w ramach festiwalu Alternativa poświęcono tematyce architektury niemieckiej rządu nazistów w przedwojennym Gdańsku. O szaleństwie u władzy - nazistowskich urbanistów wizjach Gdańska opowiadała Jagoda Załęska-Kaczko.

Naziści do władzy w Wolnym Mieście dochodzili stopniowo. W 1927 roku do gdańskiego Volkstagu, liczącego 120 posłów, wprowadzili zaledwie jednego przedstawiciela. Trzy lata później było ich dwunastu, ale jednocześnie Volkstag zmniejszył liczebność do 72 osób. W przełomowym dla Niemiec 1933 r., w gdańskim sejmie zasiadało już 38 członków NSDAP, a w 1935 r. - 43.

Jednak dopiero wcielenie Gdańska do III Rzeszy rozpoczęło prawdziwy "boom planistyczny".

- Już 18 września 1939 r. Albert Forster [gdański gauleiter - dop. red.] pospiesznie zainaugurował budowę autostrady z Gdańska, bowiem następnego dnia miasto wizytował Adolf Hitler. Jej przebieg został jednak przypuszczalnie zaplanowany jeszcze przed wybuchem wojny, ale sama droga ostatecznie nie została zrealizowana - mówi Jagoda Załęska-Kaczko.

Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów. Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów.
W trakcie wojny trwała też budowa osiedla na dzisiejszym tzw. Starym Chełmie zobacz na mapie Gdańska. I ta jednak nie miała szczęścia, bo w okresie reglamentacji materiałów budowlanych i gospodarki nastawionej na działania wojenne, zrealizowano tylko ok. 50 z 200 planowanych domów, które w większości przetrwały do dzisiaj.

- Te dwa nieukończone przedsięwzięcia były jednak wstępem do dalszych inwestycji - zwraca uwagę prowadząca wykład.

Wizje niemieckich urbanistów zakładały przekształcenie przede wszystkim najważniejszych obszarów Śródmieścia w patetyczne przestrzenie ku chwale idei III Rzeszy.

- W maju 1941 r. do grupy miast liczącej ok. 40 ośrodków poddanych takiej przebudowie dołączył Gdańsk. 16 maja 1941 r. Adolf Hitler wydał lakoniczny dekret, który pozwolił na realizację przebudowy Gdańska oraz Bremy i Kłajpedy - opowiada Załęska-Kaczko.

Najważniejszą przestrzenią miały być Gaufora, stanowiące nowe obiekty władzy. Służyć one miały też w pewnym stopniu rozrywce mieszkańców. Oprócz biur administracji, przewidywano bowiem opery, teatry czy obiekty sportowe.

Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy. Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy.
Gdańskie nazistowskie forum miejskie powstać miało na terenie dzisiejszego Targu Siennego i Rakowego zobacz na mapie Gdańska. Co ciekawe, już wówczas brano pod uwagę możliwość wprowadzenia pod ziemię ruchu kolejowego, aby utworzyć nad linią plac z ikonicznymi gmachami.

Na tym jednak nie kończyły się wizje nazistów. W swoich planach ujęli oni również potężne gmachy na północnym cyplu Wyspy Spichrzów zobacz na mapie Gdańska oraz przy Bramie Oliwskiej zobacz na mapie Gdańska. Tu planowano przenieść kompleks dworcowy i stworzyć nowy dworzec główny.

Nie brakowało planów czysto komunikacyjnych. Już wtedy krystalizowała się wizja Podwala Przedmiejskiego zobacz na mapie Gdańska z nowymi budynkami po obu stronach oraz przedłużenia al. Hallera zobacz na mapie Gdańska przez rejon Parku Uphagena i dalej w stronę górnego tarasu.

Czytaj też: O historii budowy ul. Nowej Wałowej

Wszystkie plany mogą być jednak obarczone błędami, gdyż nie wiadomo ile z nich zostało przyjętych do realizacji, a ile stanowią tylko szkice robocze. - Rysunki zostały znalezione po wojnie w piwnicach Ratusza Staromiejskiego przez prof. Gruszkowskiego. Nie zawierały one jednak opisu - tłumaczy prowadząca wykład.

  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.

Jagoda Załęska-Kaczko - historyk sztuki i prawnik, badacz dziejów gdańskiej architektury i historii prawa budowlanego. Obecnie pracuje nad doktoratem z zakresu urbanistyki Gdańska w latach 1933-1945, pisanym pod kierunkiem prof. M. Omilanowskiej w Instytucie Historii Sztuki UG.

Miejsca

Wydarzenia

Zobacz także

Opinie (307) 2 zablokowane

  • A miało być tak pięknie ... (1)

    A tym czasem mamy zaniedbane miasto !!! zabytki sypią się !! tylko miejsca jarmarku dla turystów są zrobione częściowo , a te dziury w drodze!!! Adolfik w grobie przewraca się!

    • 3 8

    • napadnijmy niemców

      zróbmy z nich niewolników to odnowią i naprawią

      • 1 0

  • Czemu ma służyć ten artykół? (2)

    To tak jakby rozważania na temat zeszłorocznego śniegu. Żałosne

    • 4 3

    • Czemu ma służyć ten komentarz.

      Wywołaniu wesołości z powodu olania podstaw ortografii?

      • 4 0

    • Jasne

      Po co nam historia?

      • 0 0

  • Nie piszcie naziści tylko Niemcy, co za chora poprawnosć polityczna

    Naziści mają narodowość, nie byli to naziści z Włoch czy Hiszpanii tylko Niemcy.

    • 13 5

  • Polacy przyjezdni po 1945 roku (5)

    kradli koscioly protestanckie, rozkopywali groby, niszczyli grobowce protestantow i budowali z nich stoodly, drogi, palono niemieckie ksiegi, donsili na Polakow majacuch anzwiska akszubskie, neimieckie, angielskie itd. Polak zniszczyl wszystko to z czego Pomorze bylo dumne: stocznie, zegluga morska, przemysl cukierniczy, rolnictwo, mlyny itd. Polacy nie naparwiali kanalow w Gdansku i tearz jeden wielki deszcz a prowadzi do powodzi w Gdansku, na Zulawach.

    • 8 17

    • Adaś, czy zastanowiłeś się dlaczego grabili pozostałości opuszczone po agresjach niemieckich?

      • 6 0

    • Adasiu doucz sie ! (2)

      1.lata 1939-45 II WS ,szczególnie Wielka Wojna Ojczyźniana (tak to nazywają Rosjanie)
      2.lata 1945-60 .polecam przyswoic takie terminy :
      - Ziemie Odzyskane
      - mienie poniemieckie
      - grabież mienia poniemieckiego przez ZSSR i antków warszawskich
      - reforma rolna
      - Akcja Wisla i przesiedlenie Niemców z ziem odzyskanych
      - stalinizm
      - zaginione dziela sztuki 1939- 46
      3.powstanie RFN i prawodawstwo tego kraju w tym :
      - Stowarzyszenie Przesiedlonych
      - 45 lat wyjazdów obywateli polskich pochodzenia niemieckiego
      4.powstanie Gdyni
      - dlaczego i poco
      - co dzis daje istnienie Gdyni Polsce ??? (to trzeba zrozumec )
      5. przyjrzyj sie dla przykładu temu portalowi , nie napiszą Niemcy tylko nazisci ( domyślnie jacyś tam )
      kultywacja niemieckości i prusacczyzny

      • 6 3

      • gdynia to juz przeszlosc, obce zeglugi, brak floty (1)

        polskiej, brak porzadnej przystani promowej, brak dogodnej komunikacji w miescie aby dojechac do terminali, kradzieze, wlamania. przed 2 wojna sw jak i podczas wojny mozna bylo trzymac przed domem wozek, rower i to stalo, teraz zniknie, Polak ukradnie, ukradnie tez 1-2 zl z wozka na zakupy, wozek z zakupami itd. idziesz ulica i slyszysz co drugie slowo: k...a, d..a, itd, na ulicach, chodnikach masz psie stolca,z wroc uwage posiadaczom psow,ze maja to sprzatnac a uslyszysz wiazanke slow. Polacy grabili nie tylko mienie poniemieckie ale tez mienei Kaszubow, Holendrow uwazajc ichz a Niemcow. kaszuba nie mial prawa sluzyc w marynarce wojennej, byl traktowany przez Polakow jako personan non grata,zakazano nauki jezyka kaszubskiego, wydawania literatury kaszubskiej. tak to Polacy odwdzieczyli sie Kaszubom za to ze zawsze chcieli byc z Polska. dziela sztuki tez kradli przyjezdni Polacy,z abierali tez mieszkania wlascicielom kamienic, zaklady pracy. niemow ze to robila komuna, bo robili to Polacy a nie Ruscy, pipki, Rybki.

        • 0 3

        • Adasiu powaznie , posluchaj dobrej rady , poucz sie histori

          wiedziałbyś dlaczego tak sie dzieje ze przyczyna leży w wydarzeniach z lat 1939 -1959 ,to co opisujesz to skutek . przez lata zaborów nie dokonano takich spustoszeń jak przez te 20 lat .

          nieuk jesteś niereformowalny czy wiesz coto :
          1.PKWN
          2.PPR i PPS oraz skąd sie wzięła PZPR
          3.jak utrwalano wladze ludowa i co to jest (z definicji )dyktatura proletariatu
          4.UB i SB 1945 - 1989 dzialanosc i wpływ na wydarzenia w PRL
          5. 1939 -1989 relacje ZSSR Polska
          6. Stalin , Bierut , Gomulka ,Gierek i wiele innych
          7. wladza ludowa a własność prywatna , co spowodowało ze w Polsce pozostała utrzymana w ograniczonym zakresie // dlaczego w Polsce nie utworzono kołchozów i sowchozów

          nie wysilaj sie bo robisz ludziom budyń

          • 1 0

    • no to niewiele

      w porównaniu z rozpierduchą połowy Europy przez Niemców

      • 3 1

  • Panie Koprowski dlaczego Pan tak skrzętnie zastępuje słowo Niemcy słowem naziści?

    Nie rozumiem tego dziwnego kamuflowania narodu, bo przecież o nazistów włoskich czy rosyjskich tu chyba nie chodzi.

    • 13 2

  • podpis pod zdjęciem ?!

    "Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy." SERIO?

    • 2 0

  • Na co nam pomniki?

    Po co w ogóle te pomniki???Ja się pytam: nie szkoda czasu i pieniędzy na takie wydatki?

    • 0 0

  • żeby to wykonać potrzebowali by niewolników

    i mieli nadzieję że m.in. my nimi będziemy

    • 3 0

  • Natomiast Tuskowscy faszyści doszli do władzy w 2007 r. (3)

    Teraz Gdańsk jest przebudowywany wg koncepcji innych faszystów, spod znaku PO.

    • 7 11

    • Co ma faszyzm do Hitlera?

      Co ma PO do Włoch?

      • 0 0

    • Znowu kolejny kato-debil

      • 2 1

    • gdzie byłeś jak Bozia dawała ludziom rozum ?

      jw

      • 1 0

  • Rozumiem... a ci naziści przylecieli z Plutona.

    Byli zieloni, mieli antenki na głowach, trzy pary nóg i rąk. A za 10 lat napiszą we wszystkich światowych mediach i podręcznikach, że byli Polakami.

    • 4 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane