• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nazistowskie wizje rozbudowy Gdańska

Krzysztof Koprowski
23 sierpnia 2013 (artykuł sprzed 10 lat) 
Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę. Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę.

Gdy naziści doszli do władzy w Wolnym Mieście Gdańsk, a następnie wraz z rozpoczęciem II wojny światowej wcielili go do Rzeszy, zaczęto kreślić wizję rozwoju miasta na niespotykaną skalę. Potężne gmachy miały sławić idee Adolfa Hitlera i budować prestiż władzy.



Czy wizje przebudowy Gdańska miały szansę na realizację?

Środowy wykład w Instytucie Sztuki Wyspa w ramach festiwalu Alternativa poświęcono tematyce architektury niemieckiej rządu nazistów w przedwojennym Gdańsku. O szaleństwie u władzy - nazistowskich urbanistów wizjach Gdańska opowiadała Jagoda Załęska-Kaczko.

Naziści do władzy w Wolnym Mieście dochodzili stopniowo. W 1927 roku do gdańskiego Volkstagu, liczącego 120 posłów, wprowadzili zaledwie jednego przedstawiciela. Trzy lata później było ich dwunastu, ale jednocześnie Volkstag zmniejszył liczebność do 72 osób. W przełomowym dla Niemiec 1933 r., w gdańskim sejmie zasiadało już 38 członków NSDAP, a w 1935 r. - 43.

Jednak dopiero wcielenie Gdańska do III Rzeszy rozpoczęło prawdziwy "boom planistyczny".

- Już 18 września 1939 r. Albert Forster [gdański gauleiter - dop. red.] pospiesznie zainaugurował budowę autostrady z Gdańska, bowiem następnego dnia miasto wizytował Adolf Hitler. Jej przebieg został jednak przypuszczalnie zaplanowany jeszcze przed wybuchem wojny, ale sama droga ostatecznie nie została zrealizowana - mówi Jagoda Załęska-Kaczko.

Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów. Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów.
W trakcie wojny trwała też budowa osiedla na dzisiejszym tzw. Starym Chełmie zobacz na mapie Gdańska. I ta jednak nie miała szczęścia, bo w okresie reglamentacji materiałów budowlanych i gospodarki nastawionej na działania wojenne, zrealizowano tylko ok. 50 z 200 planowanych domów, które w większości przetrwały do dzisiaj.

- Te dwa nieukończone przedsięwzięcia były jednak wstępem do dalszych inwestycji - zwraca uwagę prowadząca wykład.

Wizje niemieckich urbanistów zakładały przekształcenie przede wszystkim najważniejszych obszarów Śródmieścia w patetyczne przestrzenie ku chwale idei III Rzeszy.

- W maju 1941 r. do grupy miast liczącej ok. 40 ośrodków poddanych takiej przebudowie dołączył Gdańsk. 16 maja 1941 r. Adolf Hitler wydał lakoniczny dekret, który pozwolił na realizację przebudowy Gdańska oraz Bremy i Kłajpedy - opowiada Załęska-Kaczko.

Najważniejszą przestrzenią miały być Gaufora, stanowiące nowe obiekty władzy. Służyć one miały też w pewnym stopniu rozrywce mieszkańców. Oprócz biur administracji, przewidywano bowiem opery, teatry czy obiekty sportowe.

Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy. Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy.
Gdańskie nazistowskie forum miejskie powstać miało na terenie dzisiejszego Targu Siennego i Rakowego zobacz na mapie Gdańska. Co ciekawe, już wówczas brano pod uwagę możliwość wprowadzenia pod ziemię ruchu kolejowego, aby utworzyć nad linią plac z ikonicznymi gmachami.

Na tym jednak nie kończyły się wizje nazistów. W swoich planach ujęli oni również potężne gmachy na północnym cyplu Wyspy Spichrzów zobacz na mapie Gdańska oraz przy Bramie Oliwskiej zobacz na mapie Gdańska. Tu planowano przenieść kompleks dworcowy i stworzyć nowy dworzec główny.

Nie brakowało planów czysto komunikacyjnych. Już wtedy krystalizowała się wizja Podwala Przedmiejskiego zobacz na mapie Gdańska z nowymi budynkami po obu stronach oraz przedłużenia al. Hallera zobacz na mapie Gdańska przez rejon Parku Uphagena i dalej w stronę górnego tarasu.

Czytaj też: O historii budowy ul. Nowej Wałowej

Wszystkie plany mogą być jednak obarczone błędami, gdyż nie wiadomo ile z nich zostało przyjętych do realizacji, a ile stanowią tylko szkice robocze. - Rysunki zostały znalezione po wojnie w piwnicach Ratusza Staromiejskiego przez prof. Gruszkowskiego. Nie zawierały one jednak opisu - tłumaczy prowadząca wykład.

  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.

Jagoda Załęska-Kaczko - historyk sztuki i prawnik, badacz dziejów gdańskiej architektury i historii prawa budowlanego. Obecnie pracuje nad doktoratem z zakresu urbanistyki Gdańska w latach 1933-1945, pisanym pod kierunkiem prof. M. Omilanowskiej w Instytucie Historii Sztuki UG.

Miejsca

Wydarzenia

Zobacz także

Opinie (307) 2 zablokowane

  • ???

    - kto wie czy nie wyszlo by to z pożytkiem dla dzisiejszego Gdanska.cala mysl techniczna w kazdej dziedzinie,wywodzaca sie z czasow hitlera bije na glowe dzisiejsze nieudaczne inwestycje rzadowe czy inne.

    • 4 2

  • czy to prawda? (1)

    ze adolf h.miał budować sobie wille na dolnej oruni?

    • 4 4

    • Wiila Hitlera

      "Willą" Hitlera było centrum dowodzenia, czyli bunkry pod Kętrzynem, które warto zwiedzić, oraz obiekt z siedzibą w Berlinie. Jego letnia rezydencja mieściła się w Alpach.

      • 0 0

  • Pomniek przed Dworcem Głównym w Gdańsku to jakaś paranoja naszych władz. (3)

    Lepiej coś polskiego by postawili !!!

    • 7 3

    • Gdansk byl miedzynarodowy i na tym zbudowal swoja potege. a tobie chleba ze smalcem dac to bedzisz mial swoj kosmos w japie;-) (2)

      • 0 3

      • (1)

        a tobie czosnku

        • 2 1

        • Dumny jesteś ze swojego komentarza,

          prostaczku? Co za zero umysłowe.

          • 0 2

  • Proponuję postawić pomnik Kazimierza Jagiellończyka, (1)

    "za panowania którego Korona, pokonując zakon krzyżacki w wojnie trzynastoletniej, odzyskała po 158 latach Pomorze Gdańskie, a dynastia Jagiellonów stała się jednym z czołowych domów panujących w Europie."

    • 12 1

    • popieram. Dobry pomysł. Jagiellońskie orły widać w Gdańsku i na zamku Malborku

      a Każimierz Jagiellończyk, obecnie ,,zamieszkały" w krypcie na Wawelu z zaświatów pobłogosławił by temu pomysłowi.Polityka Jagiellonów była głownie skierowana na odzyskanie Pomorza z rąk Krzyżaków. I to była polityka skuteczna. Gdańszczanie byli w tym sojusznikami naszego króla

      • 4 0

  • Gdańsk (1)

    Wilczy szaniec,idę,zwiedzam,obok grupa Niemców średnia wieku 60-80 lat,myślę sobie,to mogli być młodzi żołnierze,ściska mnie w gardle,Gdańsk Starówka,zwiedzam,idzie grupa niemów średnia wieku podobna,pożniej rozmawiam z osobami z Gdańska,opowiadają ze Gdańsk i tak staje sie niemiecki,bo wykupują oni kamienice gdańskie i mieszkania,i można stwierdzić że jest to prawda.

    • 6 2

    • basia co niemca nie chciala

      :-D

      • 0 0

  • teraz mamy miasto na modle sowiecka (2)

    z blokowiskami w centrum. centrum to cale srodmiescie nie tylko dluga.

    • 1 6

    • dedek, obecny Gdańsk jest ładny, co ty chcesz od mojego centrum, dedtku. (1)

      • 0 1

      • pojedz do krakowa to zobaczysz roznice:-]

        blokowiska niech sobie beda ale poza centrum. przez prlowskie punktowce na dolnym miescie, starym przedmiesciu, starym miescie i zaroslaku Gdansk jest planistycznie zdewastowany i raczej nie do odratowania. glowne miasto to malo, Torun ma wiecej do zaoferowania niz Gdansk.

        • 1 0

  • niemcy nie zrobili Gdanskowi tyle krzywd co zrobili ruskie i robią do dziś ci co ze wschodu

    • 0 5

  • no nie ..kto pisze te opinie?

    na każdy temat taki sam prymitywny poziom..

    • 0 1

  • No ale niestety Alianci nie pozwolili

    Wizjonerowi Fuehrerowi dokonczyc dziela marzen.

    • 1 3

  • Ciuchcia z Harry Pottera i fontanny...

    Dobra beka, ale bądźmy poważni rodacy!

    • 2 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane