• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nazistowskie wizje rozbudowy Gdańska

Krzysztof Koprowski
23 sierpnia 2013 (artykuł sprzed 10 lat) 
Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę. Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce (obecnie we władaniu policji) zrealizowane przez nazistowskie władze miasta, miało być wstępem do planów budowy obiektów na jeszcze większą skalę.

Gdy naziści doszli do władzy w Wolnym Mieście Gdańsk, a następnie wraz z rozpoczęciem II wojny światowej wcielili go do Rzeszy, zaczęto kreślić wizję rozwoju miasta na niespotykaną skalę. Potężne gmachy miały sławić idee Adolfa Hitlera i budować prestiż władzy.



Czy wizje przebudowy Gdańska miały szansę na realizację?

Środowy wykład w Instytucie Sztuki Wyspa w ramach festiwalu Alternativa poświęcono tematyce architektury niemieckiej rządu nazistów w przedwojennym Gdańsku. O szaleństwie u władzy - nazistowskich urbanistów wizjach Gdańska opowiadała Jagoda Załęska-Kaczko.

Naziści do władzy w Wolnym Mieście dochodzili stopniowo. W 1927 roku do gdańskiego Volkstagu, liczącego 120 posłów, wprowadzili zaledwie jednego przedstawiciela. Trzy lata później było ich dwunastu, ale jednocześnie Volkstag zmniejszył liczebność do 72 osób. W przełomowym dla Niemiec 1933 r., w gdańskim sejmie zasiadało już 38 członków NSDAP, a w 1935 r. - 43.

Jednak dopiero wcielenie Gdańska do III Rzeszy rozpoczęło prawdziwy "boom planistyczny".

- Już 18 września 1939 r. Albert Forster [gdański gauleiter - dop. red.] pospiesznie zainaugurował budowę autostrady z Gdańska, bowiem następnego dnia miasto wizytował Adolf Hitler. Jej przebieg został jednak przypuszczalnie zaplanowany jeszcze przed wybuchem wojny, ale sama droga ostatecznie nie została zrealizowana - mówi Jagoda Załęska-Kaczko.

Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów. Jeden z gmachów nowej władzy przewidziano na północnym cyplu Wyspy Spichrzów.
W trakcie wojny trwała też budowa osiedla na dzisiejszym tzw. Starym Chełmie zobacz na mapie Gdańska. I ta jednak nie miała szczęścia, bo w okresie reglamentacji materiałów budowlanych i gospodarki nastawionej na działania wojenne, zrealizowano tylko ok. 50 z 200 planowanych domów, które w większości przetrwały do dzisiaj.

- Te dwa nieukończone przedsięwzięcia były jednak wstępem do dalszych inwestycji - zwraca uwagę prowadząca wykład.

Wizje niemieckich urbanistów zakładały przekształcenie przede wszystkim najważniejszych obszarów Śródmieścia w patetyczne przestrzenie ku chwale idei III Rzeszy.

- W maju 1941 r. do grupy miast liczącej ok. 40 ośrodków poddanych takiej przebudowie dołączył Gdańsk. 16 maja 1941 r. Adolf Hitler wydał lakoniczny dekret, który pozwolił na realizację przebudowy Gdańska oraz Bremy i Kłajpedy - opowiada Załęska-Kaczko.

Najważniejszą przestrzenią miały być Gaufora, stanowiące nowe obiekty władzy. Służyć one miały też w pewnym stopniu rozrywce mieszkańców. Oprócz biur administracji, przewidywano bowiem opery, teatry czy obiekty sportowe.

Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy. Tak wyobrażali sobie gdańszczanie swoje miasto w 2000 r. na wiele lat przed dojściem nazistów do władzy.
Gdańskie nazistowskie forum miejskie powstać miało na terenie dzisiejszego Targu Siennego i Rakowego zobacz na mapie Gdańska. Co ciekawe, już wówczas brano pod uwagę możliwość wprowadzenia pod ziemię ruchu kolejowego, aby utworzyć nad linią plac z ikonicznymi gmachami.

Na tym jednak nie kończyły się wizje nazistów. W swoich planach ujęli oni również potężne gmachy na północnym cyplu Wyspy Spichrzów zobacz na mapie Gdańska oraz przy Bramie Oliwskiej zobacz na mapie Gdańska. Tu planowano przenieść kompleks dworcowy i stworzyć nowy dworzec główny.

Nie brakowało planów czysto komunikacyjnych. Już wtedy krystalizowała się wizja Podwala Przedmiejskiego zobacz na mapie Gdańska z nowymi budynkami po obu stronach oraz przedłużenia al. Hallera zobacz na mapie Gdańska przez rejon Parku Uphagena i dalej w stronę górnego tarasu.

Czytaj też: O historii budowy ul. Nowej Wałowej

Wszystkie plany mogą być jednak obarczone błędami, gdyż nie wiadomo ile z nich zostało przyjętych do realizacji, a ile stanowią tylko szkice robocze. - Rysunki zostały znalezione po wojnie w piwnicach Ratusza Staromiejskiego przez prof. Gruszkowskiego. Nie zawierały one jednak opisu - tłumaczy prowadząca wykład.

  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.
  • Wybrane slajdy z prezentacji Jagody Załęskiej-Kaczko.

Jagoda Załęska-Kaczko - historyk sztuki i prawnik, badacz dziejów gdańskiej architektury i historii prawa budowlanego. Obecnie pracuje nad doktoratem z zakresu urbanistyki Gdańska w latach 1933-1945, pisanym pod kierunkiem prof. M. Omilanowskiej w Instytucie Historii Sztuki UG.

Miejsca

Wydarzenia

Zobacz także

Opinie (307) 2 zablokowane

  • Nie piszcie naziści tylko Niemcy, co za chora poprawnosć polityczna

    Naziści mają narodowość, nie byli to naziści z Włoch czy Hiszpanii tylko Niemcy.

    • 13 5

  • Bynajmniej Niemcy chcieli rozbudować Gdańsk za to Sowieci go spalili (5)

    • 38 10

    • (3)

      Wcześniej Niemcy co nieco zdemolowali im. Na tym polega wojna.

      • 6 0

      • (2)

        wiemy na czym wojna polega...ale sowieci zdemolowali Gdańsk już po działaniach wojennych..Spalili go na początku kwietnia gdy front był już nad Odrą.

        • 2 2

        • (1)

          Spalili bo sie popili...

          • 1 0

          • Na tym też polega wojna.

            • 3 0

    • Przynajmniej

      • 16 0

  • Zatrudnijcie korektora ze znajomością naszego ojczystego języka.. (1)

    " Oprócz biur administracji, przewidywano bowiem opery, teatry czy funkcje sportowe."

    Teatry czy funkcje sportowe? to nie ma sensu.. "obiekty sportowe" ale nie funkcje..

    Odpowiedź redakcji:

    Dziękujemy za sugestię. Treść została poprawiona.

    • 7 0

    • Czy obiektem jest np. zadbana trawa do gry w palanta?

      • 0 1

  • Jakie "nazistowskie"? (6)

    Niemieckie. Niemcy tłumaczą że tylko częśc Niemców była Nazistami ale to całe Niemcy nas napadły - nie przekłamujmy historii. Hitler w wyborach dostał ponad 90% głosów.

    • 39 6

    • w których, osiołku? (5)

      w wyborach przymusowych i fałszowanych? bo w tych, co go wpuściły na polityczne salony, ledwie wygrał z Zentrum, a wynik był dużo niższy niż np. PO u nas...

      • 4 4

      • (4)

        Ale po co to "osiołku"? Podawaj fakty, nie obrażaj adwersarza. Mit o "demokratycznym" zwycięstwie NSDAP jest mocny. Fakt, Hitler miał mocne poparcie w połowie lat trzydziestych, ale zlikwidował bezrobocie i budował autostrady :D U nas za to samo za Gierkiem i komuną wzdycha się do dzisiaj.

        • 7 2

        • (3)

          Jak ktoś uważa 30% wyborców (czyli procent z tych, którzy pokwapili się do urny) za "całe Niemcy" to pozostaje tylko "osiołku". Oczywiście nie było aparatu przymusu, armia nie była poborowa, tylko ochotnicza, a co 4 lata w czteroprzymiotnikowych wyborach "całe Niemcy" dawały Hilterowi ponad 90% głosów...

          U nas swego czasu SLD z prezydentem Kwaśniewskim wysłało wojsko do Iraku po wyborach, w których mieli ponad 40% poparcia. Skoro 30% to "całe Niemcy" to pewnie na Irak napadło "półtorej Polski"?

          • 4 2

          • pozostaje tylko "osiołku"... (2)

            Ale ten ktoś może po prostu nie wiedzieć, że to było tylko około 30 procent :D Po co od razu obrażać? Po co jeszcze eskalować i tak już rozbudowane zjawisko "hejterstwa"?

            • 0 1

            • (1)

              Jak nie wiedzą (bo dużo jest tych "ktosiów"), że 30% to po co wrzucają całe Niemcy do wora z napisem nazizm?

              • 2 1

              • Ale pózniej prawie wszyscy niemcy fanatycznie popierali Adolfa!

                Część zaczęła się powoli budzić dopiero po Stalingradzie'43.

                • 1 2

  • Wolne Miasto Gdańsk!!! (7)

    Stworzyć autonomię, powrócić do hanzeatyckich tradycji i mieć gdzieś całą tą naszą Rzeczpospolitą z tuskami, kaczorami, smoleńskami, aferami i wszystkim tym, co nie daje nam normalnie żyć.

    • 16 22

    • WMG istnieje dalej (3)

      Zresztą formalnie nigdy nikt nie rozwiązał WMG. Polsce został on podarowany przez Sowietów.To nie oni powołali to miasto tylko Liga Narodów i ONZ jako kontynuator LN powinien WMG rozwiązać a nie uczynił tego nigdy. Czyli Polska przywłaszczyła sobie te ziemie. wyprowadźcie mnie z błędu jeśli w nim tkwię.

      • 8 4

      • To ja z chęcią zamienię obywatelstwo POlski na obywatelstwo WMG. pewnie wielu by to zrobiło

        • 2 4

      • WMG istnieje dalej - na uchodzstwie w Niemczech.

        Nazi dziadki z NPD nadal domagaja sie zwrotu tego miasta Niemcom.

        • 7 0

      • No i? A wladze PRL narzucil nam Stalin (nielegalnie) bo rzad polski caly czas istnial na uchodzstwie.

        Lwow i Wilno tez nam zagrabiono nielegalnie.

        • 3 0

    • dobrze gada, polać mu/jej.

      • 2 2

    • Takich jak ty w WMG sie do Stutthoffu wysylalo. (1)

      A polskosc byla tepiona.

      • 7 2

      • Tak.A jak ktoś przetrwał to kochana Polska wpisywała na listę osób podejrzanych i prześladowała.

        Super ojczyzna,serio.

        • 10 2

  • moje trzy grosze (1)

    N i e m i e c k i e

    • 11 5

    • Do jasnej cholery, uparliście się na tych Szwabów, ale oczywiście nie widzicie nic złego w "wojnie polsko-bolszewickiej"?

      Przecież analogicznie powinno być: jacy bolszewicy?! Przecież to Ruskie!

      • 0 2

  • TAKIE PINDOLENIE TRZY PO TRZY. (1)

    • 7 2

    • ??

      a byłeś/aś na tym wykładzie?
      artykuł wszystko poszatkował, powycinał..a wykłąd był bardziej spójny, merytoryczny i .. ciekawy :)

      • 3 0

  • panujących w Europie. - Kazimierz Jagielończyk

    • 2 1

  • za panowania którego Korona, pokonując zakon krzyżacki a dynastia Jagiellonów stała się jednym z czołowych domów panujących w

    • 2 0

  • za panowania którego Korona, pokonując zakon krzyżacki w wojnie trzynastoletniej, odzyskała po 158 latach Pomorze Gdańskie, a

    • 0 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane