• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pruski orzeł powróci na fasadę dawnej przychodni przy Dworcu Głównym w Gdańsku

Rafał Borowski
15 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
  • Widoczny na zdjęciu kartusz, wraz ze śladami skutego orła pruskiego, znajduje się na na szczycie elewacji dawnej przychodni od strony Podwala Grodzkiego. Montaż zrekonstruowanej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu.
  • Trwają prace przy przebudowie budynku dawnej przychodni przy dworcu PKP Gdańsk Główny.

Płaskorzeźba pruskiego orła wróci na fasadę budynku dawnej przychodni kolejowej przy Dworcu Głównym w Gdańsku. Skuty po II wojnie światowej detal został zrekonstruowany przez absolwentów i studentkę Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. To pretekst do poznania historii naszego miasta - przekonuje prof. Andrzej Januszajtis.



Co sądzisz o rekonstrukcji pruskiego orła?

Podczas trwającego od kilku miesięcy kapitalnego remontu gmachu dawnej przychodni kolejowej przy ul. Podwale Grodzkie zobacz na mapie Gdańska w Gdańsku, dokonano niespodziewanego odkrycia. Spod tynku wypełniającego kartusz wieńczący wschodnią elewację budynku, wyłoniły się ślady po skutej płaskorzeźbie. Po usunięciu zaprawy okazało się, że kartusz wypełniała niegdyś podobizna orła.

- Nasi rzeźbiarze zgłosili nam, że czerwona farba, pokrywająca kartusz na głównej attyce, pokrywa również ubytki. Po odkuciu fragmentu zaprawy wypełniającej kartusz, ujrzeliśmy ślady po płaskorzeźbie orła. O odkryciu poinformowaliśmy pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków, który podjął decyzję, żeby ten detal odtworzyć - wyjaśnia Rafał Recław z firmy Versus, która jest właścicielem obiektu.
  • Zrekonstruowana płaskorzeźba w całej okazałości. Widoczny na orle nalot zostanie zeszlifowany. Docelowo, kolor płaskorzeźby będzie imitował piaskowiec.

W okolicy zachowało się więcej poniemieckich pamiątek

Płaskorzeźba, której ślady odkryto podczas remontu, przedstawiała pruskiego orła. Orzeł ten, z koroną na głowie oraz berłem i jabłkiem w szponach, był herbem Królestwa Prus. Detal z piaskowca, podobnie jak wiele innych poniemieckich pamiątek w Gdańsku, został skuty przez Polaków wkrótce po zakończeniu wojny.

Co ciekawe, do dnia dzisiejszego zachowały się dwie poniemieckie pamiątki na pobliskich budynkach. Pierwszą z nich jest kolejny pruski orzeł, również wykonany z piaskowca, umieszczony nad wejściem do pobliskiego budynku Nowego Ratusza przy ul. Wały Jagiellońskie zobacz na mapie Gdańska.

Drugim reliktem jest wykuty również w piaskowcu napis "Postamt" (pol. Urząd Pocztowy), na oddalonym od dawnej przychodni o zaledwie kilkanaście metrów budynku dawnej poczty.

Pruski orzeł górował również nad fasadą Dworca Głównego. W kartuszu, który niegdyś zajmował, dziś znajduje się polski orzeł w pozłacanej koronie.
  • Co ciekawe, pruski orzeł zachował się nad wejściem do budynku Nowego Ratusza (dawnego Żaka) przy ul. Wały Jagiellońskie.
  • Niemieckojęzyczny napis "Postamt" (pol. Urząd Pocztowy), umieszczony na budynku dawnej poczty przy Podwalu Grodzkim. Napis był ukryty pod blaszanym szyldem przez wiele lat. Odkryto go przy okazji trwającego obecnie remontu.

Montaż płaskorzeźby w przyszłym tygodniu

Rekonstrukcji płaskorzeźby na budynku dawnej przychodni podjęło się troje młodych ludzi wykształconych na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku: Czesław Fankidejski, Iwona Jurkiewicz (absolwenci kierunku rzeźba) oraz Katarzyna Grządziela (studentka 5 roku rzeźby).

- Na ASP płaskorzeźba jest jednym z pierwszych etapów nauki rzeźby. W związku z tym, zlecone nam zadanie nie było zbyt trudne. Musieliśmy jednak wpasować się w pewien kanon, który obowiązuje konkretną epokę. Nasza praca została wykonana we współpracy z nadzorem konserwatorskim - tłumaczy Czesław Fankidejski.
Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz. Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz.

Płaskorzeźba została wykonana z mieszanki różnego rodzaju kitów. Jej kolor jest zbliżony do piaskowca, z którego wykonano wiele detali na budynku przychodni.

Jak wyglądał proces odtworzenia zniszczonej po wojnie rzeźby?

- Najpierw zdjęliśmy rysunek śladów po płaskorzeźbie, a na jego podstawie powstał prototyp wyrzeźbiony z gliny. Posłużył nam on do stworzenia formy z gipsu, czyli negatywu właściwej rzeźby. Z negatywu odlaliśmy pozytyw, wykonany z mieszanki kitów. Rzeźba jest zbrojona stalową siatką, nie ma więc obaw, że połamie się podczas montażu na kartuszu - opowiada rzeźbiarz.
Montaż odtworzonej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu. Pruski orzeł zostanie przymocowany do kartusza za pomocą stalowych kotew oraz zaprawy murarskiej.

Poniemieckie pamiątki budzą kontrowersje

Powrót pruskiego orła - herbu Prus, a więc państwa, które było jednym z zaborców Polski - może budzić kontrowersje. Zdaniem niektórych, symbole państwowe innych krajów powinny zniknąć z przestrzeni publicznej. Nie przekonuje ich argument, iż są to wyłącznie pamiątki historyczne.

Do podobnych sporów dochodził w innych miastach, np. we Wrocławiu, przy okazji restauracji reliktów niemieckiej przeszłości miasta.

Prof. Andrzej Januszajtis, znawca historii Gdańska, apeluje jednak o powściągliwość.

- To dobrze, że płaskorzeźba powróci na fasadę dawnej przychodni. To dobry pretekst, aby wielu gdańszczan lepiej poznało i zrozumiało historię swojego miasta. Można zrozumieć ludzi, którzy skuli tę rzeźbę. Wojna przyniosła Polakom straszną tragedię i stąd zrozumiała po wojnie niechęć do Niemców. Jednak dziś jesteśmy gospodarzami w polskim Gdańsku i nikt nam nie zagraża. Ten orzeł to część historii naszego miasta. To nie jest swastyka - przekonuje Januszajtis.
Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918 Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918
Prusy były jednym z trzech państw (obok Rosji i Austrii), które wzięło udział w rozbiorach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W wyniku II rozbioru, który miał miejsce w 1793 roku, Gdańsk został wcielony w granice właśnie tego państwa i pozostał w jego granicach aż do utworzenia Wolnego Miasta Gdańska w 1920 roku. W tym miejscu należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że w 1871 roku Prusy, z wraz z nimi Gdańsk, stały się częścią II Rzeszy Niemieckiej, zaś w 1918 roku tzw. Republiki Weimarskiej.

Gmach przy Podwalu Grodzkim (ówcześnie Stadtgraben) powstał w 1900 roku, przy okazji budowy pobliskiego Dworca Głównego. Pierwotnie mieściła się w nim inspekcja kolejowa wraz z mieszkaniami służbowymi kierownictwa gdańskiej dyrekcji kolei. Zarówna II Rzesza, jak i powstała na jej gruzach Republika Weimarska były państwami związkowymi i nic nie stało na przeszkodzie, aby na budynkach państwowych umieszczać symbole poszczególnych krajów związkowych. Dzięki temu na kartuszu budynku mógł pojawić się herb Prus, a nie herb II Rzeszy.

W 1945 roku, w następstwie rozpętanej przez Niemców wojny, Gdańsk został wcielony w granice Polski. Rozpoczęła się akcja wysiedlania niemieckiej ludności miasta za Odrę i Nysę Łużycką, a wraz z nią akcja "odniemczania" Gdańska, czyli likwidacja materialnych śladów niemieckości. Na właśnie fali tej akcji skuto m. in. pruskiego orła z budynku dawnej przychodni.

Trudno dziwić się naszym dziadkom, że nie mieli najmniejszego zamiaru zachowania w Gdańsku niemieckich napisów czy pomników. Pamiętajmy, że likwidacja poniemieckich reliktów była logiczną konsekwencją okrutnej okupacji, jaką zgotowali Polakom Niemcy podczas II wojny światowej.


Film z marca, na którym widać dawną przychodnię z lotu ptaka

Opinie (803) ponad 10 zablokowanych

  • Przedziwne to pojmowanie nauki historii za platformy (pseudo)obywatelskiej. (1)

    Poznawajmy dzieje naszego miasta, czy regionu przywracając wrogie symbole narodowe innych państw (przypomnijmy, że Prusy prowadziły bardzo agresywną, antypolską politykę), pomijając zupełnie badanie naszej własnej historii. Zakłamujmy losy Żołnierzy Wyklętych, nie pozwalajmy na prawdziwe badanie okoliczności różnych wydarzeń (jak choćby w Jedwabnem) w imię dziwnie pojętej poprawności politycznej i "postępu" a za 100 lat nie będzie Polski w żadnym wymiarze, nawet teoretycznym...

    • 13 2

    • Prusy o których myślisz to już nie były Prusy etniczne tylko

      terytorialne. Wiekszość Prusów zabito resztę zgermanizowanych a w ich miejsce weszli Niemcy. Wcześniej Zakon Krzyzacki eksploatował ich ekonomicznie ale ponieważ Prusowie oddali się ostatecznie pod opiekę najsilniejszemu łupieżzcy w danym momencie - czyli Koronie Polskiej . Drugi raz Niemcy nie popełnili błędu Krzyżaków i zwyczajnie wyrugowali inne nacje z zajętego obszaru. Wykonali kawał dobrej roboty propagandowej jeśli dziś Polacy myślą, że Prusy były od pradziejów zamieszkiwane przez Niemców. Prusy to był lud za wchodu który nie potrafił przystosować się do nowych form państwowości i w XV wieku ich plemienne związki przestały istnieć a tereny przez nich zajmowane stały się przedmiotem sporu między Rosją, Polską i Niemcami, i tak zostało do dzisiaj.

      • 1 2

  • Najpierw lenin na Stoczni, teraz to coś... Powieście swastyki jeszcze, po co zakłamywać historię...

    • 6 3

  • super inicjatywa!!!

    Dobry Pomysł, więcej takich. czekam na odsłonięcie niemieckiego napisu zachlapanego tynkiem na portalu wejścia do dawnego UOPu obok NBP.
    Żal mi tylko, że jacyś niemądrzy, prości ludzie usunęli fajny napis na bramie Stoczni Gdańskiej :/ \

    • 7 3

  • a moze by tak orla bialego...

    rozumiem zaszlosci historyczne ale to jest dobra okazja zeby zamiast tej pruskiej gapy znalazl sie tam nasz orzel bialy, Gdansk w koncu przed wiekami i tak byl polski

    • 9 2

  • pożyteczni idioci zachwyceni

    mam na myśli tych z DA na samochodach

    • 7 2

  • Pruska wrona nas niepokona! (2)

    • 6 1

    • (1)

      Pruski orzeł, to nie jest niemiecka wrona durniu.

      • 1 4

      • czarna wrona z inicjałem franca. też mi różnica folksdojczu

        • 2 1

  • Pro zabytkom. (1)

    Zrozumcie podludzie, że ten orzeł był tam pierwotnie i powinien wrócić. Nie jest to symbol jakkolwiek naruszający zasady etyczne. O co Wam chodzi? Jeżeli Ukraińcy zburzą polski pomnik, to będziecie płakać... ale to co oryginalne nie może tutaj wrócić na swoje miejsce?

    • 5 10

    • nie, nie może folksdojczu

      • 4 2

  • lalamido

    • 2 2

  • np. tacy Chińczycy nie kryją się z tym, że nie życzą sobie u siebie symbolów wrogiego im historycznie państwa - a nawet czegoś co tylko mogło by je przypominać.

    w wikipedii o jednym z najwyższych budynków na świecie "Shanghai World Financial Center" (492 m.):
    "Najbardziej charakterystycznym elementem wieżowca jest otwór w budynku, który najpierw miał być okrągły i mieć w środku diabelski młyn, jednak z powodu protestów wywołanych skojarzeniami okrągłego otworu z flagą Japonii, w połowie 2005 zdecydowano się na otwór w kształcie trapezu"

    • 4 1

  • decyzja dobra, konieczna i słuszna, choć tyci ciut rydzykowna

    Dziś Niemcy są oswojeni, ale nie wiadomo co będzie za parę lat. Resentymenty antyimigranckie mogą obudzić demony przeszłości, a podtrzymywanie rewizjonizmu takimi symbolami może im pomóc.

    Ale tak właśnie trzeba! To także pokaz naszej pewności siebie i zaufania do nich. To teraz sprawiedliwie nasze, i możemy tu robić cokolwiek chcemy, nawet to.

    A może kiedyś będziemy oglądać nasze symbole, odwiedzając zaprzyjaźnionych i równie oswojonych sąsiadów na Wschodzie? Którzy przestaną się bać z kolei nas i nam zaufają?

    • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane