• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Ucieczki przez morze z komunistycznej Polski

Michał Lipka
28 stycznia 2011 (artykuł sprzed 13 lat) 
Część załogi ORP Żuraw zdecydowała się na ucieczkę do Szwecji. Ci, którzy wrócili do Polski, trafili na wiele lat do więzienia. Część załogi ORP Żuraw zdecydowała się na ucieczkę do Szwecji. Ci, którzy wrócili do Polski, trafili na wiele lat do więzienia.

Dwie słynne ucieczki z Marynarki Wojennej tuż po II wojnie światowej przyniosły wolność odważnym marynarzom i falę represji tym, którzy zostali w Polsce.



Po powrocie ze Szwecji Żurawia przebudowano i przemianowano na ORP Kompas. Po powrocie ze Szwecji Żurawia przebudowano i przemianowano na ORP Kompas.
Polskie trałowce idące w szyku torowym. Polskie trałowce idące w szyku torowym.
Ił-2m3 - takim samolotem doleciał do Gotlandii ppor. mar. Arkadiusz Korobczyński. Ił-2m3 - takim samolotem doleciał do Gotlandii ppor. mar. Arkadiusz Korobczyński.
Lata powojenne były niezwykle trudne także dla marynarzy polskiej floty wojennej. Wraz z powołaniem na stanowisko Ministra Obrony Narodowej Konstantego Rokossowskiego w wojsku rozpoczęła się brutalna czystka. Na Wybrzeżu działała radziecka misja wojskowa. Na jej czele stał kontradmirał Nikołaj Abramow, który został dowódcą polskiej Marynarki Wojennej.

Część oficerów i marynarzy przyjmowała to z obojętnością, połączoną z całkowitą rezygnacją. Część natomiast zaczęła rozważać możliwość ucieczki do któregoś z krajów Zachodu.

Jedną z pierwszych ucieczek zakończonych sukcesem był lot ppor. mar. Arkadiusza Korobczyńskiego z Samodzielnej Eskadry Lotnictwa Marynarki Wojennej. Losy tego oficera nadają się na scenariusz filmu szpiegowskiego. Choć do kraju powrócił w szeregach Wojska Polskiego, walczącego u boku Armii Radzieckiej, jego stosunek do nowego ustroju był jednoznacznie negatywny. Wygłaszane głośno nieprzychylne uwagi i komentarze szybko zwróciły na niego uwagę służb radzieckich i polskiej Informacji Wojskowej. Wiedząc, że przygotowane jest jego aresztowanie, zdecydował się na ucieczkę.

Z Polski do Szwecji i z powrotem

W marcu 1949 roku razem z mechanikiem, bosmanem Zbigniewem Kaczorowskim, wystartował do rutynowego lotu swoim Iłem-2m3. W powietrzu, nie zważając na protesty mechanika, zmienił kurs i wylądował na Gotlandii. Szwedzi nie bardzo wierzyli w jego intencje, więc po przesłuchaniu przez kontrwywiad, Korobczyński trafił do pracy w hucie szkła.

Dopiero po kilku latach obserwacji zaproponowano mu pracę dla wywiadu. Polak miał zdobywać informacje o nastrojach panujących wśród załóg statków zawijających do Szwecji. Dodatkowo, w czasie wizyt w Polsce jako szwedzki turysta (ożenił się ze Szwedką i dostał szwedzkie obywatelstwo), miał zbierać wszelkie istotne z punktu widzenia wywiadu informacje.

Korobczyński zgodził się na taką współpracę. Został wysłany na kurs dla agentów, organizowany na terenie Niemiec. Co ciekawe, wśród kursantów byli też Rosjanie.

W 13 lat po zakończeniu szkolenia w Niemczech jego przełożeni uznali, że jest gotów odwiedzić Polskę. Przygotowania do misji trwały kolejne trzy lata. Na początku lat 70. jako turysta odwiedził Gdańsk.

Pierwsza wizyta kraju przebiegła bez niespodzianek, jednak podczas kolejnej, w roku 1973, został rozpoznany i zatrzymany przez polski kontrwywiad. Postawiono go przed sądem i oskarżono o dezercję. Początkowy wyrok kary śmierci zmieniono na 12 lat ciężkiego więzienia. W sprawę włączyła się szwedzka dyplomacja i dzięki osobistej rozmowie premiera Szwecji z polskimi decydentami Korobczyński w 1979 roku opuścił Polskę.

Oprócz burzy politycznej, jaką wywołała ucieczka pilota, trzeba tu wspomnieć o represjach, jakie dotknęły innych. Bosmanem Zbigniewem Kaczorowskim, który zdecydował się na powrót do Polski, zajęła się Informacja Wojskowa. Za "tchórzostwo w obliczu wroga" sąd wojskowy skazał go na wieloletnie więzienie. Dowódcę Eskadry Lotnictwa MW, kmdr Aleksandra Majewskiego i dowódcę klucza lotniczego, por. mar. Stanisława Kucielę oskarżono o obniżenie sprawności bojowej jednostki poprzez braki materiałowe (komisja stwierdziła brak w jednostce m.in. 525 litrów benzyny i 25 kg oleju) oraz brak nadzoru nad pilotami. Obaj skazani zostali na wieloletnie więzienie, z którego wyszli na fali odwilży w połowie lat 50.

Zbuntowany Żuraw oszukał Błyskawicę

Jedną z bardziej znanych i udanych ucieczek w Polskiej Flocie było porwanie ORP "Żuraw" przez część załogi. "Żuraw" należał do jednostek typu Jaskółka (pierwszych, które opuściły krajowe stocznie w okresie międzywojennym). Po kampanii wrześniowej okręt przejęli Niemcy i wcielili go do swej floty jako "Oxhöft". Po wojnie Polska Misja Morska odnalazła go w Travemünde, gdzie 25 stycznia 1946 roku podniesiono na nim polską banderę.

Początkowo "Żuraw" trafił do Szczecińskiego Obszaru Nadmorskiego, gdzie na wniosek Biura Hydrograficznego MW skierowano go do służby hydrograficznej. Dodatkowo okręt pomagał przy wytyczaniu nowych szlaków żeglugowych i oczyszczaniu istniejących z min morskich. W tym czasie "Żuraw" otrzymał miano "Przodującego Okrętu Marynarki Wojennej" za udaną akcję ratowniczą, w której uratowano rybaków z tonącej na morzu łodzi.

Latem 1951 roku, po zakończeniu pomiarów na wysokości Ustki, "Żuraw" udał się w drogę powrotną do portu w Gdyni. Na pokładzie byli świeżo zaokrętowani w Kołobrzegu nowy zastępca ds. politycznych por. mar. Bogumił i szef Biura Hydrografii MW, kmdr. ppor. Iwanow. Gdy wieczorem oficerowie spotkali się w kajucie dowódcy okrętu, zostali uwięzieni przez grupę marynarzy, którymi kierował znany z antykomunistycznych przekonań sternik, Henryk Barańczak.

Zbuntowana załoga zmieniła kurs na szwedzki port Ystad. Była to ryzykowna decyzja, bowiem wody wokół Bornholmu usłane były podwodnymi skałami, a oficerowie odmówili współpracy. Mimo to, 2 sierpnia 1951 roku, "Żuraw" przybył na wody terytorialne Szwecji, gdzie 12 podoficerów i marynarzy poprosiło o azyl polityczny.

Początkowo grupa była liczniejsza, ale po rozmowie z kmdr. Iwanowem część marynarzy zdecydowała się pozostać na okręcie i wrócić do kraju. Co ciekawe, Szwedzi zgodzili się, by "Żuraw" opuścił ich wody terytorialne dopiero po... uiszczeniu wszystkich opłat portowych.

Gdy polski okręt wpłynął na wody międzynarodowe, dowództwo otrzymało rozkaz nawiązania kontaktu i podanie swej pozycji wysłanemu naprzeciw niszczycielowi "Błyskawica". Akcja miała być wykorzystana propagandowo: "oto polski niszczyciel udaremnił ucieczkę zbuntowanego okrętu do krajów kapitalistycznych". Oficerowie z "Żurawia" wiedzieli, jaką rolę przyjdzie im odegrać w tej sytuacji. Zdecydowali się więc na niesubordynację. Na "Błyskawicę" podali fałszywą informację o położeniu "Żurawia". Niszczyciel pomknął w inne miejsce, a nie niepokojony "Żuraw" wpłynął do portu wojennego na Oksywiu.

Dla Informacji Wojskowej ucieczka "Żurawia" byłą ziszczeniem najczarniejszych scenariuszy, dlatego przy nabrzeżu czekali już przedstawiciele Dowództwa MW i Prokuratury Wojskowej. Cała załoga, jako niepewna politycznie, została zdjęta z okrętu. Rozpoczęły się również pokazowe procesy polityczne na podstawie kuriozalnego oskarżenia o oddanie okrętu wrogowi bez walki i tchórzostwo w obliczu nieprzyjaciela.

Na mocy wyroków dowódcę "Żurawia", por. Arkadiusza Ignatowicza, zdegradowano i skazano na 15 lat więzienia. Kmdr. Iwanowa i por. Bogumiła również zdegradowano i skazano na 12 i 15 lat więzienia. Pozostali podoficerowie i marynarze skazani zostali na kary więzienia od 5 do 10 lat. Marynarzy, którzy pozostali w Szwecji, sąd skazał zaocznie na kary śmierci.

Sama nazwa "Żuraw", jako symbol wielkiej wpadki i hańby, też została usunięta - okręt przemianowano na ORP "Kompas". Dodatkowo skierowano go do stoczni na radykalną zmianę sylwetki. Jednostkę wycofano ze służby w 1977 roku.

Opinie (68) ponad 20 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • Arkadiusz Korobczyński (7)

    to zdrajca i sprzedawczyk. Nie powinno się nawet wspominać publicznie o takich typach.

    • 14 112

    • Mierzmy takich jedną miarą

      co więc powiesz o Kuklińskim?

      • 0 0

    • Jestem córką jednego z nieżyjących już marynarzy Żurawia i jak czytam takie komentarze to niż mi się nóż w kieszeni otwiera.
      Znam tą historie z pierwszego źródła i jestem dumna z mojego ojca.

      • 1 1

    • Co ty biedny czlecze wiesz o zyciu.

      Ja mam w rodzinie najblizszej jednego z czlonkow zalogi z Zurawia, To co Belixsie nasmarowales na tym blogu nie jest nawet warte , i chyba tak jak T. Siankowski jestes jednym z tych ludzi ,ktorzy nie maja w sercu polskosci ,czyli patriotyzmu. Ludzi tych powinno sie stawiac jako wzory do nasladowania w polskiej historii.Podejzewam ze Belix mialby kontakt z takimi ludzikami jak T Lis czy tez Michnik. Zawsze na czyjejs krwawiznie mozna robic pieniadze
      Jezeli nie znasz prawdziwej historii to prosze nie opowiadaj Belixie bzdur.

      • 2 0

    • (1)

      pytanie skad się biorą takie jak ty
      aż strach pomyśleć czy się rodzina za komuny zajmowała że takie brednie piszesz

      • 10 5

      • to ty

        bredzisz, obecna propaganda odebrała ci zdolność myslenia, jeśli w ogóle kiedyś takową zdolność posiadałeś.

        • 2 9

    • Ciekawe czy pomyślał, ilu ludziom zniszczy życie. (1)

      Ciekawe czy myślał czasami o tym, który siedzi przez niego w więzieniu. bohater....

      • 10 21

      • Mogli wszyscy uciec, wiedzieli co ich czeka.

        • 21 4

  • Prysneli

    Ile rybakow prysnelo w Vancouver i na Alasce?

    • 2 0

  • Proszę pisać prawdę (2)

    Po pierwsze nie było komunistycznej Polski, zdarzali się komuniście ale nazywaniem państwa komunistycznym z tego powodu to przesada. Proszę poczytać sobie jak miał wyglądać ustrój komunistyczny. Nie było żadnego państwa komunistycznego o nawet Rosja to była tylko Socjalistycznym związkiem republik odpowiednik obecnej Unii. W Polsce nawet w nazwie nie było socjalizmu nie mówiąc o komunizmie. Zdarzało się ze ludzie uciekali z Polski i zdarza się to wszędzie a PLO woziło pasażerów również z Polski i wcale tak wielu nie uciekało , również marynarzy którzy mogli zostać gdziekolwiek.

    • 2 7

    • No tak ! A wojna wydana Polakom przez szeregowego jaruzelskiego

      w imię obrony komuszej władzy i na zyczenie moskiewskich mocodawców, to tylko taka zabawa była ?? 1956, 64,70, 81 . Wiecej wymieniać ? Niewielu uciekało ? A całe załogi Dalmoru , PLO . po 1981 to byli tylko turyści ?? Te przedsiębiorstwa miały już kłopot z rekrutacją kolejnych załóg, bo każda jadąca na podmianę prosiła również o azyl. Były trzy rodzaje paszportów, i wszystkie zamknięte w MSW . Otrzymać go , nie było łatwo. Wielu go nie otrzymało. Nie , bo nie ! Książeczkę żeglarską załatwiało się gorzej jak paszport A ilu na siłę wyrzuconych z kraju z biletem w jedną stronę . Porwane samoloty, ilu przedarło się przez zieloną granicę ? ilu jechało na wycieczkę do Węgier , Jugosławii , a dalej na zachód ? Gdzieś ty żył ?W jakiej Polsce ? Ja takiej nie pamiętam . Pamiętam za to terror komunistycznej partii i jej członków, UB, SB, więżienia za byle co i pałowanie z byle powodu , albo i bez. . Ekonomię polityczną i socjalistyczną gospodarkę która de facto była kolonialną ze strony russkich. Do dzisiaj widzę hydrę odradzającą się w głowach POstkomuszych "sądów" Nojmana , i milionerów z majątkiem opartym na grabieży .

      • 0 0

    • Ciężkie czasy były do smierci Stalina

      Potem już było zupełnie inaczej i o komunizmie nie ma co mówić to utopia chociaż fajna nigdy się nie ziściła. (każdemu według potrzeb).Polska , kraj był zniszczony i został odbudowany lepiej lub gorzej ale to była Polska. Mieliśmy huty , statki, samochody i co ważne ludzie nie mieli długów i kredytów i nie było pitów. Mówicie że kraj był pod okupacją a co mają powiedzieć teraz ci którzy są zadłużeni na 30 lat w obcych bankach ? Wojska obce były na naszym terenie ? - teraz też są . Przedtem był związek państw "socjalistycznych" teraz taki sam tylko kapitalistycznych. Jakie różnice?

      • 0 3

  • wtedy uciekały jednostki , teraz miliony (1)

    • 97 19

    • No właśnie .

      za nierządów Platformy Okupacyjnej i PSL ok 3 mln ludzi uciekło z "zielonej wyspy" i kraju szczęśliwości tuska i jego szajki.

      • 2 1

  • Torf

    Phiiii.. teraz na Śląsku folksdojcze już chyba legalnie rekrutują pociotków kryminalistów z Kl jaworzno i KL Swietochłowice do Bundeswery
    ...atrofia Państwa

    • 2 0

  • cieikawy Artykuł (1)

    ciekawy Artykuł , oby więcej takich o naszej trudnej wspólnej historii trójmiasta i okolic.

    • 24 4

    • Marynarzy, którzy pozostali w Szwecji, sąd skazał zaocznie na kary śmierci.

      podajcie nazwiska kacapskich popychadeł z sądów

      • 0 0

  • W ogóle marynarze mieli ciężko (4)

    Przykład: Bolesław Romanowski, kapitan m.in. OP ORP "Dzik", który zdecydował się wrócić do kraju, kiedy tylko zyskał taką możliwość. W latach 50-tych - oskarżony i skazany na więzienie. Podobnie jak wielu innych, którzy wrócili razem z nim na ORP "Błyskawica". Za co? Za to, że walczyli nie na tym froncie, co potrzeba. Mimo że wrócili do kraju, który nadal nie był wolnym krajem. Paranoja...

    • 87 1

    • zostali skazani za to że wrócili.

      • 1 0

    • No a teraz....?

      No a teraz mamy mała powtórkę z historii i dobrzy są ci co walczyli na zachodzie , a ci co na wschodzie to są niedobrzy ? Czyż nie ?

      • 2 2

    • Zgoda, to były jedne z najczarniejszych czasów najnowszej historii

      Kpt Romanowski - zasłużony oficer nawigacyjny z "Wilka" a potem dowódca "Dzika", wspaniała postać, a potraktowany jak zdrajca. iNa szczęście nie spotkało go to, co generala Nila.

      • 15 0

    • A w czołgu jeszcze ciężej, ludowe przysłowie

      nie na darmo mówi: p@@@ane jak w czołgu

      • 4 3

  • Prawda

    Totalne bzdury. Byli żołnierzami ówczesnej Polski i tak naprawdę nic im nie groziło. W tym okresie wojsko miało wszystko. Uciekli zwyczajnie za lepszym życiem i wolnością. Ot i cala prawda. Nie doszukujcie się w tym jakiegoś patriotyzmu czy pokazania, że jest się Polakiem. To była zwykla ucieczka za kasą

    • 0 4

  • Żurawia nie tylko przemianowano...

    ...ale i przebudowano na okręt hydrograficzny; ciekawe, że historia jego ucieczki i powrotu trafiła na łamy MORZA dopiero po przełomie; zdaje się, że w 1989 roku.

    • 1 0

  • Nie HMS Bounty, ale...

    ...cos takiego, jak bunt na pokładzie wcale nie jest tylko domeną wielkich - maluczkim też się to zdarza. Otóż podobno w siedemnastym wieku, za Króla Zygmunta, przydarzył się bunt na "Arce Noego", tym okręcie, znanym z udziału w Bitwie Oliwskiej. Przynajmniej o czymś takim można było poczytać w beletryzowanej historii Polski, zbiorze opowieści pt. Przez stulecia. Załoga "Arki" jakoby uwiązała swojego dowódcę do masztu; o co poszło już nie pamiętam, ale Bunt załogi na Arce Noego owszem, czytałem.

    • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane